Proces opieki pielęgniarskiej u pacjenta chorego na Reumatoidalne

Proces opieki pielęgniarskiej u pacjenta chorego na Reumatoidalne zapalenie stawów.doc
(95 KB) Pobierz
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, gościec, dawna nazwa: gościec przewlekle postępujący)
jest przewlekłą chorobą zapalną atakującą stawy i różne narządy. Najbardziej
charakterystycznym jej objawem jest ból, sztywność oraz obrzęk stawów rąk i stóp, ale
zapalenie może dotyczyć także innych stawów. Nieleczona choroba prowadzi najczęściej do
zniszczenia stawów i ciężkiej niesprawności, a także do uszkodzenia wielu narządów
i przedwczesnego zgonu. Wczesne zastosowanie skutecznego leczenia hamuje postęp choroby,
zapobiega jej powikłaniom i umożliwia normalne funkcjonowanie. Istotą choroby jest proces
zapalny rozpoczynający się wewnątrz stawu. Nieznany czynnik stymuluje błonę maziową
wyścielającą staw do odpowiedzi zapalnej. Dochodzi do jej powiększania się i niszczenia
przylegających struktur (chrząstki, kości, więzadeł, ścięgien). Przejawami tego są początkowo ból
i obrzęk, a następnie nieodwracalne zniszczenie i utrata ruchomości stawu. Uszkodzenie chrząstki
i innych struktur stawu przez proces zapalny sprzyja powstawaniu wtórnych zmian
zwyrodnieniowych.
Przyczyny RZS nie zostały w pełni poznane. Najprawdopodobniej do rozwoju choroby konieczne
jest współistnienie wielu czynników. Najważniejsze z nich to:

obciążenie dziedziczne – istnieje predyspozycja do występowania RZS u osób blisko
spokrewnionych, ale sam czynnik genetyczny nie wywołuje choroby - tak więc obecność
RZS u rodzica nie oznacza, że choroba wystąpi u dzieci, jednak ryzyko jej wystąpienia jest
u nich 2–5 razy większe
defekt układu odpornościowego – prowadzi do błędnego rozpoznawania własnych tkanek
jako „wroga” i produkowania autoprzeciwciał mających na celu ich niszczenie;
zidentyfikowano kilka genów odpowiedzialnych za ten proces (m.in. geny zgodności
tkankowej HLA DRB1)


płeć – kobiety chorują około 3 razy częściej niż mężczyźni
zakażenie – podejrzewa się rolę niektórych bakterii i wirusów w inicjowaniu odpowiedzi
zapalnej

palenie papierosów – zwiększa ryzyko zachorowania i powoduje jego cięższy przebieg


stres – u niektórych pacjentów choroba rozpoczyna się po przeżyciu silnego stresu.
W krajach rozwiniętych na reumatoidalne zapalenie stawów choruje około 1 na 100 osób,
trzykrotnie więcej kobiet niż mężczyzn. Choroba z reguły ujawnia się między 30. a 50. rokiem życia
u kobiet (chociaż może wystąpić zarówno wcześniej lub później), natomiast u mężczyzn częstość jej
występowania zwiększa się z wiekiem. U większości chorych RZS rozwija się podstępnie. Może
minąć kilka tygodni, a nawet miesięcy, zanim dolegliwości staną się na tyle dokuczliwe, że skłonią
do szukania pomocy lekarskiej. Rzadziej mamy do czynienia z nagłym rozwojem choroby, w ciągu
kilku lub kilkunastu dni. Na początku często pojawiają się objawy „ogólne” przypominające grypę,
takie jak uczucie osłabienia, stan podgorączkowy, ból mięśni, utrata apetytu a także zmniejszenie
masy ciała. Mogą one wyprzedzać objawy „stawowe” lub im towarzyszyć. W przebiegu choroby
mogą również wystąpić objawy zajęcia innych narządów.
Charakterystyczne objawy RZS
Stawy
Choroba typowo atakuje te same miejsca po obu stronach ciała. Początkowo są to drobne stawy rąk
i stóp, a w miarę postępu choroby wiele innych stawów. Nietypowym (ale możliwym) początkiem
choroby jest zapalenie jednego dużego stawu (np. kolanowego lub barkowego) albo wędrowanie
choroby po wielu stawach. Objawy zapalenia stawów to:
ból i sztywność – najbardziej uciążliwe po obudzeniu się lub po okresie nieruszania
stawem, gdy dochodzi do nagromadzenia płynu zapalnego i obrzęku tkanek;
charakterystyczna jest sztywność poranna, która w RZS trwa zwykle ponad godzinę,


obrzęk – jest wynikiem rozrostu błony maziowej tworzącej tzw. łuszczkę, może mu
towarzyszyć wysięk spowodowany nadprodukcją płynu stawowego o charakterze zapalnym,

tkliwość stawu na ucisk – charakterystyczny jest na przykład bolesny uścisk dłoni przy
podawaniu ręki choremu na RZS,

ograniczenie ruchomości – zajęty staw traci zdolność do wykonywania pełnego zakresu
ruchów; a jeśli dojdzie do uszkodzenia struktur stawu w wyniku zapalenia i wtórnych zmian
zwyrodnieniowych, upośledzenie funkcji stawu staje się nieodwracalne,
deformacja stawów – jest konsekwencją długo trwającej choroby; (ryc. typowe deformacje
stawów w RZS).

Zmiany pozastawowe
Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą systemową, atakującą nie tylko stawy, ale również
wiele narządów (zwłaszcza postać długotrwała, o ciężkim przebiegu). Oprócz względnie częstych
zmian łagodnych, takich jak guzki reumatoidalne czy zespół suchości, bardzo rzadko mogą wystąpić
ciężkie powikłania prowadzące do przedwczesnego zgonu (np. udar mózgu czy zawał serca).
Guzki reumatoidalne – bezbolesne guzki podskórne, najczęściej zlokalizowane w okolicy
łokci, stawów rąk oraz w innych miejscach narażonych na ucisk; mogą też powstawać
w narządach wewnętrznych.

Miażdżyca – jej przyspieszony rozwój jest wynikiem aktywacji procesów zapalnych;
powikłania miażdżycy są główną przyczyną przedwczesnego zgonu u osób z RZS;
u chorych tych ryzyko wystąpienia zawału i niewydolności serca, nagłego zgonu sercowego
czy udaru mózgu jest 2–3-krotnie większe niż u osób zdrowych Serce – oprócz choroby
niedokrwiennej serca i zawału wynikających z rozwoju miażdżycy może wystąpić: zapalenie
osierdzia, kardiomiopatia, uszkodzenie zastawek serca – objawami tych chorób są: ból
w klatce piersiowej, duszność i zmniejszona tolerancja wysiłku.


Naczynia – zapalenie naczyń jest rzadkim, ale poważnym powikłaniem RZS, prowadzącym
do niedokrwienia różnych narządów wewnętrznych; może się również pojawić owrzodzenie
opuszek palców i skóry.

Płuca – RZS sprzyja m.in. zapaleniu opłucnej i śródmiąższowemu zapaleniu płuc; choroby
te powodują suchy kaszel, duszność i ból w klatce piersiowej.
Osteoporoza – zarówno RZS, jak i stosowane w jego leczeniu steroidy znacznie
przyspieszają rozwój osteoporozy; ważne jest odpowiednio wczesne rozpoczęcie leczenia
zmniejszającego ryzyko wystąpienia złamań kości.

Oczy – częstym objawem jest zespół suchości wywołany zapaleniem spojówek, dla którego
charakterystyczne jest uczucie piasku lub ciała obcego pod powiekami; rzadziej dochodzi do
zajęcia innych struktur oka i problemów z widzeniem.


Nerwy – często występuje tzw. zespół kanału nadgarstka; rzadkim, ale groźnym
powikłaniem jest ucisk na rdzeń kręgowy spowodowany podwichnięciem kręgów w odcinku
szyjnym kręgosłupa – jego objawy to ból głowy, zaburzenia czucia (drętwienie, mrowienie,
osłabienie czucia bólu) i osłabienie lub niedowład kończyn. Jest to stan wymagający pilnego
kontaktu z lekarzem.
Nerki – zarówno sama choroba, jak i stosowane leki mogą uszkadzać nerki; ważne są
regularne badania kontrolne funkcji nerek.

Zaburzenia hematologiczne – w przebiegu długotrwałej choroby często występuje
umiarkowana niedokrwistość (anemia), a także nieprawidłowa liczba białych krwinek. Dla
zaostrzeń choroby charakterystyczne jest zwiększenie liczby płytek krwi. Częściej występuje
powiększenie węzłów chłonnych i śledziony. RZS zwiększa podatność na zakażenia oraz
ryzyko rozwoju chłoniaków.

Rozpoznanie
Lekarz rozpoznaje reumatoidalne zapalenie stawów na podstawie współistnienia
charakterystycznych objawów z wynikami badań laboratoryjnych i obrazowych. Dotychczas
stosowane kryteria RZS pochodziły z 1987 r. i były spełnione dopiero w rozwiniętej chorobie
(oznacza to, że pewne rozpoznanie można było ustalić dopiero po dłuższej obserwacji). W 2010 r.
opracowano nowe kryteria (ACR/EULAR), dzięki którym można rozpoznać RZS już na wstępnym
etapie choroby i rozpocząć leczenie, zanim dojdzie do nieodwracalnej destrukcji stawów.
Badania laboratoryjne
Badania laboratoryjne służą do rozpoznawania RZS, prognozowania ciężkości choroby i kontroli jej
przebiegu.

RF (czynnik reumatoidalny) stwierdza się u 70–80% chorych (tzw. seropozytywna postać
RZS); RF wykrywa się jednak również u zdrowych osób oraz w innych chorobach
reumatycznych.
Anty-CCP (przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi) – ich zaletą
jest to, że występują niemal wyłącznie w RZS; mogą pojawić się wcześniej niż objawy
choroby oraz u osób z seronegatywną postacią RZS.
Duże miano RF i anty-CCP wskazuje na ciężką postać choroby, z szybką destrukcją stawów
i wystąpieniem zmian pozastawowych.


Podwyższone wskaźniki zapalne, np. OB, CRP, oraz zmiany w morfologii krwi – służą
m.in. do oceny aktywności choroby.
Lekarz może wykonać również inne badania krwi, moczu lub płynu stawowego w celu wykluczenia
innych chorób stawów oraz oceny funkcjonowania różnych narządów wewnętrznych (np. nerek,
wątroby).
Badania obrazowe
W przypadku podejrzenia RZS wykonuje się zdjęcia radiologiczne (RTG) rąk i stóp oraz
ewentualnie innych zajętych stawów. Typowe dla RZS zmiany radiologiczne to obrzęk tkanek
miękkich i zmniejszenie gęstości kości w okolicy stawu, obecność ubytków kostnych, zwężenie
szpar stawowych, a na dalszym etapie zniekształcenie stawów.
Na początku choroby przydatne są: rezonans magnetyczny i ultrasonografia, które mogą wykazać
zmiany zapalne wcześniej niż RTG. W niektórych przypadkach (np. przy ocenie kręgosłupa
szyjnego) pomocna jest tomografia komputerowa.
Metody leczenia RZS
Metody leczenia RZS w ostatnich latach znacznie się zmieniły w związku z pojawieniem się
nowych skutecznych leków. Obecnie kładzie się nacisk na jak najszybsze zastosowanie leku
modyfikującego przebieg choroby (LMPCh). Coraz częściej pozwala to na osiągnięcie remisji (czyli
stanu, w którym nie ma objawów choroby ani cech jej aktywności w badaniach laboratoryjnych
i obrazowych) lub jej małej aktywności. Niestety początek RZS jest często podstępny i nierzadko
mija kilka miesięcy, aż wdroży się odpowiednie leczenie – dlatego nie zwlekaj z udaniem się do
lekarza, jeśli wystąpią u Ciebie objawy zapalenia stawów!
Skuteczne leczenie RZS oznacza ustąpienie objawów choroby, dobrą jakość życia oraz zachowanie
sprawności. Oprócz podstawowego w tej chorobie leczenia farmakologicznego ważne jest wczesne
rozpoczęcie rehabilitacji, a w niektórych przypadkach leczenie chirurgiczne. O tym, które dokładnie
leki zastosować, decyduje reumatolog po uwzględnieniu stopnia ciężkości choroby, jej aktywności
(najczęściej za pomocą wskaźnika DAS 28), wskaźników rokowniczych i przeciwwskazań do
stosowania niektórych leków (np. choroby wątroby, nerek, gruźlicy). Ważne jest opracowanie
z lekarzem efektywnego planu postępowania – wiąże się to z regularnymi wizytami oraz
wykonywaniem badań laboratoryjnych oceniających skuteczność i ewentualne działania uboczne
stosowanych leków.
Leczenie farmakologiczne
Leki modyfikujące przebieg choroby (LMPCh) odgrywają podstawową rolę w leczeniu RZS,
ponieważ nie tylko łagodzą objawy, ale przede wszystkim hamują niszczenie stawów, pozwalając
na zachowanie sprawności i normalne funkcjonowanie w życiu codziennym. Powinno się je
zastosować możliwie najwcześniej po ustaleniu rozpoznania, aby zapobiec powstaniu
nieodwracalnych zmian w stawach. Leki te nie zapewniają jednak pełnego wyleczenia – po ich
odstawieniu choroba z reguły nawraca. Wyróżnia się LMPCh „niebiologiczne (syntetyczne)” oraz
„biologiczne”. Do LMPCh niebiologicznych zalicza się:

metotreksat

leflunomid
sulfasalazynę



sole złota
chlorochinę
Początkowy efekt działania tych leków pojawia się po pewnym czasie, z reguły po 1–2 miesiącach
(pełny po upływie 3–6 miesięcy). Metotreksat jest lekiem pierwszego wyboru w RZS, ma on dużą
skuteczność i z reguły jest dobrze tolerowany (wiele działań niepożądanych ma charakter
przejściowy).
Od kliku lat w leczeniu RZS coraz powszechniej stosuje się tzw. leki biologiczne uzyskiwane za
pomocą technik inżynierii genetycznej, które skierowane są przeciwko czynnikom zaangażowanym
w proces zapalny. Wyróżnia się kilka typów leków biologicznych, zależnie od ich docelowego
miejsca działania (m.in. TNF, Il-1, Il-6, limfocyty T lub B).
W leczeniu RZS najczęściej stosuje się:

adalimumab

etanercept

infliksymab

certolizumab

golimumab

abatacept

tocilizumab

rytuksymab
Efekt działania tych leków jest zauważalny nieco szybciej, najczęściej w ciągu 2–6 tygodni. Mogą
być stosowane osobno lub w skojarzeniu z lekami syntetycznymi (najczęściej z metotreksatem).
Leki biologiczne są zarezerwowane dla pacjentów, u których nie udaje się uzyskać odpowiedniej
kontroli choroby mimo stosowania maksymalnych tolerowanych dawek leków syntetycznych,
rzadziej jako wstępne leczenie osób z dużą aktywnością choroby i czynnikami złego rokowania.
Glikokortykosteroidy szybko zmniejszają objawy zapalenia stawów i hamują proces ich
niszczenia, dlatego często stosuje się je na początku choroby (zanim zacznie działać podstawowy
LMPCh) oraz w jej zaostrzeniach. Ze względu na wiele działań niepożądanych powinno się dążyć
do jak najszybszego zmniejszenia dawki steroidu i stosowania go przez jak najkrótszy czas. Steroidy
można również podawać bezpośrednio do wnętrza chorego stawu (zobacz: Prednizolon,
Metyloprednizolon).
Niesteroidowe leki przeciwzapalne – zmniejszają objawy zapalenia stawów, ale nie hamują
postępu choroby, dlatego stosowane są wyłącznie jako leki wspomagające w walce z bólem
i sztywnością stawów. Wykazują wiele działań ubocznych, takich jak krwawienie z przewodu
pokarmowego, uszkodzenie nerek i zwiększone ryzyko wystąpienia chorób serca. Nigdy nie bierz
więcej niż jednego leku z tej grupy i...
Plik z chomika:
karolina9012
Inne pliki z tego folderu:


Proces opieki pielęgniarskiej u pacjenta z zapaleniem i chorobą wrzodową żołądka i
dwunastnicy.doc (106 KB)
 skrzywienie przegrody.odt (11 KB)
Proces opieki pielęgniarskiej u pacjenta chorego na Reumatoidalne zapalenie stawów.doc
(95 KB)
 proces pielęgnowania cukrzyca.doc (137 KB)
 ZAPALENIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO.docx (21 KB)
Inne foldery tego chomika:

 Dokumenty
FAR Manager 1.7 + jdflasher (cid53)


Galeria
 Gry Dotykowe Samsung Avila
Miami Rockers feat. MC Dragon D - Good Morning Miami
Zgłoś jeśli naruszono regulamin







Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dla Mediów
Dział Pomocy
Opinie
Program partnerski




Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Ochrona praw autorskich
Platforma wydawców
Copyright © 2012 Chomikuj.pl