ü Wariant 10.1.2. Uprawy jagodowe po okresie konwersji

MATERIAŁY EDUKACYJNE 2016
OBSŁUGA SUBWENCJI ROLNICZYCH
Zagadnienia na zaliczenie z przedmiotu
Wspólna Polityka Rolna UE – cele, zasady, reformy
Instrumenty WPR
Subwencje rolnicze - terminy i pojęcia, zasady subwencjonowania
Wymogi cross-compliance - ważne!
Subwencje prośrodowiskowe (ONW, program rolno-środowiskowo-klimatyczny,
rolnictwo ekologiczne)
6. Subwencje z tytułu zalesiania gruntów rolnych i innych niż rolne
1.
2.
3.
4.
5.
Materiały edukacyjne przygotowano w oparciu o dostępne materiały
informacyjne zamieszczone głównie na stronach Ministerstwa Rolnictwa i
Rozwoju Wsi oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Wspólna polityka rolna – wszystkie przedsięwzięcia dotyczące sektora rolnego,
podejmowane przez Unię Europejską w celu wypełnienia postanowień zapisanych w
Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Obejmuje: rolnictwo, leśnictwo,
uprawę winorośli oraz ogrodnictwo. Powstała jako pierwsza wspólna polityka Wspólnoty
Europejskiej. Cele WPR zostały określone w art. 39 TFUE (dawny art. 33 TWE).
Pierwotnym celem WPR było zapewnienie Europie samowystarczalności w zakresie
zaopatrzenia w żywność.
Podstawowe założenia polityki rolnej



podstawową jednostką produkcyjną w rolnictwie jest gospodarstwo rodzinne,
rolnictwo jest szczególnym sektorem gospodarki unijnej, które ma zapewnić
samowystarczalność UE w zakresie produktów rolnych,
polityka rolna wymaga osobnych regulacji prawnych.
Podstawowe zasady WPR



zasada jednolitego rynku (swobodny przepływ produktów rolnych między państwami
członkowskimi).
zasada preferencji UE (preferencja towarów UE).
zasada finansowej solidarności (koszty finansowania ponoszą wszystkie państwa
członkowskie). Zasada ta jest realizowana za pośrednictwem Europejskiego Funduszu
Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (poprzednio: Europejskiego Funduszu
Orientacji i Gwarancji Rolnej).
Osiągnięciu celów WPR mają służyć



regulacja poszczególnych rynków rolnych
wsparcie finansowe dochodów rolników
współfinansowanie projektów inwestycyjnych i modernizacyjnych w rolnictwie i na
obszarach wiejskich


system składowania i sprzedaży towarów rolnych
wspólne techniki stabilizacji wywozu lub przywozu towarów
Mechanizmy stabilizacji




interwencja na rynku wewnętrznym i ochrona zewnętrzna obejmująca: zboża, cukier,
oliwę, masło, mleko w proszku, wołowinę, wieprzowinę, świeże owoce i warzywa.
ochrona zewnętrzna bez interwencji, obejmująca: rzepak, jaja, drób, wino, chmiel,
kwiaty.
refundacje wywozowe (eksportowe) w formie subsydiów (rekompensata dla różnicy
pomiędzy wyższymi cenami na rynkach wewnętrznych a niższymi na rynkach
światowych), obejmują: zboża, cukier, produkty mleczne, wołowinę, wieprzowinę,
świeże owoce i warzywa
refundacje produkcyjne w formie subsydiów (rekompensata dla różnicy pomiędzy
wyższymi cenami na rynkach wewnętrznych a niższymi cenami surowców
importowanych), obejmują: zboża i cukier.
Rozwój WPR









1957-1962 – prace nad sprecyzowaniem regulacji
1958 - przyjęcie zasad regulujących WPR
lata 60. – "złoty okres" WPR
1962-1968 – okres wprowadzania CAP (Common Agricultural Policy) w życie
1969-1975- początek kryzysu WPR i pierwsze projekty reform,
lata 70.-80. – kryzys – nadwyżki produkcyjne
1992 - reforma MacSharry'ego
2000 – wprowadzenie w życie dokumentu Agenda 2000 radykalnie reformującego
CAP
2003 - Reforma Fishlera (luksemburska)
Reformy WPR

1968 – plan Mansholta
Jego celem było poprawienie struktury agrarnej poprzez powiększenie wielkości
gospodarstw, likwidację małych, słabo wydajnych gospodarstw oraz zmniejszenie nadwyżek
produktów rolnych. Nie został w pełni zrealizowany.

lata 1985-1990
W tych latach dokonano także dość istotnych zmian w zakresie WPR. Należało do nich:
o
o
o
o
stopniowe obniżanie realnego poziomu cen ustalanych przez organy
Wspólnoty na kolejne kampanie rolnicze.
wprowadzenie tzw. stabilizatorów rolniczych, polegających na określeniu
górnego pułapu produkcji na dany produkt.
zaostrzenie wymogów co do jakości towarów przyjmowanych do skupu
interwencyjnego oraz wprowadzanie limitów gwarantowanych interwencji.
ograniczenie rocznej stopy wzrostu wydatków na finansowanie wspólnej
organizacji rynków.

1992 – reformy MacSharry'ego:
o zmiany struktury wydatków na wspieranie rolnictwa i rozwoju obszarów
wiejskich (zlikwidowanie dotacji do cen produktów rolnych w zamian za
bezpośrednie opłaty wyrównawcze świadczone na rzecz rolników, lecz
niezwiązane z wielkością produkcji)
o obniżenie cen skupu niektórych produktów, tak aby zbliżyć je do cen na
rynkach światowych.
o system przymusowego ugorowania.

Agenda 2000, zaproponowane zmiany wydatków na politykę rolną obejmowały:
o
o
o
o

obniżkę wydatków na interwencje rynkowe i subsydia eksportowe
wzrost płatności kompensacyjnych
wzrost dodatków na ochronę środowiska, zalesienie i wcześniejsze emerytury
fundusze przedakcesyjne dla państw kandydujących
Reforma Fishlera – Luksemburg 2003 – od 2005
o System Jednolitej Płatności (SJP)
 oddzielenie płatności od produkcji rolnej
 płatność przypisana do powierzchni upraw z lat 2000-2002
 odłogowanie (10% z 92t)
 możliwa jednolita płatność regionalna
 zasada wzajemnej zgodności:
 dobra kultura rolna gruntów
 bezpieczeństwo żywności
 ochrona środowiska
 zdrowotność ludzi, zwierząt i roślin
 dobrostan zwierząt
o dalsza redukcja cen interwencyjnych na korzyść płatności bezpośrednich
o zmniejszanie płatności dla największych gospodarstw (modulacja) na korzyść
rozwoju wsi
o mechanizm dyscypliny wydatków (dot. budżetu – €43mld – zamrożenie na lata
2007-2013)
Problemy związane z WPR





wysokie koszty (dochodzące do 60% budżetu UE)
subsydiowanie eksportu rodzi konflikty z krajami trzecimi
niewystarczająca ochrona środowiska (dopłaty → większa produkcja → degradacja
środowiska)
z powodu zamknięcia UE na import spoza Unii, o wiele wyższe ceny żywności niż w
przypadku sprowadzania jej np. z Afryki
gigantyczna biurokracja
Dopłaty rolnicze (subwencje rolnicze) to pomoc przeznaczona dla gospodarstw
prowadzących produkcję rolną.
Istnieją różne typy dopłat rolniczych, które najogólniej można podzielić na:

dopłaty bezpośrednie (w zależności od kg, powierzchni, pogłowia itp.);

dopłaty pośrednie (obniżka podatków od produktów rolniczych czy kosztów
związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego).
W Unii Europejskiej, rolnictwo jest subwencjonowane w różnym stopniu, w zależności od
konkretnych produktów rolniczych. Unia Europejska dzięki Wspólnej polityce rolnej (PAC)
reguluje i subwencjonuje na różne sposoby produkcję rolniczą. Trzy mechanizmy, które są
głównie stosowane to:



interwencjonizm (zakup produktów rolniczych w momencie gdy ceny na rynkach UE
spadają poniżej pułapu wcześniej ustalonego);
bezpośrednie dopłaty w zależności od powierzchni gospodarstwa (w hektarach) lub
pogłowia;
subwencje przeznaczone na wymianę z krajami trzecimi (zwroty eksportowe).
Metody, które powodują obniżanie się cen produktów rolniczych na rynkach światowych i są
niekorzystne dla rolników pochodzących spoza Unii Europejskiej są często krytykowane
Ewolucja płatności bezpośrednich w ramach reformy Wspólnej Polityki Rolnej
Płatności bezpośrednie zostały wprowadzone w 1992 r. w ramach reformy Wspólnej Polityki
Rolnej Mac Sharry’ego, które w wyniku kolejnych reform WPR stały się głównym
instrumentem wsparcia rolnictwa. Celem płatności bezpośrednich było rekompensowanie
rolnikom spadku ich dochodów spowodowanego znaczną obniżką cen gwarantowanych i stąd
ich początkowa nazwa „płatności kompensacyjne”.
Reforma WPR, Agenda 2000 dokonała dalszej redukcji cen gwarantowanych
/interwencyjnych w zamian za zwiększenie płatności bezpośrednich. Reformy z lat 1992 i
2000 odniosły duży sukces, przyczyniając się do poprawy równowagi rynkowej oraz
stabilizacji dochodów rolniczych.
Postanowienia reformy WPR z 2003 roku z Luksemburga wyszły daleko poza dotychczasowe
rozwiązania. W wyniku osiągniętego kompromisu wprowadzono system płatności oddzielony
od wielkości produkcji (decoupled), który zastąpił większość dotychczasowych płatności
bezpośrednich. Reforma ta wprowadziła również zasadę wzajemnej zgodności (crosscompliance), uzależniając wypłacanie rolnikom płatności w pełnej wysokości od
utrzymywania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej
zgodnie z ochroną środowiska oraz przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności z zakresu
środowiska, identyfikacji i rejestracji zwierząt (obszar A), zdrowia publicznego, zdrowia
zwierząt i roślin (obszar B) oraz dobrostanu zwierząt (obszar C).
Zgodnie z reformą Wspólnej Polityki Rolnej uchwaloną w czerwcu 2003 roku, płatności
bezpośrednie w Unii Europejskiej są oddzielone od produkcji rolnej, ponieważ ich
nadrzędnym celem jest wsparcie dochodów rolniczych, a nie powodowanie zachęt do
zwiększania produkcji. Dzięki temu rolnicy dostosowują swoją produkcję do faktycznego
zapotrzebowania rynku i swoich przewag konkurencyjnych, a nie kierują się wysokością
płatności bezpośrednich. Wypłata wsparcia nie jest zatem powiązana z obowiązkiem
prowadzenia określonej produkcji rolnej, a jej wysokość została określona na podstawie
danych historycznych z okresu referencyjnego. W państwach UE – 15 jako okres historyczny
przyjęto lata 2000 – 2002. W praktyce oznacza to, że rolnicy we Wspólnocie otrzymują
określoną kwotę płatności w przeliczeniu na gospodarstwo lub hektar użytków rolnych,
niezależnie od tego, co uprawiają lub produkują w roku bieżącym.
Kontynuacją tej reformy, była reforma WPR w roku 2004 w sektorach tytoniu, chmielu,
bawełny i oliwy z oliwek, w roku 2005 w sektorze cukru, a w roku 2007 na rynku owoców i
warzyw. Głównym celem przyjętych zmian było ujednolicenie form wsparcia w kierunku
wsparcia niezwiązanego z wielkością produkcji. Kontynuacją reformy z Luksemburga jest
również porozumienie polityczne z listopada 2008 r. (ang. Health Check). W ramach
osiągniętego porozumienia przyjęto działania zmierzające w kierunku oddzielenia wszystkich
form wsparcia bezpośredniego od produkcji do 2012 roku.
W wyniku kolejnych reform WPR płatności bezpośrednie stały się ważnym instrumentem tej
polityki odpowiedzialnym za: wsparcie i stabilizację dochodów rolniczych, utrzymanie
użytków rolnych w dobrej kulturze rolnej, zgodnej z wymogami środowiska,
rekompensowanie kosztów związanych z wypełnianiem wymogów wspólnotowych (w
odniesieniu do jakości i sposobów produkcji) związanych z realizacją pozaprodukcyjnych
dóbr publicznych, zapewnienie równych warunków konkurencji w ramach jednolitego rynku
rolno-żywnościowego, a także instrumentem pomocnym w celu realizacji nowych wyzwań,
związanych z ochroną zasobów naturalnych, zmianami klimatycznymi, gospodarką wodną,
różnorodnością biologiczną oraz energią odnawialną.
W 2008 r. dokonano przeglądu funkcjonowania WPR (Health Check) i postanowiono o
kontynuowaniu podejścia zapoczątkowanego reformą z 2003 r. w zakresie oddzielania
płatności od bieżącej produkcji w celu promowania bardziej zorientowanego na rynek i
zrównoważonego rolnictwa.
W celu sprostania nowym wyzwaniom podjęto decyzję o wprowadzeniu zmian w WPR.
Potencjalne wyzwania, cele oraz kierunki działania dla Wspólnej Polityki Rolnej określono w
komunikacie Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, zatytułowanym: WPR do 2020 r.: sprostać
wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami
terytorialnymi”. W październiku 2011 r. Komisja Europejska przedstawiła propozycje zmian
w systemach wsparcia bezpośredniego. Początkowo zakładano, że nowe rozwiązania wejdą w
życie już z 2014 r., jednakże z uwagi na przedłużające się prace, wdrożenie reformy zostało
odłożone do roku 2015. Rezultatem tej reformy jest rozporządzenie Parlamentu
Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy
dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach
wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i
rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009, które przewiduje wprowadzenie szeregu nowych
instrumentów (pozostawiając jednocześnie państwom członkowskim znaczny margines
swobody co do sposobu ich wdrożenia).
W wyniku kolejnych reform WPR płatności bezpośrednie stały się ważnym instrumentem tej
polityki odpowiedzialnym za: wsparcie i stabilizację dochodów rolniczych, utrzymanie
użytków rolnych w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska, rekompensowanie
kosztów związanych z wypełnianiem wymogów wspólnotowych (w odniesieniu do jakości i
sposobów produkcji) związanych z realizacją pozaprodukcyjnych dóbr publicznych,
zapewnienie równych warunków konkurencji w ramach jednolitego rynku rolnożywnościowego, a także instrumentem pomocnym w realizacji nowych wyzwań związanych z
ochroną zasobów naturalnych, zmianami klimatycznymi, gospodarką wodną, różnorodnością
biologiczną oraz energią odnawialną.
Systemy płatności bezpośrednich obowiązujące w UE
Generalnie w UE funkcjonują dwa systemy płatności: system płatności podstawowej (z
ang. BPS - Basic Payment Scheme) oraz system jednolitej płatności obszarowej (z
ang. SAPS - Single Area Payment Scheme).
System płatności podstawowej (BPS) stosowany jest w państwach UE-15 oraz przez
Chorwację, Maltę i Słowenię. Podobne jak w obowiązującym do 2014 r. systemie płatności
jednolitej, w nowym systemie płatności są przyznawane rolnikowi na podstawie posiadanych
przez niego uprawnień, które muszą być aktywowane poprzez przypisanie ich do ziemi.
Nowy system składa się z elementów obowiązkowych, które państwo członkowskie musi
wdrożyć oraz elementów dobrowolnych, których stosowanie uzależnione jest od decyzji
danego państwa. Do elementów obowiązkowych w całej UE należą:

płatność podstawowa,

płatność za zazielenienie,

płatność dla młodych rolników.
Elementy dobrowolne to:

płatności związane z produkcją,

płatność dodatkowa, oraz

odrębny system płatności dla małych gospodarstw.
System jednolitej płatności obszarowej (SAPS) to uproszczony system płatności
bezpośrednich stosowany przez wszystkie państwa, które przystąpiły do Unii Europejskiej w
2004 r. lub później, z wyjątkiem Chorwacji, Malty i Słowenii. W systemie tym brak jest
uprawnień do płatności. Stawkę jednolitej płatności obszarowej oblicza się poprzez
podzielenie rocznej krajowej koperty finansowej, określonej dla każdego państwa przez
powierzchnię kwalifikujących się gruntów. W systemie SAPS możliwe jest stosowanie tych
samych rodzajów płatności, które stosowane są w systemie płatności podstawowej.
Ponadto, państwa stosujące SAPS mogą przyznawać przejściowe wsparcie
krajowe/krajowe uzupełniające płatności bezpośrednie.
Generalnie w UE funkcjonują dwa systemy płatności: system płatności jednolitej (z ang. SPS
- Single Payment Scheme) oraz system jednolitej płatności obszarowej (z ang. SAPS - Single
Area Payment Scheme).
System płatności podstawowej (BPS) podobnie jak wcześniejszy system płatności
jednolitej (SPS) opiera się na trzech modelach płatności: historycznym, regionalnym i
mieszanym (hybrydowym). Płatności są przyznawane rolnikowi na podstawie posiadanych
przez niego uprawnień, które muszą być aktywowane poprzez przypisanie ich do ziemi.
W modelu historycznym (A) (na gospodarstwo) uprawnienia te ustalane są w oparciu o
płatności otrzymywane przez rolnika w okresie referencyjnym z lat 2000-2002, co oznacza, iż
kwota płatności bezpośrednich odpowiada średniej kwocie płatności otrzymywanych w
wymienionym okresie i jest wypłacana na ha w gospodarstwie. Wysokości stawek płatności
różnią się między gospodarstwami w zależności od historycznej struktury produkcji w
gospodarstwach. Ten model płatności jest stosowany m. in. przez Belgię, Irlandię, Grecję,
Hiszpanię, Francję, Włochy, Austrię, Holandię, Portugalię i Wielką Brytanię (Szkocja,
Walia).
W modelu regionalnym (B) uprawnienia te ustalane są w oparciu o płatności otrzymywane
przez wszystkich rolników w okresie referencyjnym z lat 2000-2002. Następnie tak ustaloną
regionalną kopertę finansową dzieli się pomiędzy całkowitą powierzchnię uprawnioną do
płatności w regionie, co daje w efekcie jednolitą (jednakową) stawkę na hektar w danym
regionie/kraju. Model ten stosowany jest przez Maltę i Słowenię.
Państwa członkowskie mogły się również zdecydować na stosowanie modelu mieszanego
(hybrydowego (A+B)) stanowiącego połączenie dwóch powyższych modeli płatności. W
modelu mieszanym (hybrydowym) część płatności otrzymywanych przez rolnika stanowią
płatności wypłacane na podstawie historycznej w postaci płatności na gospodarstwo, a
pozostałą część płatności wypłacane na bazie regionalnej w postaci jednolitej stawki
regionalnej, przy czym model mieszany (hybrydowy) może być statyczny (niezmienny)
bądź dynamiczny (zmierzający do stawki jednolitej). Model hybrydowy statyczny jest
stosowany przez Luksemburg, Szwecję oraz Wielką Brytanię (Irlandia Północna), natomiast
model hybrydowy dynamiczny wybrały następujące państwa: Dania, Finlandia, Niemcy oraz
Wielka Brytania (Anglia).
Państwa stosujące SPS mogą również wspierać producentów rolnych w ramach wsparcia
specjalnego, o którym mowa w art. 68 rozporządzenia Rady (WE) Nr 73/2009. Istnieje także
możliwość stosowania płatności oddzielnych, nie wchodzących w skład systemu SPS
(warzywa i owoce). Dodatkowo, przed rokiem 2012 w niektórych sektorach możliwe było
stosowanie płatności związanych z produkcją (np. sektor wołowiny, nasiona).
System jednolitej płatności obszarowej (SAPS) jest uproszczonym systemem płatności
bezpośrednich i może być stosowany wyłącznie w nowych państwach członkowskich
(jedynie Słowenia i Malta zdecydowały o wyborze systemu opartego na uprawnieniach).
Płatności w ramach tego systemu wypłacane są na hektar użytków rolnych utrzymywanych w
Dobrej Kulturze Rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. Stawkę jednolitej płatności obszarowej
oblicza się poprzez podzielenie rocznej krajowej koperty finansowej, określonej dla każdego
państwa na podstawie historycznych wielkości produkcji, takich jak: plony referencyjne zbóż,
powierzchnia upraw polowych (zboża, rośliny oleiste, rośliny wysokobiałkowe, len i konopie
włókniste), liczba zwierząt, przez powierzchnię referencyjną, stanowiącą powierzchnię
użytków rolnych danego państwa (w Polsce 14 mln ha).
Również w systemie SAPS istnieje możliwość stosowania płatności oddzielonych od
produkcji, a także wsparcia specjalnego.
Z uwagi na stopniowe dochodzenie do pełnego poziomu płatności, w nowych państwach
członkowskich płatności bezpośrednie mogą być uzupełniane z budżetu krajowego.
Rys. 1. Modele płatności bezpośrednich obowiązujące w UE oraz dodatkowe wsparcie
Zasada wzajemnej zgodności (cross-compliance)
W nowym systemie (tak jak dotychczas) wysokość otrzymywanych przez rolników płatności
bezpośrednich oraz płatności nieinwestycyjnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2007-2013 i 2014-2020, uzależniona będzie od spełniania zasady
wzajemnej zgodności, na którą składają się:

normy dotyczące utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego w
dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska (DKR) oraz

podstawowe wymogi z zakresu zarządzania (Statutory Management Requirements –
SMR),
określone w załączniku II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)
nr 1306/2013.
Zasada wzajemnej zgodności oznacza powiązanie wysokości uzyskiwanych płatności ze
spełnianiem przez rolników określonych wymogów i norm. W przypadku nieprzestrzegania
powyższych obowiązków, konsekwencją jest odpowiednie zmniejszenie przyznawanych
płatności.
Uwaga - broszurę dotyczącą zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance) znajdziecie na
stronie http://www.minrol.gov.pl/pol/Wsparcie-rolnictwa-i-rybolowstwa/Platnoscibezposrednie/Normy-i-Wymogi-Wzajemnej-Zgodnosci-cross-compliance/Nowe-wymogiwzajemnej-zgodnosci-obowiazujace-od-2013-roku - proszę zajrzeć
Minimalne normy DKR obowiązujące od 2015 roku
 DRK 1 Ustanowienie stref buforowych wzdłuż cieków wodnych;
 DRK 2 Przestrzeganie procedur wydawania zezwoleń w przypadku nawadniania
(dot. rolników pobierających wodę w ilości większej niż 5 m3 na dobę);
 DRK 3 Ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniem (zabrania się
wprowadzania do gleby i bezpośrednio do wód podziemnych substancji szkodliwych);
 DRK 4 Minimalna pokrywa glebowa (obowiązek utrzymywania na gruntach
zagrożonych erozją co najmniej 30% gruntów ornych pod okrywą roślinną w terminie
1 listopada – 15 lutego;
 DRK 5 Minimalne zagospodarowanie terenu odzwierciedlającego warunki
danego miejsca w celu ograniczenia erozji (przestrzeganie zasad użytkowania
gruntów położonych na stokach o nachyleniu powyżej 20º);
 DRK 6 Utrzymanie poziomu materii organicznej w glebie (zakaz wypalania
gruntów rolnych);
 DRK 7 Zachowanie cech krajobrazu (zakaz przycinania żywopłotów i drzew w
okresie wylęgu i chowu ptaków)
• Nie wolno niszczyć drzew będących pomniki przyrody oraz rowów do 2 m szerokości
• Obowiązek zachowania oczek wodnych o łącznej powierzchni do 100 m
• Zabrania się przycinania żywopłotów i drzew znajdujących się w obrębie działki
rolnej w okresie od 15 kwietnia do 31 lipca (z wyłączeniem wierzb, drzew
owocowych i zagajników o krótkiej rotacji)
Ochrona dzikiego ptactwa (dyrektywa ptasia)
 Dotyczy rolników, których gospodarstwa rolne lub ich część są położone na obszarze
Natura 2000. Obowiązek przestrzegania wymogów obligatoryjnych wynikających z
planów zadań ochronnych albo planów ochrony w zakresie dotyczącym gatunków
ptaków objętych ochroną .
 Dotyczy wszystkich rolników na obszarze całego kraju. Obowiązek przestrzegania
zakazu niszczenia siedlisk i ostoi będących obszarem rozrodu, wychowu młodych,
odpoczynku, migracji lub żerowania ptaków podlegających ochronie
W strefach ochrony ostoi miejsc rozrodu i regularnego przebywania ptaków zabrania się:
• wycinania drzew lub krzewów,
• dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli nie jest to związane z potrzebą
ochrony poszczególnych gatunków, wznoszenia obiektów, instalacji i urządzeń
Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk dzikiej fauny i flory
(dyrektywa siedliskowa)
Dotyczy rolników, których gospodarstwa rolne lub ich część są położone na obszarze Natura
2000
Obowiązek przestrzegania się wymogów obligatoryjnych wynikających z planów zadań
ochronnych (PZO) lub planów ochrony (PO) w zakresie dotyczącym typów siedlisk
przyrodniczych, gatunków zwierząt i roślin objętych ochroną.
Ochrona wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia
rolniczego (na OSN 4,46% pow. kraju, 7,36% pow. UR)
Lista wymagań:
 Przechowywanie: obornik jest przechowywany w pomieszczeniach inwentarskich lub
na płycie obornikowej, gnojowica i gnojówka są przechowywane w szczelnych
zbiornikach, kiszonki są właściwie zabezpieczone przed wyciekiem soków do gruntu,
 Stosowanie nawozów naturalnych: do 170 kg azotu (N) w czystym składniku na 1 ha
UR,
 Wymagana dokumentacja: roczny plan nawożenia (100 ha) , bilans azotu, umowy
zbytu/sprzedaży nawozów naturalnych
 Zasady stosowania nawozów: nawozy naturalne oraz organiczne stosowane są w
odpowiednich terminach, w odległości co najmniej 20 m od strefy wód, przestrzegany
jest zakaz stosowania nawozów:
- na glebach zalanych wodą lub przykrytych śniegiem lub zamarzniętych, na stokach
o nachyleniu większym niż 10%, podczas wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego
spożycia przez ludzi.
Zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, zdrowotność roślin
 Zdrowie zwierząt
• Dokumentacja leczenia zwierząt gospodarskich przechowywana jest przez
utrzymującego zwierzęta przez 5 lat od daty dokonania ostatniego wpisu;
• Zakaz podawania zwierzętom gospodarskim, zwierzętom akwakultury oraz
zwierzętom dzikim utrzymywanym jak zwierzęta gospodarskie związków o działaniu
hormonalnym, tyreostatycznym i ß-agonistycznym w celach innych niż lecznicze;
• Zakaz posiadania i przechowywania w gospodarstwie produktów leczniczych
weterynaryjnych zawierających substancje o działaniu beta-agonistycznym;
• Zakaz umieszczania na rynku lub uboju zwierząt gospodarskich lub zwierząt dzikich
utrzymywanych przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie, w organizmach których
znajdują się lub u których wykryto substancje zabronione
 Zdrowotność roślin
• Stosuje się tylko środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu.
• Środki ochrony roślin stosuje się wyłącznie zgodnie z etykietą stosowania oraz w taki
sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska.
• Środki ochrony roślin przechowuje się zgodnie z zaleceniami zawartymi na etykiecie.
• Środki ochrony roślin stosuje się sprzętem sprawnym technicznie, który użyty zgodnie
z przeznaczeniem nie spowoduje zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz
środowiska.
• Osoba wykonująca zabiegi środkami ochrony roślin posiada aktualne zaświadczenie o
ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin.
Należy prowadzić ewidencję zbiegów wykonywanych przy użyciu środków ochrony roślin
 Przenośne gąbczaste encefalopatie (TSE)
• Dotyczą wszystkich posiadaczy zwierząt
• Rolnik utrzymujący w gospodarstwie zwierzęta przeżuwające oraz nieprzeżuwające
stosujący w żywieniu tych ostatnich białka pochodzenia zwierzęcego ma obowiązek
takiej organizacji transportu, magazynowania, dystrybucji pasz, żeby na żadnym z
tych etapów nie doszło do zanieczyszczenia pasz dla przeżuwaczy białkiem
pochodzenia zwierzęcego.
 Bezpieczeństwo pasz
• Rolnikowi nie wolno wprowadzać do obrotu paszy niebezpiecznej dla zwierząt i
stosowania jej w żywieniu zwierząt.
• Rolnik jest obowiązany do prowadzenia dokumentacji dotyczącej: stosowania
środków ochrony roślin, stosowania preparatów biobójczych.
• Rolnik powinien stosować pasze pochodzące wyłącznie z zakładów zarejestrowanych
oraz/lub zatwierdzonych.
• Zapewnienie identyfikowalności paszy.
• Zabrania się wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt
materiałów paszowych i mieszanek paszowych zawierających pozostałości
pestycydów w ilości przekraczającej ich dopuszczalną zawartość.
•
•
•
•
•
Bezpieczeństwo żywności
Zapewnienie identyfikowalności żywności, jak również zwierząt hodowlanych,
dostarczanych rolnikowi i tych, które rolnik dostarczał na rynek.
Podjęcie działań zmierzających do wycofania z obrotu żywności niezgodnej, bądź w
stosunku do której są podejrzenia, że nie spełnia wymogów w zakresie
bezpieczeństwa żywności poprzez: - natychmiastowe postępowanie w celu wycofania
tej żywności z rynku.
Wymogi dotyczące higieny produkcji produktów pochodzenia roślinnego i
zwierzęcego (jaja, mleko)
Higiena pomieszczeń i wyposażenia
Higiena podczas udoju i składowania
•
•
•
Identyfikacja i rejestracja zwierząt
Lista wymagań:
 rolnik posiada numer identyfikacyjny producenta oraz numer siedziby stada,
 w siedzibie stada wszystkie sztuki bydła, świń, owiec i kóz są oznakowane zgodnie z
przepisami,
 w siedzibie stada wszystkie sztuki bydła posiadają paszport,
 wpisy w księdze rejestracji bydła, świń, owiec i kóz dokonywane są bezpośrednio po
zaistnieniu zdarzenia objętego obowiązkiem wpisu, nie później niż w terminie 7 dni,
 korekty wpisów w księdze rejestracji bydła, świń, owiec i kóz, umożliwiają odczyt
zmienianego wpisu,
 dane zawarte w księdze rejestracji bydła, świń, owiec i kóz przechowywane są przez
okres 3 lat od dnia utraty posiadania zwierzęcia,
dokumenty przewozowe dla owiec/kóz przechowywane są przez okres nie krótszy niż 3 lata
od dnia przewozu zwierząt do miejsca przeznaczenia
Ochrona wszystkich zwierząt gospodarskich
 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby zwierzęta gospodarskie utrzymywane były w
warunkach nieszkodliwych dla ich zdrowia oraz niepowodujących urazów, uszkodzeń
ciała lub cierpień.
 Wykwalifikowany personel
 Rolnik jest obowiązany doglądać zwierzęta gospodarskie co najmniej raz dziennie.
 Pomieszczenia odpowiednio oświetlone, utrzymane, wentylowane z dostępem do
wody, paszy
 Rolnik jest obowiązany chore lub ranne zwierzęta gospodarskie niezwłocznie otoczyć
opieką, a w przypadku gdy opieka rolnika nie przynosi rezultatów, w miarę potrzeby
odizolować oraz niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza weterynarii.
 Rolnik, który utrzymuje zwierzęta gospodarskie, jest obowiązany przechowywać
przez okres 3 lat dokumentację weterynaryjną dotyczącą przebiegu leczenia,
przeprowadzonych zabiegów weterynaryjnych oraz padłych zwierząt.
 Rolnik jest obowiązany zapewnić zwierzętom gospodarskim, utrzymywanym w
systemie otwartym, możliwość ochrony przed niekorzystnymi warunkami
atmosferycznymi i zwierzętami drapieżnymi.
 Rolnikowi nie wolno okaleczać zwierząt, w tym zadawać bólu albo świadomie
dopuszczać do zadawania bólu lub cierpień.
Dobrostan cieląt
 Rolnik jest obowiązany doglądać cielęta: – utrzymywane w systemie otwartym co
najmniej raz dziennie, – utrzymywane w pomieszczeniach co najmniej dwa razy
dziennie.
 Rolnikowi nie wolno utrzymywać cieląt na uwięzi, z wyjątkiem cieląt utrzymywanych
grupowo w porze karmienia, nie dłużej niż jedną godzinę.
 Rolnik jest obowiązany zapewnić odpowiedni standard pomieszczeń, w których
utrzymywane są cielęta oraz ich wyposażenie.
 Rolnik jest obowiązany utrzymywać cielęta w warunkach zapewniających im
swobodę ruchu, a w szczególności możliwość kładzenia się, wstawania oraz leżenia
(właściwe wymiary kojców)
Dobrostan świń
 Rolnik jest obowiązany, jeżeli jest to konieczne, do poddania zwierząt zabiegom
przeciwko zewnętrznym i wewnętrznym pasożytom prośnych loch i loszek
 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby prosięta co najmniej do 28 dnia od dnia ich
urodzenia przebywały z lochą.
 Rolnik jest obowiązany, w przypadku grupowego utrzymywania loch, loszek,
warchlaków i świń, do podjęcia działań minimalizujących agresję i zapobiegających
walkom zwierząt, w szczególności - izolację świń chorych, zranionych, agresywnych
oraz stały dostęp do przedmiotów absorbujących ich uwagę.
 Rolnik jest obowiązany do czasowego oddzielenia od grupy świń chorych,
zranionych, wykazujących agresję lub atakowanych przez inne zwierzęta.
 W przypadku konieczności mieszania warchlaków i świń utrzymywanych na chów
grupowo, rolnik jest obowiązany do łączenia w grupę zwierząt o zbliżonym wieku,
 Zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne lub inne zabiegi wynikające z
technologii produkcji, wykonywane są na zwierzętach wyłącznie przez osoby
posiadające kwalifikacje określone odrębnymi przepisami, z zachowaniem koniecznej
ostrożności, w sposób zapewniający ograniczenie cierpień i stresu zwierzęcia.
 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby pomieszczenia dla świń były zbudowane w
sposób nieszkodliwy dla ich zdrowia - niepowodujący urazów, uszkodzeń ciała i
cierpienia; zapewniający swobodę ruchu, umożliwiający kontakt wzrokowy z innymi
zwierzętami (nie dotyczy loch i loszek tuż przed proszeniem i w trakcie proszenia).
 Rolnik jest obowiązany utrzymywać świnie w warunkach zapewniających im
swobodę ruchu, a w szczególności możliwość kładzenia się, wstawania oraz leżenia.
 Rolnik jest obowiązany karmić świnie co najmniej raz dziennie, a jeżeli utrzymuje
świnie grupowo – zapewniać im dostęp do paszy w tym samym czasie. Rolnik jest
obowiązany zapewnić świniom powyżej 2 tygodnia życia stały dostęp do
wystarczającej ilości świeżej wody.
Sankcje za nieprzestrzeganie wymogów cross-compliance
Wymiar sankcji uzależniony jest od wielu czynników, a przede wszystkim od
motywów - zaniedbania rolnika (nieumyślność) lub winy rolnika.
Ponadto przy określaniu wymiaru sankcji bierze się pod uwagę: powtarzalność, zasięg,
dotkliwość, trwałość.
W państwach UE-15 system kontroli przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności był
wdrażany stopniowo w latach 2005-2007.
W państwach członkowskich, które przystąpiły do Wspólnoty 1 maja 2004 r. (nowe państwa
członkowskie), do końca 2008 r. mechanizm ten był ograniczony do kontroli przestrzegania
utrzymywania gruntów w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnej z ochroną środowiska. Natomiast
wymogi wzajemnej zgodności wdrażane były również stopniowo. Od roku 2009 obowiązują
wymogi z obszaru A, od roku 2011 obowiązują wymogi z obszaru B, natomiast wymogi z
obszaru C zostały wdrożone w roku 2013.
System płatności bezpośrednich stosowany w Polsce
Polska, tak jak większość nowych państw członkowskich, zdecydowała o wyborze
uproszczonego systemu płatności – SAPS. Poziom płatności bezpośrednich otrzymywanych
przez polskich rolników wzrastał corocznie, zgodnie z zasadą stopniowego dochodzenia do
pełnego poziomu płatności (tzw. zasada phasing-in) i w roku 2013 wyniósł 100%.
Jednocześnie, w Polsce od 2004 r. stosowane są płatności uzupełniające finansowane z
budżetu krajowego. Dzięki temu, że płatności uzupełniające stosowane są w Polsce na
maksymalnym dopuszczonym poziomie, już od 2010 r. łączna kwota płatności unijnych i
krajowych osiąga poziom 100%.
System jednolitej płatności obszarowej (SAPS) jest uproszczonym systemem płatności
bezpośrednich i może być stosowany wyłącznie w nowych państwach członkowskich
(jedynie Słowenia i Malta zdecydowały o wyborze systemu opartego na uprawnieniach).
Płatności w ramach tego systemu wypłacane są na hektar użytków rolnych utrzymywanych w
Dobrej Kulturze Rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r.
Kształtowanie się poziomu płatności w latach 2004-2013 przedstawia poniższy wykres.
Stawka jednolitej płatności obszarowej oblicza się ją przez podzielenie rocznej krajowej
koperty finansowej, określonej dla każdego państwa na podstawie historycznych wielkości
produkcji, takich jak: plony referencyjne zbóż, powierzchnia upraw polowych (zboża,
rośliny oleiste, rośliny wysokobiałkowe, len i konopie włókniste), liczba zwierząt, przez
powierzchnię referencyjną, stanowiącą powierzchnię użytków rolnych danego państwa (w
Po Jest to plon, który stanowi podstawę wyliczenia płatności obszarowych;
Plon referencyjny
- plon referencyjny dla Polski został obliczony na podstawie okresu 1986-91;
- Polska ma plon referencyjny w wysokości 3 t/ha;
- najwyższy plon referencyjny w UE ma Holandia - 6,66 t/ha, a najniższy Finlandia
(2,82 t/ha) oraz Hiszpania (2,69 t/ha).
Powierzchnia referencyjna - obszar Polski, do którego wypłaca się dopłaty bezpośrednie , w
2004 roku zgłoszono do płatności 14,8 mln ha (po dopłaty zgłosiło się mniej chętnych
i ok. 47 milionów nie trafiło do rolników
Krajowe płatności uzupełniające realizowane były w następujących sektorach: upraw
podstawowych (m.in. zboża, rośliny oleiste, wysokobiałkowe), chmielu, skrobi
ziemniaczanej, tytoniu, roślin przeznaczonych na paszę uprawianych na trwałych
użytkach zielonych (płatność zwierzęca – wypłacana od 2007 roku).
Ponadto, z budżetu unijnego wypłacana jest oddzielna płatność cukrowa (od 2006 roku),
która jest efektem przeprowadzonej reformy na rynku cukru, a także od 2008 roku oddzielna
płatność do pomidorów oraz płatność z tytułu owoców miękkich, które zostały
wprowadzone w wyniku przeprowadzonej w 2007 roku reformy WPR na rynku owoców i
warzyw. Płatność z tytułu owoców miękkich od roku 2012 wypłacana jest w formie
oddzielonej od produkcji.
Od roku 2010, w związku z wejściem w życie postanowień kończących przegląd Wspólnej
Polityki Rolnej (ang. Health Check), w Polsce jest realizowane również tzw. wsparcie
specjalne. Wsparcie to wypłacane jest w formie:
1. Specjalnej płatności obszarowej do powierzchni upraw roślin strączkowych i
motylkowatych drobnonasiennych,
2. Płatności do krów,
3. Płatności do owiec,
4. Płatności do surowca tytoniowego wysokiej jakości (od 2012 r.).
Najwięcej środków finansowych jest kierowanych do rolników w postaci jednolitej płatności
obszarowej oraz krajowych płatności uzupełniających (przede wszystkim do grupy upraw
podstawowych i do płatności zwierzęcej) oraz oddzielnej płatności cukrowej. Udział
poszczególnych płatności w całkowitym wsparciu kierowanym do rolników w 2012 roku
przedstawia poniższy rysunek.
Udział poszczególnych płatności w całkowitym wsparciu bezpośrednim kierowanym do
rolników w 2012 r.
Rodzaje płatności o które można było się ubiegać na wniosku o płatności na rok 2014
1. Jednolita płatność obszarowa (JPO), specjalna płatność obszarowa do powierzchni
uprawy roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych,
2. Płatności uzupełniające, w tym:
- płatność uzupełniająca do powierzchni uprawy chmielu,
- płatność uzupełniająca dla producentów surowca tytoniowego,
- płatność uzupełniająca do produkcji ziemniaka skrobiowego,
3. Oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw (do pomidorów),
4. Oddzielna płatność z tytułu owoców miękkich,
5. Płatność cukrowa,
6. Płatność do surowca tytoniowego (płatność do tytoniu),
7. Płatność do krów i owiec,
8. Pomoc finansowa z tytułu wspierania gospodarowania na ONW
9. Płatność rolnośrodowiskowa
Rośliny motylkowate
 odgrywają bardzo ważną i korzystną rolę w płodozmianie;
 mają zdolność symbiotycznego wiązania azotu atmosferycznego, czyli zdobywania
„taniego azotu” N2 z powietrza;
 nie wymagają nawożenia azotem (oprócz dawki startowej);
 są cenne dla roślin następczych, np. przyorane resztki pożniwne bobiku średnio
wzbogacają glebę w: azot 50-100, potas 80-120, wapń 30-50, fosfor 4-10 kg/ha,
mikroelementy oraz w substancję organiczną i są to ilości składników porównywalne
do pełnej dawki obornika.
 ilość związanego azotu zależy głównie od rodzaju drobnoustroju, jego aktywności
fizjologicznej, rośliny oraz warunków środowiskowych;
 azot biologicznie związany przez rośliny i bakterie wykorzystywany jest przez rośliny
aż w 100%, podczas gdy z nawozów mineralnych tylko w około 50%.
 przy 20-40% udziale roślin motylkowatych w runi wydajność mieszanek bez
dodatkowego nawożenia jest podobna do wydajności samych traw nawożonych
azotem w ilości 150-180 kg
 mają działanie strukturotwórcze i fitomelioracyjne, które polega na tworzeniu
gruzełkowatej struktury gleby oraz poprawie stosunków wodno-powietrznych, co ma
duże znaczenie przy gospodarowaniu na glebach cięższych i nieprzepuszczalnych
Mieszanki motylkowato-trawiaste
 chronią glebę przed erozją wodną i wietrzną, a dłuższe pokrycie gleby roślinnością
zmniejsza wymywanie z niej makroelementów w sezonie zimowym;
 zatrzymują w glebie więcej opadów atmosferycznych, co sprzyja korzystnym
procesom mikrobiologicznym, bez ujemnego wpływu na strukturę gleby i jej
zasobność;
 ograniczają zachwaszczenie gleb chwastami jednorocznymi, ze względu na dużą
konkurencyjność mieszanek motylkowato-trawiastych względem większości
gatunków roślin synantropijnych.

Płatność uzupełniająca do powierzchni uprawy chmielu
 Płatność do powierzchni uprawy chmielu niezwiązana z produkcją jest w 100%
finansowana z budżetu krajowego.
 Rolnikowi, który w danym roku spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności
obszarowej i złożył wniosek o przyznanie tej płatności, przysługuje płatność
uzupełniająca do powierzchni uprawy chmielu, do której przyznano mu płatność
uzupełniającą do powierzchni uprawy chmielu za 2006 r.
Problemy producentów chmielu
 bardzo niskie ceny (koszty produkcji kształtują się na poziomie 16 - 20 zł/kg, a cena
na surowiec kontraktowany nie przekracza 12 zł/kg, bez kontraktacji 2-6 zł/kg;
 problem ze zbytem, zapotrzebowanie polskiego browarnictwa szacuje się na około 2
800 - 3 000 ton chmielu, a produkcja w Polsce w 2010 r. to 1400 ton.

Płatność uzupełniająca dla producentów surowca tytoniowego
Problemy producentów tytoniu
 Polska jest drugim w Europie producentem tytoniu;
 nasze wyroby tytoniowe importuje 70 krajów;
 w kraju jest ok. 60 tys. plantatorów
 ok. 500 tys. osób pośrednio utrzymuje się z przemysłu tytoniowego, zostanie
pozbawionych środków do życia.
 spadek liczby plantacji o 2,5 tys. przez trzy lata;
 w 2013 r. w skupie płacono 4,80 do 8 zł za kg w zależności od rodzaju (rentowność
prze wzroście ceny o ok. 4 zł za kg);
 w 2013 r. sprzedaż papierosów z banderolą zmniejszyła się o ponad 10 proc., do 46,6
mld sztuk;
 potencjalne przebranżowienie się rolników z tych regionów jest trudne
(wielomilionowe kredyty na suszarnie, wielkość plantacji w Polsce to 1,4 ha);
Oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw (do pomidorów)
Wprowadzona w 2008 roku, ma charakter płatności historycznej (2006/2007 rok
referencyjny), niezwiązanej z bieżącą produkcją. Jest płatnością roczną i jest w całości
finansowana z budżetu Unii Europejskiej
Oddzielna płatność z tytułu owoców miękkich
Wprowadzona w 2012 r. oddzielna płatność z tytułu owoców miękkich ma charakter płatności
historycznej, niezwiązanej z bieżącą produkcją, dlatego też we wniosku o przyznanie
płatności nie deklaruje się odrębnie działek rolnych, na których uprawiane są maliny lub
truskawki. Oddzielna płatność z tytułu owoców miękkich jest płatnością roczną i jest
finansowana z budżetu Unii Europejskiej oraz może być dodatkowo finansowana z budżetu
krajowego.
Oddzielna płatność z tytułu cukru
 ma charakter płatności historycznej, niezwiązanej z bieżącą produkcją.
 Płatność cukrowa przysługuje rolnikowi, który spełnia w danym roku warunki do
przyznania jednolitej płatności obszarowej i złożył wniosek o przyznanie tej płatności
oraz który zawarł: umowę dostawy, o której mowa w art. 127 ust. 2 rozporządzenia nr
1308/2013, która określa również powierzchnię gruntów, na której rolnik jest
zobowiązany uprawiać buraki kwotowe określone w art. 127 ust. 2 lit. a
rozporządzenia nr 1308/2013; zawarł umowę dostawy z grupą producentów rolnych,
której jest członkiem, lub organizacją producentów, której jest członkiem, lub
zrzeszeniem organizacji producentów, do którego należy organizacja producentów,
której jest członkiem;
Płatność do krów i owiec
 załamanie chowu i redukcja pogłowia owiec z powodu braku opłacalności w
warunkach gospodarki rynkowej spowodował kilkunastokrotny spadek pogłowia
owiec w Polsce południowej, co grozi obecnie ograniczeniem korzystnego ich
wpływu na środowisko przyrodnicze, m.in. w następstwie zaprzestania wypasów
kulturowych na terenach chronionego krajobrazu, a także wypasów pielęgnacyjnych
na słabych użytkach zielonych.
 trudnej sytuacji ekonomicznej hodowców nie poprawiły wprowadzone w ostatnich
latach płatności uzupełniające do powierzchni uprawy roślin przeznaczonych na paszę
na użytkach zielonych.
 wprowadzono zatem w ramach systemów wsparcia bezpośredniego specjalne
wsparcie dla krów i owiec na obszarach wrażliwych pod względem gospodarczym lub
środowiskowym, które może zachęcić do utrzymania poziomu produkcji.
Wypas kulturowy – wypas owiec i bydła na chronionych obszarach parków narodowych
dozwolony z zachowaniem licznych ograniczeń. Ma szczególne znaczenia na obszarach
Tatrzańskiego Parku Narodowego. Początkowo, po utworzeniu parku i wykupie bądź
wywłaszczeniu terenów hal (1960–1965), zniesiono w nim całkowicie wypas. Z czasem
jednak okazało się, że stało się to przyczyną zmian w środowisku przyrodniczym. Powstałe w
wyniku działalności człowieka polany i hale tatrzańskie istnieć mogą tylko, gdy są
użytkowane. Po zniesieniu wypasu i koszenia w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej
zaczęły zarastać borówczyskami, malinami, a ostatecznie lasem. Powoduje to zmniejszenie
różnorodności biologicznej, wiele bowiem gatunków roślin i zwierząt żyje tylko na tych
trawiastych obszarach. Np. szafran spiski (popularnie nazywany krokusem) rosnąć może
tylko na koszonej lub wypasanej polanie, po zniesieniu jej użytkowania zostaje z czasem
zagłuszony przez inne gatunki wyższych roślin. Skazany byłby więc na wyginięcie, podobnie
i wiele innych gatunków roślin i zwierząt (np. niektóre gatunki motyli). Zarastanie polan i
halizn przez las to także zmniejszenie atrakcyjności turystycznej, las przesłania bowiem
widoki. Ważnym powodem przywrócenia nienaturalnego wypasu była wreszcie konieczność
zachowania liczącej sobie kilkaset lat kultury pasterskiej. W Tatrach kulturowy wypas
wprowadzono po raz pierwszy w 1981, na mocy porozumienia działaczy solidarnościowych z
władzami. Zmianę w rozporządzeniu o utworzeniu TPN wprowadziła Rada Ministrów w
lipcu 1981. Obecnie wypasa tam 5 baców na polanach mających łączną powierzchnię około
130 ha. Bacówki, w których sprzedawane są turystom oscypki, bundz i żentyca, stoją na
Polanie Chochołowskiej, u wylotu Doliny Lejowej, na Wyżniej Kirze Miętusiej w Dolinie
Kościeliskiej, pod Kuźnicami, na polanie Kopieniec i na Rusinowej Polanie. Wypas
kulturowy prowadzi się na 30 polanach, m.in. są to: Polana Chochołowska, polana Kopieniec,
Lejówki, Niżnia Polana Kominiarska, Długa Polana, polana Huciska, polana Huty Lejowe,
polana Jamy, Niżnia Jarząbcza Polana, polana Jaworzyna pod Furkaską, Kalatówki, Kryta
Polana, Polana Kuca, Przysłop Kominiarski, Rusinowa Polana. Wypas kulturowy zastrzeżony
jest licznymi ograniczeniami: - Wypasać mogą tylko ci bacowie, którzy otrzymają koncesję
na wypas. - Liczba wypasanych owiec i krów jest ograniczona, tak by wypas nie powodował
szkód w środowisku naturalnym. - Baca musi udowodnić, że posiada poza Tatrami łąki czy
polany (tzw. przepaski), na których może wiosną wypasać owce i krowy, zanim w Tatrach
trawa nie podrośnie przynajmniej na 8 cm (wegetacja roślin jest tutaj bowiem późniejsza).
Tradycyjny sezon wypasowy trwał od końca kwietnia do końca września.
- Wypasać można tylko owce i krowy ras miejscowych.
- Używać można do wypasu tylko psów miejscowej rasy owczarek podhalański.
Baca i juhasi używać muszą tradycyjnego sprzętu, odzieży i gwary góralskiej.
Wyjątek uczyniono tylko dla podpuszczki używanej do klagania sera – zamiast
tradycyjnej, otrzymywanej z żołądków cielęcych, używa się syntetycznej.
- Zachowane mają być tradycyjne obrzędy pasterskie.
Najistotniejsze zmiany w systemie płatności bezpośrednich od 2015 r. dotyczą:


rodzajów płatności (schematów), o które rolnik może się ubiegać;
wymogów, których spełnienie w gospodarstwie rolnym warunkuje przyznanie
rolnikowi poszczególnych płatności.
Katalog realizowanych w Polsce płatności bezpośrednich w 2015 r. obejmuje:







Jednolitą płatność obszarową (JPO)
Płatność z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska(tzw.
płatność za zazielenienie)
Płatność dla młodych rolników
Płatność dodatkową (redystrybucyjną)
Płatności związane z produkcją
Płatności w ramach przejściowego wsparcia krajowego.
Płatności z tytułu ONW
Ponadto, rolnik będzie miał możliwość przystąpienia do: Systemu dla małych gospodarstw.
Przyznanie rolnikowi płatności bezpośrednich będzie zależało od spełnienia minimalnych
wymogów i kryteriów rolnika aktywnego zawodowo. Aby skierować płatności bezpośrednie
wyłącznie do rolników czynnych zawodowo, w projekcie rozporządzenia wprowadzono tzw.
definicję aktywnego rolnika. Z płatności bezpośrednich będą wykluczane obszary, na
których nie prowadzi się działalności stricte rolniczej (np. lotniska, koleje, obiekty sportowe
etc.) na podstawie krótkiej, obowiązkowej dla państw członkowskich, listy (z możliwością
uzupełniania jej o dodatkowe elementy). Zasady te nie obejmą podmiotów, które otrzymują
płatności nie większe od określonej przez państwo członkowskie kwoty, która z kolei nie
może przekroczyć 5 tys. euro.
Płatność redystrybucyjna, polega na przeznaczeniu do 30% koperty krajowej na dodatkową
płatność do jednakowej liczby pierwszych hektarów (w każdym gospodarstwie), nie większej
jednak niż 30 ha lub niż średnia powierzchnia gospodarstwa w kraju. Wysokość tej
dodatkowej płatności nie może przekroczyć 65% średniej stawki krajowej.
Zazielenienie
W ramach nowego systemu płatności bezpośrednich wprowadzono obowiązek realizacji
praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska. „Zazielenienie” ma być
realizowane poprzez trzy obowiązkowe praktyki: dywersyfikację upraw, utrzymanie
trwałych użytków zielonych (TUZ), utrzymanie obszarów proekologicznych (tzw. EFA) lub
praktyki równoważne (przynoszące ten sam, bądź wyższy poziom korzyści dla środowiska i
klimatu jak praktyki obowiązkowe). Praktyki równoważne mogą obejmować elementy
programu rolno - środowiskowo - klimatyczne albo krajowe lub regionalne systemy
certyfikacji środowiskowej. Lista praktyk równoważnych jest określona w załączniku do
rozporządzenia.
Obszary proekologiczne
Gospodarstwa posiadające do 15 ha gruntów ornych będą wyłączone z wymogu
utrzymywania obszarów proekologicznych. Ich odsetek ma w 2015 roku wynosić 5% i może
on być podniesiony do 7% po przedstawieniu przez Komisję raportu (najpóźniej w marcu
2017 r.). Lista kategorii gruntów traktowanych jako proekologiczne obejmuje m.in. uprawy
wiążące azot (motylkowate) i międzyplony, jak również grunty ugorowane, tarasy, elementy
krajobrazu, włączając elementy położone na obszarze przylegającym do gruntu ornego, strefy
buforowe, włączając strefy buforowe pod TUZ oddzielone od przylegającego gruntu rolnego,
systemy rolno - leśne, pokrywę zieloną, obszary pod zagajnikami o krótkiej rotacji, na
których nie stosuje się nawozów mineralnych i/lub środków ochrony roślin, czy pasy działki
przylegającej do krawędzi lasu. Państwo członkowskie wybierze kategorie obowiązujące na
jego terenie. Do określenia procentowej powierzchni obszarów EFA kraje będą mogły
stosować odpowiednie współczynniki ważenia uwzględniające znaczenie poszczególnych
kategorii gruntów dla środowiska.
Dywersyfikacja upraw
Gospodarstwa do 10 ha powierzchni gruntów ornych będą wyłączone z wymogu
dywersyfikacji upraw. Dla gospodarstw między 10 a 30 ha wymagane będą 2 różne uprawy;
uprawa główna nie powinna zajmować więcej niż 75% gruntów ornych. Natomiast
gospodarstwa powyżej 30 ha gruntów ornych będą musiały posiadać minimum 3 uprawy na
gruntach ornych, przy czym dwie uprawy główne nie powinny zajmować więcej niż 95%
gruntów ornych.
Trwałe użytki zielone
Obowiązek utrzymania trwałych użytków zielonych (TUZ) na poziomie gospodarstwa
ograniczono do wyznaczonych przez państwa członkowskie TUZ cennych przyrodniczo na
obszarach Natura 2000, obejmujących gleby torfowe i podmokłe. Ponadto, jeśli w danym
kraju lub regionie udział TUZ w całkowitej powierzchni UR nie zmniejszył się o więcej niż
5%, wtedy możliwa będzie kontrola utrzymania TUZ na poziomie kraju lub regionu
(pierwotna propozycja Komisji zakładała obowiązek kontroli udziału TUZ na poziomie
gospodarstwa).
System dla małych gospodarstw
Do systemu dla małych gospodarstw w roku 2015 „automatycznie” włączeni zostaną rolnicy,
których łączna kwota płatności bezpośrednich (tj. z wyłączeniem kwoty płatności
niezwiązanej do tytoniu) nie przekroczy równowartości w złotych kwoty 1 250 euro. W
instrukcji przesłanej rolnikowi wraz z formularzem wniosku o przyznanie płatności, znajduje
się informacja o szacunkowych stawkach płatności.
Do systemu dla małych gospodarstw mogą również przystąpić rolnicy, których kwota
płatności bezpośrednich przekracza równowartość w złotych kwotę 1 250 euro, pod
warunkiem, że: złożą w roku 2015 wniosek o przyznanie płatności, w którym wnioskować
będą o włączenie do systemu dla małych gospodarstw lub złożą w terminie do dnia 10 lipca
2015 r. odrębny wniosek do kierownika biura powiatowego Agencji o włączenie do tego
systemu, na formularzu opracowanym i udostępnionym przez Agencję, spełnią minimalne
wymogi w zakresie powierzchni lub kwoty wsparcia (1 ha lub 200 euro), spełnią warunki
określone dla poszczególnych płatności, o które wnioskują w roku 2015 (tj. jednolitej
płatności obszarowej, płatności dla młodych rolnika, płatności dodatkowej, wsparcia
powiązanego z produkcją).
Uwaga: Płatność dla małych gospodarstw będzie określana, jako suma wszystkich płatności
bezpośrednich, do otrzymania których rolnik byłby uprawniony w systemie „standardowym”
(bez uwzględnienia płatności niezwiązanej do tytoniu) z zastosowaniem maksymalnego limitu
nie przekraczającego równowartości w złotych kwoty 1 250 euro.
Płatność dla młodych rolników
Jest działaniem obowiązkowym dla państwa członkowskiego. Stawka płatności dla młodych
rolników będzie podwyższona o 25%. Wsparcie może być udzielone do powierzchni 50 ha.
Do płatności będą się kwalifikować rolnicy, którzy nie ukończyli 40 roku życia i którzy
gospodarują nie dłużej niż 5 lat.
Płatności związane z produkcją
Dobrowolne wsparcie związane z produkcją obejmuje szereg rocznych płatności i jest
przyznawane w granicach określonych limitów ilościowych oraz oparte na ustalonych
obszarach i plonach lub na ustalonej liczbie zwierząt. Głównym celem tej płatności jest
wsparcie sektorów, które mają szczególne znaczenie gospodarcze, środowiskowe lub
społeczne oraz znajdują się w trudnej sytuacji.
Płatności w ramach dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją przysługuje rolnikom,
którzy spełnią minimalne wymagania oraz kryteria rolnika aktywnego zawodowo.
W roku 2015 wsparciem zostaną objęte następujące sektory, w ramach których przewiduje się
następujące kryteria udzielania wsparcia:
Płatności związane do zwierząt
Płatności związane do zwierząt przysługują do zwierząt, w odniesieniu do których: 1) do dnia
złożenia wniosku o przyznanie tych płatności dokonano zgłoszeń wymaganych na podstawie
przepisów o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt; 2) w dniu złożenia wniosku o
przyznanie tych płatności są spełnione wymagania w zakresie identyfikacji określone w
przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.
- przysługuje do zwierząt gatunku bydło domowe (Bos taurus), na
terenie całego kraju, niezależnie od płci (samce lub samice) i kierunku produkcji, których
wiek w dniu 15 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności, nie
przekracza 24 miesięcy, będących w posiadaniu rolnika przez okres 30 dni od dnia złożenia
wniosku o przyznanie tej płatności. Posiadanie zwierząt potwierdzane jest w systemie
identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do płatności kwalifikują się jedynie zwierzęta, które
spełniają wymagania określone w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.
Minimalna liczba zwierząt będących w posiadaniu rolnika wynosi 3 sztuki w wieku do 24
miesięcy; a płatność przyznawana będzie maksymalnie do 30 sztuk zwierząt. Do wniosku
należy dołączyć oświadczenie o zwierzętach zadeklarowanych do płatności oraz oświadczenie
współposiadacza o wyrażeniu zgodny na przyznanie płatności do bydła, krów, owiec, kóz
(jeśli dotyczy; obowiązek złożenia oświadczenia nie dotyczy małżonków). Szacowana stawka
rocznej płatności wyniesie ok. 69,0 euro/szt.
płatność do krów, przysługują do samic gatunku bydło domowe (Bos taurus), na terenie
całego kraju, niezależnie od kierunku produkcji, których wiek w dniu 15 maja roku, w którym
został złożony wniosek o przyznanie tej płatności, przekracza 24 miesiące, będących w
posiadaniu rolnika przez okres 30 dni od dnia złożenia wniosku o przyznanie tej płatności.
Minimalna liczba zwierząt będących w posiadaniu rolnika wynosi 3 sztuki w wieku powyżej
24 miesięcy; a płatność przyznawana będzie maksymalnie do 30 sztuk zwierząt. Posiadanie
zwierząt potwierdzane będzie w systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do płatności
kwalifikują się jedynie zwierzęta, które spełniają wymagania określone w przepisach o
systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o
zwierzętach zadeklarowanych do płatności oraz oświadczenie współposiadacza o wyrażeniu
zgodny na przyznanie płatności do bydła, krów, owiec, kóz (jeśli dotyczy; obowiązek
złożenia oświadczenia nie dotyczy małżonków). Szacowana stawka rocznej płatności
wyniesie ok. 69,2 euro/szt.
przysługuje rolnikowi: który posiada co najmniej 10 sztuk samic
gatunku owca domowa (Ovis aries), których wiek w dniu 15 maja roku, w którym został
złożony wniosek o przyznanie danej płatności, wynosi co najmniej 12 miesięcy, do zwierząt
będących w posiadaniu rolnika w dniu złożenia wniosku oraz przez okres od dnia 20
października do dnia 20 listopada, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej
płatności. Posiadanie zwierząt potwierdzane będzie w systemie identyfikacji i rejestracji
zwierząt. Do płatności kwalifikują się jedynie zwierzęta, które spełniają wymagania określone
w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do wniosku należy dołączyć
oświadczenie o zwierzętach zadeklarowanych do płatności oraz oświadczenie
współposiadacza o wyrażeniu zgodny na przyznanie płatności do bydła, krów, owiec, kóz
(jeśli dotyczy; obowiązek złożenia oświadczenia nie dotyczy małżonków). Szacowana stawka
rocznej płatności wyniesie ok. 25,0 euro/szt.
płatność do kóz przysługuje: rolnikowi, który posiada co najmniej 5 samic gatunku koza
domowa (Capra hircus): których wiek w dniu 15 maja roku, w którym został złożony wniosek
o przyznanie tej płatności wynosi co najmniej 12 miesięcy, do zwierząt będących w
posiadaniu rolnika, przez okres 30 dni od dnia złożenia wniosku o przyznanie danej
płatności. Posiadanie zwierząt potwierdzane będzie w systemie identyfikacji i rejestracji
zwierząt. Do płatności kwalifikują się jedynie zwierzęta, które spełniają wymagania określone
w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Do wniosku należy dołączyć
oświadczenie o zwierzętach zadeklarowanych do płatności oraz oświadczenie
współposiadacza o wyrażeniu zgodny na przyznanie płatności do bydła, krów, owiec, kóz
(jeśli dotyczy; obowiązek złożenia oświadczenia nie dotyczy małżonków). Szacowana stawka
rocznej płatności wyniesie ok. 15,0 euro/szt.
PŁATNOŚCI ZWIĄZANE DO POWIERZCHNI UPRAW
płatność do powierzchni uprawy buraków cukrowych: płatność jest przyznawana
rolnikowi, jeżeli zawarł umowę dostawy, o której mowa w art. 127 ust. 2 rozporządzenia nr
1308/2013, która określa również powierzchnię gruntów, na której rolnik jest zobowiązany
uprawiać buraki kwotowe określone w art. 127 ust. 2 lit. a rozporządzenia nr 1308/2013, ,
lecz nie większej niż powierzchnia gruntów, na której rolnik jest zobowiązany uprawiać te
buraki, określona w umowie dostawy, o której mowa w art. 127 ust. 2 rozporządzenia nr
1308/2013, zawartej przez tego rolnika, lub b. zawarł umowę dostawy z grupą producentów
rolnych, której jest członkiem, lub organizacją producentów, której jest członkiem, lub
zrzeszeniem organizacji producentów, do którego należy organizacja producentów, której jest
członkiem. Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej
płatności wyniesie ok. 400,0 euro/ha.
płatność do powierzchni uprawy ziemniaków skrobiowych: płatność jest przyznawana
rolnikowi, jeżeli: zawarł umowę na uprawę ziemniaków skrobiowych, w której zobowiązuje
się do wytworzenia i dostarczenia podmiotowi (którego przedmiot działalności obejmuje
wytworzenie skrobi lub wyrobów skrobiowych) określonej ilości ziemniaków skrobiowych z
określonej powierzchni gruntów, a podmiot ten zobowiązuje się te ziemniaki odebrać w
umówionym terminie, zapłacić za nie umówioną cenę i wyprodukować z nich skrobię lub
wyroby skrobiowe, zawarł umowę z grupą producentów rolnych, której jest członkiem, lub
organizacją producentów, której jest członkiem, lub zrzeszeniem organizacji producentów, do
którego należy organizacja producentów, której jest członkiem. W umowie rolnik
zobowiązuje się do wytworzenia i dostarczenia grupie, organizacji lub zrzeszeniu określonej
ilości ziemniaków skrobiowych z określonej powierzchni gruntów, a grupa, organizacja lub
zrzeszenie zobowiązują się te ziemniaki odebrać w umówionym terminie, zapłacić za nie
umówioną cenę i przeznaczyć te ziemniaki na produkcję skrobi lub wyrobów skrobiowych.
Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej płatności
wyniesie ok. 400,0 euro/ha.
płatność do powierzchni upraw owoców miękkich: płatność przysługuje do powierzchni
uprawy truskawek lub malin, jeżeli uprawa prowadzona jest na obszarze kwalifikującym się
do przyznania jednolitej płatności obszarowej. Nie jest wymagane zawarcie umowy.
Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej płatności
wyniesie ok. 250,0 euro/ha.
płatność do powierzchni uprawy chmielu: płatność przysługuje do powierzchni uprawy
chmielu w określonych powiatach województwa lubelskiego i wielkopolskiego. Płatność
może być przyznana do plantacji: na których są uprawiane rośliny chmielu, zajętych przez
konstrukcję nośną i ograniczonych linią jej zewnętrznych odciągów kotwicznych,
obsadzonych z gęstością wynoszącą co najmniej 1 300 sadzonek na hektar. Minimalna
powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok.
480,0 euro/ha.
płatność do powierzchni upraw roślin wysokobiałkowych: przysługuje rolnikowi, który
prowadzi w plonie głównym uprawę roślin wysokobiałkowych, takich jak: bób, bobik,
ciecierzyca, fasola zwykła, fasola wielokwiatowa, groch siewny, groch siewny cukrowy,
soczewica jadalna, soja zwyczajna, łubin biały, łubin wąskolistny, łubin żółty, peluszka,
seradela uprawna, koniczyna czerwona, koniczyna biała, koniczyna białoróżowa, koniczyna
perska, koniczyna krwistoczerwona, komonica zwyczajna, esparceta siewna, lucerna siewna,
lucerna mieszańcowa, lucerna chmielowa, lędźwian, nostrzyk biały, wyka kosmata i wyka
siewna. Płatność ta przysługuje maksymalnie do powierzchni 75 ha. Powierzchnia zgłoszona
do tej płatności może być uznana, za obszar proekologiczny. Nie jest wymagane zawarcie
umowy. Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Płatność związana do
powierzchni upraw roślin wysokobiałkowych przysługuje również w przypadku uprawy ww.
gatunków roślin w formie mieszanek, z wyłączeniem mieszanek z roślinami innymi niż ww.
rośliny, z tym że w przypadku wyki siewnej i wyki kosmatej dopuszcza się ich uprawę z
rośliną podporową. Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 239,6 euro/ha.
płatność do powierzchni uprawy pomidorów: płatność jest przyznawana rolnikowi,
który zawarł umowę na uprawę pomidorów, w której zobowiązuje się do wytworzenia i
dostarczenia podmiotowi, którego przedmiot działalności obejmuje przetwarzanie owoców i
warzyw, określonej ilości pomidorów z określonej powierzchni gruntów, a podmiot ten
zobowiązuje się te pomidory odebrać w umówionym terminie, zapłacić za nie umówioną cenę
i je przetworzyć, lub zawarł umowę z grupą producentów rolnych, której jest członkiem, lub
grupą producentów owoców i warzyw, której jest członkiem, lub organizacją producentów,
której jest członkiem, lub zrzeszeniem organizacji producentów uznanych, do którego należy
organizacja producentów, której jest członkiem. Płatność przysługuje do powierzchni uprawy
pomidorów, lecz nie większej niż powierzchnia gruntów określona w umowie.
Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej płatności
wyniesie ok. 400,0 euro/ha.
płatność do powierzchni uprawy lnu: płatność przysługuje rolnikom, którzy prowadzą
uprawę lnu, na gruntach kwalifikujących się do przyznania jednolitej płatności obszarowej.
Nie jest wymagane zawarcie umowy. Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha.
Szacowana stawka rocznej płatności wyniesie ok. 200,0 euro/ha.
płatność do powierzchni uprawy konopi włóknistych: płatność przysługuje rolnikom,
którzy prowadzą uprawę konopi włóknistych na gruntach kwalifikujących się do przyznania
jednolitej płatności obszarowej, przy zastosowaniu odmian zawierających w uprawie polowej
maksymalnie 0,2% tetrahydrokanabinolu (THC) w suchej masie rośliny oraz uprawa jest
prowadzona na podstawie zezwolenia wydanego na podstawie art. 47 ustawy z dnia 29 lipca
2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz. 124 oraz z 2015 r. poz. 28).
Posiadanie zezwolenia na uprawę konopi nie jest wymagane od jednostek naukowych oraz
Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych, w ramach działalności statutowej,
a także od podmiotów zajmujących się hodowlą roślin i stosujących konopie włókniste w
celach izolacyjnych, co należy potwierdzić poprzez dołączenie do wniosku, oświadczenia o
zwolnieniu z obowiązku posiadania zezwolenia na uprawę konopi włóknistych. Powierzchnia
kwalifikowana do płatności nie może być większa niż powierzchnia objęta zezwoleniem. Nie
jest wymagane zawarcie umowy, natomiast do wniosku o przyznanie płatności należy
dołączyć: oświadczenie o uprawie konopi i etykiety stosowane na opakowaniach nasion
konopi. Minimalna powierzchnia działki rolnej wynosi 0,1 ha. Szacowana stawka rocznej
płatności wyniesie ok. 200,0 euro/ha.
Obszary OSN
Dyrektywa azotanowa w latach 2012 -2016
Dyrektywa azotanowa (Dyrektywa Rady 91/676/EEC, z grudnia 1991 roku) ma na celu
ochronę jakości wód poprzez zapobieganie przedostawaniu się do nich azotanów pochodzenia
rolniczego oraz zachęcanie do stosowania dobrych praktyk rolniczych.
Jesienią 2012 roku rozpoczął się w Polsce kolejny już III-ci cykl realizacji Dyrektywy
azotanowej. Tym razem wyznaczonych zostało znacznie więcej obszarów szczególnie
narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych:
- 2004-2008 – 21 OSN tj. ok. 2,0 % pow. kraju
- 2008-2012 – 19 OSN tj. ok. 1,5 % pow. kraju
- 2012-2016 – 48 OSN tj. ok. 4,5 % pow. kraju
Wody, w których na podstawie państwowego monitoringu środowiska, stwierdzono
przekroczenia dopuszczalnych norm zawartości związków azotu lub pojawiła się w nich
eutrofizacja wyznaczone zostały jako wody wrażliwe, czyli – wody zanieczyszczone lub
zagrożone zanieczyszczeniem:
wody zanieczyszczone
• śródlądowe wody powierzchniowe, a w szczególności wody, które pobiera się lub zamierza
się pobierać na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia i wody
podziemne, w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg NO3/dm3;
• śródlądowe wody powierzchniowe, wykazujące eutrofizację, którą skutecznie można
zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu,
wody zagrożone zanieczyszczeniem
• śródlądowe wody powierzchniowe, a w szczególności wody, które pobiera się lub zamierza
się pobierać na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia i wody
podziemne, w których zawartość azotanów wynosi od 40 do 50 mg NO3/dm3 i wykazuje
tendencję wzrostową,
• śródlądowe wody powierzchniowe, wykazujące tendencję do eutrofizacji, którą skutecznie
można zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu.
Wyznaczenie wód wrażliwych i obszarów szczególnie narażonych - jest zadaniem
Dyrektorów Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej.
Tereny, gdzie wody powierzchniowe i podziemne wykazywały zanieczyszczenie lub były
nim zagrożone (tzw. wody wrażliwe) wyznaczone zostały jako Obszary Szczególnie
Narażone na zanieczyszczenia azotanami ze źródeł rolniczych (OSN). Dla tych obszarów
opracowane są Programy działań, których celem jest zapobieganie pogorszeniu stanu wód
oraz poprawa stanu wód, w których pogorszenie już nastąpiło. Dla województwa
dolnośląskiego Program działań wprowadzony został rozporządzeniem Dyrektora
Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 13.09.2012 r.
Obszary ONW
Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych
warunkach gospodarowania (ONW)
Cele działania
 zapewnienie ciągłości rolniczego użytkowania ziemi i tym samym utrzymanie
żywotności obszarów wiejskich
 zachowanie walorów krajobrazowych obszarów wiejskich
 promocja rolnictwa przyjaznego dla środowiska
W ramach delimitacji obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania wyróżniono
 obszary górskie (ponad połowa UR znajduje się na wys. pow. 500m n.p.m.)
 obszary nizinne (ograniczenia produktywności rolnictwa – WWRPP, niski wskaźnik
demograficzny, znaczny udział ludności związanej z rolnictwem)
 obszary ze specyficznymi naturalnymi utrudnieniami (ponad 50% UR na wys.>350m
n.p.m.
Wskaźnik Waloryzacji Rolniczej Przestrzeni Produkcyjnej (WWRPP)
Jakość
gleb
0-100
AgroKlimat
0-15
Rzeźba
terenu
0-5
Warunki
wodne
0-5
Ogólny
WWRPP
0-125
Warmińsko-mazurskie
51,1
8,1
3,4
3,4
66,0
Pomorskie
50,6
8,5
3,7
3,4
66,2
Kujawsko-pomorskie
54,4
9,2
4,0
3,4
71,0
Podlaskie
41,0
7,5
3,7
2,8
55,0
Mazowieckie
43,1
9,7
4,1
3,0
59,9
Dolnośląskie
56,9
10,4
3,8
3,8
74,9
POLSKA
49,5
9,9
3,9
3,3
66,6
Wyszczególnienie
Kryteria kwalifikacji całych gmin do ONW
Czynniki demograficzne
Gęstość
zaludnienia
(osób/km2)
% ludności w
gospodarstwach
<25
WWRPP wielkość w stosunku do wartości
średniej krajowej* (%), punkty.
100-110%
66,1-72,5
1
85-100%
56,1-66,0
1
79-85%
52-56,0
1
<79%
<52
2
ONW I
ONW I
ONW I
ONW II
25-40
>33%
ONW I
ONW I
ONW I
ONW II
40-60
>50%
X
ONW I
ONW I
ONW II
60-75
>66%
X
X
ONW I
ONW II
>75
>66%
X
X
X
X
TYP ONW
nizinne – 52,31% pow. UR
górskie – 1,21% pow. UR
ze specyficznymi utrudnieniami – 3,00% pow. UR
Razem ONW – 56,52% UR
Do 2018 roku państwa członkowskie są zobowiązane do wyznaczenia obszarów o
ograniczeniach naturalnych (obecne ONW nizinne) w oparciu o 8 nowych kryteriów
biofizycznych jakie zaproponowała Komisja.
Ważne definicje
rolnik - osoba fizyczna lub prawna, bądź grupa osób fizycznych lub prawnych, bez względu
na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, których
gospodarstwo znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz która prowadzi
działalność rolniczą.
działka rolna - zwarty obszar gruntu, zgłoszony przez jednego rolnika i obejmujący nie
więcej niż jedną grupę upraw, o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha. Jednak w przypadku,
gdy wymagane jest oddzielne zgłoszenie użytkowania pewnego obszaru w ramach gruntów
objętych grupą upraw, działka rolna jest ograniczona na podstawie tego konkretnego
użytkowania. Działka rolna może być położona na całej działce ewidencyjnej lub jej części
albo na kilku przylegających do siebie działkach ewidencyjnych.
działalność rolnicza - oznacza produkcję, hodowlę lub uprawę produktów rolnych, włączając
w to zbiory, dojenie, chów zwierząt oraz utrzymywanie zwierząt do celów gospodarskich lub
utrzymywanie gruntów w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska.
gospodarstwo rolne - wszystkie jednostki produkcyjne zarządzane przez rolnika, które
znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o łącznej powierzchni nie mniejszej niż
1 ha.
posiadacz gospodarstwa rolnego - właściciel, dzierżawca, użytkownik lub osoba mająca
inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą. Płatności przysługują
faktycznemu użytkownikowi, który rzeczywiście wykonuje wszelkie czynności niezbędne dla
prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa. Mogą nimi być działania organizacyjne,
kierownicze, jak i osobiste zaangażowanie w bezpośrednim wykonywaniu pracy fizycznej w
gospodarstwie. Prowadzenie działalności rolniczej nie musi polegać tylko na
"własnoręcznym" prowadzeniu prac polowych, ale obejmuje również: swobodne
decydowanie o tym, jakie rośliny uprawiać, jakich należy dokonywać zabiegów
agrotechnicznych, zbieranie samodzielnie bądź przy udziale innych osób plonów, itp.
Prowadzenie działalności rolniczej rozumiane jest jako dokonywanie nakładów i czerpanie
ewentualnych korzyści.
grunty rolne - oznaczają użytki rolne obejmujące grunty orne, trwałe użytki zielone (trwałe
łąki i trwałe pastwiska), uprawy trwałe oraz ogródki przydomowe.
trwałe użytki zielone - grunt wykorzystywany w sposób ciągły (przez przynajmniej pięć lat
wstecz) do uprawy bylin paszowych, zarówno uprawnych (sianych), jak również zasianych
naturalnie, niewłączony do systemu płodozmianu w gospodarstwie. Takie grunty można
wykorzystywać jako tereny do wypasu lub kosić porastającą je roślinność na kiszonki lub
siano lub wykorzystywać ją do produkcji energii odnawialnej.
zagajnik o krótkiej rotacji - powierzchnie obsadzone gatunkami drzew objętych kodem CN
0 602 90 41, kwalifikujące się tylko do jednolitej płatności obszarowej, na które składają się
zdrewniałe uprawy wieloletnie, podkładki lub podstawy łodyg pozostające w ziemi po
zbiorach, wraz z nowymi pędami wschodzącymi w następnej porze roku. Zagajniki o krótkiej
rotacji stanowią jednolite gatunkowo uprawy drzew z rodzaju:
• wierzba (Salix sp.), z wyjątkiem wierzby wykorzystywanej do wyplatania, których
maksymalny cykl zbioru wynosi 6 lat
• topola (Populus sp.), których maksymalny cykl zbioru wynosi 6 lat
• brzoza (Betula sp.), których maksymalny cykl zbioru wynosi 8 lat uprawiane na gruntach
rolnych, które były utrzymywane w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r.
maksymalny kwalifikowalny obszar (PEG) – wyznaczony dla każdej działki ewidencyjnej,
obszar gruntów rolnych kwalifikujących się do przyznania płatności, swoim zakresem
obejmujący: grunty orne, trwałe użytki zielone, plantacje trwałe, ogródki przydomowe,
elementy krajobrazu podlegające zachowaniu oraz strefy buforowe.
elementy krajobrazu podlegające zachowaniu w obrębie działki rolnej:
− drzewa będące pomnikami przyrody (objęte ochroną na podstawie przepisów o ochronie
przyrody);
− oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m2 (w rozumieniu przepisów o
ochronie gruntów rolnych i leśnych);
− rowy do 2 m szerokości;
normy - oznacza normy określone przez państwa członkowskie zgodnie z art. 6 ust. 1
rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 oraz załącznikiem III do tego rozporządzenia, jak
również zobowiązania w odniesieniu do trwałych użytków zielonych określonych w art. 6 ust.
2 tego rozporządzenia określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w
sprawie minimalnych norm;
• wymóg – w kontekście wzajemnej zgodności oznacza indywidualny ustawowy wymóg
dotyczący zarządzania wynikający z artykułów zawartych w określonych aktach prawnych
wymienionych w załączniku II rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009, różniący się istotą od
innych wymogów zawartych w tym samym akcie, określony w obwieszczeniu Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii
Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy;
• obszary wzajemnej zgodności - oznaczają różne obszary podlegające ustawowym
wymogom zarządzania w rozumieniu art. 5 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 oraz
zasady dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska.
Program rolnośrodowiskowy
Realizowany w ramach PROW 2004-2006 i PROW 2007-2013 program rolnośrodowiskowy
miał na celu poprawę środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich, w szczególności:
1) przywracanie walorów lub utrzymanie stanu cennych siedlisk użytkowanych rolniczo oraz
zachowanie różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich;
2) promowanie zrównoważonego systemu gospodarowania;
3) odpowiednie użytkowanie gleb i ochrona wód;
4) ochrona zagrożonych lokalnych ras zwierząt gospodarskich i lokalnych odmian roślin
uprawnych.
Program rolnośrodowiskowy w sposób bezpośredni lub pośredni wpływa na zachowanie
bioróżnorodności i tym samym wpisuje się w realizację celów sformułowanych zgodnie z
ustaleniami dokonanymi podczas przeglądu WPR (Health Check) i wymienionych w art. 16 a
rozporządzenia (WE) nr 1698/2005.
Realizowany w ramach PROW 2007-2013 program rolnośrodowiskowy obejmował 9
pakietów rolnośrodowiskowych. W ramach każdego pakietu znajdowały się się warianty
rolnośrodowiskowe, które zawierały zestawy zadań, wykraczających poza obowiązujące
podstawowe wymagania, i które nie pokrywających się z innymi instrumentami Wspólnej
Polityki Rolnej (WPR).
W ramach programu rolnośrodowiskowego realizowane były następujące pakiety
rolnośrodowiskowe:
Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone
Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne
Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone
Pakiet 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami
Natura 2000
Pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach
Natura 2000
Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie
Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie
Pakiet 8. Ochrona gleb i wód
Pakiet 9. Strefy buforowe
W trakcie realizacji programu rolno-środowiskowego w ramach PROW 2007-2013
dokonywano modyfikacji w zakresie warunków i trybu przyznawania płatności oraz zmiany
reguł w przypadku przeniesienia gospodarstwa, śmierci rolnika, następcy prawnego. W
związku z powyższym opracowano nowy projekt rozporządzenia rolnośrodowiskowego:
„Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 marca 2013 r. w sprawie
szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania
"Program rolnośrodowiskowy" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na
lata 2007-2013".
W ramach PROW 2014-2020 realizowane są dwa działania: działanie rolnośrodowiskowo-klimatyczne oraz rolnictwo ekologiczne
Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne dzieli się na dwa poddziałania:
a) Płatności w ramach zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych
2. Ochrona gleb i wód.
3. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych.
4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000.
5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000.
b) Wsparcie ochrony i zrównoważonego użytkowania oraz rozwoju zasobów
genetycznych w rolnictwie.
W ramach poddziałania Wsparcie ochrony i zrównoważonego użytkowania oraz rozwoju
zasobów genetycznych w rolnictwie wsparcie udzielane będzie na następujące pakiety:
6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie.
7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie.
Zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne można realizować w ramach
następujących pakietów i wariantów:
Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone;
Pakiet 2. Ochrona gleb i wód:
Pakiet 3. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych;
Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000:
ślicowe,
– wymogi obowiązkowe,
– wymogi obowiązkowe i uzupełniające,
ptaków: wodniczki,
Pakiet 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000:
rzęślicowe,
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca
w obszary wiejskie
– wymogi obowiązkowe,
– wymogi obowiązkowe i uzupełniające;
Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie:
howanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – w
przypadku uprawy,
–w
przypadku wytwarzania nasion lub materiału siewnego;
Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie:
ń,
anie lokalnych ras kóz.
Od 2015 r. zgodnie z wytycznymi Komisji UE dotyczącymi wniosków o przyznanie pomocy i
wniosków o płatność, o których mowa w art. 72 rozporządzenia (UE) nr 1306/013, rolnik
powinien dołączyć do wniosku o przyznanie płatności załączniki graficzne do każdej działki
ewidencyjnej, którą deklaruje we wniosku.
Beneficjentem działania mogą być rolnik albo zarządca gruntów albo grupa rolników albo
grupa rolników lub zarządców. Beneficjent nie musi spełniać definicji rolnika aktywnego
zawodowo.
Płatności w ramach działania są przyznawane corocznie, przez okres 5-letniego
zobowiązania, rolnikom, którzy dobrowolnie przyjmują na siebie zobowiązanie rolnośrodowiskowo-klimatyczne w zakresie danego pakietu lub wariantu. Płatność w całości lub w
części rekompensuje utracony dochód i dodatkowo poniesione koszty.
Płatność jest ryczałtowa, przyznawana w zależności od realizowanego pakietu do hektara
(gruntu ornego/TUZ-u/obszaru przyrodniczego) lub do szt. zwierząt (samic danej rasy).
W ramach Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego płatności podlegają degresywności
w zależności od powierzchni deklarowanej do płatności. W 2015 roku stosowana będzie
następująca degresywność:
100% stawki podstawowej – za powierzchnię od 0,10 ha do 50 ha;
75% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 50 ha do 100 ha;
60% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 100 ha.
Działanie Rolnictwo ekologiczne PROW 2014-2020 jest w dużej części kontynuacją
dotychczasowego Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne w ramach programu
rolnośrodowiskowego PROW 2007-2013.
Celem działania Rolnictwo ekologiczne jest wspieranie dobrowolnych zobowiązań
rolników, którzy podejmują się utrzymać lub przejść na praktyki i metody rolnictwa
ekologicznego określone w rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007
r. i spełniają definicję rolnika aktywnego zawodowo.
Wszystkie gospodarstwa uprawnione do wsparcia w ramach działania Rolnictwo
ekologiczne podlegają kontroli wykonywanej przez upoważnione przez Ministra Rolnictwa
i Rozwoju Wsi jednostki certyfikujące rolnictwo ekologiczne w zakresie prowadzenia w
tym gospodarstwie produkcji rolnej, zgodnie z przepisami określonymi w ustawie o
rolnictwie ekologicznym i rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007.
Kontrola wykonywana przez jednostki certyfikujące rolnictwo ekologiczne odbywa się
corocznie i obejmuje wszystkie gospodarstwa w okresie konwersji oraz po okresie konwersji.
Dodatkowo, w przypadku płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej (PROW 2014-2020),
płatności ekologicznej (PROW 2014-2020) albo płatności rolnośrodowiskowej (PROW 20072013), można ubiegać się o rekompensatę kosztów transakcyjnych.
W przypadku płatności ekologicznej (PROW 2014-2020) rekompensata kosztów
transakcyjnych przysługuje niezależnie od realizowanego pakietu/wariantu oraz niezależnie
od liczby realizowanych pakietów/wariantów.
W przypadku ubiegania się o rekompensatę kosztów transakcyjnych, należy zaznaczyć
odpowiednie pola „w tym przyznanie kosztów transakcyjnych” na pierwszej stronie Wniosku
o przyznanie płatności na rok 2015.
Zobowiązanie ekologiczne można realizować w ramach następujących pakietów i
wariantów:
Pakiet 1. Uprawy rolnicze w okresie konwersji;
Pakiet 2. Uprawy warzywne w okresie konwersji;
Pakiet 3. Uprawy zielarskie w okresie konwersji;
Pakiet 4. Uprawy sadownicze w okresie konwersji:
ie konwersji,
Pakiet 5. Uprawy paszowe na gruntach ornych w okresie konwersji;
Pakiet 6. Trwałe użytki zielone w okresie konwersji;
Pakiet 7. Uprawy rolnicze po okresie konwersji;
Pakiet 8. Uprawy warzywne po okresie konwersji;
Pakiet 9. Uprawy zielarskie po okresie konwersji;
Pakiet 10. Uprawy sadownicze po okresie konwersji:
Pakiet 11. Uprawy paszowe na gruntach ornych po okresie konwersji;
Pakiet 12. Trwałe użytki zielone po okresie konwersji.
Płatność ekologiczna jest płatnością ryczałtową, przyznawaną w zależności od
realizowanego pakietu/wariantu do hektara (gruntu ornego/sadu/TUZ-u).
W ramach działania Rolnictwo ekologiczne płatności podlegają degresywności w
zależności od powierzchni deklarowanej do płatności. W 2015 roku stosowana będzie
następująca degresywność:
100% stawki podstawowej – za powierzchnię od 0,10 ha do 50 ha;
75% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 50 ha do 100 ha;
60% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 100 ha
Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów
Poddziałanie:
 Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych
Budżet działania: 301 mln euro, z tego:
271 mln euro - zobowiązania kontynuacyjne
30 mln euro - nowe zobowiązania
Beneficjenci:
- rolnicy - właściciele gruntów rolnych oraz gruntów innych niż rolne, z wyłączeniem
jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej reprezentujących Skarb
Państwa w zakresie zarządzania mieniem stanowiącym własność Skarbu Państwa;
- jednostki samorządu terytorialnego będące właścicielami gruntów rolnych oraz
gruntów innych niż rolne – w zakresie kosztów założenia.
Poddziałanie:
Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych
Rodzaj wsparcia:
Pomoc jest przyznawana w formie ryczałtu na hektar:
 za wykonanie zalesienia gruntów rolnych lub innych niż rolne oraz dolesienia na
terenach pokrytych samosiewem oraz ewentualną ochronę poprzez ogrodzenie bądź
palikowanie tzw. wsparcie na zalesienie – wypłacana jednorazowo;
 na utrzymanie, pielęgnowanie i ewentualną ochronę przed zwierzyną poprzez
stosowanie repelentów, tzw. premia pielęgnacyjna – wypłacana przez 5 lat;
na pokrycie utraconych dochodów z działalności rolniczej, tzw. premia zalesieniowa –
wypłacana przez 12 lat.
Stawki na zalesienie zostały określone ryczałtowo na 1 ha lub na metr bieżący. W przypadku
premii pielęgnacyjnej i zalesieniowej są to stawki przyznawane w jednym roku.
 wsparcie na zalesienie - jednorazowa płatność za wykonanie zalesienia w
wysokości od 4 984 zł/ha do 7 385 zł/ha – w zależności od rodzaju gruntu, nachylenia
powierzchni zalesionej, składu gatunkowego wykonanego zalesienia; dodatkowo
przysługuje płatność na ogrodzenie w wysokości 8,82 zł/mb lub na zabezpieczenie
3 palikami sadzonek na uprawie w wysokości 1 132 zł/ha (pomoc o charakterze
inwestycyjnym – dotyczy kosztów założenia uprawy);
 premia pielęgnacyjna - wypłacana przez 5 lat na utrzymanie i pielęgnowanie
uprawy w wysokości od 794 zł/ha/rok do 1 628 zł/ha/rok i ewentualną ochronę
przed zwierzyną poprzez stosowanie repelentów (płatność w wysokości 424
zł/ha/rok) (pomoc o charakterze obszarowym);
 premia zalesieniowa - wypłacana przez 12 lat na pokrycie utraconych dochodów z
działalności rolniczej – 1 215 zł/ha/rok (pomoc o charakterze obszarowym).