Ewa Lewczuk ochrona zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków związanych ze środowiskiem pracy i sposobem jej wykonywania właściwego sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi . 1) jednostki podstawowe: ZOZ tworzone i utrzymywane w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, lekarze wykonujący indywidualną praktykę lekarską lub wykonujący zawód w formie grupowej praktyki lekarskiej 2) wojewódzkie ośrodki medycyny pracy. jednostki badawczo-rozwojowe i jednostki organizacyjne uczelni medycznych, prowadzące działalność w dziedzinie medycyny pracy 1. sprawowanie profilaktycznej opieki zdrowotnej a) wykonywanie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych przewidzianych w Kodeksie pracy i orzecznictwo w tym zakresie b) ocenę możliwości wykonywania pracy lub pobierania nauki uwzględniającą stan zdrowia i zagrożenia występujące w miejscu pracy lub nauki, 2 prowadzenie działalności konsultacyjnej, diagnostycznej i orzeczniczej w zakresie patologii zawodowej, 3. wykonywanie szczepień ochronnych z uwagi na warunki pracy 4. monitorowanie stanu zdrowia osób pracujących zaliczanych do grup ryzyka / przekroczenia NDS, młodociani, niepełnosprawni, ciężarne, kobiety w wieku rozrodczym, 5. wczesna diagnostyka chorób zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną pracą; • • • • • Pracowników / Kodeks Pracy/; osób pozostających w stosunku służbowym; osób wykonujących pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą; kandydatów i uczniów szkół ponadpodstawowych ,studentów,doktorantów którzy w trakcie nauki zawodu są narażeni na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia; osób wykonujących pracę podczas odbywania kary pozbawienia wolności w zakładach karnych, w aresztach śledczych . • • • • z pracodawcami i ich organizacjami; z pracownikami i ich przedstawicielami/ np.zz/; z lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej; Z ZUS, KRUS i Pełnomocnikiem Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, • z zespołami do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz Narodowym Funduszem Zdrowia; • z PIP, PIS oraz innymi organami nadzoru i kontroli warunków pracy; • z jednostkami badawczo-rozwojowymi, szkołami wyższymi oraz innymi organizacjami i instytucjami, których działalność służy ochronie zdrowia pracujących. Ogół działań zapobiegających powstawaniu i szerzeniu się niekorzystnych skutków zdrowotnych, pośrednio lub bezpośrednio związanych z warunkami i sposobem wykonywania pracy Do wykonywania zadań SMP w zakresie przeprowadzania badań wstępnych, okresowych i kontrolnych oraz sprawowania innych form profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy,uprawnieni są lekarze spełniający dodatkowe wymagania kwalifikacyjne, określone w trybie art. 229 § 8 pkt 4 Kodeksu pracy. • spoczywa na: • pracodawcach – w odniesieniu do pracowników, osób wykonujących pracę nakładczą i pozostających w stosunku służbowym • szkole lub szkole wyższej – w odniesieniu do kandydatów, uczniów, studentów, doktorantów; • podmiocie zatrudniającym – w odniesieniu do odbywających karę pozbawienia wolności /aresztantów/ • polega w szczególności na: • bieżącej wzajemnej wymianie informacji o zagrożeniach zdrowia występujących na stanowiskach pracy ; • uczestniczeniu w inicjatywach prozdrowotnych na rzecz pracujących,zwłaszcza z zakresu promocji zdrowia; • 1. Zakres i częstotliwość badań określają wskazówki metodyczne będące załącznikiem do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej • 2. Lekarz może poszerzyć zakres i wyznaczyć krótszy termin następnego badania z uwagi na stan zdrowia badanego. • 3. Badanie kończy się orzeczeniem lekarskim w 2-óch egzemplarzach dla badanego i pracodawcy o braku przeciwwskazań lub istnieniu przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. • 4. Orzeczenie opiera się na badaniu stanu zdrowia pracownika i oceny zagrożenia na danym stanowisku dołączonego do skierowania na badania wystawionego przez pracodawcę. • osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek • osoby wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, z wyjątkiem osób wykonujących pracę nakładczą Rolnicy indywidualni, członkowie spółdzielni produkcji rolnej; • byli pracownicy 1. Zainteresowani składają wniosek w wybranej podstawowej jednostce SMP 2. Zakres opieki ustalają obie strony lecz lekarz powinien omówić indywidualne ryzyko zdrowotne i udzielić rady 3. Świadczenie może być jednorazowe/ umowa ustna/ lub na czas określony /pisemna/ 4. Badanie wykonuje się i wydaje orzeczenie na podstawie stanu zdrowia , oceny narażenia z zastosowaniem wskazówek metodycznych 1. Mają na celu ocenę możliwości nauki ze względu na stan zdrowia w warunkach narażenia na czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne 2. Skierowanie – placówka dydaktyczna /według wzoru/ z danymi o narażeniu 3. Badanie lekarskie i ocena narażenia 4. Wydanie orzeczenia- brak przeciwwskazań zdrowotnych lub istnienie przeciwwskazań/ według wzoru/ w 2 egzemplarzach: dla zainteresowanego i placówki dydaktycznej 5. Możliwość odwołania w ciągu 7 dni, ponowne badanie w ciągu 14 dni w WOMP. Choroba zawodowa - definicja 1 ujęta w wykazie chorób zawodowych 2 w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że choroba została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy ORZECZENIE LEKARSKIE O ROZPOZNANIU CHOROBY ZAWODOWEJ • badanie lekarskie • dokumentacja medyczna • dokumentacja przebiegu zatrudnienia wraz z oceną narażenia zawodowego - karta oceny narażenia zawodowego Ocena narażenia KTO PRZEPROWADZA OCENĘ NARAŻENIA: • podejrzenie lekarz zgłaszający (profilaktyk) • rozpoznanie lekarz zatrudniony w jednostce orzeczniczej • stwierdzenie inspektor sanitarny (na podstawie dokumentacji lub bezpośrednio u pracodawcy) Ocena narażenia CZYNNIKI UWZGLĘDNIANE W OCENIE: • Cz. chemiczne, fizyczne: rodzaj, wartość stężeń/natężeń, okres narażenia • Cz. biologiczne: rodzaj, czas kontaktu, mechanizm działania i droga szerzenia się czynnika (bez konieczności określenia stężenia) • Cz. uczulające: rodzaj, stwierdzenie kontaktu, obecność w środowisku pracy (surowce, półprodukty, wyroby; bez konieczności określenia stężenia) • Sposób wykonywania pracy ŹRÓDŁA INFORMACJI MEDYCZNEJ ORAZ O NARAŻENIU ZAWODOWYM • • • • • lekarz profilaktyk lekarz POZ i inni pracodawca inspektor sanitarny (archiwum) pracownik Polega na wymianie informacji o stanie zdrowia pracujących objętych ich opieką,zwłaszcza o stanach chorobowych mogących mieć związek z zagrożeniami zawodowymi lub sposobem wykonywania pracy. ORZECZNICTWO ZAWODOWE – związane z chorobami zawodowymi • orzecznictwo związane ściśle z podejrzeniem i rozpoznaniem chorób zawodowych • związane z orzecznictwem o zdolności do pracy w związku z chorobą zawodową (w oparciu o wytyczne wynikające z Ustawy o zaopatrzeniu rentowym i emerytalnym) • orzecznictwo dla celów profilaktycznych czyli związane z profilaktyką zdrowotną w oparciu o wymagania zgodne z Kodeksem Pracy o zdolności do pracy na określonym stanowisku lub o istniejących przeciwwskazaniach do wykonywania pracy na określonym stanowisku • ustalenie związku przyczynowego między zgonem a chorobą zawodową • 1.medycyna pracy,medycyna przemysłowa, medycyna morska i tropikalna, medycyna kolejowa, medycyna lotnicza i higiena pracy • 2. specjaliści chorób zakaźnych i inwazyjnych tylko w zakresie chorób zakaźnych/ w przypadku gruźlicy- specjaliści pulmonolodzy i ftyzjatrzy/ • 3.wszyscy lekarze zatrudnieni w szpitalu w przypadku hospitalizacji osoby z ostrymi objawami choroby zawodowej przede wszystkim ostrych zatruć ZASADY POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU CHOROBY ZAWODOWEJ – ETAPY • podejrzenie • rozpoznanie • stwierdzenie PODEJRZENIE/ROZPOZNANIE CHOROBY ZAWODOWEJ • u pracownika • u byłego pracownika – lecz nie później niż w ustalonym w wykazie okresie! • lekarz profilaktyk lub inny lekarz badający pracownika (także stomatolog) • lekarz weterynarii • pracodawca • pracownik KOMU ZGŁASZA SIĘ PODEJRZENIE CHOROBY ZAWODOWEJ ? • właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu • właściwemu inspektorowi pracy • na ustalonym formularzu • jeśli zgłaszającym jest lekarz - zgłoszenie jest kopią skierowania na badanie do jednostki orzeczniczej • • • • • • • 1. zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej do PIP i PIS 2.skierowanie na badania lekarskie w celu rozpoznania choroby zawodowej i dla PIS 3.Karta oceny narażenia zawodowego 4. Orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub braku podstaw 5.Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej lub braku podstaw 6.Karta stwierdzenia choroby zawodowej 7. Zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej Jednostki orzekające o chorobie zawodowej UPRAWNIONE JEDNOSTKI ORZECZNICZE • • • • I STOPNIA: poradnie i oddziały chorób zawodowych WOMP-ów poradnie i kliniki chorób zawodowych AM przychodnie i oddziały chorób zakaźnych szczebla wojewódzkiego (choroby zakaźne i inwazyjne) oddziały szpitalne (tylko przy ostrych objawach choroby) II STOPNIA: • przychodnie, oddziały i kliniki chorób zawodowych jednostek badawczo – rozwojowych w medycynie pracy (IMP w Łodzi i Sosnowcu) • poradnie i kliniki chorób zakaźnych AM (choroby zakaźne i inwazyjne) • Instytut Gruźlicy (gruźlica) ORZECZENIE LEKARSKIE Jakie? Komu się wydaje? • rozpoznanie choroby zawodowej • brak podstaw do rozpoznania choroby zawodowej • Inspektorowi Sanitarnemu • pracownikowi który może złożyć wniosek o ponowne badanie przez jednostkę odwoławczą (14 dni) DECYZJA O STWIERDZENIU CHOROBY ZAWODOWEJ • dokument prawny wydany przez Państwowego Inspektora Sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej stwierdzenia • • • • DECYZJA jest przekazywana: pracownikowi pracodawcy jednostce orzeczniczej, która zgłosiła rozpoznanie inspektorowi pracy Odwołanie • odwołanie przysługuje każdej ze stron (pracownik – pracodawca) • do Wojewódzkiego Inspektoratu Sanitarnego • następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego Zakończenie postępowania KARTA STWIERDZENIA CHOROBY ZAWODOWEJ Inspektor Sanitarny w terminie 14 dni po uprawomocnieniu decyzji • KTO? • KOMU? Instytutowi Medycyny Pracy w Łodzi oraz Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu (jeśli nie on wydał decyzję) Zakończenie postępowania • ustalenie uszczerbku na zdrowiu – Lekarz Orzecznik ZUS • zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej pracodawca do IMP w Łodzi 1. 2. 3. 4. Do wydawania orzeczeń o istnieniu lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami uprawnieni są lekarze posiadający prawo wykonywania zawodu, posiadający specjalizację z medycyny transportu lub chorób wewnętrznych i upoważnieni przez wojewodę po odbyciu szkolenia z zakresu przeprowadzania badań lekarskich kierowców i kandydatów na kierowcę zakończonego egzaminem. Szkolenie prowadzą jednostki badawczo-rozwojowe SMP lub upoważnione przez nie jednostki Szkolenie obejmuje: podstawy prawne orzecznictwa o zdolności do kierowania pojazdami, zasady orzecznictwa lekarskiego o zdolności do kierowania pojazdami, metodykę badania narządu wzroku , słuchu i równowagi, ocenę narządu ruchu, układu nerwowego i stanu psychicznego, wypadkowość drogową. Uprawniony lekarz zobowiązany jest do prowadzenia dokumentacji medycznej badanego w formie karty badania/wzór/, i przechowywania jej wraz z kopią orzeczenia. • 1.O potrzebie i wymiarze urlopu orzeka lekarz ubezpieczenia zdrowotnego • a.na podstawie badania lekarskiego, badań dodatkowych i dokumentacji • b. dyrektor szkoły nie kieruje na badanie ale decyduje o terminie urlopu • 2. Odwołanie wniesione za pośrednictwem LUZ rozpatruje placówka medycyny pracy – WOMP • 3.Powrót do pracy po orzeczeniu przez LSMP • 1. Prace związane z wysiłkiem fizycznym, transportem ciężarów i wymuszoną pozycją ciała / powyżej ustalonej normy/ • 2. Prace w mikroklimacie zimnym ,gorącym i zmiennym/ różnica> 15st.C/ • 3. Prace w hałasie i drganiach/ powyżej ustalonej normy/ • 4. Prace w polach elektromagnetycznych, promieniowania nadfioletowego,jonizującego i dla ciężarnych przy monitorach ekranowych />4godz dziennie/ • 5. Prace w obniżonym lub podwyższonym ciśnieniu • 6. Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi/wzw,CV, HIV, ospa wietrzna, różyczka,toksoplazmoza,listerioza/ i chemicznymi. • 7.Prace grożące urazami fizycznymi i psychicznymi 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, transportem ciężarów i wymuszoną pozycją ciała W obciążającym mikroklimacie /temp >30stC, chłodnie, zamrażalnie, stały kontakt z wodą/ W nieodpowiednim oświetleniu W hałasie i drganiach Pod ziemią, poniżej poziomu gruntu ina wysokościach Zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu/ ubój zwierząt, produkcja alkoholu/ Ze względu na możliwość urazów , okaleczeń i powodowanie zagrożeń dla innych 1. 2. 3. 4. 5. Orzekanie o niepełnosprawności przez Powiatowy lub Wojewódzki Zespół Orzekający, powoływane przez starostę lub wojewodę. Wyróżnia się 3 stopnie niepełnosprawności: lekki/samodzielne funkcjonowanie/; -umiarkowany/ częściowa lub okresowa pomoc drugiej osoby/; - znaczny /stała lub długotrwała pomoc drugiej osoby/ Skład zespołu: przewodniczący- lekarz; członkowielekarze, psycholodzy, pedagodzy, doradcy zawodowi, pracownicy socjalni. Obecność zainteresowanego konieczna z wyjątkiem osób, których stan zdrowia na to nie pozwala/ konieczne wówczas orzeczenie lekarskie na podstawie badania w miejscu pobytu osoby niepełnosprawnej/ Wniosek o orzeczenie składa osoba niepełnosprawna lub jej przedstawiciel ustawowy lub za jej zgodą organizacje pomocy społecznej./ Ustawa 1997r/