Profilaktyka poekspozycyjna zawodowa HBV, HCV, HIV

Profilaktyka zakażeń wirusowych
krwiopochodnych
i
profilaktyka poekspozycyjna
zawodowa HBV, HCV, HIV
Dr hab.med. Anna Piekarska, Prof. UM
Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi
Gdy rozum śpi,
budzą się demony
Pracownicy służby zdrowia narażeni
są na transmisję krwiopochodną
wirusów:
• HBV
• HCV
• HIV
Zakaźność nosicieli
HBV
HIV
ok. 100 000 000- Stężenie we krwi kom/ml - ok. 1 000 000
0,00004 ml
100
- Ilość krwi potrzebna do zakażenia
- Wskaźnik zakaźności
0,1 ml
-
1
Transmisja zakażenia
krwiopochodnego w krwiodawstwie
(1)
Okienko serologiczne
• HIV – 22 dni
• HBV – 50 dni
• HCV – 82 dni
Transmisja zakażenia
krwiopochodnego w krwiodawstwie
(2)
Ryzyko potransfuzyjnego zakażenia biorcy
krwi:
a) HIV: - Polska 1:1 000 000
- Afryka Centralna 1:1 000
b) Ryzyko przetoczenia krwi niezgodnej
grupowo - 1:150 000
Ryzyko transmisji wirusów po
zakłuciu zakażoną igłą (1)
• HBV
• HCV
• HIV
10-30%
4%
0,3%
Ryzyko transmisji wirusa HIV po
zakłuciu zakażoną igłą (2)
Okoliczności zwiększające ryzyko:
•
•
•
•
zakłucie głębokie
widoczna krew na igle
igła prosto z żyły
AIDS terminalny
16,1%
5,2%
5,1%
6,4%
Profilaktyczne podanie Combivir i/lub
Truvada zmniejsza ryzyko zakażenia o 8090%
Ryzyko narażenia zawodowego
personelu medycznego (1)
• Ukłucie zakrwawioną igłą
80%
• Zranienie narzędziami chirurg. 8%
• Kontakt krwi lub wydzieliny
z uszkodzoną skórą
7%
• Kontakt krwi lub wydzieliny
z błoną śluzową
5%
Zawodowe zakażenia
(dane ze szpitali)
• we Włoszech (1986-1994): na 1592
odnotowane incydenty – do zakażenia
doszło w 2 przypadkach (0,13%)
• w USA w latach 90 stwierdzono 26 przyp.
zakażeń (18 zakłuć igłą + 8 kontakt z
uszkodzoną skórą lub śluzówką), w tym
czasie 2000 zakłuć bez zakażenia
Ryzyko zakażenia zawodowego HIV
Znajomość stanu serologicznego (HIV+) osoby
operowanej
Zwiększa trzykrotnie (3x)
ryzyko skaleczenia się chirurga
Zasady profilaktyki zakażeń
krwiopochodnych (1)
Personel medyczny powinien znać pojęcie
uniwersalnych środków zapobiegawczych
(chroniących przed transmisją zakażeń krwiopochodnych)
i stosować zasady profilaktyki zakażeń
Zasady profilaktyki zakażeń
krwiopochodnych (2)
Krew i inne płyny ustrojowe każdego pacjenta
należy traktować jako potencjalnie zakażone
i podejmować odpowiednie środki ostrożności
Zabiegi z narażeniem na kontakt z płynami ustrojowymi należy
wykonywać w zabezpieczeniu ochronnym:
• Fartuch
• Maska, okulary, przesłona na twarz
• Rękawiczki gumowe (lateksowe)
• Obuwie gumowe
Zasady profilaktyki zakażeń
krwiopochodnych (3)
• pokrywać opatrunkami wszelkie uszkodzenia
skóry
• próbki krwi i płynów ustrojowych transportować
w szczelnie zamkniętych pojemnikach
• nie pipetować ustnie
• przedmioty kłujące należy umieszczać w
nieprzekłuwalnych pojemnikach
• nie zakładać ponownie nakładki na igłę
Zasady profilaktyki zakażeń
krwiopochodnych (4)
• zanieczyszczone powierzchnie zmywać
natychmiast środkiem dezynfekującym
(np.chloramina, octanisept)
• odpady infekcyjne (gaziki, waciki) muszą być
spalane lub dezynfekowane przed usunięciem
ze szpitala
• krew i wydzieliny można usuwać do kanalizacji
Zasady profilaktyki zakażeń
krwiopochodnych (5)
Nie jest potrzebne (dla celów profilaktyki) badanie
personelu i pacjentów w kierunku zakażeń HIV,
HBV, HCV
Większość kontaktów pacjent-personel medyczny
nie stwarza ryzyka transmisji krwiopochodnej
(osłuchiwanie chorego, badanie dna oka,
wykonywanie EKG, USG, itp.)
Zasady profilaktyki zakażeń
krwiopochodnych (6)
Skuteczność zasad profilaktyki zakażeń
krwiopochodnych opiera się na wyrobieniu
nawyków zachowania się personelu (rutyna),
a nie na zachowaniu środków ostrożności przy
niektórych pacjentach (akcja).
Każdy chory może być zakażony!
Nigdy nie wiadomo, który pacjent jest zakażony i czym!
Przeżywalność wirusa HIV
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Podchloryn sodowy 0,1%
15 min
Podchloryn sodowy 10%
1 min
Woda utleniona 6%
3 min
Chlorheksydyna
1-5 min
Aldehyd glutarowy 2%
10 min
Alkohol etylowy 70%
1 min
W wyschniętej krwi - do 3 dni (HBV do 7 dni)
W środowisku wodnym (temp. pokojowa) - do 7 dni
Wirus HIV nie jest wrażliwy na promienie UV i na
zamrażanie
Profilaktyka poekspozycyjna
zawodowa HBV, HCV, HIV
• Zebrać wywiad: czy pacjent nie jest zakażony
HBV, HCV, HIV?
• Uzyskać pisemną zgodę pacjenta na pobranie
krwi w kierunku anty-HIV
• Z próbka krwi osoba poszkodowana ma zgłosić
się do Centralnej Zakaźnej Izby Przyjęć Szpitala
im.Biegańskiego w Łodzi (24 godz!)
Badania u osoby poszkodowanej
1..1.......
• anty-HCV
....,
m
• anty-HIV
• HBV: HBsAg, anty-HBs
• ALAT
Badania u osoby „źródłowej”
1..1.......
• HBsAg
....,
• anty-HCV
• anty-HIV
m
Postępowanie w przypadku HBsAg+,
anty-HCV+
i anty-HIV+ u „źródła”
Osoba poszkodowana:
Anty-HBs (-) → podanie Engerix B + HABIG +
kontynuacja szczepień p/wzw B
Anty-HIV (-) → Combivir + Kaletra (badanie
morfologii za 10 dni i anty-HIV za 3 i 6 miesięcy)
Anty-HCV (-) → badanie za 3, 6 i 12 miesięcy (antyHCV +ALAT)
Postępowanie w przypadku
nieznanego statusu serologicznego
„źródła”
Osoba poszkodowana:
Anty-HBs (-) → podanie Engerix B i kontynuacja
szczepień p/wzw B
Anty-HIV (-) → Combivir (badania za 3 i 6 miesięcy)
Anty-HCV (-) → badanie za 3 i 6 miesięcy
Postępowanie w przypadku nieznanego
statusu serologicznego „źródła”
Profilaktyka niezawodowa – bezpłatna
po okazaniu zaświadczenia z Policji
Anty-HBs (-) → podanie Engerix B i kontynuacja
szczepień p/wzw B
Anty-HIV (-) → Combivir 2 x 1 tabl. (badania za 3 i
6 miesięcy)
Anty-HCV (-) → badania za 3 i 6 miesięcy
Profilaktyka niezawodowa – „na
życzenie” – koszt ok.3 tys.PLN