Gminny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011 – 2015
advertisement
Załącznik do Uchwały Nr………….……….. Gminny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011 – 2015 Legnica 1 SPIS TREŚCI Wstęp ………………………………………….………………..…….................3 I. Sytuacja epidemiologiczna w jednostkach psychiatrycznej opieki stacjonarnej i ambulatoryjnej w Legnicy……………………………..……….……………4 II. Zasoby opieki psychiatrycznej i lecznictwa odwykowego………………….12 1. Lecznictwo stacjonarne…….…………..…………………………………..12 1.1. Zasoby psychiatrycznej opieki stacjonarnej………………………….…12 1.2. Stacjonarne zasoby lecznictwa odwykowego………………….…….…13 2. Opieka ambulatoryjna ……………………………………………………..14 2.1. Psychiatryczna opieka ambulatoryjna…………………………………..14 2.2. Poradnie odwykowe……………………………………………….……15 3. Kadra w legnickich zakładach opieki psychiatrycznej………………………...16 III. Formy pomocy mieszkańcom Legnicy z zaburzeniami psychicznymi i uzaleŜnieniami………………………..…………………………………..17 IV. Działalność organizacji pozarządowych…………………………………...23 V. ZałoŜenia programowe……………………………………………………...24 VI. Zarządzanie programem, jego monitorowanie i finansowanie …………....26 VII. Podsumowanie……………………………………………………………27 2 WSTĘP Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.) ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego powołane. W działaniach na rzecz ochrony zdrowia psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a takŜe inne osoby fizyczne i prawne. Według w/w ustawy ochrona zdrowia psychicznego obejmuje realizację zadań w zakresie: 1) promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym, 2) zapewnienia osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do Ŝycia w środowisku rodzinnym i społecznym, 3) kształtowania wobec osób z zaburzeniami psychicznymi właściwych postaw społecznych, a zwłaszcza zrozumienia, tolerancji, Ŝyczliwości, a takŜe przeciwdziałania ich dyskryminacji. PowyŜsze działania określone zostały w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011 – 2015, który został przyjęty rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010r. (Dz. U. z 2011r., Nr 24, poz. 128). Niniejszy program określa strategię działań mających na celu ograniczenie występowania zagroŜeń dla zdrowia psychicznego, poprawę jakości Ŝycia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich oraz zapewnienia dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej. Gminny program obejmuje propozycje działań w obszarze ochrony zdrowia psychicznego na terenie miasta Legnicy. W Programie połoŜono nacisk na zadania z zakresu promocji zdrowia zaburzeń psychicznych, oraz zapewnienia dostępności do świadczeń zdrowotnych i innych form opieki w środowisku rodzinnym oraz budowie partnerstwa pomiędzy wszystkimi podmiotami współuczestniczącymi w realizacji proponowanych zadań. 3 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W JEDNOSTKACH PSYCHIATRYCZNEJ OPIEKI STACJONARNEJ I AMBULATORYJNEJ W LEGNICY Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994r o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. nr 111, poz. 535 z późn. zm.) mówiąc o osobach z zaburzeniami psychicznymi mamy na myśli osoby: 1) chore psychicznie (wykazujące zaburzenia psychotyczne), 2) upośledzone umysłowo, 3) wykazujące inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczone są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do Ŝycia społecznego w środowisku rodzinnym lub społecznym. Podstawowym wskaźnikiem stanu zdrowia psychicznego Polaków jest rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych rejestrowanych w placówkach psychiatrycznej opieki zdrowotnej, w tym takŜe związanych z naduŜywaniem substancji psychoaktywnych – alkoholu, narkotyków i leków. W ciągu 18 lat, od roku 1990 do 2007, wskaźnik rejestrowanego rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych wzrósł o 119% w opiece ambulatoryjnej i 50% w opiece stacjonarnej. Bardziej niŜ wskaźniki rozpowszechniania w badanym okresie, rosły wskaźniki zapadalności (tzn. zgłaszających się po raz pierwszy do leczenia w danym roku). Wskaźnik zapadalności w lecznictwie ambulatoryjnym wrósł o 109% a w lecznictwie całodobowym wzrósł o 73%. Wykres 1. OPIEKA AMBULATORYJNA. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi w Polsce. Wskaźnik na 100 tys. ludności 4000 3657 3500 3571 3000 2455 2500 2000 1500 Ogółem 1885 1629 Pierwszorazowi 1029 1000 500 444 518 738 930 0 1990 1995 2000 2005 2007 4 Wykres 2. OPIEKA STACJONARNA. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi w Polsce. Wskaźnik na 100 tys. ludności 600 537 542 500 439 400 362 367 Ogółem 300 202 200 100 129 240 223 Pierwszorazowi 147 0 1990 1995 2000 2005 2007 W 2009 roku, według danych Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu, w legnickich w poradniach zdrowia psychicznego leczonych było (bez uzaleŜnień ) ogółem 3996 osób. Było to o 3740 osób mniej niŜ w roku 2005. W obu tych rocznikach liczba pacjentów zgłaszających się po raz pierwszy była na podobnym poziomie. Liczba leczonych ambulatoryjnie w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców 383,6 i w porównaniu z rokiem 2005 wskaźnik wykazuje tendencje spadkową o 347,9/ 10 tys. W ogólnej liczbie leczonych w psychiatrycznej opiece ambulatoryjnej w roku 2009 najczęściej chorych zdiagnozowanych zostało w grupie zaburzeń nerwicowych (47,2%), organiczne zaburzenia niepsychiczne i psychiczne (14,2%), zaburzenia afektywne (12,3%), upośledzenia umysłowe (11,3%), schizofrenia (6,6%) i inne zaburzenia psychoaktywne i urojeniowe /bez afektywnych i schizofrenii/ (6,3%) – Tabela Nr 1. Z informacji przekazanych przez NZOZ Ośrodek Neuropsychiatrii Dziecięcej w Legnicy w 2010 roku - Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i MłodzieŜy udzieliła 3 600 porad. Dzieci i młodzieŜ leczona była głównie z powodu upośledzenia umysłowego, zaburzeń rozwoju, mowy, zachowania, zaburzeń umiejętności szkolnych, autyzmu, Zespołu Aspargera, ADHD, mutyzmu, tików i moczenia nocnego. W poradniach leczenia uzaleŜnień w 2009r. leczyło się 563 pacjentów, w tym 308 po raz pierwszy, u których rozpoznano zaburzenia spowodowane uŜywaniem alkoholu. Z ogólnej liczby leczonych zaburzeń spowodowanych alkoholem najwięcej chorych zdiagnozowano w grupie zaburzeń związanych z zespołem uzaleŜnienia. 5 ogółem po raz pierwszy w Ŝyciu pozostałe rozpoznania nieokreślone zaburzenia psychiczne po raz pierwszy w (F99) Ŝyciu ogółem po raz pierwszy w Ŝyciu ogółem po raz pierwszy w Ŝyciu upośledzenie umysłowe (F70-F79) zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych (F60-F69) ogółem po raz pierwszy w Ŝyciu zaburzenia nerwicowe (F40-F59) ogółem zaburzenia afektywne (F30-F39) po raz pierwszy w Ŝyciu ogółem inne zaburzenia psychot. i urojeniowe /bez afektywnych i schizofrenii/ po raz pierwszy w (F21-F29) Ŝyciu ogółem po raz pierwszy w Ŝyciu ogółem schizofrenia (F20) zaburzenia spowodowane uŜywaniem innych subst. (F11-F19) po raz pierwszy w psychoakt. Ŝyciu ogółem po raz pierwszy w Ŝyciu zaburzenia spowodowane uŜywaniem alkoholu (F10) ogółem po raz pierwszy w Ŝyciu ogółem po raz pierwszy w Ŝyciu ogółem Wyszczególnienie po raz pierwszy w Ŝyciu wskaźnik na 10 tys. ludności ogółem organiczne zaburzenia niepsychiczne i psychiczne (F00-F09) Leczeni w poradniach zdrowia psychicznego wg rozpoznań w woj. dolnośląskim i mieście Legnicy w latach 2005-2009 ogółem Tabela Nr 1 rok 2005 województwo m.Legnica 98395 28527 340,7 98,8 19750 4 541 3 555 1 346 2 460 1 445 10 212 1 569 5 981 1 126 20 432 6 152 27 309 9 662 2 491 939 4 172 909 229 112 1 804 726 7 736 1 842 731,5 174,2 1 311 228 53 21 10 0 643 69 534 47 2 041 630 2 554 691 113 48 435 108 0 0 42 0 107348 26991 372,4 93,6 23474 4 505 2 718 1 082 1 807 866 11 493 1 837 8 431 1 613 21 195 5 981 28 532 8 636 2 119 534 5 459 1 204 551 219 1 569 514 7 326 1 466 696,5 139,4 1 320 172 25 5 20 2 676 101 632 146 1 371 326 2 689 604 83 15 474 94 1 1 35 0 92002 19865 319,6 69,0 20219 3 838 3 560 1 072 683 285 9 706 1 143 6 300 978 17 471 3 728 25 185 6 646 2 371 642 4 562 836 456 275 1 489 422 4 396 927 419,6 88,5 920 160 22 1 6 0 309 20 327 57 865 119 1 499 438 50 26 370 101 1 1 27 4 89176 22293 310,0 77,5 18432 3 866 3 777 1 143 722 281 9 074 1 099 5 770 1 019 17 779 4 473 25 134 8 104 2 018 690 4 086 643 562 222 1 822 753 6 771 1 035 648,0 99,1 1 035 160 4 3 0 0 652 42 590 65 1 168 156 2 736 471 63 10 511 124 3 2 9 2 93876 24073 326,3 83,7 19521 4 334 3 072 1 004 981 293 9 925 1 448 6 772 1 141 18 696 5 286 25 651 8 372 2 192 674 4 246 699 556 283 2 264 539 3 996 846 383,6 81,2 568 104 6 3 264 27 254 23 493 124 1 886 509 64 12 453 40 1 0 7 4 rok 2006 województwo m.Legnica rok 2007 województwo m.Legnica rok 2008 województwo m.Legnica rok 2009 województwo m.Legnica 6 W latach 2006-2009 liczba leczonych w poradniach dla osób zaburzeniami spowodowanymi uŜywaniem alkoholu utrzymywała się na poziomie około 600 osób. Rok 2009 przyniósł wzrost liczby pacjentów leczonych pierwszorazowo o 100% w stosunku do roku 2008. W zakładach opieki ambulatoryjnej w 2009r. leczyło się 443 pacjentów z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uŜywaniem środków psychoaktywnych, w tym 166 to pacjenci pierwszorazowi. Ze świadczeń korzystali pacjenci gdzie przyczyną zaburzeń psychicznych było uŜywanie kilku substancji psychoaktywnych, które stanowiły 33,6% ogółu rozpoznań. Drugą największą grupą uzaleŜnień były inne substancje pobudzające, w tym kofeina (24,1% populacji leczonej z powodu zaŜywania środków psychoaktywnych). Ponad 21% rozpoznań dotyczyło zaburzeń spowodowanych uŜywaniem kanabinoli, a około 10% stanowiły zaburzenia spowodowane przyjmowaniem opiatów. W stosunku do roku 2008 liczba chorych z rozpoznaniem zaburzeń psychicznych z powodu uŜywania środków psychoaktywnych zmalała o 102 osoby, w tym o 35 pacjentów leczonych po raz pierwszy w Ŝyciu – Tabela Nr 2. Brak danych odnośnie ilości legniczan hospitalizowanych w szpitalach psychiatrycznych. Dolnośląski Urząd Wojewódzki we Wrocławiu przekazał dane statystyczne zawierającą ilość leczonych w oddziałach szpitalnych psychiatrycznych w województwie dolnośląskim w latach 2005-2009 – Tabela Nr 3. W roku 2009 w województwie dolnośląskim zanotowano wzrost osób chorych, leczonych w szpitalach psychiatrycznych na oddziałach: psychiatrycznym dla dzieci i młodzieŜy, leczenia uzaleŜnień, detoksykacji (alkoholicy), terapii uzaleŜnień od alkoholu, psychiatrii sądowej oraz psychogeriatrycznym. Natomiast spadek hospitalizowanych pacjentów wystąpił na oddziale psychiatrycznym, oddziale psychiatrycznym dla dzieci, oddziale detoksykacji (narkotyki i inne substancje psychoaktywne). Z uwagi na usytuowanie blisko Legnicy Szpitala Psychiatrycznego w Złotoryi załoŜyć naleŜy, Ŝe mieszkańcy naszego miasta korzystali z leczenia w tej placówce. W 2010 r. na oddziałach psychiatrycznych leczono ogółem 1070 osób, w tym 467 męŜczyzn i 603 kobiety głównie z powodu schizofrenii, depresji, zaburzeń nastroju. Leczenie Zespołów Abstynencyjnych dla UzaleŜnionych od Alkoholu 725 pacjentów (699 męŜczyzn i 26 kobiet), a dla UzaleŜnionych od Środków Psychoaktywnych 245 pacjentów (196 męŜczyzn i 49 kobiet). 7 Tabela Nr 2: Leczeni w poradniach leczenia uzaleŜnień wg rozpoznań w woj dolnośląskim i mieście Legnicy w latach 2005-2009 wskaźnik na 10 tys. ludności ogółem zaburzenia psych. związane z alkoholem (F10) Wyszczególnieni leczeni po raz pierwszy leczeni po raz pierwszy leczeni po raz pierwszy zaburzenia psych. spowodowane uŜywaniem substancji psychoakt. - opiaty (F11) leczeni po raz pierwszy zaburzenia psych. spowodowane uŜywaniem substancji psychoakt. kanabinole (F12) leczeni po raz pierwszy zaburzenia psych. spowodowane uŜywaniem subst. psychoakt. - inne subst. pobudzające, w tym kofeina (F15) leczeni po raz pierwszy zaburzenia psych. spowodowane uŜywaniem subst. psychoaktywnych kilka subst. lub inne subst. psychoakt. (F19) leczeni po raz pierwszy pozostałe rozpoznania po raz pierwszy leczeni zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatomorficzne (F40-F48) leczeni po raz pierwszy rok 2005 województwo Legnica 14 562 5 816 50,4 20,1 11 048 4 460 617 183 491 260 386 150 1 263 486 208 1 322 429 125,0 40,6 803 261 69 31 54 21 94 35 144 36 2 120 549 157 156 45 Zaburzenia psychiczne spowodowane uŜywaniem substancji psychoaktywnych wskaźnik na 10 tys. ludności Leczeni Wyszczególnienie w tym po raz pierwszy Zaburzenia spowodowane uŜywaniem alkoholu (F10) w tym po raz pierwszy leczeni ogółem inne subst. pobudzające, w tym kofeina (F15) kanabinole (F12) w tym po raz pierwszy leczeni ogółem w tym po raz pierwszy leczeni ogółem w tym po raz pierwszy UŜywanie tytoniu (F17) kilka substancji lub inne substancje psychoakt. (F19) leczeni ogółem w tym po raz pierwszy Pozostałe rozpoznania inne ogółem w tym po raz pierwszy 14 861 5 833 51,6 20,2 11 835 4 424 598 182 358 188 361 197 1 064 417 416 208 1 034 516 98,3 49,1 583 175 89 22 73 65 107 100 153 125 29 29 14 915 5 761 51,8 20,0 11 655 4 478 492 149 451 252 352 172 1 242 512 172 89 1 060 415 101,2 39,6 618 165 57 35 104 67 128 83 126 51 27 14 ogółem leczeni ogółem opiaty (F11) leczeni ogółem w tym po raz pierwszy leczeni ogółem w tym po raz pierwszy leczeni ogółem w tym po raz pierwszy rok 2006 województwo Legnica rok 2007 województwo Legnica 282 53 269 56 8 Cd. Tabeli Nr 2: Leczeni w poradniach leczenia uzaleŜnień wg rozpoznań w woj. dolnośląskim i mieście Legnicy w latach 2005-2009 Zaburzenia spowodowane uŜywaniem środków psychoaktywnych wskaźnik na 10 tys. ludności Leczeni Zaburzenia spowodowane uŜywaniem alkoholu (F10) Opiaty (F11) Inne subst. pobudzajace, w tym kofeina (F15) Leki uspokajające i nasenne (F13) Kanabinole F12) Wyszczegónienie ogółem w tym po raz pierwszy w Ŝyciu ogółem w tym po raz pierwszy w Ŝyciu leczeni w tym po raz pierwszy w Ŝyciu leczeni w tym po raz pierwszy w Ŝyciu leczeni w tym po raz pierwszy w Ŝyciu w tym po raz pierwszy w Ŝyciu leczeni leczeni w tym po raz pierwszy w Ŝyciu Kilka substancji lub inne substancje psychoaktywne (F19) leczeni w tym po raz pierwszy w Ŝyciu UŜywanie tytoniu (F17) leczeni w tym po raz pierwszy w Ŝyciu Pozostałe rozpoznania leczeni w tym po raz pierwszy w Ŝyciu rok 2008 województwo Legnica 16 470 7 152 57,2 24,9 13 178 6 049 325 60 891 309 247 72 363 122 1 098 392 1 173 355 112,3 34,0 628 154 42 24 155 58 43 16 128 49 163 53 16 225 7 503 56,4 26,1 12 590 5 947 619 146 428 223 136 84 313 133 1 143 439 1 006 474 96,6 45,5 563 308 44 22 95 48 9 7 107 46 149 30 91 43 277 105 14 1 964 514 39 13 rok 2009 województwo Legnica 32 17 9 Tabela Nr 3: Leczeni na oddziałach szpitalnych psychiatrycznych w woj. dolnośląskim w latach 2005-2009 KOD ODDZIAŁU NAZWA ODDZIAŁU 4700 Oddział psychiatryczny 4701 LICZBA HOSPITALIZOWANYCH 2005 2006 2007 2008 2009 10 306 9 857 9 572 9 600 9 340 Oddział psychiatryczny dla dzieci 405 329 133 109 135 4702 Oddział psychiatryczny rehabilitacyjny 411 344 339 355 295 4703 Oddział psychiatryczny młodzieŜowy 407 82 4705 373 218 476 690 4710 Oddział psychiatryczny dla dzieci i młodzieŜy Oddział psychosomatyczny 229 210 217 207 4712 Oddział psychogeriatryczny 4730 Oddział psychiatrii sądowej 83 84 81 73 137 4732 88 81 101 98 77 4 46 11 51 66 4740 Oddział psychiatrii sądowej o wzmocnionym zabezpieczeniu Oddział psychiatrii sądowej o wzmocnionym zabezpieczeniu dla młodzieŜy Oddział odwykowy o wzmocnionym zabezpieczeniu dla młodzieŜy Oddział leczenia uzaleŜnień 1 029 1 491 1 284 1 357 1 305 4742 Oddział detoksykacji (alkoholowy) 2 517 2 651 2 645 2 822 2 804 4744 Oddział terapii uzaleŜnień od alkoholu 1 258 1 362 1 444 1 751 1 468 4746 Oddział terapii uzaleŜnień od narkotyków i substancji psychoaktywnych Oddział detoksykaci (narkotyki i inne substancje psychoaktywne) Oddział rehabilitacyjny dla uzaleŜnionych od substancji psychoaktywnych RAZEM 815 734 766 717 337 253 290 331 18 035 17 120 17 969 17 795 4733 4737 4748 4750 222 95 177 337 856 17 919 Źródło: sprawozdanie MZ-30, MZ- Na oddziale Dziennym Psychiatrycznym w Legnicy przy ul. Chojnowskiej ogółem leczono 146 pacjentów (47 męŜczyzn i 99 kobiet) najczęściej z powodu reakcji na cięŜki stres i zaburzenia adaptacyjne (24 osoby), schizofrenii (33 osoby), inne zaburzenia psychotyczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną (23 osoby), zaburzenia lękowe (14 osób), zaburzenia depresyjne nawracające (12 osób). W Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Legnicy w 2010r. na Oddziale Psychiatrycznym leczono ogółem 450 pacjentów w zakresie depresji, schizofrenii, zaburzeń nerwicowych i otępiennych. W legnickich oddziałach leczenia uzaleŜnień w 2010r. leczonych było 274 męŜczyzn i 79 kobiet (353 osoby), w tym 279 uzaleŜnionych od alkoholu, 73 od hazardu i jedna osoba z „podwójną diagnozą”. 10 Z uwag wniesionych przez Dyrektora SP ZOZ w Złotoryi wynika, Ŝe w ostatnich latach coraz częściej na leczenie do Oddziału Leczenia Zespołów Abstynencyjnych dla UzaleŜnionych od Środków Psychoaktywnych zgłaszają się pacjenci uzaleŜnieni od benzodiazepin (leki ogólnodostępne). Dla około 50% osób uzaleŜnionych, początek choroby stanowi pochodzenie jatrogenne (uboczne skutki zaŜywania leków przy chorobach przewlekłych). Wzrasta teŜ liczba pacjentów uzaleŜnionych od leków opiatowych czy uzaleŜnionych od kodeiny, pseudoefedryny, substancji zawartych w lekach dostępnych w aptekach bez recepty jak Sudafet, Acodin, Thiocodin czy Acatar. W oddziałach psychiatrycznych następuje natomiast wzrost liczby pacjentów z zaawansowanymi dolegliwościami somatycznymi co skutkuje w długości i częstotliwości ich pobytu na leczeniu. MoŜliwość kierowania tych chorych do zakładów opiekuńczoleczniczych czy do przewlekle chorych psychiatrycznie zmniejszyłoby czas oczekiwania na przyjęcie do szpitala jednocześnie obniŜając znacznie koszty leczenia. Według danych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Legnicy z pomocy korzysta około 300 osób z zaburzeniami psychicznymi, w tym około 160 kobiet i 140 męŜczyzn. W ostatnich latach zauwaŜa się znaczny wzrost klientów z zaburzeniami psychicznymi zgłaszającymi się do Ośrodka. Tendencja zwyŜkowa dotyczy zarówno kobiet jak i męŜczyzn. Niepokojącym zjawiskiem jest obniŜenie wieku osób dotkniętych tymi chorobami. W ramach zadań realizowanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej osoby te (o ile spełniają kryteria ustawowe), mają moŜliwość skorzystania ze świadczeń pomocowych w postaci świadczeń pienięŜnych i niepienięŜnych oraz pomocy instytucjonalnej. Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Legnicy. Zespół realizuje zadania wynikające z ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności z dnia 15 lipca 2003r. W 2010r. wydano 2835 orzeczeń o stopniu niepełnosprawności. Wśród tych osób znajdowało się 26 osób z kategorią niepełnosprawności 01-U (upośledzenie umysłowe) oraz 329 osób z kategorią 02-P (choroby psychiczne). 11 Niepełnosprawni na legnickim rynku pracy. Powiatowy Urząd Pracy w Legnicy realizuje zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Na koniec 2010r. zarejestrowanych było 575 osób niepełnosprawnych, co stanowi 13% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. Największą grupę wśród nich są osoby z wykształceniem zawodowym 40,4%, gimnazjalnym i poniŜej 34%. Pod względem orzeczonego stopnia niepełnosprawności dominują klienci ze stopniem lekkim 452 osoby, następnie ze stopniem umiarkowanym 102 osoby i 21 osób ze znacznym. W 2010r. zgłoszono ogółem 526 ofert pracy dla osób niepełnosprawnych z miasta Legnicy. II. ZASOBY OPIEKI PSYCHIATRYCZNEJ I LECZNICTWA ODWYKOWEGO 1. Lecznictwo stacjonarne 1.1. Zasoby psychiatrycznej opieki stacjonarnej Do roku 2009 opiekę szpitalną mieszkańcom Legnicy zapewniał głównie Wojewódzki Szpital Psychiatryczny SPZOZ w Złotoryi ul. Szpitalna 9. W strukturze szpitala funkcjonują następujące oddziały: 1) w Złotoryi: - Oddział Psychiatryczny Ogólny I (39 łóŜek); - Oddział Psychiatryczny Ogólny II (36 łóŜek); - Oddział Psychiatryczny Rehabilitacyjny (36 łóŜek); 2) w Legnicy ul. Chojnowska 81 bud. D: - Oddział Dzienny Psychiatryczny (22 miejsca). 12 Od roku 2009 w strukturze Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Legnicy przy ul. Iwaszkiewicza 5 funkcjonuje Oddział Psychiatryczny na 30 łóŜek. Niepubliczny Zakład Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej „Metis” Sp. z o.o. ul. Reymonta 2 w Legnicy posiada: - Oddział Dzienny Psychiatryczny (16 miejsc); - Oddział Dzienny Psychiatryczny Rehabilitacyjny (6 miejsc). Wymienione zakłady świadczą opiekę stacjonarną w zakresie m.in. depresji, zaburzeń z kręgu schizofremi, zaburzeń nerwicowych, otępieniach, organicznych zaburzeń niepsychotycznych, reakcji na cięŜki stres i zaburzenie adaptacyjne. 1.2. Stacjonarne zasoby lecznictwa odwykowego Stacjonarnymi zakładami leczenia odwykowego są: oddziały odwykowe i detoksykacyjne, które wchodzą w skład szpitali psychiatrycznych lub ogólnych oraz ośrodki leczenia odwykowego. W skład ośrodka leczenia odwykowego wchodzą: oddziały odwykowe, oddziały odwykowe dzienne i nocne oraz hostel. Ośrodki leczenia odwykowego znajdują się w miastach liczących powyŜej 100 tys. mieszkańców. Do zadań oddziału odwykowego naleŜy udzielanie świadczeń w zakresie przewidywanym dla oddziałów szpitalnych, z uwzględnieniem postępowania psychoterapeutycznego i socjoterapeutycznego, a ponadto w rozwiązywaniu spraw często Ŝyciowych pacjentów, dalszego leczenia, opieki w odpowiedniej placówce. Oddział dzienny przeznaczony jest dla pacjentów czasowo niezdolnych do pracy, bezrobotnych, wymagających kontrolowanego leczenia w ramach częściowej hospitalizacji. Oddział odwykowy nocny przeznaczony jest dla pacjentów pracujących, wymagających takich warunków do prowadzenia leczenia odwykowego, które nie są moŜliwe w ich miejscu zamieszkania. 13 Do zadań hostelu naleŜy udostępnianie pacjentom, którzy przeszli intensywne leczenie odwykowe, zapewnienie okresowego (domu) zakwaterowania do czasu usamodzielnienia się albo uzyskania miejsca w domu pomocy społecznej. Hostel ponadto obejmuje mieszkańców programem leczniczo – rehabilitacyjnym. Leczenie odwykowe osób uzaleŜnionych od alkoholu zabezpieczają: 1) Wojewódzki Szpital Psychiatryczny SPZOZ w Złotoryi: a) Oddział Leczenia Zespołów Abstynencyjnych dla UzaleŜnionych od Alkoholu (18 łóŜek) - w Legnicy ul. Chojnowska 81 bud. E a) Oddział Terapii UzaleŜnień (28 łóŜek) 2) Niepubliczny Ośrodek Terapii UzaleŜnień od Alkoholu w Legnicy przy ul. Powstańców Śląskich 10 a) Dzienny Oddział Leczenia UzaleŜnień (11 miejsc) b) Oddział Stacjonarny Leczenia UzaleŜnień (24 łóŜka) c) Hostel dla UzaleŜnionych od Alkoholu (15 łóŜek) Leczenie odwykowe osób uzaleŜnionych od środków psychoaktywnych: 1) Wojewódzki Szpital Psychiatryczny SPZOZ w Złotoryi: a) Oddział Leczenia Zespołów Abstynencyjnych UzaleŜnionych od środków Psychoaktywnych (8 łóŜek); 2) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Profilaktyki i Terapii UzaleŜnień „Monar” w Legnicy przy ul. Chojnowskiej 81A; a) Oddział Dzienny Terapii UzaleŜnień od Substancji Psychoaktywnych (8 miejsc). 2. Opieka ambulatoryjna 2.1. Psychiatryczna opieka ambulatoryjna Psychiatryczna opieka ambulatoryjna prowadzona jest w poradniach zdrowia psychicznego, które zajmują się leczeniem róŜnego rodzaju zaburzeń zdrowia psychicznego 14 oraz zaburzeń zachowania (schizofrenia, depresja, upośledzenie umysłowe, zaburzenie nerwicowe). Pomoc udzielana jest w formie psychoedukacji, terapii indywidualnej, grupowej, rodzinnej w poradni. W poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŜy leczone są róŜnego rodzaju zaburzenia zachowania i emocji u dzieci i młodzieŜy, depresje. Poradnia leczy takŜe dzieci, które mają trudności w kontaktach i porozumiewaniu się z rówieśnikami oraz mają trudności szkolne. Na terenie Legnicy działają poradnie utworzone w następujących zakładach opieki zdrowotnej: - Wojewódzki Szpital Psychiatryczny SPZOZ w Złotoryi a) Poradnia Zdrowia Psychicznego w Legnicy przy ul. Chojnowskiej 81 bud. A - Wojewódzki Szpital Specjalistyczny przy ul. Iwaszkiewicza 5 w Legnicy a) Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dorosłych - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „METIS” w Legnicy przy ul. Reymonta 2 a) Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dorosłych b) Zespół Leczenia Środowiskowego (Domowego - 12 miejsc) - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Neuropsychiatrii Dziecięcej przy ul. Asnyka 49/1-2 w Legnicy a) Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dorosłych b) Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i MłodzieŜy - Niepubliczny Ośrodek Terapii UzaleŜnień od Alkoholu przy ul. Powstańców Śląskich 10 w Legnicy a) Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dorosłych. 2.2. Poradnie odwykowe Do zadań poradni odwykowych w szczególności naleŜy: udzielanie indywidualnych świadczeń zapobiegawczo – leczniczych i rehabilitacyjnych, organizowanie i prowadzenie terapii grupowej, organizowanie klubów pacjenta, współpraca ze środowiskiem zamieszkania, pracy lub nauki pacjenta oraz z jego rodziną. Poradnia dla osób uzaleŜnionych od substancji psychoaktywnych zapewnia wszechstronną terapię i leczenie chorym uzaleŜnionym oraz kierując poradnictwo do rodzin 15 osób uzaleŜnionych i współuzaleŜnionych. Psychoterapia obejmuje osoby uzaleŜnione a takŜe indywidualnie rodziny osób uzaleŜnionych. Organizuje równieŜ grupy edukacyjno – terapeutyczne zapobiegające nawrotom oraz grupę wsparcia dla rodziców. W Legnicy funkcjonują 2 poradnie odwykowe usytuowane w: 1) Niepublicznym Ośrodku Terapii UzaleŜnień od Alkoholu przy ul. Powstańców Śląskich 10 - Poradnia Leczenia UzaleŜnień 2) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Profilaktyki i Terapii UzaleŜnień „MONAR” przy ul. Chojnowskiej 81A. 3. Kadra w legnickich zakładach opieki psychiatrycznej ZAWÓD DOCELOWE ZALECANE WSKAŹNIK/100 tys. LEGNICA w 2009r. Psychiatrzy 10,0 20 Psychiatrzy dzieci i młodzieŜy 1,0 1 Psychologowie kliniczni 9,5 13 Pracownicy socjalni 10,0 Pielęgniarki 35,0 2 (1 etat, 1 umowa – zlecenie) 7 Terapeuci zajęciowi 8,0 1 Psychoterapeuci z certyfikatem 2,0 5 Certyfikowani specjaliści i instruktorzy terapii uzaleŜnień 5,0 4 16 III. FORMY POMOCY MIESZKAŃCOM LEGNICY Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI I UZALEśNIENIAMI W mieście funkcjonuje rozbudowana infrastruktura zabezpieczająca potrzeby osób niepełnosprawnych wymagających pomocy w codziennym bytowaniu. Podejmowane działania mają na celu zapewnienie im moŜliwie jak najpełniejszego uczestnictwa w Ŝyciu społecznym, a takŜe odpowiedniej opieki i wsparcia. Oddziaływania pomocowe nie ograniczają się tylko do osób chorych i uzaleŜnionych, lecz swym zasięgiem obejmują takŜe członków ich rodzin. Formy pomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi i uzaleŜnionych, które są dostępne na terenie naszego miasta: 1. Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci, 2. Środowiskowy Dom Samopomocy, 3. Warsztaty Terapii Zajęciowej, 4. Ośrodek Interwencji Kryzysowej, 5. Specjalistyczne usługi opiekuńcze, 6. Poradnictwo specjalistyczne dla rodzin, w szczególności obejmujące poradnictwo prawne, psychologiczne i rodzinne, 7. Świetlice terapeutyczne, 8. Zespół Placówek Specjalnych, 9. Hostel, 10. Grupy AA, 11. Klub Abstynenta „Alibi”, 12. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 13. Gminny Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. 17 1. Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci w Legnicy przy ul. Kubusia Puchatka 4 przeznaczony jest dla niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieŜy. Dom świadczy usługi bytowe, opiekuńcze i pielęgnacyjne, rehabilitacyjne, medyczne, róŜne formy terapii zajęciowej na poziomie obowiązującego standardu w oparciu o metody wynikające z indywidualnych potrzeb i moŜliwości dzieci. Obecnie placówka jest przeznaczona dla 39 mieszkańców. 2. Środowiskowy Dom Samopomocy przy ul. Wojska Polskiego 20 Dom przeznaczony jest dla osób niepełnosprawnych intelektualnie – upośledzonych umysłowo oraz dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Dom umoŜliwia łącznie 36 osobom wszechstronny rozwój oraz zapewnia potrzebne wsparcie i opiekę. Nadrzędnym celem jest zapewnienie uczestnikom terapii zajęciowej, rehabilitacji ruchowej, uczenie samoobsługi oraz zaradności osobistej, wzmocnienie umiejętności społecznych i interpersonalnych, dostęp do kultury i rekreacji oraz poradnictwo socjalne i psychologiczne. 3. Warsztaty Terapii Zajęciowej Warsztat realizuje zadania w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej zmierzającej do ogólnego rozwoju poprawy sprawności kaŜdego uczestnika, niezbędnych do moŜliwie niezaleŜnego, samodzielnego i aktywnego Ŝycia w środowisku. W Legnicy prowadzenie Warsztatów Terapii Zajęciowej zlecono: 1) Fundacji Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski, ul. Roosevelta 27/1; 2) Stowarzyszeniu Przyjaciół i Rodziców Osób z Upośledzeniem Intelektualnym „Jutrzenka” ul. Wrocławska 93/2; 3) Caritas Diecezji Legnickiej, ul. Poselska 14-16. W zajęciach terapeutyczno – rehabilitacyjnych łącznie uczestniczy 70 osób niepełnosprawnych intelektualnie oraz ze schorzeniami i zaburzeniami psychicznymi. 4. Ośrodek Interwencji Kryzysowej mieści się w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Legnicy przy ul. Okrzei 9. Ośrodek zapewnia specjalistyczną opiekę i pomoc osobom doznającym kryzysu, bezradności w sprawach Ŝyciowych i rodzinnych. Do zadań naleŜy przeciwdziałanie uzaleŜnieniom, przemocy w rodzinie oraz zapobieganiu powstaniu lub pogłębiania się dysfunkcji osób, rodzin i społeczności znajdujących się w sytuacjach trudnych – ale nie 18 beznadziejnych. Rodzaj pomocy, jej zakres i forma dostosowana jest do indywidualnych potrzeb jednostki. Z porad Ośrodka Interwencji Kryzysowego moŜe skorzystać kaŜdy, bez względu na wiek i płeć. W 2010 roku z poradnictwa skorzystało 765 osób. 5. Specjalistyczne usługi opiekuńcze Są to usługi dostosowane do potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby o specjalistycznym przygotowaniu zawodowym. W roku 2010 specjalistycznymi usługami opiekuńczymi objęto 55 osób. 6. Poradnictwo specjalistyczne dla rodzin, w szczególności obejmujące poradnictwo prawne, psychologiczne i rodzinne Na terenie miasta Legnicy prowadzone są następujące punkty, które obejmują poradnictwo prawne, psychologiczne i rodzinne: 1) Punkt Konsultacyjny dla Osób Doświadczających Przemocy w Rodzinie przy Poradni Pedagogiczno – Psychologicznej Nr 2 przy ul. Witelona 8; 2) Punkt Konsultacyjny dla Osób Potrzebujących Pomocy przy Świetlicy Terapeutycznej Nr 1 przy ul. Brackiej 16; 3) Punkt Konsultacyjny przy Miejskiej Izbie Wytrzeźwień przy ul. Jaworzyńskiej 153; 4) Punkt Konsultacyjny dla Osób UzaleŜnionych i ich Rodzin w Spółdzielczym Domu Kultury „Kopernik” przy ul. KozioroŜca 9. 7. Świetlice terapeutyczne W mieście Legnica funkcjonują dwie świetlice terapeutyczne: 1) Świetlica Terapeutyczna Nr 1, ul. Bracka 16; 2) Świetlica Terapeutyczna Nr 2, ul. Jaworzyńska 77. Placówki te zapewniają opiekę wychowawczą dzieciom z zaburzeniami zachowania, wychowujących się w warunkach niekorzystnych dla rozwoju, którym rodzice nie mogą zapewnić opieki w czasie wolnym od zajęć szkolnych. Tworzą warunki wychowawcze w rodzinie i dąŜą do eliminowania zaburzeń zachowania. Pobyt w placówce jest dobrowolny i nieodpłatny. Oferowane formy pomocy obejmują zajęcia specjalistyczne, w których jest realizowany program psychokorekcyjny lub psychoprofilaktyczny, w tym terapia pedagogiczna, psychologiczna, resocjalizacyjna. Wychowankowie otrzymują pomoc dydaktyczną, psychologiczną, a przede wszystkim 19 opiekuńczo – wychowawczą. Opieka prowadzona w formie kół zainteresowań pomaga dzieciom w pokonywaniu trudności szkolnych i organizowaniu czasu wolnego w postaci zajęć rekreacyjno – turystycznych. Łącznie w 2010 roku w zajęciach socjoterapeutycznych uczestniczyło 347 dzieci. 8. Zespół Placówek Specjalnych mieści się w Legnicy przy ul. Rycerskiej 13. Jako placówka kształcenia specjalnego działa na rzecz dzieci i młodzieŜy wymagającej zaspokojenia specjalnych potrzeb w zakresie kształcenia, wychowania i opieki z róŜnymi predyspozycjami psychologiczno – pedagogicznymi, niepełnosprawnością intelektualną, ruchową. W skład Zespołu wchodzą: - Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy, w którym funkcjonują szkoła podstawowa i gimnazjum specjalne dla uczniów z upośledzeniem umysłowym o stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym, szkoła zawodowa specjalna – szkoła przygotowująca uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym do pracy oraz przedszkole dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym; - Ośrodek Rewalidacyjno – Wychowawczy dla dzieci i młodzieŜy upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim. Ogółem kształceniem specjalnym objętych jest 319 uczniów. 9. Hostel mieści się w Niepublicznym Ośrodku Terapii UzaleŜnień od Alkoholu w Legnicy przy ul. Powstańców Śląskich 10. Hostel jest formą opieki i rehabilitacji osób po leczeniu odwykowym. Z hostelu korzystają osoby, których sytuacja mieszkalna jest trudna i wymaga tymczasowego pobytu w tzw. warunkach chronionych. Hostel w Legnicy utrzymywany jest jako komórka organizacyjna zakładu lecznictwa odwykowego, w którym pacjenci mają zapewnione zamieszkanie przez co najmniej pół roku, specjalistyczną opiekę, rehabilitację psycho – społeczną. W roku 2010 w hostelu przebywało 60 osób. 20 10. Grupy AA Na terenie miasta Legnicy funkcjonuje 10 grup AA: 1) Wspólnota Anonimowych Alkoholików „Prom” , ul. Chojnowska 81A; 2) Wspólnota Anonimowych Alkoholików „Gosia”, ul. Chojnowska 81A; 3) Wspólnota Anonimowych Alkoholików „Arka” przy parafii p.w. Św. Trójcy, ul. II Armii Wojska Polskiego 34; 4) Wspólnota Anonimowych Alkoholików „Maj” przy parafii p.w. Św. Trójcy, ul. II Armii Wojska Polskiego 34; 5) Wspólnota Anonimowych Alkoholików „Radość Ŝycia” przy parafii p.w. Św. Jana, ul. o.o. Zbigniewa i Michała 1; 6) Wspólnota Anonimowych Alkoholików „Alert” przy parafii p.w. Św. Rodziny, ul. Słubicka 6; 7) Wspólnota Anonimowych Alkoholików „Zakaczawie” przy parafii p.w. M. B. Królowej Polski, pl. Kard. Wyszyńskiego 1; 8) Wspólnota Anonimowych Alkoholików „Ostoja”, ul. Chojnowska 81A; 9) Wspólnota Anonimowych Alkoholików „Razem” przy parafii p.w. M. B. Królowej Polski, pl. Kard. Wyszyńskiego 1; 10) Wspólnota Anonimowych Alkoholików „Pojednani” przy parafii p.w. M. B. Królowej Polski, pl. Kard. Wyszyńskiego 1. 11. Klub Abstynenta „Alibi” mieści się w Legnicy przy ul. Piastowskiej 31 i powstał z myślą o osobach, które utrzymują abstynencję lub które chcą utrzymać abstynencję. W Klubie dodatkowo udzielana jest równieŜ informacja o placówkach odwykowych oraz przeprowadzane są indywidualne konsultacje. 12. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych mieści się w Urzędzie Miasta Legnica przy Pl. Słowiańskim 8. Do zadań Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zgodnie z zapisami ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi naleŜy: 1) podejmowanie działań zmierzających do poddania się leczeniu odwykowemu przez osoby uzaleŜnione od alkoholu, 2) kontrola przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaŜ lub podawanie napojów alkoholowych, 21 3) inicjowanie i w rozwiązywaniu środowisku problemów lokalnym działań alkoholowych, słuŜących przeciwdziałaniu profilaktyce narkomanii i przemocy w rodzinie. Dodatkowo przyjmuje się, Ŝe do zadań Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych naleŜy: a) prowadzenie lokalnej polityki wobec problemów alkoholowych poprzez aktywny udział w tworzeniu i opiniowaniu aktów prawnych dotyczących tego zagadnienia oraz inicjowaniu działań zwiększających efektywność przyjętego Programu, b) podejmowanie procedur interwencyjnych w sprawach przemocy domowej oraz na rzecz dobra małoletnich dzieci z rodzin, w których występuje problem alkoholowy lub przemoc domowa, c) popularyzacja nowoczesnej wiedzy z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, d) opiniowanie wniosków dotyczących przyjmowania do wykonania szczegółowych zadań określonych w Gminnym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na dany rok. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w 2010 roku skierowała 109 wniosków do Sądu Rejonowego, Wydziału III Rodzinnego i Nieletnich w celu wszczęcia postępowania w sprawie zastosowania obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu. 13. Gminny Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie mieści się w siedzibie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Legnicy przy ul. Okrzei 9 i został powołany Postanowieniem Nr 76/10 Prezydenta Miasta Legnicy z dnia 31 grudnia 2010 roku. Zadaniem zespołu interdyscyplinarnego jest integrowanie i koordynowanie działań podmiotów oraz specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności przez: diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie, podejmowanie działań w środowisku zagroŜonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku, inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie, rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i moŜliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym oraz inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie. 22 IV. DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Na terenie Legnicy działa kilkadziesiąt stowarzyszeń pozarządowych oraz organizacji społecznych, które aktywnie uczestniczą w Ŝyciu społecznym miasta, podejmując wiele inicjatyw i wychodzą naprzeciw potrzebom lokalnej społeczności. Od kilku lat rozwijają się stowarzyszenia samopomocowe osób chorych psychicznie i ich rodzin, które zrzeszają się, wzmacniają wspólne cele w działaniu na rzecz poprawy jakości ich Ŝycia oraz wspierania rodzin. Długą tradycję mają stowarzyszenia i grupy pomocowe i samopomocowe działające na rzecz osób uzaleŜnionych i ich rodzin. Wśród organizacji działających na terenie naszego miasta działających na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi i uzaleŜnionych, współpracującymi z naszymi jednostkami organizacyjnymi zajmują się m.in.: 1) Caritas Diecezji Legnickiej, ul. Okrzei 22; 2) Stowarzyszenie Przyjaciół i Rodziców Osób z Upośledzeniem Intelektualnym „Jutrzenka” ul. Wrocławska 93/2; 3) Fundacja Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski, ul. Roosevelta 27/1; 4) Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Osób z Upośledzeniem Umysłowym i Ruchowym „PERSONA”, ul. Wojska Polskiego 20; 5) Legnickie Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Dzieci z Zespołem Dovna „Otwórz Serce”, ul. Mickiewicza 5; 6) Legnickie Stowarzyszenie Profilaktyki UzaleŜnień „Razem”, ul. Chojnowska 81A; 7)Charytatywne Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Osobom UzaleŜnionym od Alkoholu, Osobom WspółuzaleŜnionym oraz Ofiarom Przemocy „Nie jesteś Sam”, ul. Powstańców Śląskich 10; 8) Stowarzyszenie S.T.O.P. dla osób uzaleŜnionych i współuzaleŜnionych i ich rodzin, ul. Chojnowska 81. Jednorazowe akcje mające za zadanie integrację legnickiego środowiska zrzeszającego osoby niepełnosprawne w tym i osoby psychicznie chore, podejmuje cyklicznie Towarzystwo Przyjaciół Dzieci i Stowarzyszenie Inicjatyw Twórczych. 23 V. ZAŁOśENIA PROGRAMOWE Gminny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego dla miasta Legnicy do 2015 roku określa kierunki działań mających na celu ograniczenie występowania zagroŜeń dla zdrowia psychicznego legniczan oraz poprawę jakości Ŝycia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskiego otoczenia. Do celów głównych Programu naleŜy: 1. Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 2. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki i pomocy niezbędnych do Ŝycia w środowisku rodzinnym i społecznym. Program zawiera opis działań słuŜących wykonywaniu zadań określonych w ramach poszczególnych celów szczegółowych. Uwzględniono propozycje zakładów, instytucji, organizacji pozarządowych, które współuczestniczą w kształtowaniu systemu ochrony zdrowia psychicznego w naszym mieście. Wskazane powyŜej priorytety będą realizowane w szczególności poprzez następujące działania w ramach Programu. 1. Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. Cele szczegółowe: 1.1. Upowszechnianie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów Ŝycia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagraŜających zdrowiu psychicznemu. 1.2. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 1.3. Zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi. 1.4. Organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego. Realizacja zadania 1. 1. Prowadzenie w ramach telewizyjnych programów „Zdrowe Miasto” i „Nie jesteś sam” kampanii medialnych promujących zdrowie psychiczne we współpracy ze 24 specjalistami w zakresie zdrowia psychicznego kierowanych do wszystkich mieszkańców Legnicy. 2. Poszerzenie strony internetowej Urzędu Miasta Legnicy o zakładkę dotyczącą zdrowia psychicznego z uwzględnieniem wykazu placówek psychiatrycznej opieki stacjonarnej i ambulatoryjnej, domów pomocy społecznej, środowiskowych domów samopomocy, ośrodka interwencji kryzysowej, hosteli, warsztatów terapii zajęciowej itp. funkcjonujących na terenie naszego miasta. 3. Uwzględnienie w programach z profilaktyki uzaleŜnień zagadnień związanych z ryzykiem wystąpienia zaburzeń psychicznych szczególnie u osób małoletnich. 4. Współpraca z zakładami opieki zdrowotnej w zakresie zwiększenia dostępności do świadczeń zdrowotnych z zakresu porad psychologicznych i psychiatrycznych. 5. Prowadzenie programów profilaktycznych dla ofiar przemocy, katastrof i klęsk Ŝywiołowych oraz programów zapobiegania przemocy w rodzinie, szkole i środowisku lokalnym. 6. Prowadzenie kampanii informacyjnych o dostępnych formach pomocy dla osób w stanach kryzysu psychicznego, w tym działań edukacyjnych. 2. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki i pomocy niezbędnych do Ŝycia w środowisku rodzinnym i społecznym. Cele szczegółowe: 2.1. Upowszechnianie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej. 2.2. Upowszechnianie zróŜnicowanych form pomocy i oparcia społecznego. 2.3. Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi. 2.4. Skoordynowanie róŜnych form opieki i pomocy. Realizacja zadania 2. 1. ZróŜnicowanie form wspierania zatrudniania i przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi we współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy i Zakładem Aktywności Zawodowej. 25 2. Opracowanie i publikacja informatora o dostępnych formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi i uzaleŜnionych. 3. Współpraca z pozarządowymi organizacjami samopomocowymi realizującymi róŜne formy pomocy i oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi. 4. Zwiększenie dostępności rehabilitacji zawodowej, organizacja poradnictwa zawodowego i szkoleń niezawodowych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. 5. WdroŜenie modelu środowiskowej i zintegrowanej opieki z udziałem wielu podmiotów, instytucji, organizacji rządowych, samorządowych i pozarządowych, specjalistów - ochrony zdrowia, pomocy społecznej, edukacji. 6. Opracowanie programu „Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie” oraz przedstawienie do akceptacji Radzie Miejskiej Legnicy. VI. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM, JEGO MONITOROWANIE I FINANSOWANIE 1. Podmiot koordynujący – Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Legnicy. 2. Realizacja Realizatorami zadań określonych w proponowanym programie są; jednostki samorządu terytorialnego w tym pomocy społecznej, oświaty, podmioty lecznicze, Powiatowy Urząd Pracy, organizacje pozarządowe działające na rzecz legniczan. 3. Monitoring i ewaluacja Realizatorzy zaangaŜowani w realizację poszczególnych działań monitorują potrzeby oraz zmiany ilościowo – jakościowe, które będą stanowiły podstawę do dokonywania zmian w poszczególnych działaniach programu. 26 4. Sprawozdawczość – Corocznie będą przygotowywane informacje z realizacji zadań za rok poprzedni, które przesyłane będą do Ministerstwa Zdrowia lub do wskazanego przez Ministerstwo Podmiotu w terminie do dnia 15 maja kaŜdego roku. W roku 2013 i 2016 informacja z realizacji Programu będzie złoŜona Radzie Miejskiej Legnicy. Źródła finansowania. Źródłem finansowania zadań zawartych w Programie będą: • środki własne Miasta Legnicy – uchwalane corocznie przez Radę Miejską Legnicy w ramach budŜetu miasta, • środki własne realizatorów zadań, • środki pozyskane w ramach programów ministerialnych, • środki NFZ, w ramach zawartych kontraktów, • środki pochodzące z PFRON, • środki pozabudŜetowe. VII. PODSUMOWANIE Zdrowie psychiczne jest nieodłącznym składnikiem zdrowia. Szybkie zmiany społeczne i ekonomiczne istotnie wpływają na stan zdrowia ludności. Mnogość stresujących sytuacji wpływa na brak bezpieczeństwa, jest przyczyną wzrostu liczby przypadków zaburzeń lękowych i depresji. Problemy ze zdrowiem psychicznym coraz częściej dotykają ludzi słabszych, grupy społeczne najbardziej naraŜone na zagroŜenia z powodu czynników społecznych, psychicznych i środowiskowych. Profilaktyka i edukacja społeczeństwa od najmłodszych lat oraz wspieranie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieŜy jest długotrwałą inwestycją w zdrowe społeczeństwo. Im wyŜsza świadomość społeczna dotycząca chorób psychicznych, tym większa moŜliwość wczesnego wykrycia zaburzeń oraz większa moŜliwość stworzenia odpowiednich warunków do Ŝycia osobom, których ten problem bezpośrednio dotyczy. 27 Tworzenie warunków lokalnych, które umoŜliwią osobom z zaburzeniami psychicznymi uczestnictwo w Ŝyciu społecznym jest podstawą wszelkich działań kierowanych do tej grupy ludzi. Działania podejmowane w gminie, zwłaszcza w sferach usuwania barier społecznych i psychicznych, przyczyniają się do prowadzenia samodzielnego Ŝycia przez osoby z zaburzeniami psychicznymi, a stwarzanie korzystnych lokalnie warunków do powstawania grup samopomocowych, poprzez stałą współpracę prowadzącą do zwiększenia integracji ze środowiskiem lokalnym, zaowocuje poszerzeniem Ŝyciowej samodzielności osób i ich rodzin. W odczuciu społecznym często chorzy psychicznie traktowani są gorzej niŜ inni, przede wszystkim jeśli chodzi o prawo do pracy i zatrudnienia oraz poszanowania godności osobistej. Obserwacje dowodzą, Ŝe dyskryminacja utrudnia powrót do zdrowia i odzyskanie pozycji społecznej. Brak wiedzy na temat chorób psychicznych skutkuje brakiem tolerancji, strachem, dyskryminacją osoby chorej i jej izolacją społeczną. Proponowany Gminny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego dla miasta Legnicy do 2015 roku to szansa na rozwój nowoczesnych form wsparcia psychicznego i moŜliwość zwrócenia uwagi na problemy osób chorych psychicznie Ŝyjących w naszym mieście. 28
