MIĘDZYNARODOWE RYNKI TRANSPORTOWE
advertisement
MIĘDZYNARODOWE RYNKI TRANSPORTOWE OPRACOWANIE: dr Wojciech M. BANASIEWICZ Rynek – podstawowe pojęcia … „rynek obejmuje ogół stosunków wymiennych zachodzących między podmiotami reprezentującymi nabywców a podmiotami reprezentującymi sprzedawców.” [1] „Ekonomiści opisują rynek jako zbiór kupujących i sprzedających, którzy przeprowadzają transakcje (osobiście, telefonicznie, pocztą czy w jakikolwiek inny sposób) dotyczące określonego produktu czy klasy produktów. Ekonomiści mówią zatem o rynku samochodów, albo o rynku mieszkaniowym.” [2] [1] Zakrzewski Z., Wstęp do teorii handlu wewnętrznego, PWN, Warszawa, 1969 [2] Kotler P., Marketing od A do Z, PWN, 2004 Rynek – podstawowe pojęcia Istota rynku; Struktury rynku; Popyt jako element rynku; Podaż jako element rynku; Równowaga rynku; Monopol na rynku; Formy oraz intensywność konkurencji; Mechanizm oraz instrumenty konkurencji; Interwencjonizm państwa na rynku Rynek – podstawowe pojęcia Dualny charakter procesów gospodarczych wyraża się przede wszystkim w tym, że realnej sferze gospodarowania towarzyszą zawsze stosunki zachodzące w obrębie działalności podmiotów życia gospodarczego oraz między nimi. - Stosunki o charakterze wewnętrznym, Stosunki o charakterze zewnętrznym, towarzyszące procesom wymiany, które odzwierciedla rynek. Wrzosek W., Funkcjonowanie rynku, PWE, 1997 Rynek – podstawowe pojęcia Rynek jako mechanizm regulacyjny nie jest kategorią o neutralnym charakterze. Charakteryzuje go przede wszystkim zdolność do regulowania realnych procesów gospodarowania. Działania podmiotów rynku oraz stosunki miedzy nimi są oparte na istnieniu rozbieżnych interesów (aspiracji). Elementami rynku są: podaż wyrażająca ujawnione przez sprzedawców zamiary (aspiracje sprzedaży), popyt wyrażający ujawnione przez nabywców zamiary (aspiracje) zakupu, ceny. Wrzosek W., Funkcjonowanie rynku, PWE, 1997 Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstw tzw. upsalski model umiędzynarodowienia, w którym zakłada się istnienie czterech jego form: sporadyczny eksport, eksport przez niezależnych reprenantów, utworzenie za granicą filii handlowej, utworzenie za granicą filii produkcyjnej. Rymarczyk J., Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, PWE, 2004 Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstw Umiędzynarodowienie można także traktować jako zmianę, której podlegają brane pod uwagę sfery działalności lub obiekty .* Obiektami umiędzynarodowienia mogą np. być: uczestnicy gospodarczych, kulturalnych lub politycznych wydarzeń; dobra podlegające wymianie; struktura lub sytuacja na rynku; organizacja przedsiębiorstwa lub jej elementy. *Sposób podejścia występujący w amerykańskiej literaturze. Rymarczyk J., Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, PWE, 2004 Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstw Właściwy proces umiędzynarodowienia dokonuje się w sferze dyfuzji i charakteryzuje się występowaniem trzech stopni: uświadomieniem możliwości międzynarodowych wpływów, dostosowaniem do międzynarodowego otoczenia, rozwojem międzynarodowym, tj. tworzeniem lub przekształcaniem obiektów. Rymarczyk J., Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, PWE, 2004 Logistyka międzynarodowa Zródło: Global Operations and Logistics, NY 1998 niska wysoka Struktura geograficzna Struktura produkcyjna Struktura dywizjonalna Dział Złożoność aktywności Międzynarodowa sprzedaż, zaopatrzie wysoka eksportu Struktura prosta WAŻNIEJSZE RODZAJE STRATEGICZNYCH STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH niska Logistyka międzynarodowa Zródło: Global Operations and Logistics, NY 1998 przedsiębiorstwo organizacja logistyki globalnej przepływ produktów transnarodowy produkcja rozwój kontrola menedżer logistyk obszaru geograficznego regionu sprzedaż ORGANIZACJA LOGISTYKI GLOBALNEJ krajowe lub geograficzne regionalne zarządzanie lokalny menedżer logistyk lokalna infrastruktura logistyczna Logistyka międzynarodowa Internacjonalizacja logistyki jest konsekwencją internacjonalizacji przedsiębiorstwa, która dokonuje się poprzez handel międzynarodowy, realizowany w drodze prostego eksportu, kooperacji zagranicznej czy zagranicznych inwestycji bezpośrednich; Usługa logistyczna (transport) jest komplementarna w stosunku do procesów wymiany. Jeśli rozważania zogniskujemy na usłudze logistycznej, można rozpatrywać przyczyny, dla których jednocześnie z towarami zachodzi - lub nie zachodzi – i jej wymiana. Logistyka międzynarodowa mając na uwadze przede wszystkim zasadniczą wymianę towarową, logistykę możemy rozpatrywać jako towarzyszący proces, który tę wymianę fizycznie umożliwia, ale który równocześnie wpływa na nią poprzez swój koszt. usługę logistyczną traktować można jako usługę rozszerzoną wobec transportu, ale mającą ten sam cel transformacji czasowo-przestrzennej dóbr rzeczowych. W sposób pragmatyczny usługa logistyczna rozumiana jest jako transportowanie i magazynowanie produktu zgodnie z oczekiwaniami odbiorcy [*] [*] Gołembska E., Logistyka jako zarządzanie łańcuchem dostaw, Wyd. AE w Poznaniu, Poznań 1994 s.32. Logistyka międzynarodowa międzynarodowe uwarunkowania logistyki w usługach. Do najważniejszych determinantów rozwoju logistyki w usługach należą: internacjonalizacja przedsiębiorstw usługowych, kompresja czasu produkcji usług, transfer kapitałów związanych z bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi w sferze usług, nasilenie konkurencji w sferze usług, rozwój technologii informatycznych wspomagających proces świadczenia usług. Logistyka międzynarodowa międzynarodowe uwarunkowania logistyki w usługach. do ważniejszych uwarunkowań logistyki w usługach należy zaliczyć: internacjonalizację uwarunkowań zarządzania w kontekście integracji gospodarczej przedsiębiorstw, wzrost międzynarodowych obrotów usługami, w tym transfer kapitałów związanych z bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi, poziom ryzyka – przede wszystkim ekonomicznego, a także politycznego w gospodarowaniu zasobami rzeczowymi i ludzkimi. Logistyka międzynarodowa Genezę konsumpcji usług (transportowych) rozpocząć należy od analizy zachowań konsumpcyjnych, które ująć można następująco: Motywy popyt wirtualny/popyt realny nabycie spożycie Rola transportu w logistyce Pomost między nabywcą i sprzedawcą; Wartość dodana ; Wpływ globalizacji; Znaczenie transportu w gospodarce; Znaczenie transportu dla firmy; Relacje trade-offs między kosztami i obsługą. Wybrane decyzje dotyczące transportu Wydatki ponoszone przez firmę na transport są bardzo duże. Także jakość usług świadczonych przez przewoźnika wpływa na operacyjne koszty oraz na popyt na produkty firmy. Kontrola tych wydatków przez firmę wymaga podejmowania różnych decyzji dotyczących transportu. Związek transportu z łańcuchem dostaw, Wybór przewoźnika, Determinanty wyboru przewoźnika, Pragmatyka wyboru przewoźnika Wybrane decyzje dotyczące transportu Związek transportu z łańcuchem dostaw Zakres decyzji dotyczącej transportu. wybór przewoźnika wykracza poza prostą analizę stawek dotyczących przewoźników oraz stawek dotyczących różnych gałęzi transportu. Analiza musi uwzględniać inne koszty związane ze sposobem, w jaki określona galąź transportu wpływa na funkcjonowanie danego obiektu logistycznego (czas a poziom zapasów). Wybrane decyzje dotyczące transportu Wybór przewoźnika Szczególny przypadek procesu zakupu; Wybór gałęzi transportu; Wybór przewoźnika; Powtarzalność decyzji. Wybrane decyzje dotyczące transportu Wybór przewoźnika Etap pierwszy Etap drugi Wybór gałęzi transportu Podstawowe gałęzie transportu Transport intermodalny Wybór przewoźnika Forma prawna Konkretny przewoźnik Usługodawca transportowy Wybrane decyzje dotyczące transportu determinanty wyboru przewoźnika Koszty transportu; Czas przewozu i jego niezawodność; Koszty zapasów i koszty ich wyczerpania; Zróżnicowanie oferty produktowej; Zdolność przewozowa i dostępność przestrzenna; Zabezpieczenie towarów. Wybrane decyzje dotyczące transportu pragmatyka wyboru przewoźnika Niezawodność czasu przewozu; Stawki przewozowe, mniejsza liczba przewoźników; Stabilność finansowa; Przedstawiciel handlowy i specjalny sprzęt. Wybrane decyzje dotyczące transportu pragmatyka wyboru przewoźnika skala ważności kryteriów wyboru przewoźnika źródło: E.J. Bardi, P. Baghi, T.S. Raghunathan, Motor Carrier Selection in a Deregulatet Envronment, „Trasportation Journal” 1989, Fall, No. 1, s. 4-11 kryterium Niezawodność lub regularność czasu przewozu Stawki przewozowe lub koszty transportu w trybie „od drzwi do drzwi” Łączny czas przewozu w trybie „od drzwi do drzwi” Gotowość przewoźnika do negocjowania wysokości stawek przewozowych Stabilność finansowa przewoźnika Dostępność sprzętu Częstotliwość obsługi Usługi bezpośredniego odbioru i dostawy przesyłek Utrata lub uszkodzenie przesyłki Przygotowywanie przesyłki Kwalifikacje personelu operacyjnego Monitorowanie przesyłki Gotowość przewoźnika do negocjowania poziomu obsługi Elastyczność opracowywania harmonogramów Usługi związane z holowaniem Dochodzenie roszczeń Umiejętności handlowe przewoźnika Dysponowanie specjalnym sprzętem miejsce 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Podstawowe gałęzie transportu Transport kolejowy (szynowy); Transport drogowy (samochodowy); Transport wodny; Transport lotniczy (powietrzny); Transport rurociągowy; Podstawowe gałęzie transportu transport kolejowy (szynowy) Zdolność przewozowa (ograniczona dostępność przewozowa); Ograniczona liczba przewoźników; Struktura rynku (rynków); Duże odległości i ładunki; Mała dostępność przestrzenna (nie wszędzie są tory); Długi czas przewozu; Niezawodność i zabezpieczenie towarów; Transport intermodalny; IMC (intermodal marketing company) – firmy marketingu intermodalnego; Podstawowe gałęzie transportu transport drogowy (samochodowy) Formy prawne przewoźników; Duża liczba (relatywnie) małych firm; Dostępność i dopuszczalny zasięg działania; Duża (relatywnie) dostępność; Czas przewozu; Niezawodność czasu przewozu; Towary przemysłowe; Mniejsza wielkość przesyłki; Bezpieczeństwo przewozów; Wysoki koszt; Klasyfikacja transportu samochodowego w USA TRANSPORT SAMOCHODOWY Transport do wynajęcia Transport miedzynarodowy Transport podlegający regulacjom Transport stanowy/lokalny Transport wyłączony spod regulacji Transport publiczny Transport własny prywatny Transport wyłączony spod regulacji Transport kontraktowy Podstawowe gałęzie transportu transport wodny Transport śródlądowy rzeczny, kanałowy, jeziorowy, Transport morski Podstawowe gałęzie transportu transport wodny Transport wodny formy prawne przewoźników; struktura kosztów; cechy obsługi; długi czas przewozu, mała dostępność przestrzenna; Podstawowe gałęzie transportu transport wodny Przewóz towarów statkami jest zdecydowanie najpopularniejszą metodą transportu międzynarodowego. Drogą morską można transportować niemal wszystkie rodzaje towarów, jednak większa częśc tych przewozów dotyczy towarów cechujących się niskim stosunkiem wartości do wagi ( ropa naftowa, surowce mineralne itp.). Podstawowe gałęzie transportu transport wodny TYPY STATKÓW Drobnicowce (general cargo ship), Masowce (bulk carriers), Tankowce (tankers), Kontenerowce (container ships), statki typu ro-ro (rorowce), Statki typu obo (oil-bulk-ore), Barki oceaniczne (oceanging barges). Podstawowe gałęzie transportu transport wodny TEU (twety-foot equvalent units) jednostka miary odpowiadająca jednemu kontenerowi 20-stopowemu, a jednostka FEU (forty-footequivalent units) jest równoważna jednemu kontenerowi 40-stopowemu KONTENEROWCE Pojemność liczy się w jednostkach TEU lub FEU (niektóre współczesne kontenerowce mogą przewieźć ponad 5000 TEU). ROROWCE W zasadzie duże promy. Przewoźnik wjeżdża bezpośrednio z ładunkiem na statek i zjeżdża w miejscu przeznaczenia. (Toyota). OBO-wce to wielofunkcyjne masowce do przewożenia mateiałów płynnych i sypkich. BARKI typowe dla transportu między USA a Puerto Rico czy między wyspami archipelagu hawajskiego Podstawowe gałęzie transportu transport lotniczy (powietrzny) Podział przewoźników lotniczych różni się nieco od podziału stosowanego dla przewoźników drogowych i kolejowych. Wygląda on następująco: przewoźnik certyfikowany (certificated) – przewoźnik, który ma uprawnienia (certyfikat) do świadczenia usług transportowych dużym samolotem, przewoźnik niecertyfikowany (noncertificated) – nie może świadczyć usług transportowych, przewoźnik towarowy (all-cargo) – zajmuje się wyłącznie przewozem towarów, przewoźnik międzynarodowy (international) – certyfikat miedzynarodowy, taksówka powietrzna (air taxi) - przewoźnik bez ceryfikatu – rejsy na żądanie, przewoźnik liniowy (commuter) – przewoźnik bez certyfikatu i lata według ustalonego rozkładu, przewoźnik główny (major) – określony dochód roczny (USA 1 mld USD), przewoźnik krajowy (national carrier) - (USA 75 mln do 1 mld USD), duży przewoźnik regionalny (large regional carrier) - (USA 10 do 75 mln USD), średni przewoźnik regionalny (medium regional carrier) – (poniżej 10 mld USD). Podstawowe gałęzie transportu transport lotniczy (powietrzny) Struktura kosztów; Krótki czas przewozu; Wysoki koszt; Ograniczona dostepnośc przestrzenna; Niezawodność; Międzynarodowy charakter; Podstawowe gałęzie transportu transport rurociągowy Ograniczona zdolność przewozowa; Ograniczona dostępność; Struktura kosztów; Niski koszt; Podstawowe gałęzie transportu ocena danej gałęzi transportu Ocena gałęzi transportu według najważniejszych kryteriów Gałąź transportu Kryterium wyboru Koszt Czas przewozu Niezawodność Zdolność transportowa Dostępność przestrzenna Bezpieczeństwo kolejowy 3 3 2 1 2 3 drogowy 4 2 1 2 1 2 1 – najlepsze, najniższe 5 – najgorsze, najwyższe wodny 2 4 4 4 4 4 lotniczy rurociągowy 5 1 3 3 3 1 1 5 - Podstawowe gałęzie transportu formy prawne przewoźników Przewoźnicy publiczni, Przewoźnicy kontraktowi, Przewoźnicy wyłączeni spod regulacji, Przewoźnicy prywatni, Podstawowe gałęzie transportu formy prawne przewoźników przewoźnicy publiczni Przewoźnik publiczny to przewoźnik wynajmowany do świadczenia ogólnodostępnych usług, który nie wyróżnia żadnego ze swoich klientów (definicja). Istota regulacji tkwi w wymaganiach prawnych stawianych przewoźnikowi publicznemu w zakresie obsługi. Świadcząc ogólnodostępne usługi, przewoźnik musi transportować wszelkie powierzone mu towary. Dozwolony zasięg działania według definicji ICC (Międzynarodowa Komisja ds. Handlu lub Departament Transportu DOT (Departament of Transportation) – dla przewoźników lotniczych (USA). Odpowiedzialność prawna za szkody. Załadowcy są dodatkowo chronieni przez wymóg jednakowego traktowania załadowców, towarów i miejsc przez przewoźników publicznych. Dyskryminacja występuje wówczas, kiedy przewoźnik pobiera różne stawki przewozowe lub zapewnia różny poziom obsługi dla zasadniczo podobnych w swej naturze przemieszczeń towarów. Obowiązek ustalania odpowiednich stawek przewozowych powstrzymuje przewoźnika od pobierania zbyt wysokich lub zbyt niskich opłat. Podstawowe gałęzie transportu formy prawne przewoźników przewoźnicy kontraktowi Przewoźnik kontraktowy to przewoźnik wynajęty do obsługi jednego lub ograniczonej liczby załadowców na podstawie zawartej z nim umowy. (w umowie: stawki przewozowe, zakres odpowiedzialności prawnej oraz rodzaj usługi i wykorzystywany sprzęt) Przewoźnik kontraktowy zapewnia wybranym załadowcom wyspecjalizowaną obsługę. Podstawowe gałęzie transportu formy prawne przewoźników przewoźnicy wyłączeni spod regulacji Przewoźnik wyłączony spod regulacji to przewoźnik do wynajęcia, którego nie dotyczą regulacje ekonomiczne odnoszące się do ustalenia stawek przewozowych i świadczenia usług. Stawki przewozowe oraz rodzaj i zakres świadczonych przez nich usług reguluje rynek. Status przewoźnika wyłączonego spod regulacji wynika z rodzaju transportowanych przezeń towarów lub rodzaju prowadzonej działalności. Podstawowe gałęzie transportu formy prawne przewoźników przewoźnicy prywatni (typowe dla USA) Przewoźnik prywatny oznacza zasadniczo firmę, która zaspokaja swoje potrzeby transportowe we własnym zakresie. Przewoźnik taki nie wynajmuje swoich usług innym przewoźnikom, nie podlega również federalnym regulacjom ekonomicznym. [u nas transport własny] W transporcie prywatnym dominuje transport samochodowy; określenie „przewoźnik prywatny” jest niemal synonimem prywatnego przewoźnika drogowego. Podstawowymi przyczynami korzystania przez firmy z transportu własnego są związane z tym koszty i poziom obsługi. Zalety (korzyści) – większa kontrola i elastyczność reakcji na potrzeby nabywcy i zakładu. Wady – duże potrzeby kapitałowe oraz potrzeby z siłą roboczą i zarządzaniem. Transport intermodalny [def.] Usługi transportu intermodalnego polegają na wykorzystaniu dwóch lub większej liczby przewoźników z różnych gałęzi transportu w celu dostarczenia przesyłki. [uzasadnienie] chociaż transport intermodalny jest dobrym rozwiązaniem z wielu powodów, to jednak podstawową przesłanką wykorzystywania go przez przedsiębiorstwa jest fakt, iż daje on możliwość wykorzystania optymalnego zestawu cech obsługowych i kosztowych charakteryzujących różne środki transportu. Transport intermodalny rodzaje transportu intermodalnego Transport kolejowy Transport lotniczy birdyback piggyback (TOFC) Transport samochodowy fishyback Transport wodny Transport rurociągowy Transport intermodalny rodzaje transportu intermodalnego Najbardziej rozpowszechnione to transport: samochodowo-kolejowy samochodowo-wodny Samochodowo-lotniczy W praktyce występują również takie kombinacje: kolejowo-wodny rurociągowo-wodny rurociągowo-samochodowy Transport intermodalny konteneryzacja Konteneryzacja zmienia charakter manipulacji materiałami z operacji pracochłonnych na operacje kapitałochłonne. Konteneryzacja stała się powszechnie wykorzystywana w dystrybucji międzynarodowej Niektóre firmy korzystające z kontenerów w dystrybucji międzynarodowej obniżyły swoje koszty logistyczne od 10 do 20% podnosząc jednocześnie poziom obsługi klienta na tych rynkach. Most lądowy (land bridge) Transport intermodalny konteneryzacja Transport w trybie piggyback (trailer-on-flatcar, TOFC, czyli przyczepa na platformie kolejowej) Przesyłki międzynarodowe. Ostatnie działania specjalistów zorientowane były na skrócenie czasu oraz na obniżenie kosztów przewozu poprzez lepsze dopasowanie różnych środków transportu oraz na testowanie nowych kombinacji różnych środków transportu. Przewoźnicy pośredni i przewoźnicy specjalni Transport małych przesyłek; Spedytorzy; Stowarzyszenie załadowców; (?) Maklerzy frachtowi; Firma marketingu intermodalnego (IMC) Przewoźnicy pośredni i przewoźnicy specjalni Transport małych przesyłek, spedytorzy, stowarzyszenie załadowców Przesyłki ekspresowe DHL Rynek usług kurierskich ……………… Spedytorzy [ konsolidacja (kompletacja transport rozdzielanie (dekompletacja)] Stowarzyszenie załadowców (przewozi małe przesyłki należące do swoich członków. Przewoźnicy pośredni i przewoźnicy specjalni maklerzy frachtowi Pośrednik. Makler frachtowy jest to osoba lub firma działająca jako pośrednik między załadowcą a przewoźnikiem. Makler działa jako agent sprzedaży (pośrednik handlowy) przewoźnika i jednocześnie menedżer ds. transportu u załadowcy. Typy. Istnieją dwa typy maklerów frachtowych: licencjonowani i nielicencjonowani. Licencja Międzynarodowej Komisji ds. Handlu (ICC). Kryteria wyboru. Uprawnienia, zakres odpowiedzialności i sposób rozliczania się z klientami. Przewoźnicy pośredni i przewoźnicy specjalni Firma marketingu intermodalnego (IMC) Firma marketingu intermodalnego (IMC) jest pośrednikiem, którego zadaniem jest szukanie załadowców chcących przewieźć swoje przesyłki za pomocą transportu intermodalnego. Początkowo IMC działały jako przedstawiciele handlowi przewoźników kolejowych lub firm amatorskich poszukujących ładunków, które wypełniłyby przewożone przez nie kontenery wracające do miejsca nadania. Obecnie IMC reprezentują raczej interesy załadowców, a ich celem jest zapewnienie klientom jak najwyższego poziomu obsługi w ramach transportu intermodalnego. Przewoźnicy pośredni i przewoźnicy specjalni Firma marketingu intermodalnego (IMC) ZALETY – oszczędności w kosztach, możliwości konsolidowania ładunków i krótszy czas przewozu. IMC jest zwykle w stanie zebrać tyle ładunków, aby możliwe było przewiezienie dwóch przyczep na jednej platformie kolejowej. WADY – kwestia odpowiedzialności za uiszczenie opłaty przewozowej. Zwykle załadowca pokrywa IMC opłatę, ale jeśli IMC nie zapłaci przewoźnikowi … Problem odpowiedzialności za powstałe szkody w trakcie transportu. Transport intermodalny, bimodalny, itp Patrz pomocniczy zestaw slajdów „TRANSPORT INTERMODALNY” Usługi transportowe i logistyczne w Europie Globalny łańcuch podaży opiera się na skutecznym wykorzystaniu sieci transportu. Sieci te różnią się między sobą znacznie, zależnie od regionu, kraju i funkcji. Każde połączenie transportowe również jest jedynym w swoim rodzaju rynkiem, mającym własne rodzaje transportu określone przez własne przepisy, sposoby prowadzenia interesów oraz właściwości branżowe. Usługi transportowe i logistyczne w Europie Rodzaje transportu transoceanicznego różnią się od rodzajów transportu istniejących w Europie, a te z kolei od dostępnych Ameryce Północnej. Transoceaniczny przewóz wyrobów wykorzystuje transport masowy, kontenerowy oraz lotniczy; ok. 35% importu i eksportu USA liczonego według wartości, lecz mniej niż 0,5% liczonego według wagi, przewozi się samolotami. Transport w obrębie Europy wykorzystuje w znacznej mierze przewozy samochodowe, rzadziej kolej i tylko czasami samoloty. W Ameryce Północnej w znacznie większej mierze wykorzystuje się transport kolejowy i lotniczy. Usługi transportowe i logistyczne w Europie zmiany strukturalne w łańcuchu podaży Zmiany w systemach produkcji (np. JIT czy elastyczna specjalizacja produkcji) wywołały potrzebę stworzenia elastycznych, szybkich, dostosowanych do indywidualnych potrzeb systemów transportu z ograniczonymi rozmiarami przesyłek i zwiększoną częstością przewozów – systemów, które odpowiadałyby skoordynowanym operacjom prowadzonym przez dostawców i klientów. Zarówno produkcja, jak i dystrybucja, jednocześnie przestawiły się z dostaw głównie krajowych, na zakupy, produkcję i dystrybucję o charakterze międzynarodowym, zwiększając wymagania stawiane skutecznym systemom transportu międzynarodowego. Usługi transportowe i logistyczne w Europie zmiany strukturalne w łańcuchu podaży Wraz z wprowadzeniem w UE jednolitego rynku zniesiono nadzór państwowy nad transportem, kontrolę celną oraz techniczne bariery w handlu Usunięcie tych ograniczeń przyniosło w efekcie znaczne nasilenie regionalnego, wewnątrzeuropejskiego ruchu towarów. Świadomość ekologiczna. Nacisk na ograniczenie wielkości transportu drogowego i zachęty do korzystania z bardziej ekologicznych środków transportu: kolei, dróg wodnych. Usługi transportowe i logistyczne w Europie zmiany w infrastrukturze. W latach 1980 – 2000 transport drogowy towarów mierzony w tonokilometrach wzrósł o ok. 45%. Udział przewozów drogowych w towarowym transporcie naziemnym zwiększył się w latach 1979-2000 z 50% do 75%. Udział przewozów kolejowych spadł do zaledwie 15%. Pozostałe 10% przypada na śródlądowe drogi wodne oraz rurociągi. Krajowy transport towarowy nadal stanowi ok. 95% wszystkich przewozów w UE (dane z 2000r.) co wyjaśnia dlaczego w centrum uwagi pozostaje nadal zagadnienie infrastruktury transportu wewętrznego. Usługi transportowe i logistyczne w Europie zmiany strukturalne w łańcuchu podaży Zniesienie nadzoru państwowego nad europejskim rynkiem transportowym. Transport intermodalny w Europie rozwija się w miarę narastającego przeciążenia dróg i nakładania coraz większych ograniczeń i opłat za transport drogowy. Transport intermodalny obejmuje kilka rodzajów systemów, np. kontenery ISO korpusy wymienne (swap body) i przyczepy piggyback. Usługi transportowe i logistyczne w Europie zmiany strukturalne w łańcuchu podaży Rynek usług transportowych i logistycznych zmienia się w Europie w sposób ciągły. Przewoźnicy na nowo tworzą systemy produkcji i dystrybucji na skalę europejską. Handel elektroniczny zwiększył zapotrzebowanie na bezpośrednie, szybkie, tanie i niezawodne przewozy dla klientów. Zniesienie nadzoru państwowego nad rynkiem transportu oraz jego liberalizacja w Europie zmieniły środowisko konkurencji. Na rynku pojawili się nowi konkurenci i związki poprzednio tradycyjnych firm – globalne przedsiębiorstwa doręczające przesyłki, towarzystwa pocztowe i amerykańskie przedsiębiorstwa logistyczne. Przedsiębiorstwa tworzą fuzje i są wykupywane z szybkością i na skalę geograficzną nigdy dotąd nie spotykaną. Główne przedsiębiorstwa transportowe i przewozowe utworzyły związki strategiczne pozwalające im objąć swym działaniem teren całej Europy i zapewnić szeroki zakres usług transportowych i logistycznych. Zakres konkurencji zmienił się również wskutek rozwoju koncepcji logistyki, przewoźnicy zaczęli bowiem poszukiwać przewagi nad konkurencją w dołączeniu do swej oferty usług wykraczających poza transport. Usługi transportowe i logistyczne w Europie logistyka prowadzona przez stronę trzecią Zdaniem jednego z autorów amerykańskich, na europejskim rynku transportu dominuje obecnie logistyka prowadzona przez stronę trzecią.[1] Przez samą tę branżę przetoczyła się fala zakupów, fuzji i związków strategicznych.[2] Początkowo kierowano się dążeniem do ograniczenia kosztów i uwolnienia kapitału (dla jego alokacji), obecnie zaś pojawiły się cele bardziej strategiczne – zwiększenie udziału w rynku, podniesienie poziomu świadczonych usług albo zwiększenie elastyczności umożliwiające spełnienie oczekiwań klientów. [1] Foster T.A., In Europe, 3PLs Rule, „Logistics Management” oct. 1999 [2] Hastings P., Buyer Beware, „Logistics Europe” april 1999 Usługi transportowe i logistyczne w Europie CO TO JEST LOGISTYKA PROWADZONA PRZEZ STRONĘ TRZECIĄ ? Lieb i Randall [1996] „… wykorzystywanie przez partnerów z zewnątrz działań logistycznych, które tradycyjnie wykonywano w obrębie organizacji. Funkcje spełniane przez stronę trzecią mogą obejmować cały proces logistyki bądź też częściej, tylko wybrane działania należące do tego procesu”. Usługi transportowe i logistyczne w Europie CO TO JEST LOGISTYKA PROWADZONA PRZEZ STRONĘ TRZECIĄ ? Berglund i inni[1999] „Działania wykonywane przez przedsiębiorstwo usług logistycznych w imieniu nadawcy ładunku i obejmujące co najmniej zarządzanie transportem i magazynowaniem (o ile magazynowanie wchodzi w zakres realizowanego procesu) oraz spełnianie tych czynności”. Usługi transportowe i logistyczne w Europie CO TO JEST LOGISTYKA PROWADZONA PRZEZ STRONĘ TRZECIĄ ? Baghi i Virum [1998] „Długotrwałe, formalne bądź nieformalne stosunki miedzy nadawcą ładunków a przedsiębiorstwem logistycznym, mające na celu wykonywanie wszystkich albo znacznej liczby działań logistycznych dla nadawcy. Nadawca i przedsiębiorstwo logistyczne są dla siebie w tym układzie długofalowymi partnerami. Aczkolwiek związki te mogą zaczynać się od wąskiego zakresu działań, możliwy jest znacznie obszerniejszy zbiór usług tworzących wartość dodaną, w tym prosta produkcja, montaż, przepakowywanie oraz integracja łańcucha podaży.” Stopień integracji partnerów Usługi transportowe i logistyczne w Europie CO TO JEST LOGISTYKA PROWADZONA PRZEZ STRONĘ TRZECIĄ ? Logistyka prowadzona przez stronę czwartą Logistyka prowadzona przez stronę trzecią Wykonywanie usług transportowych i magazynowych przez partnera z zewnątrz Transakcje rynkowe Stopień specyficzności aktywów STOSUNKI MIĘDZY NADAWCĄ ŁADUNKÓW A PRZEDSIĘBIORSTWEM USŁUG LOGISTYCZNYCH
