MIĘDZYNARODOWE RYNKI TRANSPORTOWE

MIĘDZYNARODOWE
RYNKI
TRANSPORTOWE
OPRACOWANIE:
dr Wojciech M. BANASIEWICZ
Rynek – podstawowe pojęcia

… „rynek obejmuje ogół stosunków wymiennych
zachodzących między podmiotami reprezentującymi
nabywców a podmiotami reprezentującymi
sprzedawców.” [1]

„Ekonomiści opisują rynek jako zbiór kupujących i
sprzedających, którzy przeprowadzają transakcje
(osobiście, telefonicznie, pocztą czy w jakikolwiek inny
sposób) dotyczące określonego produktu czy klasy
produktów. Ekonomiści mówią zatem o rynku
samochodów, albo o rynku mieszkaniowym.” [2]
[1] Zakrzewski Z., Wstęp do teorii handlu wewnętrznego, PWN, Warszawa, 1969
[2] Kotler P., Marketing od A do Z, PWN, 2004
Rynek – podstawowe pojęcia









Istota rynku;
Struktury rynku;
Popyt jako element rynku;
Podaż jako element rynku;
Równowaga rynku;
Monopol na rynku;
Formy oraz intensywność konkurencji;
Mechanizm oraz instrumenty konkurencji;
Interwencjonizm państwa na rynku
Rynek – podstawowe pojęcia

Dualny charakter procesów gospodarczych
wyraża się przede wszystkim w tym, że realnej
sferze gospodarowania towarzyszą zawsze
stosunki zachodzące w obrębie działalności
podmiotów życia gospodarczego oraz między
nimi.
-
Stosunki o charakterze wewnętrznym,
Stosunki o charakterze zewnętrznym, towarzyszące
procesom wymiany, które odzwierciedla rynek.
Wrzosek W., Funkcjonowanie rynku, PWE, 1997
Rynek – podstawowe pojęcia



Rynek jako mechanizm regulacyjny nie jest kategorią o
neutralnym charakterze. Charakteryzuje go przede
wszystkim zdolność do regulowania realnych procesów
gospodarowania.
Działania podmiotów rynku oraz stosunki miedzy nimi są
oparte na istnieniu rozbieżnych interesów (aspiracji).
Elementami rynku są:



podaż wyrażająca ujawnione prez sprzedawców zamiary
(aspiracje sprzedaży),
popyt wyrażający ujawnione przez nabywców zamiary
(aspiracje) zakupu,
ceny.
Wrzosek W., Funkcjonowanie rynku, PWE, 1997
Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstw




tzw. upsalski model umiędzynarodowienia,
w którym zakłada się istnienie czterech
jego form:
sporadyczny eksport,
eksport przez niezależnych reprzenantów,
utworzenie za granicą filii handlowej,
utworzenie za granicą filii produkcyjnej.
Rymarczyk J., Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, PWE, 2004
Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstw
Umiędzynarodowienie można także traktować jako zmianę,
której podlegają brane pod uwagę sfery działalności lub
obiekty .* Obiektami umiędzynarodowienia mogą np. być:




uczestnicy gospodarczych, kulturalnych lub
politycznych wydarzeń;
dobra podlegające wymianie;
struktura lub sytuacja na rynku;
organizacja przedsiębiorstwa lub jej elementy.
*Sposób podejścia występujący w amerykańskiej literaturze.
Rymarczyk J., Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, PWE, 2004
Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstw




Właściwy proces umiędzynarodowienia dokonuje
się w sferze dyfuzji i charakteryzuje się
występowaniem trzech stopni:
uświadomieniem możliwości międzynarodowych
wpływów,
dostosowaniem do międzynarodowego otoczenia,
rozwojem międzynarodowym,
tj. tworzeniem lub przekształcaniem obiektów.
Rymarczyk J., Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, PWE, 2004
Logistyka międzynarodowa
Zródło: Global Operations and Logistics, NY 1998
niska
wysoka
Struktura
geograficzna
Struktura
produkcyjna
Struktura
dywizjonalna
Dział
Złożoność aktywności
Międzynarodowa sprzedaż, zaopatrzie
wysoka
eksportu
Struktura
prosta
WAŻNIEJSZE RODZAJE STRATEGICZNYCH STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH
niska
Logistyka międzynarodowa
Zródło: Global Operations and Logistics, NY 1998
przedsiębiorstwo
organizacja
logistyki
globalnej
przepływ
produktów
transnarodowy
produkcja
rozwój
kontrola
menedżer
logistyk
obszaru
geograficznego
regionu
sprzedaż
ORGANIZACJA LOGISTYKI GLOBALNEJ
krajowe lub
geograficzne
regionalne
zarządzanie
lokalny
menedżer
logistyk
lokalna
infrastruktura
logistyczna
Logistyka międzynarodowa


Internacjonalizacja logistyki jest konsekwencją
internacjonalizacji przedsiębiorstwa, która dokonuje się
poprzez handel międzynarodowy, realizowany w drodze
prostego eksportu, kooperacji zagranicznej czy
zagranicznych inwestycji bezpośrednich;
Usługa logistyczna (transport) jest komplementarna w
stosunku do procesów wymiany. Jeśli rozważania
zogniskujemy na usłudze logistycznej, można
rozpatrywać przyczyny, dla których jednocześnie z
towarami zachodzi - lub nie zachodzi – i jej wymiana.
Logistyka międzynarodowa
mając na uwadze przede wszystkim zasadniczą wymianę
towarową, logistykę możemy rozpatrywać jako towarzyszący
proces, który tę wymianę fizycznie umożliwia, ale który
równocześnie wpływa na nią poprzez swój koszt.
usługę logistyczną traktować można jako usługę rozszerzoną
wobec transportu, ale mającą ten sam cel transformacji
czasowo-przestrzennej dóbr rzeczowych. W sposób
pragmatyczny usługa logistyczna rozumiana jest jako
transportowanie i magazynowanie produktu zgodnie z
oczekiwaniami odbiorcy [*]
[*] Gołembska E., Logistyka jako zarządzanie łańcuchem dostaw, Wyd. AE w Poznaniu,
Poznań 1994 s.32.
Logistyka międzynarodowa
międzynarodowe uwarunkowania logistyki w usługach.





Do najważniejszych determinantów rozwoju
logistyki w usługach należą:
internacjonalizacja przedsiębiorstw usługowych,
kompresja czasu produkcji usług,
transfer kapitałów związanych z bezpośrednimi
inwestycjami zagranicznymi w sferze usług,
nasilenie konkurencji w sferze usług,
rozwój technologii informatycznych
wspomagających proces świadczenia usług.
Logistyka międzynarodowa
międzynarodowe uwarunkowania logistyki w usługach.



do ważniejszych uwarunkowań logistyki w
usługach należy zaliczyć:
internacjonalizację uwarunkowań zarządzania w
kontekście integracji gospodarczej
przedsiębiorstw,
wzrost międzynarodowych obrotów usługami, w
tym transfer kapitałów związanych z
bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi,
poziom ryzyka – przede wszystkim
ekonomicznego, a także politycznego w
gospodarowaniu zasobami rzeczowymi i ludzkimi.
Logistyka międzynarodowa
Genezę konsumpcji usług (transportowych) rozpocząć należy od analizy
zachowań konsumpcyjnych, które ująć można następująco:
Motywy  popyt wirtualny/popyt realny  nabycie  spożycie
Rola transportu w logistyce






Pomost między nabywcą i sprzedawcą;
Wartość dodana ;
Wpływ globalizacji;
Znaczenie transportu w gospodarce;
Znaczenie transportu dla firmy;
Relacje trade-offs między kosztami i
obsługą.
Wybrane decyzje dotyczące transportu
Wydatki ponoszone przez firmę na transport są bardzo duże. Także jakość
usług świadczonych przez przewoźnika wpływa na operacyjne koszty oraz
na popyt na produkty firmy. Kontrola tych wydatków przez firmę wymaga
podejmowania różnych decyzji dotyczących transportu.




Związek transportu z łańcuchem dostaw,
Wybór przewoźnika,
Determinanty wyboru przewoźnika,
Pragmatyka wyboru przewoźnika
Wybrane decyzje dotyczące transportu
Związek transportu z łańcuchem dostaw

Zakres decyzji dotyczącej transportu.
wybór przewoźnika wykracza poza prostą analizę
stawek dotyczących przewoźników oraz stawek
dotyczących różnych gałęzi transportu.
Analiza musi uwzględniać inne koszty związane
ze sposobem, w jaki określona galąź transportu
wpływa na funkcjonowanie danego obiektu
logistycznego (czas a poziom zapasów).
Wybrane decyzje dotyczące transportu
Wybór przewoźnika




Szczególny przypadek procesu zakupu;
Wybór gałęzi transportu;
Wybór przewoźnika;
Powtarzalność decyzji.
Wybrane decyzje dotyczące transportu
Wybór przewoźnika
Etap pierwszy
Etap drugi
Wybór gałęzi transportu
Podstawowe gałęzie
transportu
Transport intermodalny
Wybór przewoźnika
Forma prawna
Konkretny przewoźnik
Usługodawca transportowy
Wybrane decyzje dotyczące transportu
determinanty wyboru przewoźnika






Koszty transportu;
Czas przewozu i jego niezawodność;
Koszty zapasów i koszty ich wyczerpania;
Zróżnicowanie oferty produktowej;
Zdolność przewozowa i dostępność
przestrzenna;
Zabezpieczenie towarów.
Wybrane decyzje dotyczące transportu
pragmatyka wyboru przewoźnika




Niezawodność czasu przewozu;
Stawki przewozowe, mniejsza liczba
przewoźników;
Stabilność finansowa;
Przedstawiciel handlowy i specjalny sprzęt.
Wybrane decyzje dotyczące transportu
pragmatyka wyboru przewoźnika
skala ważności kryteriów wyboru przewoźnika
źródło: E.J. Bardi, P. Baghi, T.S. Raghunathan, Motor Carrier Selection in a Deregulatet Envronment,
„Trasportation Journal” 1989, Fall, No. 1, s. 4-11
kryterium


















Niezawodność lub regularność czasu przewozu
Stawki przewozowe lub koszty transportu w trybie „od drzwi do drzwi”
Łączny czas przewozu w trybie „od drzwi do drzwi”
Gotowość przewoźnika do negocjowania wysokości stawek przewozowych
Stabilność finansowa przewoźnika
Dostępność sprzętu
Częstotliwość obsługi
Usługi bezpośredniego odbioru i dostawy przesyłek
Utrata lub uszkodzenie przesyłki
Przygotowywanie przesyłki
Kwalifikacje personelu operacyjnego
Monitorowanie przesyłki
Gotowość przewoźnika do negocjowania poziomu obsługi
Elastyczność opracowywania harmonogramów
Usługi związane z holowaniem
Dochodzenie roszczeń
Umiejętności handlowe przewoźnika
Dysponowanie specjalnym sprzętem
miejsce
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Podstawowe gałęzie transportu





Transport kolejowy (szynowy);
Transport drogowy (samochodowy);
Transport wodny;
Transport lotniczy (powietrzny);
Transport rurociągowy;
Intermodalny, bimodalny, itp
Podstawowe gałęzie transportu
transport kolejowy (szynowy)









Zdolność przewozowa (ograniczona dostępność
przewozowa);
Ograniczona liczba przewoźników;
Struktura rynku (rynków);
Duże odległości i ładunki;
Mała dostępność przestrzenna (nie wszędzie są tory);
Długi czas przewozu;
Niezawodność i zabezpieczenie towarów;
Transport intermodalny;
IMC (intermodal marketing company) – firmy marketingu
intermodalnego;
Podstawowe gałęzie transportu
transport drogowy (samochodowy)










Formy prawne przewoźników;
Duża liczba (relatywnie) małych firm;
Dostępność i dopuszczalny zasięg działania;
Duża (relatywnie) dostępność;
Czas przewozu;
Niezawodność czasu przewozu;
Towary przemysłowe;
Mniejsza wielkość przesyłki;
Bezpieczeństwo przewozów;
Wysoki koszt;
Klasyfikacja transportu samochodowego w USA
TRANSPORT SAMOCHODOWY
Transport
do wynajęcia
Transport
miedzynarodowy
Transport
podlegający
regulacjom
Transport
stanowy/lokalny
Transport
wyłączony
spod regulacji
Transport
publiczny
Transport własny
prywatny
Transport
wyłączony
spod regulacji
Transport
kontraktowy
Podstawowe gałęzie transportu
transport wodny





Transport śródlądowy
rzeczny,
kanałowy,
jeziorowy,
Transport morski
Podstawowe gałęzie transportu
transport wodny




Transport wodny
formy prawne przewoźników;
struktura kosztów;
cechy obsługi;
długi czas przewozu, mała dostępność
przestrzenna;
Podstawowe gałęzie transportu
transport wodny
Przewóz towarów statkami jest
zdecydowanie najpopularniejszą metodą
transportu międzynarodowego.
Drogą morską można transportować niemal
wszystkie rodzaje towarów, jednak większa
częśc tych przewozów dotyczy towarów
cechujących się niskim stosunkiem
wartości do wagi ( ropa naftowa, surowce
mineralne itp.).
Podstawowe gałęzie transportu
transport wodny
TYPY STATKÓW
 Drobnicowce (general cargo ship),
 Masowce (bulk carriers),
 Tankowce (tankers),
 Kontenerowce (container ships),
 statki typu ro-ro (rorowce),
 Statki typu obo (oil-bulk-ore),
 Barki oceaniczne (oceanging barges).
Podstawowe gałęzie transportu
transport wodny

TEU (twety-foot equvalent units) jednostka
miary odpowiadająca jednemu kontenerowi
20-stopowemu, a jednostka FEU (forty-footequivalent units) jest równoważna jednemu
kontenerowi 40-stopowemu
KONTENEROWCE
Pojemność liczy się w jednostkach TEU lub FEU (niektóre współczesne
kontenerowce mogą przewieźć ponad 5000 TEU).

ROROWCE
W zasadzie duże promy. Przewoźnik wjeżdża bezpośrednio z ładunkiem
na statek i zjeżdża w miejscu przeznaczenia. (Toyota).

OBO-wce
to wielofunkcyjne masowce do przewożenia mateiałów płynnych i sypkich.

BARKI
typowe dla transportu między USA a Puerto Rico czy między
wyspami archipelagu hawajskiego
Podstawowe gałęzie transportu
transport lotniczy (powietrzny)










Podział przewoźników lotniczych różni się nieco od podziału stosowanego dla
przewoźników drogowych i kolejowych. Wygląda on następująco:
przewoźnik certyfikowany (certificated) – przewoźnik, który ma uprawnienia
(certyfikat) do świadczenia usług transportowych dużym samolotem,
przewoźnik niecertyfikowany (noncertificated) – nie może świadczyć usług
transportowych,
przewoźnik towarowy (all-cargo) – zajmuje się wyłącznie przewozem towarów,
przewoźnik międzynarodowy (international) – certyfikat miedzynarodowy,
taksówka powietrzna (air taxi) - przewoźnik bez ceryfikatu – rejsy na żądanie,
przewoźnik liniowy (commuter) – przewoźnik bez certyfikatu i lata według ustalonego
rozkładu,
przewoźnik główny (major) – określony dochód roczny (USA 1 mld USD),
przewoźnik krajowy (national carrier) - (USA 75 mln do 1 mld USD),
duży przewoźnik regionalny (large regional carrier) - (USA 10 do 75 mln USD),
średni przewoźnik regionalny (medium regional carrier) – (poniżej 10 mld USD).
Podstawowe gałęzie transportu
transport lotniczy (powietrzny)






Struktura kosztów;
Krótki czas przewozu;
Wysoki koszt;
Ograniczona dostepnośc przestrzenna;
Niezawodność;
Międzynarodowy charakter;
Podstawowe gałęzie transportu
transport rurociągowy
 Ograniczona
zdolność przewozowa;
 Ograniczona dostępność;
 Struktura kosztów;
 Niski koszt;
Podstawowe gałęzie transportu
ocena danej gałęzi transportu
Ocena gałęzi transportu według najważniejszych kryteriów
Gałąź transportu
Kryterium wyboru
Koszt
Czas przewozu
Niezawodność
Zdolność transportowa
Dostępność przestrzenna
Bezpieczeństwo
kolejowy
3
3
2
1
2
3
drogowy
4
2
1
2
1
2
1 – najlepsze, najniższe 5 – najgorsze, najwyższe
wodny
2
4
4
4
4
4
lotniczy
rurociągowy
5
1
3
3
3
1
1
5
-