doc 2015_11_10_S_wiatowy_Dzien__Walki_z_Cukrzyca_

Warszawa, listopad 2015
Edukacja w cukrzycy – brakujące ogniwo do osiągnięcia
pełnego sukcesu terapeutycznego
Aż 99% pielęgniarek jest przekonanych o tym, że edukacja diabetologiczna ma realny wpływ na
wyniki zdrowotne i jakość życia osób chorujących na cukrzycę. Jednocześnie okazuje się, że 91%
pielęgniarek twierdzi, że edukacja pacjentów nie należy do ich podstawowych obowiązków
i stanowi jedynie zajęcie dodatkowe, wykonywane w wolnych chwilach, między szeregiem innych
obowiązków1. Dane te pochodzą z nowego raportu pt. Edukacja w cukrzycy. Brakujące ogniwo do
osiągnięcia sukcesu, przygotowanego z inicjatywy Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii2.
Raport stanowi diagnozę sytuacji, problemów i barier w obszarze dostępu do edukacji.
Świadomość społeczeństwa – wciąż jest wiele do zrobienia
O tym, że edukacja w obszarze diabetologii jest niezbędna, wyraźnie świadczą dane. Jak wynika ze
wspomnianego raportu, co piąty Polak nigdy nie wykonał badania stężenia cukru we krwi, a co
trzeci uważa, że cukrzycy nie można zapobiec. Edukacja wydaje się być więc podstawą nie tylko
w zakresie profilaktyki, ale również na etapie rozwoju choroby. Kluczową rolę w tym procesie pełnią
pielęgniarki, które w około 50% przypadków rozpoczynają edukację diabetologiczną oraz ją
kontynuują. Nie jest to łatwe zadanie, jeśli dla zdecydowanej większości pielęgniarek jest to jedynie
zajęcie dodatkowe3.
Pacjent – aktywny uczestnik walki z cukrzycą
Warto podkreślić, że obecnie edukacja pełni bardzo istotną rolę w terapii cukrzycy. Nowoczesne
podejście, które wykracza poza tradycyjne rozumienie leczenia chorób przewlekłych, obejmuje
bowiem wczesną profilaktykę, identyfikowanie i monitorowanie czynników ryzyka oraz właśnie
edukację. Dokonujące się na przestrzeni ostatnich lat przekształcenie tradycyjnego, pasywnego
modelu choroby w model aktywnego uczestnictwa w terapii (samokontroli) sprawiło, że edukacja
stała się czynnikiem terapeutycznym równie ważnym jak farmakoterapia. Świadomy pacjent, który
rozumie swoją rolę w procesie leczenia, staje się aktywnym uczestnikiem walki z chorobą. Alicja
Szewczyk, przewodnicząca Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii, podkreśla: Cukrzycę od innych
chorób przewlekłych odróżnia to, że pacjent może wpływać na jej przebieg poprzez własne działania
wchodzące w zakres samoopieki i samokontroli. Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek zwraca
uwagę na dającą się zaobserwować zmianę relacji między pacjentem a lekarzem: Nowoczesne
leczenie cukrzycy zmienia relację lekarz-pacjent z układu paternalistycznego, w którym lekarz
sztywno zaleca dawkowanie przepisanych leków, na relację partnerską. W tej drugiej lekarz staje się
1
Organizacja opieki i edukacji diabetologicznej nad pacjentem z cukrzycą w lecznictwie ambulatoryjnym i stacjonarnym, Badanie
przeprowadzone z inicjatywy Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii przez pracownię badawczą BSM na grupie 1390 przedstawicieli
środowiska pielęgniarskiego.
2,3 Edukacja w cukrzycy. Brakujące ogniwo do osiągnięcia sukcesu, Raport przygotowany z inicjatywy Polskiej Federacji Edukacji
w Diabetologii, listopad 2015.
doradcą, partnerem chorego, z którym omawia problemy pojawiające się w czasie leczenia i doradza,
jak je rozwiązywać. Do takiego modelu prowadzenia terapii niezbędna jest właśnie edukacja,
rozumiana jako integralna składowa leczenia cukrzycy.
Kompleksowa terapia cukrzycy, obejmująca modyfikację stylu życia oraz farmakoterapię, wymaga
z jednej strony współpracy wielu specjalistów – między innymi diabetologa, dietetyka, pielęgniarki
diabetologicznej, fizjoterapeuty, psychologa, pedagoga/edukatora, a z drugiej – samodyscypliny
pacjenta. Skutecznej samoopieki i samokontroli, czyli radzenia sobie z chorobą i jej akceptacji,
pacjent musi się nauczyć. Nie jest to łatwe, ponieważ wymaga wiedzy medycznej, konsekwencji
i dużej dyscypliny – wyjaśnia Alicja Szewczyk.
Warto podkreślić, że pacjent, szczególnie ten nowo zdiagnozowany, potrzebuje opieki
i odpowiedniego przygotowania do kompleksowej terapii cukrzycy. Zwraca na to uwagę Alicja
Szewczyk: Pacjentowi jest potrzebna edukacja terapeutyczna. Nauczycielem pacjenta jest przede
wszystkim pielęgniarka, położna – edukator ds. diabetologii. Jednak jak wynika ze wspomnianego
raportu, dostęp do takich nauczycieli pacjentów z cukrzycą pozostaje wciąż na bardzo niskim
poziomie.
Edukacja diabetologiczna – ważna, ale realizowana w wolnym czasie
O tym, że edukacja diabetologiczna ma realny wpływ na wyniki zdrowotne i jakość życia pacjentów
z cukrzycą, jest przekonanych aż 99% pielęgniarek. Tymczasem okazuje się, że aż 91% twierdzi, że
edukacja pacjentów nie należy do ich podstawowych obowiązków i stanowi jedynie zajęcie
dodatkowe, wykonywane w wolnych chwilach, między szeregiem innych obowiązków4.
Podobnie – aż 99% ankietowanych pielęgniarek uważa, że stanowisko edukatora ds. diabetologii jest
ważne w systemie opieki zdrowotnej pacjenta z cukrzycą. Jednak problemem pozostaje dostęp do
edukacji diabetologicznej. Ankietowane pielęgniarki podkreślają, że w ich miejscach pracy dostęp do
specjalistów jest niewystarczający. Na brak edukatora ds. diabetologii wskazuje aż 70%
ankietowanych. Lepiej nie jest również z dostępem do innych specjalistów5.
O istotnej roli edukatorów ds. diabetologii jest przekonany prof. dr hab. n. med. Grzegorz Dzida:
W ciągu ostatnich kilku lat w Polsce uprawnienia edukatora diabetologicznego i specjalizację
z pielęgniarstwa diabetologicznego uzyskało wiele osób. Jest więc najwyższy czas, aby docenić ich
rolę, również poprzez dowartościowanie porady edukacyjnej, która jest czasochłonna i musi być
powtarzana systematycznie. Wynikają z niej same korzyści przede wszystkim dla pacjenta, ale
4,5
Organizacja opieki i edukacji diabetologicznej nad pacjentem z cukrzycą w lecznictwie ambulatoryjnym
i stacjonarnym, Badanie przeprowadzone z inicjatywy Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii przez pracownię badawczą BSM na grupie
1390 przedstawicieli środowiska pielęgniarskiego.
również dla systemu opieki zdrowotnej, gdyż odciążenie lekarzy specjalistów poprawia dostęp do
diabetologa.
Więcej informacji udziela:
Milena Obrostek, Hill+Knowlton Strategies
tel. kom. 605 120 539
[email protected]
BACKGROUNDER
Cukrzyca to grupa przewlekłych chorób metabolicznych wynikających z upośledzenia sekrecji insuliny i/lub
obniżenia wrażliwości tkanek na jej działanie, co manifestuje się podwyższeniem stężenia glukozy we krwi
(hiperglikemia). Przewlekły stan hiperglikemii w przebiegu cukrzycy prowadzi do zaburzenia czynności
narządów lub ich uszkodzenia, zwłaszcza nerek, oczu, serca i naczyń krwionośnych. Wg szacunków IDF
(Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna) obecnie na świecie żyje 387 mln osób dorosłych z cukrzycą.
Liczba osób chorych na cukrzycę w Polsce to, zdaniem ekspertów, około 2,7-3 mln. Świadomych choroby jest
znacznie mniej – 2,15 mln osób.
Raport Edukacja w cukrzycy. Brakujące ogniwo do osiągnięcia sukcesu
Raport powstał z inicjatywy Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii. Konsultacji merytorycznych przy
opracowaniu raportu udzielili eksperci związani z obszarem diabetologii: prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek
oraz prof. dr hab. n. med. Grzegorz Dzida.
Za opracowanie raportu odpowiedzialna była firma HTA Consulting. Badanie kwestionariuszowe, zrealizowane
na grupie 1390 przedstawicieli środowiska pielęgniarskiego, które stanowiło punkt wyjścia do raportu, zostało
zrealizowane przez firmę BSM Intelligent Research Solutions w 2015 roku. Raport powstał przy wsparciu
finansowym firmy Janssen-Cilag.