Polscy pacjenci potrzebują edukatorów ds. diabetologii!

Warszawa, grudzień 2015
Polscy pacjenci potrzebują edukatorów ds. diabetologii!
W Polsce dostęp do specjalistów odpowiedzialnych za opiekę nad pacjentami z cukrzycą jest
bardzo ograniczony. Aż 70% pielęgniarek wskazuje, że najgorzej jest z dostępem do edukatorów
ds. diabetologii. Lepiej nie jest również z dostępem do innych specjalistów1. Jak wynika z raportu
Edukacja w cukrzycy. Brakujące ogniwo do osiągnięcia sukcesu, przygotowanego z inicjatywy
Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii sytuacja jest bardzo poważna, dlatego PEED alarmuje –
należy zatrudnić więcej pielęgniarek lub położnych na stanowisku edukatora ds. diabetologii.
Nowoczesne leczenie cukrzycy wykracza poza tradycyjne rozumienie leczenia chorób przewlekłych.
Obejmuje wczesną profilaktykę, identyfikowanie i monitorowanie czynników ryzyka oraz, co ważne,
edukację. Obowiązujący dawniej pasywny model choroby zmienia się w model aktywnego
uczestnictwa pacjenta w terapii. Dzięki temu edukacja staje się czynnikiem terapeutycznym nie mniej
ważnym niż farmakoterapia. Świadomy pacjent, który rozumie swoją rolę w procesie leczenia jest
aktywnym uczestnikiem zmagań z chorobą. Cukrzycę od innych chorób przewlekłych odróżnia to, że
pacjent może wpływać na jej przebieg poprzez własne działania wchodzące w zakres samoopieki
i samokontroli – wyjaśnia Alicja Szewczyk.
Aby jednak pacjent mógł w pełni uczestniczyć w procesie terapii, potrzebuje stałej kompleksowej
opieki ze strony zespołu specjalistów. W takim zespole powinni znaleźć się nie tylko lekarz
prowadzący terapię, lecz także rehabilitant, dietetyk, psycholog, a zwłaszcza edukator ds.
diabetologii. To właśnie edukator ds. diabetologii jest tą osobą, która odpowiada za pełną edukację
pacjenta. Pacjent, szczególnie nowo zdiagnozowany, musi nauczyć się skutecznej samoopieki
i samokontroli, czyli radzenia sobie z chorobą i jej akceptacji. Niestety obecnie jest to utrudnione –
podkreśla Alicja Szewczyk.
Dostęp do specjalistów, którzy pełnią rolę nauczycieli pacjentów z cukrzycą pozostaje wciąż na
bardzo niskim poziomie. Z kolei pielęgniarki, które w około 50% przypadków rozpoczynają
i kontynuują edukację diabetologiczną, przyznają, że nie należy to do ich podstawowych
obowiązków. Edukacja diabetologiczna stanowi zajęcie dodatkowe, wykonywane w wolnych
chwilach, między szeregiem innych obowiązków. Jednocześnie ponad połowa szkoleń dla pacjentów
prowadzonych przez pielęgniarki jest ograniczona do zaledwie 15-minutowych spotkań2. W takiej
sytuacji
trudno
mówić
o stworzeniu relacji z pacjentem, poznaniu jego obaw związanych z chorobą i systematycznej
edukacji, która ma na celu uświadomienie diabetykowi, jak istotną rolę pełni on i jego codzienne
nawyki w terapii cukrzycy.
1
Edukacja w cukrzycy. Brakujące ogniwo do osiągnięcia sukcesu, Raport przygotowany z inicjatywy Polskiej Federacji Edukacji
w Diabetologii, listopad 2015.
2 Organizacja opieki i edukacji diabetologicznej nad pacjentem z cukrzycą w lecznictwie ambulatoryjnym i stacjonarnym, Badanie
przeprowadzone z inicjatywy Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii przez pracownię badawczą BSM na grupie 1390 przedstawicieli
środowiska pielęgniarskiego.
Grafika przygotowana na podstawie: Organizacja opieki i edukacji diabetologicznej nad pacjentem z cukrzycą w lecznictwie
ambulatoryjnym i stacjonarnym, Badanie przeprowadzone z inicjatywy Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii przez pracownię
badawczą BSM na grupie 1390 przedstawicieli środowiska pielęgniarskiego.
Edukacja w diabetologii – co zrobić, aby zwiększyć do niej dostęp?
Środowisko medyczne potwierdza, iż edukacja w cukrzycy jest bardzo ważna, ażż 99% pielęgniarek
twierdzi, że edukacja diabetologiczna ma realny wpływ na wyniki zdrowotne i jakość życia pacjentów
z cukrzycą3. Z kolei prof. dr hab. n. med. Grzegorz Dzida podkreśla: To najwyższy czas, aby docenić
rolę edukatorów ds. diabetologii, również poprzez dowartościowanie porady edukacyjnej, która jest
czasochłonna i musi być powtarzana systematycznie. Wynikają z niej same korzyści przede wszystkim
dla pacjenta, ale również dla systemu opieki zdrowotnej, gdyż odciążenie lekarzy specjalistów
poprawia dostęp do diabetologa.
Pojawia się jednak pytanie, co należy zrobić, aby zwiększyć dostęp do specjalistów, szczególnie do
edukatorów ds. diabetologii, a tym samym doprowadzić do sytuacji, w której edukacja pacjentów
będzie stanowiła priorytet. Na to pytanie udziela odpowiedzi Alicja Szewczyk: Polska Federacja
Edukacji w Diabetologii rekomenduje, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca
2011 roku, zatrudnianie w placówkach medycznych (zarówno lecznictwa szpitalnego, jak i w opiece
środowiskowej) pielęgniarek/położnych na stanowisku edukator ds. diabetologii oraz finansowanie
usługi edukacyjnej jako odrębnego świadczenia kontraktowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Dlaczego warto podjąć konkretne działania w kierunku poprawy dostępu do edukacji? Edukacja
diabetologiczna osób z cukrzycą zwiększa ich wiedzę i kształtuje odpowiednią postawę wobec
choroby oraz terapii. W dłuższej perspektywie redukuje ryzyko wystąpienia groźnych powikłań,
poprawia jakość życia oraz daje szansę na normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Poprawa
dostępności do holistycznej edukacji diabetologicznej oraz wyższa świadomość choroby w
społeczeństwie mogą nie tylko znacząco obniżyć liczbę hospitalizacji i nowych zachorowań, lecz
również zredukować koszty cukrzycy – przekonuje Alicja Szewczyk.
3
Edukacja w cukrzycy. Brakujące ogniwo do osiągnięcia sukcesu, Raport przygotowany z inicjatywy Polskiej Federacji Edukacji
w Diabetologii, listopad 2015.
Więcej informacji udziela:
Milena Obrostek, Hill+Knowlton Strategies
tel. kom. 605 120 539
[email protected]
BACKGROUNDER
Cukrzyca to grupa przewlekłych chorób metabolicznych wynikających z upośledzenia sekrecji insuliny i/lub
obniżenia wrażliwości tkanek na jej działanie, co manifestuje się podwyższeniem stężenia glukozy we krwi
(hiperglikemia). Przewlekły stan hiperglikemii w przebiegu cukrzycy prowadzi do zaburzenia czynności
narządów lub ich uszkodzenia, zwłaszcza nerek, oczu, serca i naczyń krwionośnych. Wg szacunków IDF
(Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna) obecnie na świecie żyje 387 mln osób dorosłych z cukrzycą.
Liczba osób chorych na cukrzycę w Polsce to, zdaniem ekspertów, około 2,7-3 mln. Świadomych choroby jest
znacznie mniej – 2,15 mln osób.
Raport Edukacja w cukrzycy. Brakujące ogniwo do osiągnięcia sukcesu
Raport powstał z inicjatywy Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii. Konsultacji merytorycznych przy
opracowaniu raportu udzielili eksperci związani z obszarem diabetologii: prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek
oraz prof. dr hab. n. med. Grzegorz Dzida.
Za opracowanie raportu odpowiedzialna była firma HTA Consulting. Badanie kwestionariuszowe, zrealizowane
na grupie 1390 przedstawicieli środowiska pielęgniarskiego, które stanowiło punkt wyjścia do raportu, zostało
zrealizowane przez firmę BSM Intelligent Research Solutions w 2015 roku. Raport powstał przy wsparciu
finansowym firmy Janssen.