Władza wykonawcza Rada Ministrów

Władza wykonawcza
Rada Ministrów
Olga Hałub
Katedra Prawa Konstytucyjnego
Prezydent
Władza ustawodawcza
Rada Ministrów skupia w swoich rękach
najważniejsze kompetencje dot. bieżącego
sprawowania polityki paostwa.
art. 146 ust. 2
domniemanie, iż wszelkie sprawy
niezastrzeżone dla innych organów paostwowych
i samorządu terytorialnego należą do RM
art. 146 ust. 3
kieruje całym systemem
administracji rządowej
UWAGA!
„Art. 7 Konstytucji wyklucza domniemanie
kompetencji organów konstytucyjnych.”
Wyrok TK z dnia 19 lutego 2003 o sygn. P 11/02
vs.
art. 146 ust. 2
Koncepcja domniemania wyrażonego w art. 146
ust. 2 dotyczy wyłącznie obszaru polityki, nie zaś
kompetencji ze względu na zakaz ich
domniemania w demokratycznym paostwie
prawnym!
Konstytucyjna zasada współdziałania władz i dialogu społecznego nie
oznacza niemożności rozstrzygnięcia sprawy stanowiącej przedmiot
debaty czy sporu. To właśnie rozwiązanie problemu jest zarówno celem
prowadzenia dialogu, jak i współdziałania władz. Zastosowane w
Konstytucji pojęcie „władza” odnosi się do podmiotu dysponującego
zdolnością efektywnego działania na podstawie i w granicach prawa.
Rozwiązania ustawowe dotyczące dialogu i współdziałania powinny
zatem stwarzad przesłanki równoważenia demokratyzmu i efektywności.
Mechanizm podejmowania decyzji nie może byd jednak tak
ukształtowany, by w sytuacji konfliktu była zapewniona przewaga tylko
jednej ze stron albo by Rada Ministrów była pozbawiona zdolności
wypełniania nałożonego na nią w art. 146 Konstytucji obowiązku
prowadzenia polityki wewnętrznej.
Wyrok TK z dnia 8 kwietnia 2009 o sygn. K 37/06
Konstytucyjnym kryterium uznania określonego organu za należący do struktury administracji
rządowej jest sprawowanie przez Radę Ministrów – w sposób bezpośredni lub pośredni,
kierownictwa nad działalnością tego organu (por. art. 146 ust. 3 Konstytucji).
Termin „administracja rządowa” odnosi się do struktury organizacyjnej pozostającej w
określonych powiązaniach z Radą Ministrów, PRM, albo ministrami. W skład tej struktury
wchodzą organy administracji rządowej oraz urzędy, rozumiane jako jednostki organizacyjne,
będące aparatem pomocniczym, za pomocą którego organy wykonują swoje zadania i realizują
kompetencje.
Wyrok TK z dnia 15 czerwca 2011 o sygn. K 2/09
Do uznania jakiegoś urzędu za urząd administracji rządowej potrzebne jest równoczesne
spełnienie dwóch warunków:
a) zadao mających charakter administracji publicznej
b) umiejscowienie w tym segmencie aparatu paostwowego, na czele którego stoi rząd, czyli
Rada Ministrów.
Urzędami administracji rządowej, o których mowa w art. 153 ust. 1 Konstytucji, są urzędy
administracji organizacyjnie i funkcjonalnie podporządkowane Radzie Ministrów jako całości,
Prezesowi Rady Ministrów, poszczególnym ministrom albo wojewodom (bezpośrednio lub za
pośrednictwem innych organów podległych organizacyjnie i funkcjonalnie tym podmiotom)”
Wyrok TK z dnia z 28 kwietnia 1999 o sygn. K 3/99
RADA MINISTRÓW
mieszany charakter:
1) organ kolegialny
czyli jaki?
2) każdy minister stanowi jednoosobowy organ
konstytucyjny o własnych kompetencjach
cecha organizacyjno-ustrojowa potwierdzona przez
procedury
Regulacja konstytucyjna?
art. 1 w zw. z art. 2 URM
 Kolegialnośd a bezwzględna odpowiedzialnośd
polityczna członków rządu przed PRM
RADA MINISTRÓW
Prezes Rady Ministrów
i wiceprezesi Rady Ministrów
ministrowie
przewodniczący określonych
w ustawach komitetów
PRM może z własnej inicjatywy lub na wniosek
członka RM, w drodze zarządzenia, tworzyd
organy pomocnicze RM lub PRM
a) Stały Komitet RM
b) Komitety do rozpatrywania określonej
sprawy (spraw)
c) Rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze
AKTUALNY SKŁAD RZĄDU
I.
II.
a)
b)
c)
Zasada „rząd pochodzi z parlamentu”
Trzy etapy tworzenia rządu
desygnowanie PRM
powołanie RM
uzyskanie sejmowego wotum zaufania
Kompetencje Rady Ministrów
1) Zapewnienie wykonania ustaw
2) Realizacja kompetencji związanych z członkostwem RP w UE
3) Współpraca z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem RP w UE [ustawa o
współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem
Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej] 
4) Koordynowanie i kontrola prac organów administracji rządowej
5) Ochrona interesów Skarbu Paostwa (Prokuratoria Generalna Skarbu Paostwa!)
6) Uchwalanie budżetu paostwa
7) Kierowanie wykonaniem budżetu
8) Zapewnienie bezpieczeostwa wewnętrznego ( oraz porządku publicznego) oraz zewnętrznego
paostwa
9) Sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków z innymi paostwami i organizacjami
międzynarodowymi
10) Zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji oraz zatwierdzanie i
wypowiadanie innych umów (uwaga art. 89, 90!)
11) Wykonywanie umów międzynarodowych
12) Wypowiadanie i zmiana zakresu obowiązywania umowy międzynarodowej
13) Wydawanie uchwał i rozporządzeo
14) Uchylanie rozporządzeo lub zarządzeo ministra na wniosek PRM [art. 149 ust. 2]
PROCEDURA UCHWALANIA BUDŻETU
Art. 222
Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego
projekt ustawy budżetowej na rok następny. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze
przedłożenie projektu.
Art. 223
Senat może uchwalid poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi.
Art. 224
Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową albo ustawę o prowizorium
budżetowym przedstawioną przez Marszałka Sejmu. Do ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium
budżetowym nie stosuje się przepisu art. 122 ust. 5.
W przypadku zwrócenia się Prezydenta Rzeczypospolitej do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie
zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej
podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia
wniosku w Trybunale.
Art. 225
Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona
przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu
14 dni zarządzid skrócenie kadencji Sejmu.
Art. 226
Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakooczenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z
wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia paostwa.
Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli
podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub o
odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium.
Prezes Rady Ministrów
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
Reprezentacja Rady Ministrów (RM)
Kierowanie pracami RM
Wydawanie rozporządzeo
Zapewnienie wykonywania polityki RM i określenie sposoby jej
wykonania
Koordynacja i kontrola pracy członków RM (rządy koalicyjne?)
Nadzór nas samorządem terytorialnym
Zwierzchnik służbowy pracowników administracji rządowej
Zwierzchnik korpusu służby cywilnej (art. 153)
Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych (tzn.
wyższych stanowiskach w służbie cywilnej, stanowiskach średniego szczebla zarządzania,
stanowiskach koordynujących, samodzielnych, specjalistycznych oraz wspomagających) w
następujących urzędach:
Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych w:
1. Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,
2. urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów
oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej,
3. urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy
terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom
administracji rządowej,
4. komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat
pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników
powiatowych służb, inspekcji i straży, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej,
4. a) Centralnym Biurze Śledczym Policji,
5. Biurze Nasiennictwa Leśnego,
6. jednostkach budżetowych obsługujących paostwowe fundusze celowe, których
dysponentami są organy administracji rządowej
Prezes Rady Ministrów na podstawie art. 148 pkt 4 „zapewnia
wykonanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej
wykonywania".
Prezes Rady Ministrów ma generalne uprawnienie do
reprezentowania Rady Ministrów i określa sposoby
wykonywania polityki kierowanej przez siebie Rady Ministrów.
Działania Prezesa Rady Ministrów są zatem pochodną
konstytucyjnej funkcji "reprezentowania Rady Ministrów" (art.
148 pkt 1) oraz konstytucyjnego zadania "zapewnienia realizacji
polityki Rady Ministrów i określania sposobów jej
wykonywania" (art. 148 pkt 4).
Wyrok TK z dnia 20 maja 2009 o sygn. Kpt 2/08
 Ministrowie
• Minister resortowy (zarządzenia i rozporządzenia)
• Minister „bez teki” (zarządzenia)
 ustalenie zakresu i zasad działania ministrów:
Art. 33 i nast. URM
ODPOWIEDZIALNOŚD
a) Polityczna (RM oraz M)
b) Konstytucyjna (M)
c) Karna (M)
Art. 157
Członkowie Rady Ministrów ponoszą przed
Sejmem solidarną odpowiedzialnośd za
działalnośd Rady Ministrów.
Członkowie Rady Ministrów ponoszą przed
Sejmem również odpowiedzialnośd
indywidualną za sprawy należące do ich
kompetencji lub powierzone im przez Prezesa
Rady Ministrów.
KONSTRUKTYWNE WOTUM NIEUFNOŚCI
Art. 158
Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej
liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i
wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów. Jeżeli uchwała
została przyjęta przez Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej przyjmuje dymisję
Rady Ministrów i powołuje wybranego przez Sejm nowego Prezesa Rady
Ministrów, a na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz
odbiera od nich przysięgę.
Wniosek o podjęcie uchwały, o której mowa w ust. 1, może byd poddany
pod głosowanie nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia jego zgłoszenia.
Powtórny wniosek może byd zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 3
miesięcy od dnia zgłoszenia poprzedniego wniosku. Powtórny wniosek
może byd zgłoszony przed upływem 3 miesięcy, jeżeli wystąpi z nim co
najmniej 115 posłów.
WOTUM ZAUFANIA
art. 160
Prezes Rady Ministrów może zwrócid się do Sejmu
o wyrażenie Radzie Ministrów wotum zaufania.
Udzielenie wotum zaufania Radzie Ministrów
następuje większością głosów w obecności co
najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Szczególna forma odpowiedzialności politycznej RM
ABSOLUTORIUM (art. 226)
Art. 159
Sejm może wyrazid ministrowi wotum
nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum
nieufności może byd zgłoszony przez co
najmniej 69 posłów. Przepis art. 158 ust. 2
stosuje się odpowiednio.
Prezydent Rzeczypospolitej odwołuje ministra,
któremu Sejm wyraził wotum nieufności
większością głosów ustawowej liczby posłów.
Forma politycznej odpowiedzialności przed PRM
art. 161
Prezydent na wniosek Prezesa Rady Ministrów
dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów.
Art. 156
Członkowie Rady Ministrów ponoszą
odpowiedzialnośd przed Trybunałem Stanu za
naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za
przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym
stanowiskiem.
Uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do
odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Sejm
podejmuje na wniosek Prezydenta
Rzeczypospolitej lub co najmniej 115 posłów
większością 3/5 ustawowej liczby posłów.
Prezentacja powstała na podstawie:
B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, Warszawa 2008;
L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa
2015;
M. Jabłooski, S. Jarosz-Żukowska, Prawo konstytucyjne w formie pytao
i odpowiedzi, Wrocław 2003;
wybranego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.
Dziękuję za uwagę!