W*gry-kraj wina, czardaszu i k*pielisk

Węgry
kraj wina, czardaszu
i kąpielisk
Wykonali:
Patryk Dryniak, Bartosz Florek,
Magdalena Krysa, Maciej Undziakiewicz,
Weronika Wereszczyńska, Katarzyna Zając
*Węgry – państwo śródlądowe w Europie
Środkowej,
*od 1955 członek ONZ,
* od 1999 członek NATO,
* od 2004 członek Unii Europejskiej.
*Stolica: Budapeszt
*Waluta: Forint
*Liczba ludności: 9,897 miliona (2013)
Węgry są krajem leżącym w Europie Środkowej, nie mającym
dostępu do morza. Państwo to charakteryzuje się nizinnym
krajobrazem i ciepłym, umiarkowanym klimatem.
Przez Węgry przepływa druga co do długości rzeka Europy –
Dunaj. Kraj jest słabo zalesiony. Przyroda silnie przekształcona
przez człowieka.
Położenie
Są nieomal w całości położone w nizinnej i równinnej Kotlinie
Patagońskiej. Wyjątkami są Średniogórze Północno- węgierskie
należące do Karpat pasmo średnich gór (Börzsöny, Gödöllő,
Czerhat, Mátra z najwyższym szczytem Węgier Kékes, Góry
Bukowe, Góry Tokajsko-Slańskie) na północnym wschodzie kraju
oraz Alpy Węgierskie (Góry Soprońskie i Kőszeg) na granicy
zachodniej.
Największe rzeki Węgier to Dunaj, Cisa i Drawa.
Na Węgrzech leży największe jezioro Europy Środkowej –
Balaton. W mieście Hévíz znajduje się największe na świecie
jezioro termiczne – Hévíz.
Powojenne Węgry wychodziły z okresu II wojny światowej
mocno osłabione. W czasie działań wojennych straciły blisko 400
tys. mieszkańców, a dalsze 250 tys. zostało wysiedlone
do Związku Radzieckiego.
W wyniku zniszczeń wojennych i grabieżczych działań
wyzwoliciela ze wschodu, szacuje się iż w 1945 roku węgierska
produkcja wyniosła 30 proc. poziomu przedwojennego,
a majątek narodowy zmniejszył się o 40 proc.
Pod względem terytorialnym Węgry nie poniosły strat. Na mocy
traktatu pokojowego z 1947 roku wróciły do swojego
przedwojennego kształtu.
Czynnikiem, który najmocniej odcisnął się na powojennej
historii Węgier, stał się fakt wejścia w strefę wpływów Związku
Radzieckiego.
Zarys historyczny(po II wojnie
światowej)
Rolnictwo na Węgrach
Węgry posiadają znaczne zróżnicowanie pokrywy glebowej. W najlepszych dla
rolnictwa rejonach niziny węgierskiej występują zarówno czarnoziemy jak
i gleby szkieletowe. Stosunkowo dużo jest brunatnych gleb leśnych. Gdzieniegdzie
występują gleby słone. Niewielki odsetek stanowią rędziny oraz gleby bagienne.
Ze względu na ciepły klimat w Węgrach
uprawia się dużo winorośli
Symbol węgierskiego rolnictwa to papryka,
której Węgry są ważnym producentem.
Uprawy słoneczników są ważnym
elementem węgierskiego rolnictwa
Ze względu na korzystne warunki do upraw, rolnictwo na Węgrzech jest
jednym z wydajniejszych w Europie. Aż 65,4% powierzchni kraju zajmują
użytki rolne. Gleby są żyzne, 30% powierzchni Węgier zajmują
czarnoziemy znajdujące się głównie na terenach Wielkiej Niziny Węgierskiej.
Uprawy na Węgrzech
pszenicę
kukurydzę
jęczmień
owies
żyto
cukrowe
słoneczniki ziemniaki winorośl
sadownictwo warzywnictwo
bydło
domowe
trzodę
chlewna
buraki
tytoń
owce
Pszenica (0,7% udziałów w światowych plonach)
Kukurydzę (1,2% udziału w światowych zbiorach, jeden z
głównych producentów kukurydzy w Europie)
Jęczmień (0,8% udziału w światowych zbiorach).
Owies (0,7% udziału w światowych zbiorach)
Żyto (0,7% udziału w światowych zbiorach)
Buraki cukrowe (1% udziału w świecie)
Ziemniaki
Tytoń
Sadownictwo
Warzywnictwo (m.in. pomidory, papryka, cebula,
kapusta).
Hoduje się bydło domowe, trzodę chlewną i owce
Przemysł Węgier
rolnictwo
2,8%,
przemysł i
budownictwo
31,5%,
usługi 65,7%.
elektromaszynowy
spożywczy
Węgry posiadają różne, ale mało zasobne złoża surowców
mineralnych.
Gł. bogactwem mineralnym są :
* Boksyty, eksploatowane systemem odkrywkowym (720 tys. t, 2002)
w Średniogórzu Zadunajskim, gł. w Lesie Bakońskim (m.in. Halimba)
— złoża znacznie wyeksploatowane;
* Niewielkie ilości rud żelaza i manganu, w Średniogórzu Zadunajskim
* Cynk, ołów i miedź, wydobywa się w Średniogórzu
Północnowęgierskim
* Uran w górach Mecsek;
* Eksploatuje się węgiel kamienny (góry Mecsek),
* węgiel brunatny (Średniogórze Zadunajskie — m.in. w Tatabánya,
Średniogórze Północnowęgierskie),
* Ropę naftową i gaz ziemny (na południowym zachodzie
i południowym wschodzie kraju, gł. w pobliżu Segedynu;
* 2006 odkryte duże złoża gazu ziemnego w okolicy m. Makó);
wydobycie surowców miner. (poza boksytami) nie pokrywa
zapotrzebowania krajowego.
Ponad 60% energii elektrycznej jest wytwarzane w elektrowniach
cieplnych opalanych węglem, ropą naftową i gazem ziemnym, 39%
dostarcza elektrownia jądrowa Paks (moc 1654 MW) nad Dunajem;
produkcja energii elektrycznej: 32,2 mld kW·h (2003).
Obejmuje produkcję silników elektrycznych, obrabiarek, maszyn
rolniczych, samochodów osobowych (m.in. nowe zakłady
koncernu General Motors w Szentgotthárd nad Rabą, Forda
w Székesfehérvár), sprzętu oświetleniowego (zakłady Tungsram
— General Electric w Budapeszcie) i telekomunikacji.
Głównimi ośrodkami przemysłu maszyn. i metal. są: Budapeszt,
Győr, Miszkolc, Debreczyn, Pecz.
Zakłady przemysłu spożywczego:
młyny, cukrownie, olejarnie, przetwórnie mięsa, warzyw
(pomidory, papryka) i owoców, są rozproszone na terenie
całego kraju i związane z regionami upraw i hodowli;
duże znaczenie ma winiarstwo, dostarczające znane gatunki
wina, m.in. tokajskie (produkowane od XIII w. w rejonie m.
Tokaj), Egri bikavér (m. Eger), Badacsoni i Szürkebarát (z
winnic nad Balatonem).
Przetwarza głównie surowce importowane:
*ropę naftową z Rosji i Bliskiego Wschodu
(rafineria i petrochemia w Százhalombatta),
*gaz ziemny z Rumunii (kombinat
w Hajdúszoboszló);
*produkcja nawozów sztucznych, tworzyw
sztucznych, lekarstw (gł. ośr. Budapeszt).
Najlepiej rozwiniętym działem
hutnictwa jest hutnictwo aluminium;
huty aluminium zbudowane
w pobliżu ośrodków wydobycia
boksytów, największe w: Ajka,
Várpalota, Székesfehérvár,
Tatabánya; niewielkie huty żelaza
(rudy dostarczane z Rosji)
w Dunaújváros, Miszkolcu i Ózd.
*Z innych gałęzi przemysłu większe znaczenie mają:
włókiennictwo (Budapeszt, Segedyn), przemysł cementowy,
porcelanowo-fajansowy i poligraficzny.
*Dużą rolę w gospodarce odrywa przemysł lekki oraz przemysł
środków transportu. Na Węgrzech produkuje się m.in.
autobusy, samochody ciężarowe oraz tabor kolejowy.
Do głównych ośrodków przemysłowych należy Budapeszt,
a także Miszkolc, Györ i Székesfehérvár.
Węgry są jednym z największych w Europie
producentów odbiorników radiowych
(3% światowej produkcji) i mają znaczący
udział w produkcji lodówek i zamrażarek
(1,6% światowej produkcji).
Kuchnia i wina
Kuchnia węgierska –należy do
kuchni środkowoeuropejskich,
wyróżnia się jednak pośród nich
charakterystycznymi cechami,
co w połączeniu z jej wysoką
jakością czyni z niej odrębne
zjawisko wśród kuchni świata
Najbardziej znaną z tych cech jest obfite używanie jako
przyprawy czerwonej papryki w proszku, współcześnie
głównie słodkiej.
* Naleśniki (Palacsinta)
Węgrzy uwielbiają naleśniki we wszelkich postaciach i
odmianach. Na wzmocnienie apetytu najczęściej oferowane
są naleśniki wytrawne, przy czym szczególnie smaczne są
hortobágyi palacsinta i juhás palacsinta. Pierwsze
nadziewane są mięsną potrawką z dużą ilością papryki i ze
śmietaną, drugie zawierają nadzienie przygotowywane z
odpowiednio przyprawionego białego twarogu z koperkiem.
*
* Smażone gęsie wątróbki (Rántott libamájszeletek,
Libamáj)
Przyrządza się je krojąc mięso na cienkie kawałki i
obsmażając je w zwykłej panierce z jajek i mąki. Tradycja
wymaga, by nie były zbyt dobrze przypieczone, tak by mięso
zachowało swój blado-różowy kolor. Zazwyczaj podaje się do
nich ryż lub pieczone pomidory, a najodpowiedniejszym
winem jest Hajósi cabernet lub Villányi vörös..
* Nadziewana papryka (Töltött paprika)
Duże czerwone papryki wypełnia się nadzieniem
przygotowanym z ryżu i mięsa mielonego, po czym dusi aż do
miękkości w gęstym sosie pomidorowym.
* Zupy węgierskie należą do bardzo sycących, zaś z grubsza
podzielić je można na gęste, zawiesiste i ciężkie oraz na
delikatne bazujące na bazie rosołu lub bulionu. Bardzo często
potrafią zastąpić cały obiad, dlatego trzeba je bardzo
ostrożnie zamawiać, by nie okazało się, że brakuje nam
miejsca na równie ciekawe i smaczne drugie danie
*
* Zupa gulaszowa (Gulyásleves)
Zupa z dużą ilością pływającego w niej mięsa oraz drobnych
zacierek i dość ostro przyprawioną. Jest przepyszna,
oczywiście z dodatkiem pszennego chleba. W wielu miejscach
serwuje się ją w miniaturowych kociołkach (bográcsgulyás)
zastępujących talerze, co w pełni oddaje smak tradycji.
* Zupa rybna (Halász leves)
Jest obok gulaszu najpopularniejszą z zup węgierskich.
Dobrze przyrządzona zachwyca nawet najwybredniejszych
smakoszy. Przygotowuje się ją gotując kawałki ryby z
pomidorami, na koniec zaprawiając do smaku ostrą papryką.
W zależności od upodobań szefa kuchni, w zupie znaleźć
można kawałki filetów rybnych z jednego lub kilku gatunków
słodkowodnych.
* Jókai bableves
To z kolei bardzo gęsta i sycąca zupa fasolowa. Na pewno nie
należy do lekkostrawnych, ponieważ przygotowuje się ją na
bazie wędzonej golonki albo tłustej kiełbasy.
Podstawę kuchni węgierskiej stanowi cebula, papryka, mięso
(tradycyjnie wieprzowe lub wołowe) i... smalec.
Na bazie tych kilku składników przygotowywana jest znacząca
większość potraw, które dzięki różnorodności dodatków i ziół w
ostatecznym efekcie okazują się nie tylko zróżnicowane, ale i
bardzo smaczne.
Do składników mięsnych serwuje się zazwyczaj różnego
rodzaju kluski (znacznie częściej niż znane nam z rodzimego
stołu gotowane ziemniaki), popularnym dodatkiem są też
ziemniaki pieczone lub smażone.
Z surówek Węgrzy zdecydowanie preferują wszelkiego rodzaju
warzywa marynowane (kiszona kapusta, kiszone ogórki,
papryka, cebula, buraczki) lub ugotowane i rozdrobnione na
kształt papki.
*
* Pörkölt
Oto i prawdziwy węgierski gulasz - pokrojone na drobne kawałki mięso
uduszone w sosie paprykowym z dodatkiem dużej ilości cebulki i czasem
odrobiny wina.
W zależności od rodzaju użytego mięsa w restauracji możemy spotkać się z
marha pörkölt (wołowym),
sertés pörkölt (wieprzowym)
birka pörkölt (baranim),
a odmianą wegetariańską jest gomba pörkölt, przygotowany z grzybów.
Gulasz typu pörkölt serwuje się z twardymi kluseczkami kładzionymi
zwanymi galuska lub zacierką (tarhonya).
* Mięso à la Budapest módra
Zazwyczaj pod tą nazwą kryją się kotlety cielęce, wołowe lub
wieprzowe smażone z grzybami i żółtym serem. Mięso opieka
się w żaroodpornych naczyniach, wcześniej mocząc je w
specjalnej marynacie przygotowanej z sosu pomidorowego z
dodatkiem ziół.
* Pieczeń wieprzowa (Brassói aprópecsenye)
Bardzo smaczne i lubiane przez Węgrów danie, serwowane
również w większości restauracji. Przygotowuje się je
mieszając razem pokrojone na kawałki ugotowane lub
obsmażone kartofle z uduszonym wcześniej w sosie
paprykowo-cebulowym mięsem wołowym.
* Leczo (Lecsó)
Potrawa polecana wszystkim wegetarianom - jej główne
składniki to papryka i cebula z dodatkiem pomidorów.
Warzywa długo dusi się na wolnym ogniu, aż odparują
naturalne soki i pozostanie sama esencja smaku. Dawno temu
lescó stanowiło jedynie bazę do przygotowania mięsnej
potrawki, dziś serwowane jest osobno jako samodzielne
danie.
* Makaron zapiekany na słodko (Csusza)
Jeśli nie mamy ochoty zamawiać dań mięsnych, dobrym
rozwiązaniem może być zapiekany makaron z dodatkiem
maku (mákoscsusza), orzechów włoskich (dióscsusza) lub
białego sera (túróscsusza)..
Węgrzy uwielbiają wszelkiego rodzaju słodkie desery
uwieńczające smakowity obiad.
Najczęściej na ten posiłek składają się albo naleśniki na
słodko, albo jakiś rodzaj ciasta, albo owoce, przy czym te
ostatnie podaje się czasem z dodatkiem mocnego alkoholu.
*
* Naleśniki à la Gundel (Gundel palacsinta)
Między innymi dzięki tej potrawie nazwisko słynnego szefa
kuchni na stałe zapisało się na kartach historii rozwoju
węgierskiej gastronomii. Tradycyjne nadzienie składało się z
masy przygotowanej ze śmietany i bakalii, a naleśnik
podawano obficie skropiony polewą czekoladową z dodatkiem
spirytusu - by płonął.
* Strucla (Vegyes Rétes)
To jedno z najpopularniejszych ciast węgierskich, które
znajdziemy w każdej cukierni i kawiarni. Przygotowane na
bazie ciasta francuskiego bywa najczęściej wypełnione
nadzieniem serowym z dodatkiem rodzynek, duszonymi
jabłkami z mielonymi orzechami, wiśniami lub makiem .
* Somlói galuska
Wspaniałe, puszyste ciasto biszkoptowe pokrojone na drobne
kawałki, zmieszane z bitą śmietaną i posypane czekoladą.
Prawdziwy raj dla wszystkich łasuchów!
Regiony winiarskie na Węgrzech:
* Ászár - Neszmély - wina białe
* Badacsony - głównie białe (m.in.
Badacsonyi Szürkebarát)
* Balatonboglár
* Balatonfüred - Csopak
Balatonfelvidék
Balatonmelléke
Csongrád
Eger - wina dojrzewają w
drążonych korytarzach-piwnicach
(stąd pochodzi m. in. słynne Egri
Bikavér)
• Etyek-Buda
• Hajós-Baja
•
•
•
•
*
* Kunság
* Mátra - górzysty rejon słynący z białych win
* Mecsek
* Mór
* Pannonhalma
* Somló - stożek wulkaniczny na północ od Balatonu - białe wina,
furmint, juhfark, hárslevelű.
* Sopron - region sąsiadujący z austriackim Burgenlandem, typowe
białe wino Zöld Veltelini (Grüner Welteliner), z czerwonych
najbardziej znane Soproni Kékfránkos
* Szekszárd - drugi,a według niektórych pierwszy region czerwonych
win. Stąd też pochodzi Szekszárdi Bikavér.
* Tokaj-hegy (słynne Aszú)
* Tolna
* Villány-Siklós- najbardziej cenione czerwone wina (z wyjątkiem
"białego" podregionu Siklós) na Węgrzech pochodzą z tego regionu.
Największe atrakcje
i najpiękniejsze
miejsca Węgier
Podróż warto rozpocząć od największego miasta Węgier i stolicy kraju
Budapesztu.
Wizyta w mieście to okazja do
obcowania z narodową kulturą,
zabytkami oraz osobliwą przyrodą.
Po zapadnięciu zmroku,
błyskawicznie daje o sobie znać
status największej dyskoteki nowej
Europy. Można wybrać się do jednej
z setek klubów, serwujących muzykę
ze wszystkich stron świata.
Stolica Węgier przez wielu uważana
jest za jedno z najpiękniejszych
miejsc na starym kontynencie.
Dunaj dzieli Budapeszt na dwie
wyjątkowe części. Warto zobaczyć
Górę Gellerta, Parlament, Park
Pomników, Ogród Zoologiczny,
oceanarium i Pałac Cudów.
Chwilę wytchnienia znajdziemy na
Wyspie Małgorzaty, gdzie znajdują
się też ruiny klasztoru dominikanek.
Nazywany jest "węgierskim morzem"
i bezsprzecznie stanowi
najpopularniejszy cel turystycznych
wyjazdów rekreacyjnych.
Wzdłuż linii brzegowej roztaczają
się malownicze miejscowości oraz pola
namiotowe.
Szczególnie polecamy Siofok,
Balaonfoldvar oraz Keszthely. Oprócz
typowego odpoczynku jezioro stanowi
doskonałe miejsce dla zapaleńców
wędkarstwa oraz żeglarstwa.
Zaś wszystkich amatorów nocnego
szaleństwa przyciągać może niezliczona
ilość dyskotek, pubów oraz restauracji.
Trudno uwierzyć, że mała
miejscowość turystyczna
była kiedyś stolicą
Królestwa Węgier.
Znajdziemy tutaj Wieżę
Salomona, a ściślej jej
rekonstrukcję.
Na wzgórzu miasta wznosi
się stary zamek cytadela.
Dotrzeć tam można za
sprawą wyjątkowo urokliwej
drogi, z której rozpościera
się widok na Zakole Dunaju.
Region kiedyś rozsławiony za sprawą
tradycji zbójnickich, dziś kojarzony
jest głównie przez pryzmat ruin
średniowiecznych zamków oraz
bujne lasy.
Znaczące różnice w wysokościach,
przepastne doliny i mocno
zróżnicowane formy skalne,
to charakterystyczne komponenty
Lasu Bakońskiego.
Migoczące w słońcu bukowe lasy
stanowią niezwykle przyjemny widok
dla oka.
Na pograniczu węgierskosłowackim, w północnej części
Węgier, warto odwiedzić Park
Narodowy Krasu Węgierskiego.
Nietuzinkowe miejsce to przede
wszystkich bujność
zachowanych form skalnych
oraz sprzyjające warunki
naturalne.
Oprócz krajobrazów znajdziemy
tu również rozliczną ilość jaskiń
i grot, w tym najpopularniejszą
z nich jaskinię Baradla.
Wielbicielom gorącej wody tej
atrakcji przedstawiać nie trzeba.
Węgry obfitują w źródła
mineralne i termalne.
Nie bez kozery Budapeszt
otrzymał tytuł "miasta – zdroju" ze
swoimi 123 ujęciami ciepłej,
źródlanej wody. Szczególnie
lubianym przez naszych rodaków
uzdrowiskiem jest Hajduszoboszlo
, położone 200 km od stolicy
kraju.
Do wyboru pozostaje wiele
działających tam basenów,
kąpielisk oraz hoteli. Najbardziej
polecamy kąpielisko Gellerta,
gdzie znajdziemy „szampański
basen” z musującą wodą oraz
całorocznymi termami.
To wyjątkowe miejsce na mapie
Węgier. Obfituje w dużą ilość
potoków, jaskiń i źródeł wód
mineralnych.
Sezon w tym regionie trwa cały
rok, a to za sprawą doskonałego
nasłonecznienia i rozwiniętej
infrastruktury turystycznej.
W górach Matra znajduje się najwyższy szczyt Węgier - Kekes
(1014 m n.p.m.).
Nazwa luksusowego pociągu pasażerskiego, który kursował pod
szyldem międzynarodowej spółki Compagni Internationale des
Wagons-Lits.
Pomysłodawcą i założycielem był Belg Georges Nagelmackers.
Trasa o długości 2880 km wiodła z Paryża z dworca wschodniego
do Konstantynopola (dzisiejszy Stambuł).
Pierwszy skład wyruszył w 1883. Był to jedyny środek transportu
łączący dwa krańce Europy – wschód i zachód, symbol komfortu
i bogactwa.
Luksusowe wagony sypialne i wagony restauracyjne słynące ze swej
kuchni sprawiły, że pociągiem podróżowały osoby szlacheckiego
pochodzenia, dyplomaci i ludzie biznesu.
Na trasie z Paryża do Stambułu przez Strasburg, Monachium,
Wiedeń, Budapeszt, Bukareszt i Warnę pociąg kursował w latach
1883-1914, 1919-1939 oraz 1945-1977, do Aten – 1962.
1. Niepodległość rozpad Austro-Węgier 31 października 1918.
2.Gęstość zaludnienia wynosi 107 osób / km² .
3.Kraj ten jest 3,3 razy mniejszy od Polski.
4.Główna religią jest kościół rzymskokatolicki, 37%.
5.Najdłuższą rzeką jest Cisa, 596 km .
6.Średnia długość życia wynosi 77 lat.
7.Tradycyjną potrawą węgierską jest gulasz jadany na ostro
z papryką.
8.Kraj ten zamieszkuje około 20 000 Polaków.
9.Najwyższym szczytem jest Kékes, 1014 m n.p.m.
10.Ustrój polityczny - republika.
11.W Győr jest największy w Europie zakład produkujący
silniki.
12.Kostka Rubika i długopis to wynalazki wymyślone przez
Węgrów.
13.Jezioro Balaton ma 77 km długości i w najszerszym
miejscu przekracza 14 .km , uważa sie je za jeden z
największych akwenów słodkowodnych w Europie.
15.Zero tolerancji dla kierowców prowadzących
samochód "po kieliszku". Trzeba mieć 0,0 promila.