3. Położenie geograficzne i administracyjne gminy Siepraw.
advertisement
SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Załącznik do Uchwały Nr XXIV/192/04 Rady Gminy Siepraw z dnia 21.10.2004r. Analiza stanu obecnego i inwentaryzacja istniejących zasobów dla Gminy Siepraw Program Odnowy Wsi Siepraw 2004 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Spis treści 1. SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich. .................. 4 2. Geneza pomysłu. ........................................................................................................................................ 5 3. Położenie geograficzne i administracyjne gminy Siepraw. ........................................................................ 6 3.1. 4. POWIERZCHNIA I LUDNOŚĆ GMINY. ........................................................................................ 7 Historia gminy. ........................................................................................................................................... 8 4.1. GMINA SIEPRAW W XVIII - XX WIEKU. ................................................................................. 9 4.2. SOŁECTWO SIEPRAW. ........................................................................................................... 11 4.3. ZAKLICZYN. ......................................................................................................................... 12 4.4. CZECHÓWKA. ....................................................................................................................... 12 4.5. ŁYCZANKA. .......................................................................................................................... 13 4.6. HISTORYCZNE POSTACI. ....................................................................................................... 13 4.6.1. Aniela Salawa (1881 – 1922). ..................................................................................... 13 4.6.2. Józef Fijałkowski (1913 – 1944). ................................................................................ 14 4.6.3. Kazimierz Doboszewski (1926 – 1992). ...................................................................... 15 5. Środowisko przyrodnicze gminy. ............................................................................................................. 15 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 6. Analiza demograficzna. ............................................................................................................................ 17 6.1. 6.2. 7. BUDOWA GEOLOGICZNA I GLEBY. ........................................................................................ 15 KLIMAT. ............................................................................................................................... 16 SZATA ROŚLINNA. ................................................................................................................ 16 ŚRODOWISKO WODNE. ......................................................................................................... 17 STRUKTURA WIEKU I PŁCI. ................................................................................................... 19 STRUKTURA WYKSZTAŁCENIA. ............................................................................................ 21 Gospodarka gminy Siepraw. .................................................................................................................... 22 7.1. RYNEK PRACY. ..................................................................................................................... 22 7.1.1. Niepełnosprawni w gminie.......................................................................................... 24 7.1.2. Struktura bezrobocia. .................................................................................................. 24 7.1.3. Wykształcenie a struktura bezrobocia w gminie. ........................................................ 26 7.2. DOCHODY GMINY................................................................................................................. 27 7.2.1. Budżet. ......................................................................................................................... 28 7.3. POLITYKA INWESTYCYJNA GMINY. ...................................................................................... 28 7.3.1. Plany zagospodarowania przestrzennego. ................................................................. 28 7.3.2. Zachęty i ulgi inwestycyjne. ........................................................................................ 28 7.3.3. Lokalne zrzeszenia przedsiębiorców. .......................................................................... 29 7.4. POMOC SPOŁECZNA. ............................................................................................................. 30 8. Rolnictwo. ................................................................................................................................................ 30 9. Infrastruktura techniczna w gminie. ......................................................................................................... 32 9.1. ENERGIA ELEKTRYCZNA. ..................................................................................................... 32 9.2. ZAOPATRZENIE W WODĘ. ..................................................................................................... 33 9.3. KANALIZACJA. ..................................................................................................................... 35 9.4. GAZ. .................................................................................................................................... 36 9.5. OGRZEWANIE. ...................................................................................................................... 37 9.6. ŁĄCZNOŚĆ TELEFONICZNA I SIEĆ POCZTOWA. ...................................................................... 37 9.7. KOMUNIKACJA I TRANSPORT. ............................................................................................... 37 9.7.1. Drogi w gminie. .......................................................................................................... 38 Siepraw 2004 2 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 9.8. 10. GOSPODARKA ODPADAMI. ................................................................................................... 38 Zasoby turystyczne. ............................................................................................................................. 39 10.1. ZABYTKI I POMNIKI PRZYRODY. ........................................................................................... 39 10.1.1. Siepraw ....................................................................................................................... 40 10.1.2. Zakliczyn. .................................................................................................................... 41 10.1.3. Łyczanka ..................................................................................................................... 42 10.1.4. Zabytki wpisane do Rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków..................... 42 10.2. SZLAKI TURYSTYCZNE. ........................................................................................................ 42 11. Infrastruktura turystyczna. ................................................................................................................... 43 11.1. BAZA NOCLEGOWA. ............................................................................................................. 43 11.1.1. Gospodarstwa agroturystyczne. .................................................................................. 43 11.2. GASTRONOMIA..................................................................................................................... 43 11.3. INFORMACJA TURYSTYCZNA. ............................................................................................... 43 12. 12.1. 12.2. 12.3. 12.4. 12.5. Kultura w gminie. ................................................................................................................................ 43 OŚRODKI KULTURY. ............................................................................................................. 43 IMPREZY KULTURALNE I SPORTOWE..................................................................................... 44 CHÓRY I ZESPOŁY GMINNE. .................................................................................................. 45 ARTYŚCI I RZEMIEŚLNICY..................................................................................................... 45 TOWARZYSTWA I KOŁA ZAINTERESOWAŃ. ........................................................................... 46 13. Sport i baza rekreacyjna w gminie. ...................................................................................................... 46 14. Oświata i wychowanie. ........................................................................................................................ 47 15. Udział gminy w związkach i stowarzyszeniach. .................................................................................. 49 16. Ochrona zdrowia. ................................................................................................................................. 50 17. Promocja gminy i prasa lokalna. .......................................................................................................... 50 18. Analiza SWOT dla Gminy Siepraw. .................................................................................................... 52 19. Możliwe kierunki rozwoju gminy. ....................................................................................................... 53 19.1. 19.2. 19.3. 19.4. 19.5. ROZWÓJ GOSPODARCZY. ...................................................................................................... 53 TURYSTYKA. ........................................................................................................................ 54 MIESZKALNICTWO. .............................................................................................................. 54 INFRASTRUKTURA. ............................................................................................................... 55 KORZYSTNY SCENARIUSZ. ................................................................................................... 55 20. Źródła wiedzy o gminie. ...................................................................................................................... 56 21. Opracowania, dokumenty i źródła informacji. ..................................................................................... 56 22. Spis tabel: ............................................................................................................................................. 57 Siepraw 2004 3 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 1. SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich. Podniesienie atrakcyjności obszarów wiejskich, jako miejsca zamieszkania, pracy i prowadzenia działalności gospodarczej, uznano w Polsce za niezbędny warunek do zapewnienia równomiernego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i zapobieżenia jego polaryzacji. Poprawa konkurencyjności obszarów wiejskich wymaga podjęcia działań ukierunkowanych na poprawę zarówno infrastruktury technicznej i społecznej wsi, jak i stworzenia lepszych warunków dla rozwoju rolnictwa i przedsiębiorczości w sektorach okołoi pozarolniczych. Ponadto duże znaczenie ma mieć promocja walorów kulturowych, przyrodniczych i krajobrazowych wsi. Ten model wielofunkcyjnego rozwoju wsi i rolnictwa, który na pierwszym miejscu stawia promowanie pozarolniczych funkcji wsi jest kompatybilny z realizowaną przez Wspólnotę Europejską polityką spójności społeczno-gospodarczej, której zasadniczym celem jest niwelowanie różnic rozwojowych między poszczególnymi regionami UE, a więc również zmniejszenie zapóźnień obszarów peryferyjnych, w tym obszarów wiejskich, wobec tzw. centrów rozwoju. Ze względu na tradycyjne metody produkcji i zagospodarowania terenu, krajobraz kulturowy polskiej wsi obfituje w licznie zachowane pierwotne układy przestrzenne, pojedyncze obiekty i zespoły tradycyjnej zabudowy (kościoły, kaplice i cmentarze, obiekty przetwórstwa rolno - spożywczego, spichlerze, zespoły folwarczne, pałacowo-ogrodowe), a także zabytki archeologiczne. Ich zachowanie i wykorzystanie stanowi o wizerunku obszarów wiejskich i rolniczych a wraz z odnową oraz promocją tradycyjnych rzemiosł, kultury ludowej, obrzędowości, muzyki, ma się przyczynić do podkreślenia indywidualności i wyjątkowości poszczególnych obszarów, a poprawa warunków życia na terenach wiejskich poprzez zapewnienie mieszkańcom i przedsiębiorcom dostępu do niezbędnych mediów i usług sprzyjać będzie zachowaniu i rozwojowi funkcji gospodarczych i społecznych tych terenów. Wyrazem wszystkich tych dążeń stał się stworzony dla potrzeb polskiej wsi i rolnictwa Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. Jego podstawą jest Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, który wyznacza kierunki rozwoju obszarów wiejskich. Jednym z działań zmierzających do realizacji głównych celów tego programu operacyjnego stało się działanie o nazwie Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona Siepraw 2004 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego dziedzictwa kulturowego wsi. Działanie to ma przyczynić się do rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej obszarów wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem modernizacji i wyposażenia obiektów pełniących funkcje kulturalne, rekreacyjne i sportowe. Zakres możliwych inwestycji w ramach tego działania ogranicza się do obiektów i miejsc publicznych, które są inwestycjami nie przynoszącymi dochodu. Odnowa wsi nie ma na celu zastąpić restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa, ale może uaktywnić osobiste zaangażowanie mieszkańców wsi, dać poczucie uczestnictwa we wspólnocie i wzmocnić odpowiedzialność za własną przyszłość. Dlatego też działanie Odnowa wsi, odnoszące się do potrzeb człowieka, które jest działaniem zintegrowanym i uniwersalnym, ma w Polsce znaczenie szczególne. Podstawowymi celami, jakie twórcy programu Odnowy wsi stawiają przed realizującymi projekty związane z tym działaniem, mają być: rozwój i kształtowanie świadomości obywatelskiej i kulturowej mieszkańców; pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej; pobudzanie aktywności gospodarczej; zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń; kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego. 2. Geneza pomysłu. Pomysł na realizację projektu w ramach działania Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego narodził się bezpośrednio z potrzeb mieszkańców gminy Siepraw. Reakcją na potrzeby społeczności lokalnej stały się odpowiednie działania podjęte przez samorządowe władze gminy oraz przedstawicieli władz religijnych z terenu parafii Siepraw. Przedmiotem planowanego przedsięwzięcia ma być budowa wygodnego i bezpiecznego parkingu przy obiektach kościelnych w gminie, dla potrzeb tutejszej ludności oraz przybywających do gminy turystów. Przedsięwzięcie to ma na celu przede wszystkim podniesienie standardu i jakości życia mieszkańców gminy – wybudowany obiekt będzie bowiem służyć nie tylko celom kulturalno – religijnym, ale także będzie stanowić zaplecze dla tutejszej placówki oświatowej, ulokowanej obok wspominanych obiektów kościelnych. Budowa parkingu zwiększy w znaczny sposób bezpieczeństwo osób korzystających z budynków: szkolnego i kościelnych – dziś obiekty te nie posiadają specjalnie wyznaczonych i oznakowanych miejsc parkingowych, jedynie niezabezpieczony w odpowiedni sposób teren Siepraw 2004 5 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego pod tego typu inwestycję, który mieszkańcy użytkują w celach parkowania w nieuporządkowany i chaotyczny sposób. Dzięki budowie parkingu w znaczny sposób poprawi się także atrakcyjność turystyczna gminy, gdyż będzie on służyć pielgrzymom i turystom przybywającym do gminy. Jednocześnie poprawi się sam wygląd terenu przynależącego do najcenniejszych obiektów zabytkowych gminy. Na terenie parkingu – przy zabytkowym kościele p.w. Św. Michała Archanioła - władze gminy, w porozumieniu z jej mieszkańcami, postanowiły ulokować punkt informacji turystycznej, który stanowić będzie bardzo istotną alternatywę dla punktu funkcjonującego obecnie w budynku Urzędu Gminy Siepraw. Urząd Gminy usytuowany jest w dość dużej odległości od głównych atrakcji turystycznych, co stanowi dużą uciążliwość dla turystów i pielgrzymów. Możliwość uzyskania podstawowych informacji o samej Gminie i jej głównych atrakcjach w tak dogodnym dla ruchu turystycznego punkcie, będzie stanowiła ważny element promocji Gminy Siepraw. 3. Położenie geograficzne i administracyjne gminy Siepraw. Gmina wiejska Siepraw jest położona na malowniczych terenach Pogórza Wielickiego, w zlewni rzeki Raby i Skawinki. Ta część Pogórza zwana jest „Garbami Sieprawia”. Gmina jest odległa od stolicy województwa małopolskiego - Krakowa – o zaledwie 18 km, natomiast bezpośrednio graniczy z gminami Wieliczka i Myślenice oraz Dobczyce i Świątniki Górne. Częściowo gmina jest też usytuowana nad powstałym w latach 1985 – 87 Zalewem Dobczyckim, leżącym na styku gmin Siepraw i Dobczyce. W bezpośrednim sąsiedztwie gminy przebiega ważna droga międzynarodowa E77, łącząca Kraków z południową granicą Polski (przejścia graniczne w Cieszynie, Chyżnem i Łysej Polanie), a także droga krajowa 967, łącząca tzw. „Zakopiankę” z drogą E40 Kraków – Przemyśl. Siepraw 2004 6 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Administracyjnie gmina Siepraw przynależy do powiatu myślenickiego, będącego częścią województwa małopolskiego – jest jedną z sześciu gmin wiejskich wchodzących w skład powiatu(oprócz tych, powiat stanowią jeszcze trzy gminy: Myślenice, Dobczyce i Sułkowice). 01. Mapa powiatu myślenickiego W skład gminy wchodzą cztery wsie: Siepraw, Zakliczyn, Czechówka i Łyczanka. Gmina jest dodatkowo podzielona na 6 sołectw: Siepraw I, Siepraw II, Siepraw III, Zakliczyn, Czechówka i Łyczanka. W drugim z nich usytuowany jest Urząd Gminy. Z uwagi na specyficzne ukształtowanie terenu, sołectwa gminy charakteryzuje duże rozproszenie. Znaczną ich część stanowią drobne przysiółki lub grupy kilku gospodarstw. 3.1. Powierzchnia i ludność gminy. Gmina Siepraw zajmuje łączną powierzchnię 31,92 km kw., co stanowi około 5% powierzchni całego powiatu. Na terenie tym zamieszkuje ogółem: 7596 mieszkańców (stan na koniec 2003). Największa liczba ludności, ok. 4100 osób, zamieszkuje stolicę gminy – Siepraw. Kolejne pod względem liczby ludności wioski to: Zakliczyn (ok. 1900 mieszkańców), Czechówka (ok. 1000 mieszkańców) oraz najmniejsza, Łyczanka (ok. 500 mieszkańców). Gęstość zaludnienia w gminie wyniosła według danych GUS z 2000 roku, 236 osób/ km2. Tutejsza ludność pod względem etnicznym to „południowi krakowiacy” – graniczą na tym terenie z „krakowskimi Zagórzanami”, tzw. „Lachami od Myślenic”. Siepraw 2004 7 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego JST 1997 Dobczyce 1998 1999 2000 2001 13 223 13 305 13 421 13 557 13 587 Lubień 8 708 Myślenice 8 756 8 854 8 944 9 011 38 513 38 892 38 977 39 372 39 638 Pcim 9 887 9 945 10 003 10 049 10 143 Raciechowice 5 993 6 005 6 045 6 014 6 018 Siepraw 7 281 7 358 7 435 7 535 7 589 Sułkowice 13 072 13 135 13 218 13 294 13 375 Tokarnia 7 736 7 811 7 855 7 909 8 000 Wiśniowa 6 535 6 561 6 595 6 625 6 644 Powiat myślenicki 110 948 111 768 112 403 113 299 114 005 Województwo małopolskie 3 206 3 215 3 222 3 233 3 240 630 885 525 799 928 02. Stan ludności gmin powiatu myślenickiego wg faktycznego miejsca zamieszkania. 4. Historia gminy. Najwcześniejsze ślady osadnictwa na terenie dzisiejszej gminy Siepraw pochodzą z wczesnego neolitu. W późniejszym okresie pojawili się tu przedstawiciele kultury łużyckiej (ludy wenedzkie lub tracko – dackie), zaś w okresie od IV w. p.n.e. do ok. IV w. n.e. - ludy celtyckie. Po paru stuleciach, ok. VI i VII w. n.e., opustoszałe i zrujnowane osady zasiedlili napływający ze wschodu Słowianie. Istnieją dowody mogące potwierdzać tezę, iż początki niektórych osad gminy Siepraw sięgają czasów plemiennego Państwa Wiślan, czyli wieków VIII – X n.e. Kiedy Bolesław Chrobry rozpoczął podbój kraju Wiślan, ten był prawdopodobnie równie dobrze zorganizowany co Państwo Polan. Ziemie te miały już wtedy za sobą ponad stuletnią przynależność do Państwa Wielkomorawskiego i kilkudziesięcioletnią chrystianizację w obrządku słowiańskim. Według najnowszych badań archeologicznych, w Krakowie, Cieszynie, Wiślicy i Sandomierzu istniały przedpiastowskie świątynie chrześcijańskie – gdy Bolesław Chrobry ustanawiał na tronie biskupa krakowskiego Pompo w 1000 roku, kroniki historyczne wymieniały go już jako trzeciego z kolei. Przed nim było prawdopodobnie dwóch biskupów obrządku słowiańskiego. Jest pewne, że przynajmniej część mieszkańców tych ziem mogła przyjąć chrzest już w IX w. n.e., najprawdopodobniej z rąk misjonarzy wielkomorawskich. Po upadku Państwa Wielkomorawskiego tereny m. in. dzisiejszego Sieprawia zostały zajęte przez Królestwo Czeskie – nastąpiła wtedy druga akcja Siepraw 2004 8 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego chrystianizacyjna. Dlatego od czasu kiedy nastąpił historyczny chrzest Państwa polskiego, za panowania Mieszka I, prawdopodobnie aż do czasów Wielkiej Schizmy w IX w. n.e., współegzystowały na tych terenach dwa obrządki chrześcijańskie: słowiański i łaciński. Osady z rejonu Sieprawia podlegały aż do końca XIII w. lokalnemu ośrodkowi władzy plemiennej, jakim było grodzisko szczyrzyckie, a później dobczyckie. Do dnia dzisiejszego zachowały się ruiny grodziska na górze Grodzisko oraz zamku królewskiego w Dobczycach, wzniesionego w pierwszej połowie XIV wieku, prawdopodobnie przez Kazimierza Wielkiego. Gród na górze Grodzisko, jest nazywany przez źródła historyczne „castrum de Cyrich” lub gród „na Cubiej Górze”. Okres do XI w. n. e. to czas, w którym szczyrzyckie opole płaciło snopowe dziesięciny biskupowi krakowskiemu Lambertowi. Po utworzeniu klasztorów benedyktynów w Tyńcu i Sieciechowie w drugiej połowie XI wieku, snopowe to zaczęli pobierać mnisi z klasztoru w Sieciechowie, a następnie z Tyńca. Około 1230 roku do Szczyrzyca sprowadzili się Cystersi, którzy wznieśli na tym terenie okazałe opactwo. Sam Szczyrzyc od końca XIV wieku stał się stolicą powiatu ( z siedzibą w Dobczycach), do którego aż do roku 1782 należały tereny dzisiejszej gminy Siepraw. W 1782 roku władze austriackie, które zajęły te ziemie w trakcie pierwszego rozbioru Polski, dokonały nowego podziału administracyjnego podległych sobie terenów. Według różnych zapisów wioski obecnej gminy Siepraw przypisane były do różnych powiatów: najpierw myślenickiego (do 1819 roku), następnie wielickiego, aż wreszcie od 1886 roku ponownie do powiatu myślenickiego. Siepraw i Zakliczyn, jako ośrodki administracyjno – gospodarcze wytworzyły się już we wczesnym średniowieczu. Miało to bezpośredni związek z istniejącym już wtedy podziałem parafialnym, ale także ośrodkami władzy rycerskiej. Ośrodki te nie konkurowały ze sobą – Siepraw stanowił bowiem centrum handlowe, podczas gdy Zakliczyn był ośrodkiem władzy rycerskiej Trąbitów – Jordanów. Pod ich władzą znajdowała się od XIV do połowy XVIII wieku niemalże cala ziemia sieprawska. Podział stworzony w tym okresie przetrwał przez kilkaset lat. 4.1. Gmina Siepraw w XVIII - XX wieku. Tereny dzisiejszego powiatu myślenickiego, do którego należy gmina Siepraw, zostały w 1772 roku włączone, jako część Galicji, do zaboru austriackiego. Dokonano nowych, istotnych podziałów administracyjnych, a byłe majątki polskich dziedziców, w tym m. in. zakliczyńskich Trąbitów - Jordanów przeszły w posiadanie skarbu austriackiego. Następnego Siepraw 2004 9 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego podziału terenów powiatu dokonano w ramach reformy 22.III.1782 roku. W tym też czasie powstał wytyczony trakt cesarsko - królewski ze stolicy Gubernium - Lwowa przez Tarnów, Myślenice, Sułkowice, Wadowice na Wiedeń. W 1848 roku wybuchło powstanie krakowskie, które jednak nie wywarło większego wpływu na teren ziemi myślenickiej. Natomiast bardziej znaczący przebieg miała na opisywanych ziemiach „rabacja chłopska”. W dobie autonomii galicyjskiej, w wyniku ustawy Sejmu Galicyjskiego z 1866 roku, Siepraw stał się gminą jednowioskową, otoczoną małymi gminami, pozbawionymi zupełnie możliwości rozwoju. Gminy jednowioskowe zamieszkiwane były często przez kilkaset osób, wśród których przeważali biedni gospodarze, mający na utrzymaniu wielodzietne rodziny. Przybywało gospodarstw karłowatych, kilkuzagonowych. Mieszkańcy wsi często dorabiali do dochodów z rolnictwa; najczęściej pojawiali się krawcy, szewcy, stolarze, cieśle, tkacze, garbarze, kuśnierze i inni. Bardzo podupadła w owym czasie sieprawska, jak i cała galicyjska oświata, co było efektem polityki austriackich zaborców. Szkoła ludowa w Sieprawiu powstała dopiero w 1879 roku. W 1881 roku Siepraw został włączony do nowowskrzeszonej diecezji krakowskiej – miało to zwłaszcza bardzo duży wpływ na poprawę stanu oświaty. Pierwsze lata XX wieku przyniosły duże ożywienie gospodarcze. W Zakliczynie powstało kółko rolnicze, działała cegielnia oraz kasa pożyczkowa Reiffeisena. Polityka gminy zdominowana była przez Polskie Stronnictwo Ludowe. Wraz z wybuchem pierwszej wojny światowej do parafii zakliczyńskiej wkroczyły wojska rosyjskie, dokonując licznych zniszczeń. Wycofały się na wschód dopiero w wyniku kontrofensywy austriacko – niemieckiej. Rejony Sieprawia bardzo zubożały w wyniku powojennych przymusowych dostaw i rekwizycji żywności; brakowało rąk do pracy. Trudną sytuację pogorszyła ogólnie zła kondycja polskiej gospodarki, panująca hiperinflacja oraz światowy kryzys gospodarczy. W okresie międzywojennym coraz trudniej było mieszkańcom Sieprawia utrzymać się z rozdrobnionych gospodarstw. Dlatego też zaczęli poszukiwać innych źródeł utrzymania. Jedni szukali chleba poza granicami kraju - zwłaszcza w kopalniach i hutach we wschodniej Francji, inni zajęli się rzemiosłem: stolarstwem, ciesielką, krawiectwem, szewstwem, ślusarstwem. Dziewczęta i kobiety sieprawskie najmowały się jako pomoce domowe w zamożnych domach krakowskich lub pracowały sezonowo u okolicznych gospodarzy. Druga wojna światowa nie wyrządziła terenom dzisiejszej gminy Siepraw większych szkód. Dopiero w 1945 roku doszło w tym rejonie do krwawych potyczek miedzy wycofującymi się oddziałami hitlerowskimi a wojskami radzieckimi. Zniszczeniu uległy Siepraw 2004 10 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego szkoła w Zakliczynie oraz zakliczyński dwór – ten udało się jednak uratować m. in. dzięki staraniom Instytutu Obróbki Skrawaniem w Krakowie. W odremontowanym budynku dworu powstał już po wojnie, w 1976 roku, ośrodek sanatoryjny. Trudne lata okupacji sprawiły, że wielu mieszkańców zainteresowało się handlem i wyrobem szczotek. Po wojnie tutejsze wyroby szczotkarskie znalazły wiele rynków zbytu. Rosnąca konkurencja sprawiła, że ilość zakładów rzemieślniczych branży szczotkarskiej i związanych ze szczotkarstwem gwałtownie wzrosła, a szczotkarstwo stało się podstawowym źródłem utrzymania Sieprawian. Tradycje szczotkarskie są we wsi żywe do dziś – Siepraw stanowi polskie centrum rzemiosła szczotkarskiego. 4.2. Sołectwo Siepraw. Nazwa Siepraw pochodzi najprawdopodobniej od starosłowiańskiego słowa „siejati” – błyszczeć, jednakże jej etymologia jest bardzo trudna do ustalenia. Pierwsze wzmianki o parafii w Sieprawiu pochodzą z lat 1325-1327 -wynika z nich, że już wcześniej musiała istnieć na tym terenie duża wieś, która mogła posiadać swój własny kościół parafialny. Dlatego też powstanie Sieprawia należy datować na około sto lat wcześniej. Początki Sieprawia związane są ściśle z przebiegającym przez te tereny za panowania Kazimierza Wielkiego węgierskim traktem handlowym i drogą królewską Via Regia, łączącą Kraków z Węgrami (oprócz tego przez teren powiatu myślenickiego przebiegał w XVIII/ XIX wieku inny ważny trakt: cesarsko – królewski, biegnący ze Lwowa przez Tarnów, Wadowice i dalej do Wiednia). Nic więc dziwnego, że mieszkańcy Sieprawia uczynili z handlu i opłat drogowych swoje główne źródło utrzymania. Typowo targowy charakter wsi został prawnie usankcjonowany przez króla Augusta III Sasa w 1745 roku, wraz z nadaniem przywileju targowego. Słynne wtorkowe targi były prawdziwym wydarzeniem w życiu Sieprawia i okolic, do czasu kiedy w XIX w. handel z Węgrami utracił na znaczeniu, a sam Siepraw upodobnił się do innych podkarpackich wiosek. Tradycja targów utrzymała się jednak przez stulecia. Zostały one zlikwidowane dopiero po II wojnie światowej. Pierwszymi dziedzicami Sieprawia byli Wielogłowscy, herbu Stary Koń, pochodzący z najstarszych rodów małopolskich osiedlonych nad rzeką Dłubnią. W pierwszej połowie XVI wieku klucz sieprawski został przyłączony na blisko 300 lat, do majątku Jordanów (herbu Trzy Trąby) z pobliskiego Zakliczyna. Do majątku Jordanów należało oprócz Zakliczyna wójtostwo w Myślenicach. Byli oni także dzierżawcami Żup Krakowskich (Wieliczka, Bochnia). Ród Jordanów utrzymał się na ziemi sieprawskiej do 1761 roku. Po śmierci Siepraw 2004 11 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego wojewody bracławskiego, Michała Jordana w 1740 roku nastąpił powolny podział jego olbrzymiego majątku, a spadkobiercy, coraz częściej popadający w długi i nieumiejętnie gospodarujący swymi włościami, doprowadzili do rozkupienia i upadku dziedzictwa Jordanów. Na przełomie XVIII i XIX wieku wieś przechodziła często z rąk do rąk. Na początku wieku XIX właścicielami Sieprawia zostali Skarbkowie Białobrzescy herbu Abdank (Habdank, Awdaniec), a pod koniec tegoż stulecia baronowie Horoch herbu Trąby. Siepraw liczył wtedy 351 domów i 2255 mieszkańców; posiadał też szkołę ludową. 4.3. Zakliczyn. Nazwa wsi pochodzi od Zaklików – rodu rycerskiego, który podobno miał tu swą siedzibę we wczesnym średniowieczu. Brak źródeł pisanych nie pozwala ustalić daty powstania wsi, szacuje się jednak, że miało to miejsce we wczesnym średniowieczu – nawet w XI lub XII wieku. Od początku powstania, Zakliczyn należał do swych pierwszych właścicieli. Źródła z 1305 roku wymieniają nazwisko Aleksandra de Zaclicino. Nie wiadomo jednak, czy to właśnie on był protoplastą zakliczyńskiego rodu Trąbitów. Parafia zakliczyńska p.w. Wszystkich Świętych powstała prawdopodobnie w tym samym okresie, co parafia w Sieprawiu – ok. XIII wieku. Od początku XV wieku do 1782 roku Zakliczyn należał do powiatu szczyrzyckiego, ze starostwem w Dobczycach. Bardzo burzliwy przebieg miały w Zakliczynie ruchy reformacyjne. W 1566 roku, po przejściu na kalwinizm, ówczesny dziedzic Zakliczyna Mikołaj Wiktor sprofanował, złupił a następnie zburzył tamtejszy kościół parafialny. Rekatolizacja wsi miała miejsce w 1593 roku – zbudowano też wtedy nowy kościół, jednakże prawdziwą działalność duszpasterską podjęto dopiero w 1618 roku. W latach 1773 – 1774 powstał w Zakliczynie istniejący do dziś kościół p.w. Wszystkich Świętych. Pod koniec XIX wieku na terenie wsi powstał majątek dworski, tzw. posiadłość tabularna Józefy z Grabowskich Kopffowej, wdowy po Witoldzie Kopffie. Do dziś zachował się m. in. stary park, stanowiący część kompleksu dworskiego. 4.4. Czechówka. Nazwa tej wsi pochodzi prawdopodobnie od jej założyciela – zasadźcy – którym mógł być Czech z pochodzenia. Wieś powstała na przełomie XIII i XIV wieku i od początku Siepraw 2004 12 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego stanowiła część parafii w Zakliczynie oraz własność rodową rycerzy herbu Trąby Stojowskich. Dopiero w XVI/XVII wieku Stojowscy odsprzedali Czechówkę znakomitym Lubomirskim herbu Szreniawa. Rejestr Poborowy z 1629 roku podaje, że właścicielem Czechówki był Stanisław Lubomirski, hrabia na Wiśniczu, wojewoda ruski i starosta dobczycki, a już w pięćdziesiąt lat po nim Józef Karol Lubomirski, marszałek koronny, hrabia na Wiśniczu i Tarnowie, starosta niepołomicki. Lubomirscy byli w posiadaniu wsi do połowy XVIII wieku. 4.5. Łyczanka. Wieś Łyczanka powstała prawdopodobnie na początku XIV wieku, brak jednak źródeł pisanych, mogących potwierdzić tę datę. Nazwę swą wzięła od wykarczowanych polan – „lic” lub od „łyka”. Od chwili założenia wieś stanowiła własność duchowną; prawdopodobnie w 1440 roku król Władysław Warneńczyk nadał tę wieś kościołowi p.w. Św. Klemensa w Wieliczce. Sytuacja własnościowa wsi nie zmieniła się aż do 1840-50 roku, kiedy to nastąpiło uwłaszczenie chłopów galicyjskich. Administracyjnie, od XV wieku do 1772 roku Łyczanka należała do powiatu szczyrzyckiego. W XVI wieku przeszła spod wielickiej parafii p.w. Św. Klemensa do parafii p.w. Św. Michała Archanioła w Sieprawiu. 4.6. Historyczne postaci. 4.6.1. Aniela Salawa (1881 – 1922). Na przestrzeni wieków w Sieprawiu urodziło się wielu wybitnych ludzi. Najbardziej znaną jest postać Anieli Salawy (1881-1922). Urodziła się ona w Sieprawiu, w bardzo pobożnej, lecz dosyć biednej rodzinie wielodzietnej. Jako nastolatkę oddano ją na służbę do jednej z Podgórskich rodzin. W tym okresie zapoznała się z działalnością tamtejszych oo. Redmptorystów. Kilkakrotnie zmieniała swoich chlebodawców – w okresie pracy dla Państwa Fischerów na krakowskim śródmieściu często uczęszczała do kościoła Franciszkanów, to właśnie oni odegrali ważną rolę w kształtowaniu jej osobowości. W wieku 18 lat przyjęła śluby czystości. Chciała wstąpić do jednego z działających w Krakowie klasztorów, jednakże odmówiono jej z uwagi na słaby stan zdrowia oraz brak potrzebnego posagu. W 1899 roku o. Włodzimierz Ledóchowski założył w Krakowie Stowarzyszenie Sług Katolickich im. Św. Zyty, do którego zapisała się również Aniela Salawa. Przynależność do Siepraw 2004 13 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego „Zytek” zastąpiła jej dom rodzinny. W 1912 roku rozpoczęła nowicjat Trzeciego Zakonu Św. Franciszka, a w rok później złożyła przysięgę tercjarską. Po wybuchu pierwszej wojny światowej podjęła działalność samarytańską w lazaretach wojskowych – opiekowała się rannymi żołnierzami. Pomagała też w zbieraniu żywności dla jeńców wojennych, często kupowała ją za własne pieniądze. Pod koniec wojny zaczęła opadać z sił. Do dawnych chorób dołączyły nowe, m. in. stwardnienie rozsiane, wobec którego lekarze byli bezsilni. Aniela Salawa przez ostatnie cztery lata swego życia zamieszkiwała w przypominającej celę suterenie; utrzymywała się z oszczędności i pomocy od sióstr „Zytek”. Zmarła 12 marca 1922 roku w szpitaliku przy ulicy Mikołajskiej w Krakowie, w opinii świętości. Tuż po jej śmierci ojcowie Franciszkanie zaczęli rejestrować cudowne uzdrowienia, których doznano za przyczyną Anieli Salawy. W 1949 roku dokonano ekshumacji jej doczesnych szczątek i umieszczono je jako relikwie w mensie ołtarza Kaplicy Męki Pańskiej Bazyliki oo. Franciszkanów w Krakowie. Z biegiem lat powstało bogate archiwum książek poświęconych Anieli Salawie, którym opiekują się Franciszkanie. O beatyfikację Anieli Salawy ubiegał się sam Jan Paweł II, jeszcze w okresie gdy sprawował funkcję kardynalską, w 1975 roku. Mieszkańcy Sieprawia ufundowali na cześć Anieli Salawy ołtarz, który powstał na uroczystość jej beatyfikacji; nastąpiła ona 13 sierpnia 1991 roku na krakowskim rynku. Ołtarz został umieszczony w kaplicy nowego kościoła w Sieprawiu, konsekrowanego w 1995 roku. Znalazł się tam też obraz Anieli Salawy poświęcony przez Ojca Świętego oraz jej relikwie. Oprócz tego wyremontowano w Sieprawiu studzienkę, z której Aniela Salawa czerpała wodę – miejsce to jest licznie odwiedzane przez przybywających do parafii pielgrzymów. 4.6.2. Józef Fijałkowski (1913 – 1944). Józef Fijałkowski urodził się w Zawadzie, miejscowości należącej do ówczesnej parafii Siepraw. Kiedy rozpoczęła się druga wojna światowa wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, a następnie do AK. Zorganizował na terenie Zawady tajny punkt łączności i został członkiem Komendy Obwodu AK „Murawa”. Brał w wielu udanych akcjach przeciwko okupantom. W kwietniu 1944 roku hitlerowcy otoczyli, a następnie spacyfikowali dom rodzinny Józefa, jemu samemu jednak udało się zbiec. W kilka dni po tych wypadkach Fijałkowski zorganizował 30 – sto osobowy oddział ludzi, który w ciągu paru miesięcy przekształcił się w sześćdziesięcioosobową, wielonarodową grupę, patrolującą i chroniącą okolice Zawady i Sieprawia. Sam Fijałkowski został niestety zdradziecko zamordowany w niedługim czasie po utworzeniu oddziału. Po jego śmierci oddział Fijałkowskiego przyjął jego Siepraw 2004 14 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego wcześniejszy pseudonim – „Odwet” – i do września 1944 roku brał udział w walkach obok góry „Łysina”. Po zakończeniu wojny zwłoki Józefa Fijałkowskiego przeniesiono na cmentarz Sieprawski, a w Zawadzie postawiono mu piękny pomnik, w kształcie jednego z najwyższych szczytów tatrzańskich. 4.6.3. Kazimierz Doboszewski (1926 – 1992). Urodził się w Sieprawiu; w 1943 roku ukończył gimnazjum Mechaniczne w Świątnikach Górnych. Wszyscy absolwenci gimnazjum zostali skierowani do przymusowej pracy w krakowskiej Zbrojowni. W trakcie pracy Kazimierz Doboszewski dokonywał licznych akcji w ramach zorganizowanego sabotażu, udało mu się także wynieść ze Zbrojowni karabin maszynowy, który później trafił do rąk polskich partyzantów. Zagrożony aresztowaniem wrócił do Sieprawia, gdzie przez jakiś czas się ukrywał. Został przyjęty do Batalionów Chłopskich, brał udział w licznych akcjach i potyczkach. Po wojnie ukończył Akademię Górniczo – Hutniczą w Krakowie. W ciągu życia zebrał bogatą kolekcję starej broni siecznej i kłutej oraz odznaczeń o dużym znaczeniu historycznym i naukowym; zapisał się w historii także jako jeden z czołowych krakowskich kolekcjonerów. 5. Środowisko przyrodnicze gminy. Teren gminy cechują liczne wzniesienia, których wygląd (doliny, parowy) został ukształtowany działaniem potoków, biorących swój początek w Pogórzu Wielickim – Sieprawki, Wolnicy, Kopanki i Leńczówki - będących dopływami rzeki Skawinki. Najwyższe wzniesienie na terenie gminy sięga 375 m n. p. m (rejon Zakliczyna), natomiast najniższy punkt znajduje się na wysokości 251 m n.p.m. (rejon Łysej Góry). Lokalne spadki terenu przewyższają średnio 20%. Ten atrakcyjny i malowniczy krajobraz stanowi duży atut turystyczny gminy. Niestety bogata rzeźba terenu stwarza liczne przeszkody dla swobodnego rozwoju przeróżnych form pozarolniczej działalności gospodarczej; szczególnie dotyczy to budowy dróg i wznoszenia obiektów budowlanych. Główne utrudnienia mają związek z dużą podatnością podłoża na ruchy geodynamiczne (osuwiska, złaziska) oraz zagrożenia erozyjne. 5.1. Budowa geologiczna i gleby. Podłoże terenu gminy zbudowane jest głównie z piaskowców, łupków, zlepieńcy oraz margli uwarstwionych i pofałdowanych, z okresu paleogenu i kredy. Głębsze warstwy podłoża pokryte są przez aluwia piaszczysto – gliniaste lub ilaste. W rejonie Zakliczyna i Czechówki spotkać możemy utwory lessopodobne, a dolinę rzeki Sieprawki wypełniają Siepraw 2004 15 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego głównie aluwia piaszczysto – gliniaste, pochodzące z okresu ostatniego zlodowacenia. Tego rodzaju podłoże – uwarstwione, sfałdowane i nieprzepuszczalne – sprzyja wypływaniu wód wsiąkających w grunt w postaci licznych źródeł i strumieni. Spowodowały one powstanie wielu bardzo malowniczych jarów. Ponad 60% powierzchni gminy zajmują grunty orne i sady, a łąki i pastwiska stanowią około 20% (łącznie 2018 ha), natomiast lasy i tereny zalesione ok. 10%. Z uwagi na górzystość terenu głównym sposobem użytkowania ziemi w gminie jest rolnictwo. Pod względem jakości, gleby Sieprawskie mieszczą się w czterech rodzajach klas: klasa III a, III b, IV a, IV b. 5.2. Klimat. Gmina Siepraw leży w dzielnicy klimatycznej Karpat, w zasięgu umiarkowanie ciepłego piętra klimatycznego. Ten łagodny klimat charakteryzują średnie roczne temperatury ok. 8C i roczna suma opadów przekraczająca 700mm; kulminacja opadów przypada na czerwiec i lipiec, zaś minimum na październik i styczeń. Pokrywa śnieżna zalega na terenie gminy przez okres dwóch miesięcy – styczeń i luty – a jej grubość nie przekracza 20-30cm. Wśród wiejących wiatrów przeważają wiatry południowe, zachodnie i południowo – zachodnie. 5.3. Szata roślinna. Lasy i tereny leśne zajmują jedynie 10% powierzchni gminy Siepraw. Sprzyjające warunki przyrodnicze i geograficzne, tj. żyzne gleby, dobre warunki do osadnictwa, a także bogata wytwórczość i rzemiosło oraz bliskość dających zatrudnienie ośrodków przemysłowych, spowodowały w ciągu upływu lat niemalże całkowitą eliminację naturalnych zbiorowisk roślinnych na obszarze gminy. Na ich miejsce systematycznie wprowadzano zbiorowiska sztuczne i wtórne. Ukształtowało to nową strukturę przestrzenną zasobów przyrodniczych gminy Siepraw. Silnie przekształcone resztki naturalnych zbiorowisk roślinnych (lasów) zachowały się jedynie na terenach mniej dogodnych dla osadnictwa i upraw. Wtórnie wykształciły się natomiast dosyć bogate w faunę i florę zbiorowiska dolin cieków wodnych. Ciekawą grupę roślinną stanowi sztucznie utworzony kompleks drzewny - park dworski w Zakliczynie. Ponadto liczne cenne starodrzewy można znaleźć przy kościołach w Sieprawiu i Zakliczynie. Wszystkie te sztuczne zbiorowiska zostały uznane za cenne pomniki przyrody i są objęte ochroną. Siepraw 2004 16 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 5.4. Środowisko wodne. Gmina Siepraw położona jest w zlewniach dwóch rzek: część południowo – wschodnia, stanowiąca ok.35% powierzchni gminy, leży w zlewni rzeki Raby; pozostała część gminy – w zlewni rzeki Skawinki; tędy płyną: potok Sieprawka i jego dopływ Leńczówkę. Sieprawka uchodzi z kolei do potoku Głogoczówka. Granica miedzy obiema zlewniami przebiega działem wodnym Raby i Skawinki, tj. wzdłuż drogi Myślenice – Wieliczka. Obszar gminy w całości znajduje się w zasięgu stref ochronnych dwóch ujęć wody pitnej: ujęcia ze Zbiornika Dobczyckiego na rzece Rabie (dla potrzeb Krakowa i wsi leżących w pobliżu zbiornika oraz na trasie wodociągu „Raba II”), a także ujęcia na rzece Skawince, dla potrzeb wodociągu „Skawina”. Zasoby wód podziemnych gminy są dosyć ubogie. Nie pozwalają na pokrycie zapotrzebowania na wodę pitną tamtejszej ludności. Dlatego podstawowym źródłem wody jest dla mieszkańców gminy Zbiornik Dobczycki. Istniejące zasoby wód podziemnych nie są w chwili obecnej chronione przed zanieczyszczeniem, ze względu na występowanie na terenie gminy licznych starych i trudnych do zlokalizowania studni kopanych.. 6. Analiza demograficzna. Według bilansu na koniec 2003 roku Gminę Siepraw zamieszkują 7493 osoby. Stanowi to ok. 6,6% ludności powiatu myślenickiego i ok. 0,2% ludności całego województwa. Z roku na rok przybywa ludności – w okresie ostatnich 30 lat liczba mieszkańców gminy wzrosła prawie dwukrotnie. W 1988 roku gminę zamieszkiwało 6633 osób, a już 10 lat później liczba ta wynosiła 7306 mieszkańców. Przyrost ten spowodowany jest przede wszystkim napływem ludności z innych miejscowości, głównie z Krakowa. Wskaźniki przyrostu naturalnego są w gminie dodatnie, jednak liczba urodzeń spada – z wskaźnika 7,1% 1988 roku, do wskaźnika 3,02% w roku 1997 i 4,2% w 2003. Poniższa tabela przedstawia liczbę urodzonych na terenie gminy dzieci, w ostatnich sześciu latach. Siepraw 2004 17 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Lp. Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 1 Siepraw 49 35 61 37 47 50 2 Zakliczyn 28 24 30 31 24 20 3 Czechówka 19 10 9 17 14 15 4 Łyczanka 10 8 9 10 4 2 Razem liczba urodzeń 106 77 109 95 89 87 03. Dzieci urodzone na obszarze gminy 1998-2003. Częste migracje ludności Sieprawia do miast, obserwowane w latach osiemdziesiątych przybrały w chwili obecnej odwrotny kierunek. Ludności napływającej z miast przybywa – w ostatnim czasie blisko połowa pozwoleń na budowę wydanych w gminie, to budowy osób z większych miast (głównie Krakowa), chcących osiedlać się na terenie Sieprawia. W związku z tą tendencją, liczba mieszkańców gminy zwiększyła się o 0,98% w stosunku do 2002 Lubień Myślenice Pcim Raciechow ice 2000 Siepraw Sułkow ice 10 143 6 018 7 589 13 375 8 000 6 644 13 587 9 011 39 372 1999 10 049 6 014 7 535 13 294 7 909 6 625 13 557 8 944 10 003 6 045 7 435 13 218 7 855 6 595 38 977 1998 13 421 8 854 9 945 6 005 7 358 13 135 7 811 6 561 38 892 Dobczyce 13 305 8 756 38 513 9 887 5 993 7 281 13 072 7 736 6 535 13 223 8 708 1997 39 638 roku. 2001 Tokarnia Wiśniow a 04. Zmiana liczby ludności w gminach powiatu myślenickiego w latach 1997 – 2001. Siepraw 2004 18 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 05. Procentowa zmiana liczby ludności w gminach powiatu myślenickiego (w 2001 r. względem 1997 r.) 6.1. Struktura wieku i płci. W 2002 roku przeprowadzono na terenie gminy spis powszechny. Wynika z niego m. in. iż liczba kobiet i mężczyzn jest w Sieprawiu porównywalna, tak w poszczególnych grupach wiekowych, jaki i w ogólnym ujęciu liczby mieszkańców gminy. Z kolei wskaźnik feminizacji dla całego powiatu myślenickiego wynosi 1,00, przy czym najwyższy jest w gminie Dobczyce (1,02), a najniższy w gminie Tokarnia (0,94). Co ciekawe, na 9 gmin powiatu aż w 5 istnieje przewaga liczby mężczyzn nad liczbą kobiet. Poniższa tabela ukazuje strukturę demograficzną osób zamieszkałych w poszczególnych wsiach należących do gminy, według stanu na koniec 2003 roku (liczba mieszkańców 7596). Miejscowość Wiek<18 dorośli 0-6 7-15 16-19 20- 20- Pow Pow 60 65 60 65 M K M K M K M K M K M K M K Czechówka 140 160 381 375 41 47 65 81 41 41 290 335 84 Łyczanka 77 66 185 180 18 26 38 30 25 14 134 153 Siepraw 539 532 1548 1490 139 142 283 269 158 156 1120 Zakliczyn 272 275 696 680 80 75 138 158 73 64 Razem 1028 1033 2810 2725 278 290 524 538 297 275 Razem K M 31 521 535 47 23 262 246 1263 387 192 2087 2022 529 591 148 67 968 955 2073 2342 666 313 3838 3758 06. Struktura demograficzna mieszkańców gminy Siepraw (stan na koniec 2003 r.). Siepraw 2004 19 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego W poniższej tabelce z kolei przedstawiono zestawienie struktury płci ludności w gminie w porównaniu z podobną strukturą w powiecie i całym województwie małopolskim kobiety 1997 1998 1999 2000 2001 na 100 mężczyzn w 2001 r. mężczyźni 3 640 3 669 3 702 3 773 3 806 kobiety 3 641 3 689 3 733 3 762 3 783 mężczyźni 55 359 55 736 56 116 56 564 56 965 kobiety 55 589 56 032 56 287 56 735 57 040 Siepraw 99,4 POWIAT MYŚLENICKI 100,1 WOJEWÓDZTWO mężczyźni 1 561 542 1 566 012 1 569 254 1 574 910 1 578 176 MAŁOPOLSKIE kobiety 1 645 088 1 649 873 1 653 271 1 658 889 1 662 752 105,4 07. Struktura ludności wg płci w latach 1997 – 2001. 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% w w ieku przedprodukcyjnym w w ieku produkcyjnym w w ieku poprodukcyjnym Dobczyce 28,30% 59,40% 12,30% Lubień 29,90% 57,30% 12,80% Myślenice 27,40% 59,40% 13,20% Pcim 29,00% 57,80% 13,20% Raciechow ice 27,70% 56,10% 16,20% Siepraw 28,10% 58,50% 13,40% Sułkow ice 28,60% 59,00% 12,30% Tokarnia 31,50% 56,60% 11,90% Wiśniow a 29,20% 56,80% 14,00% 08. Struktura ludności wg grup wiekowych w gminach powiatu myślenickiego (stan z 2001 r.). Siepraw 2004 20 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 6.2. Struktura wykształcenia. Analiza poziomu wykształcenia mieszkańców gminy Siepraw, biorąc pod uwagę parametr płci, wykazuje zgodność z panującymi w Polsce tendencjami i pokazuje wyższy poziom wykształcenia kobiet. Kobiety z wykształceniem wyższym stanowią w gminie 2,3% ogółu mieszkańców – mężczyźni natomiast 1,8%; kobiety z wykształceniem średnim i policealnym to 13,0%, gdy mężczyźni – 7,9%.Wśród mężczyzn dominują osoby z wykształceniem zawodowym, co stanowi 37,5% ogółu mieszkańców gminy (kobiety z wykształceniem zawodowym to 14,5%). Poziom wykształcenia mieszkańców Gminy Siepraw w 2002 roku. 0%4% 21% 37% 38% wyższe policealne i średnie zasadnicze zawodowe podstawowe ukończone, nieukończone i bez wykształcenia podstawowego nieustalone 09. Poziom wykształcenia mieszkańców Gminy Siepraw ogółem w 2002 r. Poziom wykształcenia wśród kobiet w 2002 roku Poziom wykształcenia wśród mężczyzn w 2002 roku 0% 5% 0% 4% 25% 42% 16% 33% 47% 28% wyższe wyższe policealne i średnie policealne i średnie zasadnicze zawodowe zasadnicze zawodowe podstawowe ukończone, nieukończone i bez wykształcenia podstawowego podstawowe ukończone, nieukończone i bez wykształcenia podstawowego nieustalone nieustalone 10. Poziom wykształcenia kobiet i mężczyzn w Gminie Siepraw w 2002 r. Siepraw 2004 21 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 7. Gospodarka gminy Siepraw. Ze względu na ukształtowanie terenu, gmina Siepraw ma przede wszystkim charakter rolniczo – przemysłowy. W ostatnich latach coraz bardziej jednak rozwija się na tym terenie drobna działalność produkcyjno – handlowa i usługowa. Na terenie gminy jest obecnie zarejestrowanych około 750 podmiotów gospodarczych. Rezydują tu głównie firmy zajmujące się rzemiosłem – w dużej mierze są to zakłady szczotkarskie. Oprócz szczotek i pędzli, sieprawskie firmy produkują także parkiety, kłódki oraz półfabrykaty do ich produkcji. Istnieją także liczne hurtownie i zakłady obróbki drewna: tartaki, stolarnie itp. Powstają także na terenie gminy zakłady usługowe i rozrywkowe, jednakże ich liczba w stosunku do firm produkcyjno – handlowych jest znikoma. Do największych firm w gminie, należą: ,,Krak-Sitexi" Sp. z o.o., ,,Crawtico", FPH ,,Matoga” s.c., ,,Hydroland" s.j., Zakłady Drzewne ,,Madrew", ,,Metalplast" s.c., Zakład Ślusarsko-Szczotkarski w Zakliczynie, F.P.H.U. ,,MARBAD- KRAKÓW" oraz ,,CARPATIA" s.j. Brak jest na terenie gminy większych zakładów przemysłowych, dlatego spora część mieszkańców pracuje w zakładach w pobliskich ośrodkach miejskich. Umożliwia to dobrze rozwinięta i sprawna komunikacja. Poniższa tabela przedstawia liczbę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy w ostatnich pięciu latach. Jak widać liczba ta stale, a ostatnio nawet gwałtownie rośnie. Liczba podmiotów Rok gospodarczych 1999 455 2000 425 2001 482 2002 662 2003 735 11. Podmioty gospodarcze w Gminie Siepraw w 2003 r. 7.1. Rynek pracy. Pracujący z terenu gminy Siepraw stanowią 3,5% ogółu pracujących w powiecie myślenickim, natomiast pracujące kobiety z gminy Siepraw stanowią 3,3% tej grupy. Największy procentowo udział w stosunku do całego powiatu mają ludzie zajmujący się Siepraw 2004 22 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego rolnictwem, łowiectwem i leśnictwem – 9% ogółu zajmujących się tą dziedziną w powiecie, następne pozycje zajmują: ludzie świadczący usługi rynkowe (3,9% ogółu w powiecie), usługi nierynkowe (3,5%) oraz pracujący w przemyśle i budownictwie (3,2%). W skali całego powiatu struktura zatrudnienia wygląda następująco: 40,9% mieszkańców powiatu myślenickiego jest zatrudnionych w przemyśle i budownictwie, 35,3% w usługach nierynkowych, 23% w usługach rynkowych i 0,8% w rolnictwie. Większość mieszkańców gminy utrzymuje się z pracy najemnej, na drugim miejscu jest praca na własny rachunek, w tym we własnym gospodarstwie rolnym. Na trzecim miejscu występują niezarobkowe źródła dochodów. Ludność utrzymująca się Wyszczególnienie Z pracy Z ogółem najemnej Na własny pozostałych źródeł rachunek Mężczyźni 3709 1802 830 Kobiety 3819 1702 Razem 7528 3504 W tym emerytury renty 1074 181 727 745 1369 239 949 1575 2443 420 1676 12. Ludność Gminy Siepraw wg źródeł dochodów w 2003 r. Drobna wytwórczość, szeroko rozwinięta w gminie, to jak już wiemy głównie zakłady szczotkarskie – w większości są one prowadzone na zasadzie firm rodzinnych. Tylko nieliczne zatrudniają dodatkowych pracowników. Ostatni okres jest szczególnie trudny dla tych firm z uwagi na trudności z rynkiem zbytu. Większość mieszkańców gminy pracuje w sąsiednich aglomeracjach miejskich: Kraków, Myślenice. Funkcjonujące na terenie gminy Siepraw zakłady pracy, nie będące zakładami rzemieślniczymi, to: Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” – prowadząca zakład piekarniczy, szereg sklepów i lokali gastronomicznych; Urząd Gminy Siepraw wraz z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej – zatrudniają w sumie 30 osób; Gminny Ośrodek Kultury i Biblioteka –zatrudniające 3 osoby w formie umów o pracę; Szkoły – zatrudniają łącznie ok. 100 nauczycieli i ok. 20 osób obsługi; Praktyki lekarskie – zatrudnionych ok. czterech lekarzy; Siepraw 2004 23 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Praktyki pięciu pielęgniarek. Wyłącznie w gospodarstwach rolnych pracuje jedynie 320 osób. Gospodarstwa w większości nie korzystają z pracy najemnej. Liczba osób pracujących (pracownicy pełnozatrudnieni - łącznie z sezonowymi i zatrudnionymi dorywczo, niepełnozatrudnieni w głównym miejscu pracy, właściciele i współwłaściciele - z wyłączeniem spółek kapitałowych, którzy nie pracują, a wnoszą jedynie kapitał i pomagający członkowie rodziny, osoby wykonujące pracę nakładczą oraz agenci) w poszczególnych gminach powiatu sukcesywnie maleje. W całym powiecie myślenickim w 2001 r. pracowało o 8,0% osób mniej niż w 1997 r. (liczba pracujących kobiet zmalała w tym czasie o 7,8%). W gminie Siepraw zaobserwowano w latach 1997 – 2001 największy ubytek pracujących - o 30,3%. 1997 1998 1999 2000 2001 zmiana 2001/1997 ogółem 690 646 590 637 481 -30,3% kobiety 311 283 298 336 234 -24,8% ogółem 14 873 14 921 14 686 14 262 13 678 -8,0% kobiety 7 647 7 742 7 645 udział kobiet w 2001 48,6% Siepraw Powiat Myślenicki Województwo Małopolskie 51,6% ogółem 7 274 729 246 722 142 691 805 634 758 7 053 613 042 -7,8% -15,9% 49,3% kobiety 347 466 347 075 338 036 309 879 302 093 -13,1% 13. Pracujący w Gminie Siepraw: ogółem i kobiety. 7.1.1. Niepełnosprawni w gminie. W 2002 roku w gminie Siepraw było 1602 osób niepełnosprawnych (w tym 898 kobiet) – stanowi to liczbę 21% ogółu mieszkańców gminy. Niepełnosprawni w wieku produkcyjnym stanowili grupę 740 osób; w wieku poprodukcyjnym - 820 osób; w wieku przedprodukcyjnym – 42 osoby. 7.1.2. Struktura bezrobocia. Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Myślenicach, struktura bezrobocia w Gminie Siepraw w 2003 roku przedstawiała się następująco: Siepraw 2004 24 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Staż pracy Wiek 15- 18- 25- 35- 45- 55- 60- do 1 17 24 34 44 54 59 64 1-5 rok Czas pozostawania bez pracy 5- 10- 20- 30 10 20 bez Do 1 1-3 3-6 6-12 30 lat stażu miesiąc 12- Pow. 24 24 79 139 i> Gmina 0 166 106 88 78 9 1 2759 1936 1592 1203 107 2 116 67 48 81 32 4 99 9 2334 1055 763 929 518 58 1950 31 64 77 59 Siepraw Powiat 447 1085 1048 1206 1416 2405 Myślenicki 14. Struktura bezrobocia w Gminie Siepraw w 2003 r. W gminie Siepraw bez pracy pozostaje 3129 osób, z czego zarejestrowane jako bezrobotne są 594 osoby; pozostała grupa to osoby bierne zawodowo. Analiza struktury bezrobocia według wieku wskazuje na najwyższy poziom bezrobocia w grupie wiekowej 18 – 24 lat. Grupa ta stanowi około 37% ogółu osób pozostających bez pracy w gminie Siepraw. Druga pod względem liczebności, stanowiąca ok. 23,6% ogółu jest grupa wiekowa 25 – 34 lat. Gmina Siepraw zajmuje trzecie miejsce wśród gmin powiatu, pod względem najmniejszej liczby bezrobotnych, tuż za gminami Wiśniowa i Raciechowice. W Wiśniowej bezrobocie sięga 5,2% ogółu w powiecie, w Raciechowicach – 5, 4%, zaś w gminie Siepraw 5,9% bezrobocia w powiecie. Procentowo, poziom bezrobocia w gminie Siepraw na tle powiatu Myślenickiego w 2003 roku pokazuje poniższy wykres. 3000 2500 2000 1500 1000 Pow iat Myślenicki Gmina Siepraw 500 0 15- 18- 25- 35- 45- 55- 6017 24 34 44 54 59 64 Wiek Poziom bezrobocia w Gminie Siepraw w 2003 roku na tle Pow iatu 15. Poziom bezrobocia w Gminie Siepraw na tle powiatu w 2003 r. Siepraw 2004 25 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 7.1.3. Wykształcenie a struktura bezrobocia w gminie. Jak pokazuje poniższa tabela, najmniej osób bezrobotnych jest wśród mieszkańców gminy z wykształceniem wyższym – tylko 238 osób, co stanowi 1,3% ogółu mieszkańców. Na drugim miejscu znajdują się osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym – 2,5% mieszkańców, na trzecim z policealnym i średnim zawodowym – 19,5%, zaś najwięcej bezrobotnych występuje w grupie z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym, bo aż 31,2% ogółu mieszkańców gminy Siepraw. Wyszczególnienie Ogółem Aktywni zawodowo razem Ogółem pracujący Bierni zawodowo bezrobotni Nieustalony status na rynku pracy 5808 3239 2645 594 2535 34 238 1212 2176 194 875 1618 190 715 1287 4 160 331 41 327 546 3 10 12 2172 10 550 2 451 2 99 - 1618 3 4 5 -w tym w wieku produkcyjnym...................... 4402 3091 2499 592 1281 30 Kobiety 2966 1364 1070 294 1581 21 Wykształcenie: -wyższe................................ -policealne i średnie............ -zasadnicze zawodowe........ -podstawowe ukończone, nieukończone i bez wykształcenia szkolnego..... -nieustalone........................ Wykształcenie: -wyższe................................ -policealne i średnie............ -zasadnicze zawodowe........ -podstawowe ukończone, nieukończone i bez wykształcenia szkolnego..... -nieustalone........................ 136 754 843 109 503 512 108 396 371 1 107 141 25 244 324 2 7 7 1226 7 239 1 194 1 45 - 986 2 1 4 -w tym w wieku produkcyjnym...................... 2079 1275 982 293 785 19 2842 1875 1575 300 954 13 102 458 1333 85 372 1106 82 319 916 3 53 190 16 83 222 1 3 5 946 3 311 1 257 1 54 - 632 1 3 1 2323 1816 1517 299 496 11 Mężczyźni Wykształcenie: -wyższe................................ -policealne i średnie............ -zasadnicze zawodowe........ -podstawowe ukończone, nieukończone i bez wykształcenia szkolnego..... -nieustalone........................ -w tym w wieku produkcyjnym...................... 16. Wykształcenie a struktura bezrobocia w Gminie Siepraw w 2003 r. Siepraw 2004 26 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 7.2. Dochody gminy. Dochody gmin województwa małopolskiego wzrosły według ostatnich danych z 2002 roku o 9,4% w stosunku do roku poprzedniego – 2001, przy czym wzrost ten wynikał głównie ze wzrostu dochodów własnych (o 9,7%) i dochodów z tytułu subwencji (o 10,6%). Nastąpił także wzrost dochodów z tytułu dotacji, jednakże tu jedynie o 2,9%. Pomimo jednoczesnego wzrostu dochodów gmin w przeliczeniu na jednego mieszkańca, nadal utrzymują się w tej mierze duże dysproporcje – kwota ta (bez dotacji) mieści się w przedziale od 887,8 zł do 2343,2 zł. Oprócz dochodów wrosły również w ostatnim okresie wydatki gmin. Dynamika wydatków gminnych w skali województwa wyniosła 6,8%. Gminy o najwyższej dynamice wykazały wzrost dochodów o 76% (gmina Muszyna) lub ich spadek o 25%(gmina Spytkowice). Łączna wielkość deficytu gmin małopolskich wyniosła w 2002 roku 110,6mln zł. Gmina Siepraw pod względem dochodów własnych na jednego mieszkańca mieści się w grupie gmin przeciętnych, ale poniżej średniej wojewódzkiej. Dynamikę dochodów oraz wysokość dochodów własnych gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca w ostatnich latach obrazuje poniższa tabela. Dla porównania umieszczono w niej dane średniej dla województwa. Lp. Wyszczegól 1999 2000 2001 2002 -nienie Dyna Dochody mika własne na docho 1 dów mieszkańc ogółe a w zł m Dochody Dochody Dochody Dochody Dochody Dochody Dochody 1 ogółem własne ogółem własne ogółem własne ogółem Dochody W 2002 w zł w zł w zł w zł w zł w zł w zł własne w zł roku 7261607 2969473 7877826 2944493 8564082 3119591 9693249 Siepraw 335865 113% 447,8 112% 583,5 0 2 Średnia woj. 17. Dochody Gminy Siepraw. Dochody budżetowe gminy Siepraw ogółem, w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosły w ostatnich latach: 1018 PLN (1997 r.) i 1046 zł (2000 r.) – co stanowiło 74,3% średniej krajowej i 78,8% średniej dla województwa małopolskiego. Według ostatnich Siepraw 2004 27 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego znanych danych, dochody gminy w 2001 roku wyniosły 1128 PLN, w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Natomiast wydatki wyniosły odpowiednio:1027 PLN (1997 r.) i 1219 PLN (2001 r.). 7.2.1. Budżet. Budżet gminy Siepraw na rok 2004 został uchwalony w dniu 05.02.2004 na posiedzeniu Rady Gminy. Po stronie dochodów uchwalono kwotę 12 661 111zł, a po stronie wydatków kwotę 13 617 849zł. Zaplanowany deficyt w wysokości 956 738 zł zostanie pokryty przychodami pochodzącymi z planowanych pożyczek na zadania inwestycyjne. W budżecie na rok 2004 przeznaczono na inwestycje gminne kwotę 4 622 480zł, co stanowi 34% ogółem planowanych wydatków. Największą pozycję po stronie wydatków w gminie w 2004 roku stanowią kwoty przeznaczone na oświatę, m. in. na szkoły podstawowe, gimnazjum, przedszkole i dowożenie uczniów do szkół – stanowić to będzie ok.48% wydatków z budżetu gminy. 7.3. Polityka inwestycyjna gminy. Jednym z głównych celów strategicznych, jakie postawiła przed sobą gmina Siepraw jest stworzenie dobrych warunków dla inwestycji gospodarczych. 7.3.1. Plany zagospodarowania przestrzennego. Gmina Siepraw nie posiada na chwilę obecną planów zagospodarowania przestrzennego dla większej części wsi Siepraw i całej wsi Łyczanka (akceptacja i uchwalenie przygotowanych planów nastąpi prawdopodobnie w lipcu 2004). Plany takie posiadają natomiast wsi: Czechówka i Zakliczyn – zostały one uchwalone 30.12.2003 roku. Wolne tereny inwestycyjne w gminie zajmują powierzchnię 0,78 ha (obiekty usługowo-handlowe, biurowe itp.). Ze względu na ochronę zlewni Zbiornika Dobczyckiego, wyłączone z terenów pod inwestycje są obszary leżące w jego okolicy, głównie we wsi Czechówka. 7.3.2. Zachęty i ulgi inwestycyjne. Aby skutecznie przeciwdziałać bezrobociu i przyspieszyć rozwój gospodarczy gminy, Rada Gminy przyjęła uchwałę dotyczącą zwolnień z podatku od nieruchomości dla inwestujących w gminie przedsiębiorców – Uchwała Nr XIII/117/2003 Rady Gminy Siepraw z dnia 11 września 2003. W myśl tej uchwały zwolnienie z płatności podatku od nieruchomości Siepraw 2004 28 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego przysługuje podatnikom prowadzącym działalność gospodarczą, którzy tworzą dzięki temu zwolnieniu nowe miejsca pracy. Zwolnienie przysługuje w takiej wysokości ustalonego wymiaru podatku, jaką stanowi procentowy stosunek nowych miejsc pracy (pełny wymiar), do dotychczasowego zatrudnienia u podatnika (w dniu ubiegania się o zwolnienie). ilość nowych miejsc pracy/ dotychczasowe zatrudnienie Wysokość zwolnienia nie może przekroczyć 50% wysokości podatku od nieruchomości za dany rok podatkowy. Jeśli przedsiębiorca utworzy powyżej 20 nowych miejsc pracy może liczyć nawet na 4 - letni okres zwolnienia. Zwolnienie przysługuje też na następujące okresy: 3 lata – gdy utworzonych zostanie więcej niż 10 do 20 nowych miejsc pracy, na 2 lata – więcej niż 5 do 10 miejsc pracy oraz na 1 rok – gdy utworzone zostanie 1 do 5 nowych miejsc pracy. Zwolnienia, o których mowa, stanowią regionalną lub horyzontalną pomoc publiczną dla przedsiębiorców na tworzenie nowych miejsc pracy, w myśl Ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców( Dz. U. Nr 141 poz. 1177 ze zm.). W związku z zapisami tejże ustawy, gmina nie udziela zwolnień w sektorach uznanych za wrażliwe. 7.3.3. Lokalne zrzeszenia przedsiębiorców. W celu nawiązania współpracy samorządu Gminy z przedsiębiorcami i organizacjami społecznymi działającymi na terenie gminy, w grudniu 2003 roku zorganizowano spotkanie przedstawicieli tych trzech grup. Wyłoniono wtedy Forum Trzech Sektorów, w skład którego weszło dziewięć przedsiębiorstw. Zespół ten ma za zadanie konsultować działania ujęte w budżecie gminy, służyć pomocą w organizowaniu spotkań z przedstawicielami Urzędu Skarbowego i Urzędu Pracy oraz innych instytucji, oraz przede wszystkim ułatwiać dialog pomiędzy gminą a przedsiębiorcami. Według założeń, w wyniku tej trójstronnej współpracy mają zostać osiągnięte korzyści w postaci wzrostu aktywizacji mieszkańców gminy Siepraw, a co za tym idzie rozwoju inicjatyw społecznych i gospodarczych, a także integracja społeczności lokalnej i rozwój gospodarczy. Pierwsze działania Forum podjęło w lutym 2004 roku - do wszystkich firm działających w gminie rozesłano przygotowaną przez Forum ankietę, dotyczącą podstawowych informacji o tych firmach. Zebrane w ten sposób informacje zostaną umieszczone na stronie internetowej gminy. Siepraw 2004 29 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 7.4. Pomoc społeczna. Do zadań własnych gmin z zakresu pomocy społecznej należą m. in. udzielanie schronienia, posiłku, ubrania osobom tego pozbawionym oraz posiłku dzieciom i młodzieży w okresie nauki szkolnej; ponadto prowadzenie usług opiekuńczych oraz pomoc finansowa na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne. Oprócz tych, gmina ma obowiązek w ramach zadań własnych udzielać różnego rodzaju zasiłków finansowych (np. na wypadki losowe) i w naturze (odzież itp.), a także pomocy ekonomicznej na usamodzielnienie się. W ramach tych zadań, wartość średniego rocznego świadczenia w przeliczeniu na osobę w rodzinach korzystających z pomocy społecznej, wyniosła dla całego województwa małopolskiego w 2002 roku ( w tym dla gminy Siepraw) 197,3zł. Z kolei wartość średniego rocznego świadczenia w ramach zadań zleconych gminom, w przeliczeniu na jedną osobę w rodzinach objętych pomocą, wyniosła w roku 2002 dla województwa małopolskiego 726,6zł. Do zadań zleconych należą przede wszystkim przyznawanie zasiłków celowych i stałych, rent socjalnych, zasiłków okresowych i specjalnych oraz zasiłków okresowych gwarantowanych. Najwięcej środków w ramach tych zadań pochłaniają te o charakterze długoterminowym, czyli: renty socjalne (55,7% sumy zadań zleconych), zasiłki stałe(11,7%) i zasiłki okresowe gwarantowane (2,6%). Z pomocy gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sieprawiu korzysta 85 rodzin, co stanowi 5,3% rodzin gminy (stan na koniec 2002 roku). W rodzinach objętych pomocą 1 lub więcej członków rodziny jest osobą bezrobotną. Liczba korzystających z pomocy stale wzrasta. 8. Rolnictwo. Podstawową funkcją gminy Siepraw, pomimo stosunkowo słabej jakości gleb, jest od wielu lat rolnictwo, chociaż z roku na rok zwiększa się liczba osób utrzymujących się ze źródeł pozarolniczych. W rolnictwie gminy przeważa kierunek ogólny, większość gospodarstw jest silnie rozdrobniona, co utrudnia produkcję na większą skalę. Dlatego też większość produkcji rolnej jest wykonywana przez indywidualnych rolników, na potrzeby własne poszczególnych gospodarstw. Ponadto spora część gruntów jest odłogowana, z uwagi na nieopłacalność prowadzenia na nich upraw. Kilka gospodarstw prowadzi specjalistyczną hodowlę, np. kóz mlecznych, kur niosek i brojlerów. Siepraw 2004 30 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Większość gospodarstw rolnych stanowią małe gospodarstwa, o powierzchni do 2,5 ha, nastawione głównie na produkcję pszenicy. Zdecydowana większość z nich popadła w głęboki kryzys, co jest przyczyną wielu problemów gminy. Poniżej, w formie kilku tabel, zostały przedstawione różne informacje charakteryzujące rolnictwo i hodowlę w gminie. klasa gruntu powierzchnia (w ha) udział III a 36,1200 2,0% III b 519,0622 29,4% IV a 856,1785 48,5% IV b 297,4992 16,9% V 51,4150 2,9% VI 4,2600 0,2% VI z 0,0330 0,0% Razem 1 764,5679 100,0% 18. Klasy gruntów ornych i ich powierzchnia w Gminie Siepraw. Wyszczególnienie Liczba gospodarstw Powierzchnia w ha Ogółem 1489 2360 Do 1 ha 686 408 1-5 ha 782 1750 5 – 10 ha 18 128 10 ha i więcej 3 74 19. Liczba i powierzchnia gospodarstw rolnych w gminie. Wyszczególnienie Ogółem Liczba gospodarstw 1489 Prowadzące wyłącznie działalność rolniczą. 638 Prowadzące wyłącznie działalność pozarolniczą 156 Prowadzące działalność rolniczą i pozarolniczą 180 Nieprowadzące działalności rolniczej i pozarolniczej. 515 20. Gospodarstwa rolne wg prowadzonej działalności gospodarczej – stan na koniec 2002 r. Siepraw 2004 31 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Wyszczególnienie Liczba gospodarstw Bydło 312 Trzoda chlewna 90 Owce 4 Kozy 30 Konie 29 Drób 389 Pozostałe 115 21. Liczba gospodarstw w gminie utrzymujących zwierzęta. Wyszczególnienie Liczba Bydło 537 Trzoda chlewna 335 Owce 10 Kozy 177 Konie 38 Drób 92005 Obsada zwierząt na 100 ha w 26 szt. 22. Liczba zwierząt gospodarskich w gospodarstwach gminy. 9. Infrastruktura techniczna w gminie. Gmina Siepraw posiada bardzo dobrze rozwiniętą infrastrukturę techniczną, pod tym względem plasuje się w czołówce gmin małopolskich. Cała gmina jest objęta siecią gazowniczą, energetyczną oraz wodociągową. 9.1. Energia elektryczna. Zaopatrzenie odbiorców w gminie w energię elektryczną odbywa się ze źródeł zasilania leżących poza gminą – z GPZ Skawina i GPZ Myślenice. Przez samą gminę biegnie sieć niskiego i średniego napięcia oraz linia wysokiego napięcia. Całość sieci pracuje w przeważającej mierze w wykonaniu napowietrznym. 100% gospodarstw domowych gminy Siepraw 2004 32 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego jest zaopatrzonych w instalację elektryczną. Cała sieć energetyczna liczy ok. 69 km długości – z tego 34 km to sieć wysokiego napięcia. Stacje transformatorowe rozmieszczone są w 35 miejscach gminy – z tej liczby 5 stacji wymaga wymiany z uwagi na zły stan techniczny i niedobre parametry robocze. Zapotrzebowanie na energię elektryczną na całym terenie gminy jest realizowane w 100%, zarówno jeśli chodzi o potrzeby produkcyjne, jak i bytowe mieszkańców. Sieć energetyczna Długość sieci w kilometrach Transformatory Rok W Miejscowość Rodzaj sieci Stopień całkowita dobrym Wymagająca Całkowita Wymagające założenia elektryfikacji sieci w% stanie remontu liczba remontu Siepraw 24 15 9 14 1 1955 100 Zakliczyn 29 15 14 7 3 1964 100 3 3 6 1 1967 100 10 8 2 8 - 1966 100 69 41 28 35 5 Czechówka Napowietrzna 6 Łyczanka Razem 23. Zestawienie parametrów sieci energetycznej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 r.). 9.2. Zaopatrzenie w wodę. Zaopatrzenie w wodę realizują w gminie wodociągi gminne oraz prywatne ujęcia powierzchniowe. Obecnie wodociągi obejmują swym zasięgiem 90% mieszkańców gminy. Pozostała część zaopatrywana jest w wodę z lokalnych studni. Wodociąg zbiorowy, o łącznej długości czynnej sieci 102,6 km (bez przyłączy) zaopatruje 1255 gospodarstw domowych. Sieć ta zabezpiecza w sposób wystarczający potrzeby produkcyjne i bytowe mieszkańców. Gmina nie posiada na swoim terenie zbiorników wody pitnej, dlatego partycypowała w budowie dwóch zbiorników: na Gorzowie w gminie Wieliczka i na Piasnej Górce w gminie Świątniki Górne. Zbiorniki te są źródłem wody pitnej dla większej części sieci wodociągowej. Woda do wodociągu gminnego kupowana jest z wodociągów: Świątniki Górne; Myślenice; Wieliczka; Dobczyce. Siepraw 2004 33 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Gmina Siepraw nie posiada zbiorników naturalnych i sztucznych, mogących gromadzić wodę dla potrzeb rolnictwa, w przypadku występowania suszy. Istnieją plany związane z budową zbiornika na Przysiółku Pasternik we wsi Siepraw, jednak do zrealizowania tej inwestycji potrzebne będą gminie środki zewnętrzne. Sieć wodociągowa Budynki mieszkalne i Miejscowość zbiorowego zamieszkania Woda Długość przyłączone do sieci dostarczona czynnej sieci wodociągowej gospodarstwom Lata realizacji Mieszkania w zbior. i indyw. inwestycji tych Gosp. Rolnym budynkach w dam3 rozdzielczej (bez Budynki przyłączy) w km Siepraw 53,8 685 686 81,9 1997-1998 Zakliczyn 25,4 337 337 33 1994-1995 Czechówka 15,9 147 147 15,6 1995-1997 Łyczanka 5,5 95 99 13,2 1995-1996 102,6 1307 1308 143,7 1994-1998 Razem 24. Zestawienie parametrów sieci wodociągowej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 roku). 180 120 60 0 Dobczyce Lubień Myślenice Pcim 1997 1998 1999 2000 2001 109,3 129,7 130,5 131,7 131,9 42 42 42 42 42 107,7 114,8 158,9 158,9 158,9 1,3 1,3 1,3 1,3 3,4 37,4 44,9 49,7 64,7 98 100,6 100,7 100,7 100,7 Raciechow ice Siepraw 25. Długość czynnej sieci wodociągowej w gminach powiatu myślenickiego w latach 1997 – 2001. Siepraw 2004 34 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 9.3. Kanalizacja. Do końca maja 2004 roku siecią kanalizacyjną zostało objętych ok. 42% budynków gminnych, podłączonych do wodociągu gminnego. Obecnie łączna długość sieci kanalizacyjnej w gminie wynosi 38,3 km (bez przykanalików), a podłączonych do niej jest 443 gospodarstw domowych. Cała istniejąca w gminie sieć jest nowa (budowę rozpoczęto w 1997 roku). W roku 2002 roku wykonano w Sieprawiu 128, a w 2003 roku 135 podłączeń do budynków. W ramach „Kompleksowego programu utrzymania czystości w zlewni Raby od źródeł do zapory w Dobczycach” wykonano także 180 przyłączeń we wsi Zakliczyn. Gmina Siepraw jest w trakcie realizacji inwestycji budowy kanalizacji. Na rok 2004 zaplanowano wykonanie 5,8 km sieci kanalizacyjnej w Sieprawiu, a w następnych latach planuje się budowę kolejnych 15 km w Sieprawiu oraz ok. 50 km w Czechówce i w pozostałej części Zakliczyna. Ścieki gminne odprowadzane są do wybudowanej w Sieprawiu w latach 1999-2002, mechaniczno – biologicznej oczyszczalni ścieków. Jej przepustowość wynosi 318,00 m3/ dobę. Istnieje możliwość rozbudowy istniejącej oczyszczalni, w miarę przybywania sieci 74,2 74,2 1997 1998 Dobczyce Lubień 1999 Myślenice Raciechowice Sułkow ice 15,0 4,0 3,5 2000 Siepraw 14,1 20,7 15,0 2,8 3,5 13,4 2,7 12,0 13,4 3,5 2,5 3,5 12,0 13,4 2,5 13,0 13,4 37,5 46 45,7 74,2 kanalizacyjnej. 2001 Wiśniow a 26. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w gminach powiatu myślenickiego (w latach 1997 – 2001). Siepraw 2004 35 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Sieć kanalizacyjna Budynki mieszkalne i zbiorowego Miejscowość Długość czynnej zamieszkania przyłączone do sieci sieci(bez kanalizacyjnej przykanalików) Lata realizacji inwestycji Mieszkania w tych w km Budynki budynkach Siepraw 18,2 263 263 2002-nadal Zakliczyn 20,1 180 180 1997-2004 Czechówka - - - - Łyczanka - - - 38,3 443 443 Razem 27. Zestawienie parametrów sieci kanalizacyjnej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 roku). 9.4. Gaz. Sieć gazowa gminy Siepraw obejmuje ok. 67% budynków i ma łączną długość 174 954m.Mieszkańcy gminy korzystają w większości z gazu przewodowego. Sieć została wybudowana w latach 1988 – 1992 przez samą gminę Siepraw, a następnie przekazana ZG w Krakowie. Jej stan techniczny jest bardzo dobry, nie wymaga ona modernizacji. Zasilanie w gaz następuje w oparciu o stację redukcyjno – pomiarową w Świątnikach Górnych. Część mieszkańców gminy korzysta z gazu do ogrzewania budynków, jednakże z uwagi na jego rosnącą cenę coraz częściej jest on zastępowany przez ogrzewanie węglowe. Sieć gazowa Rok założenia Miejscowość Ilość przyłączy Rodzaj sieci Długość sieci w m sieci Siepraw 688 Stal (część PE) 110 362 1991 Zakliczyn 97 PE 36 544 1992 Czechówka 162 PE 22 710 1991 Łyczanka 267 Stal 5 338 1991 Razem 1214 28. Zestawienie parametrów sieci gazowej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 roku). Siepraw 2004 36 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 9.5. Ogrzewanie. Na terenie gminy nie działa zakład ciepłowniczy. Większość domów ogrzewana jest przez centralne ogrzewanie z własnych kotłowni węglowych lub gazowych. Centralne ogrzewanie posiada 1071 domów, co stanowi 71% budynków mieszkalnych. Za pomocą pieców węglowych – bez centralnego ogrzewania – ogrzewanych jest 506 budynków. 9.6. Łączność telefoniczna i sieć pocztowa. Cały teren gminy Siepraw jest objęty siecią telefoniczną, należącą w większości do TP S.A. Telefonizacja Gminy nastąpiła w latach 60-tych XX wieku, wtedy podłączono do sieci ok. 100 abonentów; w latach siedemdziesiątych było już 300 użytkowników. Liczba abonentów wynosi obecnie 1308, co stanowi 100% stelefonizowania dla gminy. Gmina posiada nowoczesną centralę telefoniczną (TP S.A.) o sporym zapasie numerów. Telekomunikacja Polska jest też głównym dostawcą usług internetowych – niestety w tym zakresie potrzeby mieszkańców nie są w pełni zrealizowane. Stale występują pewne trudności z dostępem do Internetu. W 2003 roku uruchomiono prywatną kafejkę internetową w Sieprawiu. W 2004 roku gmina planuje uruchomienie trzech stanowisk komputerowych z dostępem do Internetu w tamtejszej Gminnej Bibliotece Publicznej oraz GOK w Sieprawiu. W przypadku telefonii komórkowej, pokrycie zasięgiem terenu gminy jest dobre, zwłaszcza jeśli chodzi o sieci telefoniczne Plus Gsm i Era Gsm. Zasięg sieci Idea w gminie jest nieco słabszy od pozostałych. W gminie funkcjonują dwie placówki pocztowe. Placówki pocztowo - komunikacyjne Abonenci telefoniczni Ogólna liczba Rodzaj linii placówek 2 Rok rozbudowy linii telefonicznej Napowietrzna 1995 W liczbach bezwzględnych % 1380 75 kablowa 29. Zestawienie parametrów sieci telekomunikacyjnej i pocztowej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 roku) – wg danych TP S.A. 9.7. Komunikacja i transport. Gmina Siepraw nie prowadzi publicznego przewozu - transport osób prowadzony przez pozagminne jednostki, w tym przez licznych prywatnych przewoźników, zaspokaja w Siepraw 2004 37 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego wystarczający sposób potrzeby mieszkańców. Transport zbiorowy reprezentowany jest głównie przez linie PKS kursujące: z Krakowa, Myślenic, Świątnik Górnych oraz Dobczyc. A także prywatne linie mikrobusowe z Myślenic, Krakowa i Świątnik Górnych. Usługi transportowe samofinansują się – gmina nie dopłaca do kosztów operacyjnych przewoźników, związanych ze stosowaniem ulg, koszty te ponoszą sami klienci (mieszkańcy gminy). Ceny przewozów utrzymują się stale na dość niskim poziomie, ze względu na dużą konkurencję wśród przewoźników. Jeśli chodzi o przewozy towarowe w gminie, to odbywają się one głównie po drogach powiatowych – najważniejsza droga łącząca gminę z Krakowem, przebiegająca poza terenem gminy droga Mogilany - Raciborsko, wymaga niestety modernizacji, gdyż nie spełnia odpowiednich parametrów technicznych. 9.7.1. Drogi w gminie. Przez teren gminy przebiega łącznie 79 km dróg - w tym 42 km stanowią drogi powiatowe. Większość dróg posiada nawierzchnię bitumiczną – gmina, ze względu na nieregulowany stan własności oraz zbyt mały budżet nie jest w stanie właściwie prowadzić programu modernizacji dróg. Sieć drogowa Drogi utwardzone w km Ogólna Drogi powiatowe Drogi gminne liczba dróg w km 79 W dobrym i Ogólna W dobrym liczba stanie 37 20 Do naprawy 17 Ogólna dostatecznym Do naprawy liczba stanie 42 35 7 30. Zestawienie parametrów sieci drogowej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 roku). 9.8. Gospodarka odpadami. Główną jednostką obsługującą gminną gospodarkę odpadami komunalnymi stałymi i ciekłymi jest Rejonowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Myślenicach. Usługą zbiórki odpadów komunalnych stałych, odbywającej się 1 lub 2 razy w miesiącu, jest objętych 80% mieszkańców gminy. Siepraw 2004 38 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Wywóz ciekłych odpadów komunalnych stanowi problem na terenach, gdzie nie ma jeszcze kanalizacji. Problem ten od 2003 roku rozwiązywany jest poprzez tańsze od dotychczas stosowanych metod, dowożenie ścieków do wybudowanej w gminie oczyszczalni. Na terenie gminy nie ma wysypiska śmieci, a plan zagospodarowania przestrzennego nie dopuszcza lokalizowania takiego wysypiska, z uwagi na ukształtowanie terenu gminy i istniejącą zabudowę. Najbliższe składowiska śmieci to: składowisko Odpadów Komunalnych w Borzęcie (gmina Myślenice) – data rozpoczęcia eksploatacji – 1976 rok, data zakończenia eksploatacji – 2006 oraz składowisko Odpadów Komunalnych w Skrzynce (gmina Dobczyce) – data rozpoczęcia eksploatacji – 1988 rok, zakończenia eksploatacji – październik 2004 r. Koszty wywozu odpadów w gminie są bardzo duże – szczególny problem stanowi to dla zlokalizowanych na terenie gminy zakładów pracy. 10. Zasoby turystyczne. Gmina Siepraw, z racji swego atrakcyjnego położenia, ma wiele do zaoferowania przybywającym na jej teren turystom. Głównym walorem gminy jest bardzo malowniczy krajobraz, związany z pagórkowatym ukształtowaniem terenu, a także czyste powietrze i niezanieczyszczone przez przemysł środowisko. Do tego dochodzą bliskość dużych ośrodków turystycznych – Krakowa i Wieliczki (łatwe połączenie komunikacyjne). W sezonie letnim turyści mogą skorzystać z przebiegających przez teren gminy szlaków turystycznych, a także z dostępu do Zalewu Dobczyckiego – już wkrótce możliwe będzie prawdopodobnie rozbudowanie bazy rekreacyjnej umożliwiającej korzystanie ze Zbiornika. Bogactwo zabytków historycznych oraz związanych z kultem błogosławionej Anieli Salawy oraz kultem Obrazu Matki Bożej Zakliczyńskiej, przyciąga co roku na teren gminy licznych pielgrzymów i zwiedzających. W gminie zaczyna rozwijać się też agroturystyka. W sezonie zimowym turyści skorzystać mogą z działającego w gminie stoku i wyciągów narciarskich. Gmina Siepraw może stanowić ponadto doskonałą bazę wypadową do okolicznych miejscowości, równie bogatych w ciekawe obiekty zabytkowe. 10.1. Zabytki i pomniki przyrody. Na terenie Gminy Siepraw znajduje się kilka zabytkowych obiektów wysokiej klasy. W tym duża ilość kapliczek słupowych z XVIII, XIX i XX wieku oraz stare chałupy i zagrody Siepraw 2004 39 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego (najstarsza z 1850 roku). Kapliczki i krzyże, w które obfituje ziemia sieprawska stawiane były przeważnie przez bogatszych gospodarzy na ich roli, z prośbą o boże błogosławieństwo lub jako wotum za otrzymane łaski. Dziś większość kapliczek jest zadbana, często ozdobiona kwiatami – odprawia się przy nich m. in. nabożeństwa maryjne w maju i czerwcu. Istnieje jednak pewna liczba małych kapliczek przydrożnych, które są w stanie wymagającym remontu. Miejsca zabytkowe w gminie nie są jeszcze oznakowane. 10.1.1. Siepraw Na terenie sołectwa Siepraw znajdują się następujące zabytki historyczne i przyrodnicze: 1. Kościół p.w. Św. Marcina przebudowany w XVIII w. ze starszej XIII - wiecznej świątyni, odrestaurowany w latach powojennych, a w nim: kamienne płyty nagrobne z XV - XVII wieku: jedna z 1528 roku, druga z XVI – XVII wieku z herbami Pielesz i Szeliga, trzecia, pochodząca z 1609 roku – Elżbiety i Jakuba Olszowskich; charakterystyczny układ wnętrza, pozbawiony wyodrębnionego prezbiterium. 2. Kościół p.w. Św. Michała Archanioła, zbudowany w 1620 roku, spalony w 1968 roku i odbudowany w roku 2000, a w nim: chrzcielnica kamienna z XVII wieku - miejsce chrztu Błogosławionej Anieli Salawy; pierwsza kamienna chrzcielnica z kościoła p.w. Św. Marcina(XV – XVII wiek), służąca obecnie za kropielnicę; słynący łaskami obraz Matki Bożej Sieprawskiej z XVI wieku; 3. Nowy kościół parafialny p.w. Św. Michała Archanioła, zbudowany w latach 60 - 70tych XX wieku, konsekrowany w 1995 roku, a w nim: kaplica z relikwiami i obrazem Błogosławionej Anieli Salawy; 4. Trzy kaplice z XIX wieku: kapliczka z wizerunkiem Św. Kingi w Olszowicach, kapliczka z wizerunkiem Św. Jakuba oraz kapliczka rodziny Czerwieniów, wyposażona w liczne rzeźby i obrazy ludowe, a także w pochodzący z 1827 roku posąg Św. Floriana. Siepraw 2004 40 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 5. Wotywna kapliczka murowana w pobliżu kościoła parafialnego, w sadzie plabanii – nieznana data pochodzenia – na mensie ołtarzowej rzeźba z pierwszej połowy XIX wieku, przedstawiająca Chrystusa upadającego pod Krzyżem. 6. Kaplica p.w. Św. Anny w Krzyszkowicach z XVI wieku (wówczas na terenie parafii sieprawskiej) – dała początek odrębnej parafii krzyszkowickiej. 7. Studzienka (źródełko) Błogosławionej Anieli Salawy - miejsce związane z jej dzieciństwem, odbudowana i poświęcona w 1991 roku. 8. Krzyż przydrożny ufundowany w 1919 roku przez rodzinę Sudrów. 9. Cmentarze parafialne: stary cmentarz przy kościele p.w. Św. Marcina – uporządkowany po II wojnie światowej, znajduje się na nim m. in. zbiorowa mogiła parafian zmarłych podczas epidemii cholery w połowie XIX wieku. cmentarz parafii p.w. Św. Michała Archanioła, tzw. „na kopani”, położony w pewnej odległości od kościoła, na karczowisku dworskim. Znaleziono na nim grób matki Błogosławionej Anieli Salawy – w 1987 roku otrzymał on nagrobek z podobizną Bł. Anieli. Cmentarz przy murze kościelnym, kościoła p.w. Św. Michała Archanioła. Można na nim zobaczyć m. in. zabytkową kapliczkę – kolumnę z płaskorzeźbami, ufundowaną w 1712 roku przez Marcina Oramusa oraz pomnik poświęcony poległym podczas I wojny światowej. Na cmentarzu znaleźć możemy także liczne kamienne nagrobki z przełomu XIX i XX wieku. 10. Skałka „Kopytko” 10.1.2. Zakliczyn. Sołectwo Zakliczyn może pochwalić się licznymi obiektami zabytkowymi: 1. Drewniany kościół parafialny p.w. Wszystkich Świętych z 1773 roku, utrzymany w stylu rokokowym, a w nim: gotycki krucyfiks pochodzący z lat 1430-1440; obraz Matki Boskiej Różańcowej zwanej Zakliczyńską z XVII – XVIII wieku (w ołtarzu bocznym); obraz „Ecce Homo” z XVII – XVIII wieku; Siepraw 2004 41 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego obraz Św. Mikołaja oraz stacje Męki Pańskiej z XVII – XVIII wieku; barokowa chrzcielnica datowana na połowę XVII wieku; dzwon kościelny z 1761 roku; 2. Zabytkowy dwór i park (z licznymi starodrzewami) z 1874 roku - dawne gniazdo rodowe rodziny Jordanów – postawiony przez Witolda Koppfa. 3. Cmentarz parafialny kamienne nagrobki z przełomu XIX i XX wieku 10.1.3. Łyczanka W sołectwie Łyczanka znajduje się drewniana kaplica zbudowana w II połowie XIX wieku, w 1861 roku, na terenie ówczesnego zespołu dworskiego. Znajdują się w niej: kopia Obrazu Matki Bożej Pocieszenia z Zakliczyna (XVIII wiek), barokowe figury Św. Wojciecha i Św. Stanisława Biskupa i Męczennika z XVII wieku oraz stacje Drogi Krzyżowej wykonane przez miejscowego rzeźbiarza ludowego, Zdzisława Sudera.. 10.1.4. Zabytki wpisane do Rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Kilka z wymienionych w poprzednich punktach obiektów, zostało wpisanych do rejestru zabytków: Stary kościół p.w. Św. Michała Archanioła w Sieprawiu; Kościół parafialny w Zakliczynie, wraz ze znajdującymi się w nim zabytkowymi przedmiotami (krucyfiks, obrazy). 10.2. Szlaki turystyczne. Przez teren gminy Siepraw przebiegają trzy szlaki turystyczne: Niebieski - szlak „Świątnickich Ślusarzy” prowadzący z Krakowa - Swoszowic do Myślenic (na odcinku Siepraw – Myślenice czas przejścia ok. 4 godz.); Czarny - szlak „Garbów Sieprawia” prowadzący z Sieprawia do Lasu Bronaczowa pod Mogilanami (czas przejścia ok. 3 godz.); Nieoznakowany szlak turystyczny prowadzący z Dobczyc do Sieprawia (przez Zakliczyn). Siepraw 2004 42 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 11. Infrastruktura turystyczna. Pomimo licznych atrakcji turystycznych, jak i dużej liczby odwiedzających gminę turystów i pielgrzymów, gmina Siepraw nie posiada jeszcze dobrze rozbudowanej infrastruktury turystycznej 11.1. Baza noclegowa. Bazę noclegową gminy stanowią: hotel „Gawęda” we wsi Czechówka z salą konferencyjną na 26 osób. 11.1.1. Gospodarstwa agroturystyczne. W gminie Siepraw, a konkretnie we wsi Czechówka, położonej nad Zalewem Dobczyckim funkcjonują dwa gospodarstwa agroturystyczne, które oferują swoim gościom oprócz noclegów, także pełne wyżywienie. Właścicielami gospodarstw są Państwo Józefa i Józef Kiszka oraz Pani Janina Ślusarczyk. 11.2. Gastronomia. Gmina ma do zaoferowania przybywającym turystom dwie działające w Sieprawiu pizzerie: Pizzeria Venezia i Pizzeria Kilimandżaro Mega Pizza.. 11.3. Informacja turystyczna. Jedyny, jak do tej pory, punkt informacji turystycznej znajduje się w Urzędzie Gminy Siepraw. Gmina planuje w najbliższym czasie postawienie drugiego punktu – przy kościele p.w. Św. Michała Archanioła w Sieprawiu – jest to miejsce tłumnie odwiedzane przez pielgrzymów, przybywających do Sieprawia w związku z kultem błogosławionej Anieli Salawy. 12. Kultura w gminie. 12.1. Ośrodki kultury. Na terenie gminy Siepraw działa od 2001 roku Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, korzystający z budynku sportowego należącego do gminy oraz z pomieszczeń budynku Rzemieślniczej Spółdzielni Karpaty. W tym samym budynku mieści się także Biblioteka Siepraw 2004 43 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Publiczna. Filia tej biblioteki – Biblioteka w Zakliczynie - mieści się w budynku prywatnym. Księgozbiory bibliotek to: 13 tys. woluminów w bibliotece w Sieprawiu oraz 6 tys. woluminów w Zakliczynie. Sieprawski GOKIS zajmuje się organizacją życia kulturalnego mieszkańców gminy, a także promocją aktywnego stylu życia. Oferta usług GOKIS - u jak i biblioteki w zakresie kultury nadal jest uboga – brakuje sali widowiskowej, którą mogłyby użytkować te instytucje. W chwili obecnej, po odrestaurowaniu zabytkowego kościoła p. w. Św. Michała Archanioła, gmina użytkuje budynek kościoła, jako okazjonalną salę koncertowo – wystawową. Jest ona w stanie pomieścić ok. 200 osób, ma bardzo dobrą akustykę – nie odprawia się tam już regularnych mszy. Obiektowi temu potrzebny jest parking, mogący pomieścić zarówno samochody mieszkańców, przybywających na koncerty i msze do pobliskiego kościoła, jak i turystów, czy pielgrzymów, odwiedzających kościół. Przy GOKIS działają: kółko plastyczne oraz schola młodzieżowa i orkiestra dęta. Brak jest niestety w gminie dobrej czytelni oraz kawiarni – świetlicy dla młodzieży, zbyt mało jest też kół zainteresowań, mogących stanowić ciekawą ofertę dla tutejszych mieszkańców. 12.2. Imprezy kulturalne i sportowe. GOKIS w Sieprawiu organizuje w ciągu roku różnego rodzaju imprezy kulturalne i sportowe. Kalendarz stałych imprez w gminie kształtuje się następująco: Kwiecień: „Konkurs Palm Wielkanocnych” w starym kościele p. w. Św. Michała Archanioła (organizator - GOKIS); Maj: „Konkurs Fotografii Gminnej” w Szkole Podstawowej w Czechówce (organizator – GOKIS); „Dni Kultury Fizycznej i Sportu” połączone ze „Światowym Dniem Walki z Paleniem”. „Święto Gminy” – impreza o charakterze masowym (biegi przełajowe, konkurencje sportowe) na obiekcie sportowym LKS Karpaty (organizator: GOKIS); „Wyścigi Kolarskie Na Rowerach Górskich o Puchar Wójta Gminy”, „Mistrzostwa Małopolski Zrzeszenia LZS” (organizator – GOKIS i Urząd Gminy Siepraw); Czerwiec: Siepraw 2004 44 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego „Gminne Obchody Dnia Dziecka” - obchodzone co roku w innej Szkole Podstawowej – w roku 2004 w SP w Łyczance – gry i zabawy dla dzieci na wolnym powietrzu (organizator: SP z terenu gminy i GOKIS); Wrzesień: „Siepraw bez barier” – impreza integracyjna z niepełnosprawnymi (organizator – Towarzystwo Walki z Kalectwem, Fundacja im. Błogosławionej Anieli Salawy i GOKIS). Grudzień: „Konkurs Szopek Bożonarodzeniowych” (organizator: GOKIS i Parafia Siepraw w 2004); Odbył się także dwukrotnie „Wojewódzki Przegląd Orkiestr Dętych Strażackich” (organizator: Zarząd Wojewódzkiego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w Krakowie, GOKIS i Zarząd Gminny ZOSP). Oprócz tych, we wrześniu odbywają się dwa odpusty parafialne w parafii Siepraw, zaś w październiku odpust w parafii zakliczyńskiej. W 2004 roku GOKIS, oprócz stałych imprez organizuje jeszcze wiele innych, eventów. Będą to: w lipcu - półkolonie letnie dla dzieci i młodzieży; w sierpniu – Mistrzostwa Małopolski w kolarstwie górskim o Puchar Wójta Gminy Siepraw; we wrześniu – wystawa plastyczna; w październiku – koncert Dnia Papieskiego; w listopadzie – wystawa fotograficzna i koncert obchodów Święta Niepodległości; w grudniu – wystawa świąteczna i Mikołajki. 12.3. Chóry i zespoły gminne. Mieszkańcy gminy Siepraw mogą realizować swoje muzyczne pasje w działającej na terenie gminy orkiestrze dętej, orkiestrze młodzieżowej Big Band oraz w scholi młodzieżowej „Schola Angeli”, prowadzonej przez p. Ewę Kapelską. „Schola Angeli” wydała w 2002 roku swoją pierwszą płytę. Dla młodszych Sieprawian działa chór dziecięcy. 12.4. Artyści i rzemieślnicy. Twórcy ludowi - malarze, rzeźbiarze – tworzący na terenie gminy to: Zdzisław Suder - rzeźbiarz; wykonał m. in. stacje Drogi Krzyżowej umieszczone w kaplicy w Łyczance; Tadeusz Dźwig – rzeźbiarz; Wojciech Bętkowski – członek Związku Polskich Artystów Lutników; oraz nieżyjący już malarz – Stanisław Pyrdek. Siepraw 2004 45 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Na terenie Gminy mieszka i tworzy artysta malarz Jerzy Wójcik – swoje prace wystawiał m. in. w Usingen, Bad Camberg, Divon, Gelsenkirchen, Myślenicach, Mławie i in. 12.5. Towarzystwa i koła zainteresowań. Od 1999 roku ma terenie gminy działa „Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Sieprawskiej”, które wydaje gazetką lokalną pt. „Z czterech Stron Gminy”. Ponadto w sołectwie Czechówka działa Koło Gospodyń Wiejskich. 13. Sport i baza rekreacyjna w gminie. Na terenie gminy działają dwa piłkarskie kluby sportowe: LKS Karpaty w Sieprawiu i LKS Jordan Sum w Zakliczynie. Pierwszy z nich zrzesza ok. 100 piłkarzy w drużynach: juniorzy młodsi i starsi, trampkarze młodsi i starsi oraz seniorzy. LKS Jordan Sum zrzesza ok. 60 piłkarzy, którzy trenują w zespole juniorów i seniorów. Oba LKS – y korzystają z boisk sportowych należących do gminy – w Zakliczynie jest to boisko dzielone z tamtejszą szkołą. Od stycznia 2004 roku działa na terenie gminy kompleks narciarski „Siepraw – ski”, w skład którego wchodzą trzy talerzykowe wyciągi narciarskie o długości:360m, 220m, 100m. Stok jest sztucznie dośnieżany (armatki śnieżne, ratraki) oraz oświetlony, co umożliwia jadę nocą. Planuje się w najbliższym czasie wytyczenie narciarskich tras biegowych (2,5 km) oraz snowparku i specjalnie skonstruowanych rynien do akrobacji snowboardowych. Istnieje także w gminie sekcja kolarstwa górskiego – co roku zawodnicy biorą udział w zawodach o Puchar Wójta Gminy. Odczuwa się w gminie braki w zakresie miejsc rekreacyjnych, w tym ścieżek rowerowych, ogólnodostępnych boisk sportowych, czy placów zabaw. Terenem dogodnym do urządzenia takich miejsc jest, stanowiący własność gminy, teren w samym centrum sołectwa Siepraw, nad potokiem Sieprawka, a także teren dzierżawiony od AWRSP położony na Rusinkach we wsi Siepraw. Brak też ogólnodostępnej, pełnowymiarowej sali gimnastycznej – pomimo iż istnieją nowe lub wyremontowane sale przyszkolne. Potrzeba zbudowania wielofunkcyjnej sali mogącej pomieścić większą ilość osób, na różnego rodzaju imprezy. Siepraw 2004 46 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 14. Oświata i wychowanie. Działania oświatowe w Sieprawiu mają długą tradycję. Pierwsza szkoła ludowa powstała na tym terenie pod koniec XVI wieku. Szkoła przetrwała Potop Szwedzki, prowadząc działalność jeszcze w 1665 roku. Obecnie Gmina może się poszczycić nowoczesnym budynkiem gimnazjum, oddanym do użytku w 2003 roku. Oprócz gimnazjum sieprawskiego, na terenie gminy działają następujące placówki: SP im. T. Kościuszki w Sieprawiu, SP w Czechówce, SP w Łyczance, SP im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego, tymczasowe gimnazjum w Zakliczynie (jeden z roczników Gimnazjum w Sieprawiu (klasa II) przeniesiono na czas remontu budynku – kiedy rocznik ten skończy naukę w tej klasie, zostanie znów przeniesiony do macierzystego Gimnazjum) oraz dwa przedszkola – w Sieprawiu i w Zakliczynie. Każda ze szkół podstawowych posiada własny budynek z salami lekcyjnymi, ponadto szkoły z Zakliczynie i Sieprawiu posiadają sale gimnastyczne. Sieprawskie Gimnazjum mieści się częściowo w budynku szkoły podstawowej, a częściowo w nowym skrzydle – taki podział był spowodowany zbyt małą liczbą uczniów szkoły podstawowej, a zarazem zbyt duża liczbą uczęszczających do gimnazjum. Gimnazjum nie posiada własnej sali gimnastycznej. W okresie od 1999 – 2003 roku wszystkie szkoły uruchomiły pracownie internetowe. Poniższe zestawienia prezentują liczbę szkół podstawowych i uczniów w gminie Siepraw w latach 1997 – 2001, na tle powiatu myślenickiego i województwa małopolskiego. 1997 szkoły 1998 1999 2000 2001 4 4 4 4 4 1 067 1 039 888 718 709 69 67 65 63 62 16 279 16 014 13 901 11 782 11 565 1 746 1 698 1 647 1 595 1 558 Siepraw uczniowie Powiat szkoły Myślenicki uczniowie Województwo szkoły Małopolskie uczniowie 416 496 402 149 340 558 280 569 272 769 31. Szkoły podstawowe w Gminie Siepraw na tle powiatu i województwa 1997-2001 (liczba szkół i liczba uczniów). Siepraw 2004 47 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 1997 1998 1999 2000 2001 szkoły xxx xxx 1 1 1 uczniowie xxx xxx 123 278 387 szkoły xxx xxx 20 23 23 uczniowie xxx xxx 1 945 3 915 5 845 szkoły xxx xxx 480 504 532 uczniowie xxx xxx 51 186 99 616 147 391 Siepraw Powiat myślenicki Województwo małopolskie 32. Gimnazja w Gminie Siepraw na tle powiatu i województwa 1997-2001(liczba szkół i liczba uczniów). Według najnowszych danych, z września 2003 roku w gminie uczy się następująca liczba dzieci i młodzieży: Uczniowie Gminy Siepraw, stan na 20.09.2003 Szkoły podstawowe Gimnazja Siepraw Zakliczyn Zakliczyn Siepraw Łyczanka Czechówka Razem Klasy I - - 30 49 7 19 105 Klasy II - - 28 54 6 18 106 Klasy III - - 27 32 18 20 97 Klasy IV - - 26 53 18 18 115 Klasy V - - 33 59 11 24 127 Klasy VI - - 40 52 11 22 125 Nauczane - - - - - - 2 Razem - - 184 299 71 121 125 I 107 - - - - - 107 109 32 - - - - 141 114 - - - - - 114 330 32 - - - - 362 w domu gimnazjum II gimnazjum III gimnazjum Razem 33. Uczniowie Gminy Siepraw w 2003 r. Siepraw 2004 48 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Jak widać z powyższego zestawienia, liczba uczniów w młodszych rocznikach coraz bardziej się kurczy. Biorąc pod uwagę malejący wskaźnik przyrostu naturalnego, można prognozować, iż za klika lat, do roku 2010, liczba uczniów w sieprawskich szkołach zmniejszy się o ok. 157 osób, a liczba oddziałów zmniejszy się z 48 w 2003 roku do 42. Trudno na razie przewidzieć, jaki wpływa na wzrost liczby uczniów będzie miała migracja, bowiem dotychczas do gminy napływają jedynie osoby starsze, w wieku poprodukcyjnym, do tego też dojdą jeszcze pewnie migracje na zewnątrz – migracje młodych Sieprawian za pracą do krajów Unii Europejskiej. Prognozy dotyczące stanu liczebnego uczniów w gminie Siepraw pokazuje poniższe zestawienie. Liczba uczniów we wrześniu, roku... Wyszczególnienie Faktyczna Prognozowana 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 SP Siepraw 301 295 272 253 282 264 262 268 SP Zakliczyn 184 172 164 162 165 168 162 154 SP Łyczanka 71 76 79 69 60 64 61 47 SP Czechówka 121 106 104 96 85 84 80 87 Razem SP 677 649 619 580 592 580 565 556 Gimnazjum 330 340 360 370 342 320 308 298 32 32 0 0 0 0 0 0 362 372 360 370 342 320 308 298 1039 1021 979 950 934 900 873 854 Siepraw Gimnazjum Zakliczyn Razem Gimnazja Razem uczniowie 34. Prognozy dotyczące liczby uczniów w Gminie Siepraw do roku 2010. 15. Udział gminy w związkach i stowarzyszeniach. Gmina Siepraw bierze aktywny udział w życiu regionu. Działa w dwóch związkach regionalnych: Związku Dorzecza Górnej Raby i Krakowa oraz od kwietnia 2004 roku w Związku Gmin Dorzecza Skawinki. Głównym zadaniem Związku Gmin Dorzecza Skawinki Siepraw 2004 49 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego jest podejmowanie działań zmierzających do poprawy stanu środowiska naturalnego w granicach administracyjnych gmin przynależących do Związku. Szczególną troską ma zostać objęte dorzecze rzeki Skawinki – doprowadzenie wód rzeki do stanu naturalnej czystości i jego utrzymanie, w celu zapewnienia mieszkańcom terenów dorzecza lepszych warunków życia i rozwoju. Oprócz tych działań prowadzona ma być m. in. edukacja ekologiczna obywateli. Dzięki współpracy na szczeblu regionalnym gminie udało się sfinansować i przeprowadzić wiele inwestycji, na które nie mogłaby sobie pozwolić z uwagi na zbyt skromny budżet. Jedną z takich inwestycji była budowa kanalizacji w sołectwie Zakliczyn. Obecnie w ramach Związku Dorzecza Górnej Raby i Krakowa podpisano wstępną umowę dotyczącą współpracy z Holendrami przy realizacji projektów finansowanych ze środków strukturalnych Unii Europejskiej. Jednym z omawiających szczegóły współpracy był wójt Gminy Siepraw. 16. Ochrona zdrowia. Służbę zdrowia reprezentują w gminie dwa Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej: NZOZ Grupowa Praktyka Lekarska Ośrodek Zdrowia BiB oraz NZOZ Remedium – oba w Sieprawiu, zatrudniają czterech lekarzy. Ponadto funkcjonuje w gminie prywatny gabinet stomatologiczny, a także apteka prywatna. Praktykę prowadzi w gminie pięć pielęgniarek. 17. Promocja gminy i prasa lokalna. Gmina Siepraw aktywnie działa na rzecz promocji lokalnych walorów krajobrazowych i zabytków historycznych. Ze środków gminy wydano foldery i mapki, opisujące podstawowe walory i położenie gminy. Również sama parafia w Sieprawiu podjęła działania promujące tutejsze zabytki religijne, wydając folder informacyjny dotyczący historii tutejszych kościołów oraz kultu Błogosławionej Anieli Salawy. Ponadto gmina stara się być obecna w wydawnictwach dotyczących całego regionu i województwa: informacje o walorach gminy znaleźć możemy m. in. w nowo wydanym albumie „Województwo Małopolskie. Panorama gmin”. Powstają też publikacje i monografie dotyczące historii tutejszych parafii, jak i samej gminy Siepraw. Najcenniejsze z nich to: „Siepraw. Parafia i jej kościoły. Gmina”, autorstwa Adama Pitali i Franciszka Batko oraz „Dzieje parafii p.w. Wszystkich Świętych w Zakliczynie k. Myślenic”, autorstwa Aleksandra Mysińskiego. Siepraw 2004 50 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Gmina obecna jest także w Internecie. Podstawowych informacji o gminie szukać możemy na następujących stronach: http://www.siepraw.pl; http://ww.siepraw.hg.pl; http://www.siepraw.diecezja.krakow.pl; http://www.siepraw-ski.pl; http://www.gminypolskie.pl; http://www.malopolskie.pl; http://www.malopolska.pl/JST/Gminy/Gmina+Siepraw; http://www.powiat-myslenice.pl; http://www.gminy.pl; http://www.atlas.okay.pl; http://www.regioset.pl/siepraw; http://www.karpaty-siepraw.sport.va.pl; Z prasy lokalnej dostępne są w gminie „Gazeta Myślenicka”, „Na plus. Przegląd Gospodarczy Dorzecza Raby”, oraz wydawana przez Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Sieprawskiej gazeta „Z czterech Stron Gminy”. Siepraw 2004 51 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 18. Analiza SWOT dla Gminy Siepraw. Słabe strony Mocne strony 1. Dobry stan środowiska naturalnego, oraz liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe. 2. Duży potencjał turystyczny, atrakcje turystyczne, zabytki. 3. Przyciągający pielgrzymów, kult Błogosławionej Anieli Salawy. 4. 1. Rozdrobnienie struktury agrarnej. 2. Rozproszenie zabudowy i brak wyraźnie wyodrębnionego centrum gminy. 3. Zła sytuacja dochodowa w rolnictwie. 4. Duża liczba ludności biernej zawodowo. Dobra baza dla sportów zimowych 5. Niski poziom wykształcenia mieszkańców. 5. Bliskość Krakowa i ważnych węzłów komunikacyjnych. 6. Brak dogodnych połączeń z ważnymi węzłami komunikacyjnymi. 6. Aktywność i przedsiębiorczość mieszkańców. 7. Słaba baza kulturalna i sportowo – rekreacyjna. 7. Tradycje rzemieślnicze. 8. Brak dobrej bazy noclegowej i gastronomicznej. 8. Zaradność i dobra organizacja władz lokalnych. 9. Słaby poziom skanalizowania gminy. 9. 10. Ograniczony dostęp do sieci Internetowej. Dobra infrastruktura techniczna. 10. Solidna i nowoczesna baza oświatowa. 11. Dobry klimat dla rozwoju przedsiębiorczości: Forum Trzech Sektorów, ulgi inwestycyjne. Zagrożenia Szanse 1. Przynależność do stowarzyszeń międzygminnych i regionalnych. 1. Odpływ młodych, wykształconych ludzi do pracy w ośrodkach miejskich oraz do innych krajów UE. 2. Możliwość wykorzystania funduszy strukturalnych. 2. 3. Rozwój Krakowa i innych okolicznych ośrodków miejskich – nowe miejsca pracy dla mieszkańców Sieprawia. Malejący wskaźnik przyrostu naturalnego i osiedlanie się ludności w wieku poprodukcyjnym - starzenie się mieszkańców gminy. 3. Wzrastające bezrobocie. 4. Silna pozycja sąsiednich gmin, przyciągających inwestorów i turystów. 5. Duża konkurencja i walka o rynki zbytu dla produktów lokalnych w związku z wejściem na Jednolity Rynek Europejski. 4. Migracje i osiedlanie się w gminie osób znużonych życiem w mieście. 5. Rozwój ruch u pielgrzymkowego związanego z kultem Błogosławionej anieli Salawy. 6. Rozwój sportów zimowych w gminie, a z nim sezonowy napływ turystów. 6. Kurczenie się popytu na tradycyjnie produkowane w gminie produkty rzemieślnicze. 7. Możliwość rozwoju agroturystyki. 7. Brak możliwości rozwoju funkcji rekreacyjnych Zalewu Dobczyckiego. 35. Analiza SWOT dla Gminy Siepraw. Siepraw 2004 52 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 19. Możliwe kierunki rozwoju gminy. Gmina Siepraw dysponuje przede wszystkim bardzo dużym potencjałem turystycznym. Są nim zarówno czyste i nieskażone środowisko naturalne, malownicze krajobrazy, jak i moc atrakcji turystycznych, w postaci cennych zabytków architektonicznych oraz zimowej bazy rekreacyjnej. Bardzo duże znaczenie dla rozwoju gminy może mieć także ruch pielgrzymkowy związany z kultem Błogosławionej Anieli Salawy. W obecnej chwili gmina nie wykorzystuje w pełni swojego potencjału; związane jest to z brakiem w ostatnich kilkunastu latach, dobrze przemyślanej i przygotowanej strategii rozwoju. Pomysł na realizację projektu z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej jest jednym z wielu sygnałów na to, iż sposób podejścia mieszkańców gminy oraz jej władz do konieczności wieloletniego planowania rozwoju, uległ w ostatnim czasie znacznym i pozytywnym zmianom. Wyrazem tych zmian jest także nowopowstała kompleksowa strategia wieloletniego rozwoju gminy Siepraw. Biorąc po uwagę istniejące zasoby gminy, można wyznaczyć kilka możliwych kierunków w jakich powinna się ona rozwijać. Najbardziej klasyczne warianty rozwoju, możliwe dla Gminy Siepraw, to postawienie na: 1. Przyciągnięcie inwestorów i rozwój gospodarczy gminy; 2. Rozwój funkcji turystycznych, poprzez rozbudowę zaplecza turystycznego i intensywną promocję gminy; 3. Rozwój funkcji mieszkalnych w gminie – przyciągniecie nowych osiedleńców z okolicznych ośrodków miejskich i budowa infrastruktury usługowej pozwalającej na zaspokojenie ich podstawowych potrzeb; 4. Rozbudowę infrastruktury gminnej – modernizację istniejących sieci dostarczających podstawowe media, rozbudowę i modernizację dróg gminnych. 19.1. Rozwój gospodarczy. Rozwój w pierwszym z kierunków, czyli postawienie na przyciągnięcie dużych inwestycji i rozwój gospodarczy gminy, byłby z pewnością bardzo korzystny, jednakże pamiętać należy o istniejących istotnych ograniczeniach, w postaci ukształtowania terenu, utrudniającego powstawanie zaplecza infrastrukturalnego (budynki) oraz niedostępności terenów gminy dla dużych inwestycji, z uwagi na objęcie gminy ochroną zlewni Zalewu Dobczyckiego. Dlatego wydaje się, że działania ewentualnie podjęte w tym kierunku, powinny dotyczyć głównie tworzenia zachęt dla rozwoju drobnej działalności gospodarczej – rzemieślniczej, czy usługowej, która jednakże byłaby na tyle silna, iż mogłaby tworzyć nowe Siepraw 2004 53 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego miejsca pracy dla mieszkańców gminy. Przykładem takich dobrych praktyk jest realizowana od jakiegoś czasu polityka inwestycyjna gminy, zawierająca system ulg i zwolnień podatkowych dla przedsiębiorców tworzących w gminie nowe miejsca pracy. 19.2. Turystyka. Bardzo dobrym kierunkiem rozwoju dla Gminy Siepraw jest wykorzystanie w jak najlepszy sposób istniejącego potencjału turystycznego gminy. Już dziś do gminy przybywa wielu turystów i pielgrzymów, jednakże istniejące zaplecze – noclegowe, gastronomiczne, miejsca parkingowe, czy kwestia właściwego systemu informacji o gminie i promocji lokalnej – ciągle nie pozwala na pełne korzystanie z istniejących możliwości. Inwestycja w rozbudowę tego zaplecza z pewnością może zaprocentować intensywnym rozwojem gminy oraz napływem dodatkowego kapitału. Od pewnego czasu, Gmina Siepraw, przy współpracy z podmiotami pozarządowymi, w tym z tutejszymi władzami kościelnymi (opiekującymi się zabytkowymi obiektami z terenu gminy), inwestuje w odbudowę i renowację zabytkowych budynków oraz w zagospodarowywanie ich otoczenia. Wyrazem tej polityki gminy jest między innymi projekt budowy zaplecza parkingowego dla zabytkowego kościoła w gminie, który gmina postanowiła sfinansować przy współudziale środków z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. 19.3. Mieszkalnictwo. Postawienie na rozwój funkcji mieszkalnych jest na chwilę obecną bardzo korzystny dla gminy – z napływem ludności z dużych ośrodków miejskich napływają nowe, drobne inwestycje i kapitał, rozwija się działalność gospodarcza, związana głównie z rozbudową zaplecza usługowego dla rosnącej liczy mieszkańców (sklepy, salony fryzjerskie i in.) oraz zmienia się układ i wygląd tutejszej zabudowy – nowopowstające domy jednorodzinne uatrakcyjniają wygląd gminy. W dłuższej perspektywie jednak ten trend może być niekorzystny dla gminy, na ogół bowiem na terenie tym osiedlają się ludzie w wieku poprodukcyjnym, którzy uciekają na wieś od hałasu i zgiełku miejskiego. Przy stale malejącym wskaźniku przyrostu naturalnego, za kilkanaście lat zupełnie może zmienić się charakter gminy – starzejąca się struktura społeczna rodzi nowego rodzaju problemy, w tym duże obciążenia dla finansów gminy, które nie będą w żaden sposób równoważone przez kapitał pochodzący z uprawianej na terenie gminy działalności gospodarczej, co będzie miało z kolei związek z malejącą ilością młodych, aktywnych na rynku pracy mieszkańców gminy. Siepraw 2004 54 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Do tego należy także uwzględnić odpływ młodych ludzi do dużych ośrodków miejskich, w poszukiwaniu lepszego wykształcenia i pracy. Jeśli nie zmieni się sytuacja gospodarcza całego kraju i nie zmniejszy się poziom bezrobocia, taki scenariusz dla gminy jest bardzo możliwy. 19.4. Infrastruktura. Niezbędne dla prawidłowego realizowania podstawowych funkcji gminy wydaje się być inwestowanie w rozbudowę i modernizację istniejącej infrastruktury technicznej. Wejście Polski do Unii Europejskiej stworzyło nowe możliwości w tej dziedzinie. Dziś przy mniejszym nakładzie środków własnych będzie można zrealizować większą ilość niezbędnych inwestycji. Uchwalony w 2004 roku, „Wieloletni Program Inwestycyjny Gminy Siepraw na lata 2004-2006”, zawiera bogaty plan działań, które w większości mogą być z dużą korzyścią dla gminy współfinansowane ze środków strukturalnych UE. 19.5. Korzystny scenariusz. Z punktu widzenia zasobów, jak i możliwości finansowych gminy, najkorzystniejszym kierunkiem rozwoju wydaje się być kierunek stanowiący wypadkową przedstawionych powyżej możliwości. Przede wszystkim Gmina Siepraw powinna postawić na rozbudowę potrzebnego zaplecza dla rosnącego ruchu turystycznego. Dzięki takiemu podejściu można będzie bowiem nie tylko skutecznie wypromować gminę, ale także stworzyć nowe miejsca pracy dla jej mieszkańców, przy obsłudze nowopowstałych obiektów usługowo – rekreacyjnych. Z obu tych źródeł – turyści i nowe miejsca pracy - pochodzić będzie cenny kapitał, potrzebny gminie na zaspokojenie jej podstawowych potrzeb infrastrukturalnych. Nowe miejsca pracy pozwolą także zatrzymać odpływ młodych ludzi i uchronić strukturę społeczną przed starzeniem się. Potencjał turystyczny gminy – zaplecze i warunki do uprawiania sportów zimowych, a także letni ruch turystyczny związany z kultem Błogosławionej Anieli Salawy i przyszłymi możliwościami wykorzystania Zalewu Dobczyckiego do celów rekreacyjnych – mogą zagwarantować, iż praca przy obsłudze ruchu turystycznego stanie się zajęciem stałym, nie tylko sezonowym i da możliwości całorocznego utrzymania się z pracy w tym sektorze. Siepraw 2004 55 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 20. Źródła wiedzy o gminie. Niniejsze opracowanie powstało przede wszystkim dzięki dużemu zaangażowaniu władz Gminy Siepraw, jak i pracowników Urzędu Gminy, którzy służyli każdą potrzebną informacją. Wszelkich dodatkowych informacji dotyczących zasobów i polityki gminy udzielić może Wójt Gminy Siepraw, Pan Tadeusz Pitala oraz pracownicy Urzędu Gminy. 21. Opracowania, dokumenty i źródła informacji. 1. Materiały Urzędu Gminy Siepraw: opracowania dotyczące struktury demograficznej, rynku pracy i bezrobocia, zasobów oświatowych oraz przyrodniczych i kulturalnych gminy; w zakresie polityki inwestycyjnej: Uchwała Nr XIII/117/2003 Rady Gminy Siepraw z dnia 11 września 2003 r.; Statut Związku Gmin Dorzecza Skawinki; 2. Materiały z oficjalnych stron internetowych Urzędu Gminy Siepraw, www.siepraw.pl: Raport z planowania strategicznego rozwoju Gminy Siepraw; 3. Wydawnictwa promocyjne gminy i parafii Siepraw; 4. Monografie: A. Pitala, F. Batko, Siepraw. Parafia i jej kościoły. Gmina, Kraków 1994; A. Mysiński, Dzieje parafii p.w. Wszystkich Świętych w Zakliczynie k. Myślenic, Zakliczyn 2001; 5. Opracowanie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego: Województwo Małopolskie 2002, Kraków 2003; 6. Opracowanie: Województwo Małopolskie. Panorama Gmin, Kraków 2004; 7. Raport O Stanie Gospodarki Lokalnej w Powiecie Myślenickim, Kraków 2003; 8. Program Rozwoju Przedsiębiorczości w Powiecie Myślenickim, Kraków 2003; 9. Powiat Myślenicki. Informator Turystyczny; 10. SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich; 11. SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. Uzupełnienie Programu; Siepraw 2004 56 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 12. Informacja dla beneficjentów SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich; 13. Strony internetowe: http://www.siepraw.pl; http://ww.siepraw.hg.pl; http://www.siepraw.diecezja.krakow.pl; http://www.siepraw-ski.pl; http://www.gminypolskie.pl; http://www.malopolskie.pl; http://www.malopolska.pl/JST/Gminy/Gmina+Siepraw; http://www.powiat-myslenice.pl; http://www.gminy.pl; http://www.atlas.okay.pl; http://www.regioset.pl/siepraw; http://www.karpaty-siepraw.sport.va.pl; 22. Spis tabel: 01. Mapa powiatu myślenickiego ........................................................................................................................ 7 02. Stan ludności gmin powiatu myślenickiego wg faktycznego miejsca zamieszkania. ................................... 8 03. Dzieci urodzone na obszarze gminy 1998-2003. ......................................................................................... 18 04. Zmiana liczby ludności w gminach powiatu myślenickiego w latach 1997 – 2001. ................................... 18 05. Procentowa zmiana liczby ludności w gminach powiatu myślenickiego (w 2001 r. względem 1997 r.) .... 19 06. Struktura demograficzna mieszkańców gminy Siepraw (stan na koniec 2003 r.). ...................................... 19 07. Struktura ludności wg płci w latach 1997 – 2001. ....................................................................................... 20 08. Struktura ludności wg grup wiekowych w gminach powiatu myślenickiego (stan z 2001 r.). .................... 20 09. Poziom wykształcenia mieszkańców Gminy Siepraw ogółem w 2002 r. .................................................... 21 10. Poziom wykształcenia kobiet i mężczyzn w Gminie Siepraw w 2002 r...................................................... 21 11. Podmioty gospodarcze w Gminie Siepraw w 2003 r. .................................................................................. 22 12. Ludność Gminy Siepraw wg źródeł dochodów w 2003 r. ........................................................................... 23 13. Pracujący w Gminie Siepraw: ogółem i kobiety.......................................................................................... 24 14. Struktura bezrobocia w Gminie Siepraw w 2003 r. ..................................................................................... 25 15. Poziom bezrobocia w Gminie Siepraw na tle powiatu w 2003 r. ................................................................ 25 16. Wykształcenie a struktura bezrobocia w Gminie Siepraw w 2003 r. .......................................................... 26 17. Dochody Gminy Siepraw. ........................................................................................................................... 27 18. Klasy gruntów ornych i ich powierzchnia w Gminie Siepraw. ................................................................... 31 19. Liczba i powierzchnia gospodarstw rolnych w gminie. ............................................................................... 31 20. Gospodarstwa rolne wg prowadzonej działalności gospodarczej – stan na koniec 2002 r. ......................... 31 Siepraw 2004 57 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 21. Liczba gospodarstw w gminie utrzymujących zwierzęta. ........................................................................... 32 22. Liczba zwierząt gospodarskich w gospodarstwach gminy. ......................................................................... 32 23. Zestawienie parametrów sieci energetycznej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 r.). ........................ 33 24. Zestawienie parametrów sieci wodociągowej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 roku). .................. 34 25. Długość czynnej sieci wodociągowej w gminach powiatu myślenickiego w latach 1997 – 2001. ............. 34 26. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w gminach powiatu myślenickiego (w latach 1997 – 2001). ........... 35 27. Zestawienie parametrów sieci kanalizacyjnej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 roku). .................. 36 28. Zestawienie parametrów sieci gazowej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 roku). ............................ 36 29. Zestawienie parametrów sieci telekomunikacyjnej i pocztowej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 roku) – wg danych TP S.A. ......................................................................................................................... 37 30. Zestawienie parametrów sieci drogowej w Gminie Siepraw (stan na koniec 2003 roku). .......................... 38 31. Szkoły podstawowe w Gminie Siepraw na tle powiatu i województwa 1997-2001 (liczba szkół i liczba uczniów). ..................................................................................................................................................... 47 32. Gimnazja w Gminie Siepraw na tle powiatu i województwa 1997-2001(liczba szkół i liczba uczniów). .. 48 33. Uczniowie Gminy Siepraw w 2003 r. .......................................................................................................... 48 34. Prognozy dotyczące liczby uczniów w Gminie Siepraw do roku 2010. ...................................................... 49 35. Analiza SWOT dla Gminy Siepraw............................................................................................................. 52 Siepraw 2004 58
