Powstawanie skał osadowych, etapy tworzenia się skał, elementy

Powstawanie skał osadowych, etapy tworzenia się skał, elementy graniczne kryształu.”.doc
(286 KB) Pobierz
Geologia i geomorfologia
„Powstawanie skał osadowych, etapy tworzenia
się skał, elementy graniczne kryształu.”
Wstęp
Skały osadowe (sedymentacyjne) – jeden z trzech głównych typów skał (obok skał
magmowych i metamorficznych) budujących skorupę ziemską, powstają przez nagromadzenie
się materiału przynoszonego przez czynniki zewnętrzne (np. wodę, lodowiec, wiatr), na skutek
jego osadzania się lub wytrącania z roztworu wodnego. Nauka zajmująca się powstawaniem skał
osadowych to sedymentologia.Ze względu na sposób powstania wyróżnia się:
skały okruchowe (klastyczne) – powstałe w wyniku nagromadzenia materiału
pochodzącego z rozkruszenia starszych skał, jego przetransportowania i osadzenia przez
wodę, wiatr lub lód:

skały bardzo drobnookruchowe (pelity): ił, iłowiec, łupek ilasty;

skały drobnookruchowe (aleuryty): muł, mułowiec, łupki osadowe;

skały średniookruchowe (psamity): piasek, piaskowiec, arkoza, szarogłaz;

skały grubookruchowe (psefity): gruz, żwir, brekcja, zlepieniec;


skały piroklastyczne - powstałe z materiałów wyrzuconych w powietrze w czasie
erupcji wulkanicznej, np. tuf wulkaniczny, tufit;

skały rezydualne (alitowe, regolit) - zwietrzelina powstała "in situ" (na miejscu) w
wyniku wietrzenia skał (przede wszystkim węglanowych):


terra rossa, lateryt, boksyt.
skały chemogeniczne (pochodzenia chemicznego) - powstałe w wyniku rozpuszczenia
składników skał starszych i ponownego wytrącenia osadu wskutek parowania lub reakcji
chemicznychz udziałem (albo bez) organizmów żywych:
węglanowe – wapienie, dolomit, margiel - skała mieszana;


skały krzemionkowe – gejzeryt, kwarcyt, krzemień, rogowiec, martwica
krzemionkowa, opoka;
skały żelaziste – żelaziak, ruda darniowa;


skały gipsowe i skały solne – gips, anhydryt, sól kamienna, sole potasowe;

skały fosforanowe – fosforyt, guano;

skały manganowe, siarkowe (siarka rodzima), skały strontowe, skały
barytowe, skały fluorytowe;

skały organogeniczne
Powstawanie skał osadowych
Skały osadowe powstają w wyniku nagromadzania i osadzania produktów wietrzenia starszych
skał, jak również resztek roślinnych i zwierzęcych o różnym stopniu rozkładu. Mogą też tworzyć
się w wyniku wytrącania z roztworów wodnych. Głównymi procesami uczestniczącymi w
genezie tych skał są: wietrzenie, transport, sedymentacja i diageneza. Procesy te, stanowiące
etapy rozwoju skał osadowych następują po sobie w określonej kolejności, bądź też mogą się
wzajemnie zazębiać. Nie wszystkie skały osadowe przechodziły w swym rozwoju wszystkie
wymienione etapy.
Powstawanie skał osadowych związane jest z dużymi zmianami warunków fizycznych i
chemicznych środowiska ich powstawania. Za szczególnie istotne należy uznać:
wahania temperatury na powierzchni wietrzejących skał (od - 80 C do + 80 C ),
znaczna rozpiętość opadów (od zera do kilku tysięcy mm rocznie),
stosunek opadów do parowania ,
stężenie jonów wodorowych, które w naturalnych zbiornikach waha się w granicach
od pH 5 do pH 9, potencjał oksydoredukcyjny ( Fe2+ - Fe3+), udział organizmów żywych
(mikroorganizmy, rośliny, zwierzęta).
Minerały wchodzące w skład skał osadowych są dwojakiego pochodzenia:
Minerały allogeniczne, tzn. powstałe poza środowiskiem tworzenia się skał osadowych. Dostają
się one do środowiska osadowego w wyniku mechanicznego wietrzenia skał starszych niż dany
osad i przetransportowania do zbiornika sedymentacyjnego.
Minerały autogeniczne, tj. powstałe w środowisku tworzenia się skał osadowych. Powstają one
w wyniku bezpośredniego wytrącenia z roztworu, na skutek procesów biochemicznych lub w
wyniku późniejszych przemian diagenetycznych w obrębie złożonego osadu.
Niektóre minerały mogą występować w skałach osadowych zarówno jako allo- jak i
autogeniczne. Odnosi się to przede wszystkim do kwarcu, który nieraz w tej samej skale
występuje w postaci allogenicznych ziarn oraz autogenicznego spoiwa (lepiszcza). Spośród
minerałów skał magmowych i metamorficznych, minerałami allogenicznymi skał osadowych
stają się te, które wykazują największą odporność na wietrzenie. Do najważniejszych minerałów
autogenicznych należą: opal, kwarc autogeniczny, chalcedon, minerały ilaste, glaukonit, gibbsyt,
diaspor, getyt, lepidokrokit, piryt autogeniczny, markasyt, kalcyt, dolomit, syderyt, apatyt,
wiwianit, anhydryt, baryt, kizeryt, halit, sylwin, karnalit i kainit.
Wszystkie skały osadowe występują w postaci warstw (pokładów). Pierwotnie ułożenie tych
warstw jest zbliżone do horyzontalnego. Wszelkie istotne odstępstwa od tego położenia są
wynikiem późniejszych deformacji tektonicznych. Swoistą cechą budowy skał osadowych jest
uławicenie i warstwowanie. Ławicą nazywany jest pokład oddzielony od innych wyraźnymi
powierzchniami nieciągłości oraz odznaczający się spoistością. Uwarstwienie natomiast jest
cechą teksturalną polegającą na przestrzennym uporządkowaniu składników w obrębie ławicy.
Uławicenie występuje we wszystkich skałach osadowych, warstwowanie jest zaś cechą
charakterystyczną głównie dla skał okruchowych i ilastych.
PIASKOWIEC
Jest to zwięzła skała okruchowa złożona głównie z ziarn frakcji psamitowej oraz spoiwa.
Najczęstrzymi składnikami są: kwarc, krzemiany, glinokrzemiany; podrzędnie mogą
występować: okruchy skał, skalenie, łyszczyki, szczątki fauny.
Piaskowce są przedmiotem licznych klasyfikacji, powstają w wyniku diagenezy piasków.
Zależnie od składu mineralnego wyróżnia się:
Piaskowce kwarcowe
Są one najbardziej powszechnymi scementowanymi psamitami. Składają się głównie z dobrze
obtoczonych i wysortowanych ziarn kwarcu (ok.80%). Piaskowce kwarcowe o spoiwie
krzemionkowym, które uległy rekrystalizacji, zwane są piaskowcami kwarcytowymi lub
ortokwarcytami. Są to skały bardzo odporne na wietrzenie, z których powstają silnie
szkieletowe, płytkie i bardzo ubogie gleby. Na terenie Polski spotkać można także inne odmiany
piaskowców, o bardziej zróżnicowanym składzie mineralnym, np. występujące w Tatrach
piaskowce dolomitowe, piaskowiec wąchocki i szydłowiecki z rejonu Gór Świetokrzyckich oraz
piaskowiec ciosowy, występujący w rejonie Sudetów (Góry Stołowe, okolice Lwówka Śląskiego
i Złotoryi).
Arkozy są odmianą piaskowców zawierającą, obok kwarcu, ponad 20% skalenia potasowego.
Dodatkowo mogą tu być obecne pewne ilości łyszczyków i innych minerałów. Skały arkozowe
są zwykle barwy różowej lub czerwonawej, wykazują słaby stopień scementowania, najczęściej
spoiwem żelazistym. Ziarna są słabo wysortowane, grube, o niskim stopniu obtoczenia.
Obecność w arkozach minerałów stosunkowo łatwo wietrzejących reprezentowanych przez
skalenie, łączy ich genezę ze środowiskami o słabym wietrzeniu chemicznym, np. obszarami
klimatu półpustynnego, wysokogórskiego lub glacjalnego.
Szarogłazy składają się ze źle obtoczonych okruchów skał drobnoziarnistych, ziarn minerałów
ciemnych, kwarcu, łyszczyków i skaleni, silnie ze sobą scementowanych. Są to skały zwięzłe,
masywne, o szarym lub prawie czarnym zabarwieniu, scementowane najczęściej lepiszczem
ilasto-krzemionkowym. Stanowią częściej od arkoz spotykany rodzaj piaskowców, występują
np. we fliszu karpackim.Zwietrzeliny piaskowców są najczęściej piaszczyste, na ogół o niskiej
wartości glebotwórczej, która zależy od rodzaju okruchów i lepiszcza.
SKAŁY GRUBOOKRUCHOWE (PSEFITY)
Do psefitów zaliczane są skały o przeciętnej średnicy ziarn przekraczającej 2 mm. Ich
najważniejszymi przedstawicielami są: gruzy, żwiry, brekcje i zlepieńce.
BREKCJE
Brekcje są skałami psefitowymi scementowanymi, powstałymi w wyniku diagenezy gruzów.
Spojone mogą być lepiszczem właściwym, np. wapiennym, żelazistym lub detrytycznym,
powstałym z silnie roztartego materiału o składzie podobnym do okruchów. Brekcje mogą mieć
różny skład petrograficzny. Znane są brekcje jednoskładnikowe i polimiktyczne
(wieloskładnikowe). Do najczęściej spotykanych odmian brekcji należą:
brekcja piargowa, powstająca przez scementowanie stożków piargowych,
brekcja krasowa, powstająca przez scementowanie fragmentów zapadających się stropów jaskiń
krasowych, spojonych najczęściej węglanem wapnia,
brekcja klifowa, której materiał okruchowy pochodzi z niszczenia brzegu klifowego.
Gleby powstałe w wyniku wietrzenia brekcji mają najczęściej charakter żwirów
gliniastych, a ich wartość w dużej mierze warunkuje rodzaj lepiszcza.
ZLEPIEŃCE
Zlepieniec jest to klastyczna skała osadowa złożona z obtoczonych psefitowych fragmentów
skalnych oraz spoiwa, powstała w wyniku diagenezy żwirów.
Spojone mogą być lepiszczem właściwym, np. wapiennym, żelazistym lub detrytycznym,
powstałym z silnie roztartego materiału o składzie podobnym do okruchów . Zlepieńce mogą
mieć rozmaity skład petrograficzny. Znane są zlepieńce jednoskładnikowe (np. zlepieńce
kwarcowe lub wapienne), częściej jednak mają charakter polimiktyczne (wieloskładnikowy).
W wyniku wietrzenia zlepieńców powstają gleby o charakterze żwirów gliniastych, o wartości
warunkowanej przede wszystkim rodzajem spoiwa.
...
Plik z chomika:
mamba90
Inne pliki z tego folderu:


USTAWA.z dnia 16 kwietnia 2 (479 KB)
 Kto zajmuje się ochroną przyrody w Polsce.doc (474 KB)
 Główny konserwator przyrody.doc (42 KB)
„Patent jako przykład ochrony na gruncie prawo własności przemysłowej”.doc (589 KB)
 Powstawanie skał osadowych, etapy tworzenia się skał, elementy graniczne
kryształu.”.doc (286 KB)
Inne foldery tego chomika:



Całe albumy
Dokumenty
filmy- mamba90
 Galeria
 Gry PC
Zgłoś jeśli naruszono regulamin







Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dla Mediów
Dział Pomocy
Opinie
Program partnerski




Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Ochrona praw autorskich
Platforma wydawców
Copyright © 2012 Chomikuj.pl