ASERTYWNOŚĆ Radzenie sobie z własną i cudzą agresją Asertywność to pełne, bezpośrednie, stanowcze oraz spokojne wyrażanie swoich myśli, uczuć, pragnień, poglądów i postaw, w taki sposób, który nie narusza praw innych ludzi. Jest to prawo do wyrażania siebie w kontaktach społecznych bez agresji i ranienia kogokolwiek. Asertywności można się nauczyć, nie jest wrodzona. Asertywność sprawia, że można nadal się lubić i szanować mając inne usposobienie, gusty, opinie, światopogląd. Trening asertywności zmniejsza z jednej strony koszty psychiczne kontaktu z ludźmi (takie jak: stałe napięcie, obawa przed manipulacjami, kumulowanie przykrych napięć, brak spontaniczności) z drugiej zaś zwiększa sprawność interpersonalną. Efektem treningu asertywności jest najczęściej poprawa samooceny i udoskonalenie umiejętności komunikowania się. Cel: identyfikacja sposobu myślenia i odbierania siebie samego oraz otoczenia, a także swoich zachowań względem niego. Instrukcja: Sprawdź, które z podanych w poniższej ankiecie stwierdzeń najlepiej pasuje do Ciebie. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. STWIERDZENIE Mam zwyczaj sądzić, że inni są lepsi ode mnie. Często jestem podejrzliwy w stosunku do motywów działań innych ludzi. Zwykle wolę, by inni podejmowali za mnie decyzje. Często czuję gniew w stosunku do innych. Zwykle pozwalam innym przejąć odpowiedzialność za mnie. Mam zwykle dobre samopoczucie. Często jest mi trudno zbliżyć się do ludzi. Mam zwyczaj nie dowierzać innym ludziom. Zwykle zachowuję swoje myśli dla siebie. Wolę, kiedy inni przejmują ster, a ja mogę iść za nimi. Zwykle otwarcie wyrażam swoje uczucia w stosunku do innych. Często myślę, że nie otrzymam tego, czego chcę. Często sądzę, że inni chcą ode mnie coś dostać, kiedy mi dziękują. Często czuję się przygnębiony. Gdy proszę o coś, zwykle nie pozostawiam innym żadnego wyboru. Zwykle zamiast prosić, wydaję innym polecenia. Mam zwyczaj obwiniać innych, gdy coś się nie udaje. Gdy podejmuję decyzje dotyczące innych, zwykle pytam ich o zdanie. Mam zwyczaj zaniżać swoją wartość. Często nie wiem, czego chcę, gdy ktoś mnie o to pyta. Zwykle jestem ostrożny, gdy mówię innym o sobie. Zwykle słucham opinii innych i biorę je pod uwagę. Zazwyczaj lubię wykonywać swoją pracę. Zwykle rozwiązuję sytuacje konfliktowe otwarcie i bezpośrednio. Rzadko mówię „nie”, gdy ktoś mnie o coś prosi. TAK NIE 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. Mam zwyczaj reagować w sposób sarkastyczny. Mam trudności w zlecaniu prac innym. Zwykle znajduję konstruktywne rozwiązania problemów. Gdy odmawiam spełnienia prośby, zazwyczaj czuję się winny. Zwykle martwię się tym, co sądzą o mnie inni. Zwykle unikam przejęcia odpowiedzialności. Zwykle uznaję innych za ważniejszych od siebie. Często czuję się krytykowany. Często sądzę, że jestem jedyną osobą, która potrafi dobrze wykonać daną pracę. Sytuacje konfliktowe zwykle rozwiązuję okrężnymi drogami. Zwykle lubię wymieniać poglądy z innymi osobami. Rzadko chwalę innych. Przeważnie trudno jest mi uporać się z moimi problemami. Ludzie rzadko ustosunkowują się do mojego zachowania. Z reguły doceniam pracę innych. Ludzie często wyrażają uznanie za to co robię. Zdarza mi się być niekonsekwentnym w tym, co mówię ludziom. Zbyt często krytykuję innych. Łatwo mnie zranić. Zwykle pozwalam innym podejmować decyzje za mnie. Często jestem wrogo nastawiony do ludzi. Często tracę cierpliwość w stosunku do innych. Zwykle lubię angażować się w nowe zadania. Zazwyczaj biorę pod uwagę potrzeby i pragnienia innych. Mam zwyczaj unikać kontaktu wzrokowego. Często żywię urazę w stosunku do innych. Rzadko proszę o to, czego pragnę. Zwykle uznaję, że nie otrzymam tego, czego chcę. Często czuję się samotny. Często stwierdzam, że zawiodłem się na innych. Przeważnie zadaję pytanie, jeśli chcę zebrać informacje. Swoje założenia zwykle konfrontuję z ludźmi, których one dotyczą. Staram się nie obrażać innych. Często wyobrażam sobie, jak odpłacam innym pięknym za nadobne. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. Zwykle mówię wprost to, co myślę. Zwykle mówię „przepraszam”, gdy popełniłem błąd. Bez trudu akceptuję fakt, że ludzie czasami mówią mi „nie”. Mam skłonność do wyciągania pochopnych wniosków. Rzadko mówię innym o swoich prawdziwych uczuciach i myślach. Zwykle podporządkowuję się pragnieniom innych ludzi. Zazwyczaj czuję się gorszy od innych. Często zdarza mi się utracić motywację do pracy. Często wypełnia mnie zwątpienie we wszystko. Mam skłonność do ignorowania potrzeb i pragnień innych. Przeważnie szanuję innych ludzi niezależnie od ich poglądów. Chętnie przyjmuję na siebie odpowiedzialność. Często lekceważę pomysły innych ludzi. Zwykle obawiam się, że mogę kogoś wyprowadzić z równowagi. Stale potrzebuję akceptacji ze strony otoczenia. Zwykle gorliwie wyszukuję słabe punkty w teoriach innych ludzi. Często myślę w negatywny sposób o sobie oraz innych. Zazwyczaj uważam, że jestem równy innym. Często sądzę, że ludzie nie będą mnie lubić. Otoczenie często mnie wykorzystuje. Zwykle zakładam, że inni nie będą ze mną dobrze żyć. Punktacja i interpretacja wyników W załączonej niżej tabeli przekreśl wszystkie te numery stwierdzeń z ankiety, które pasują do Ciebie (oznaczone w kolumnie „Tak”). W ostatnim wierszu wpisz sumę przekreślonych pytań. Typy bierny 1 3 5 10 19 20 25 29 30 32 44 45 52 53 58 65 66 manipulujący agresywny 2 4 7 9 8 12 13 15 14 16 21 17 26 27 31 33 35 34 38 37 42 39 46 43 50 47 54 51 59 55 64 60 67 63 Suma odpowiedzi: „Tak” asertywny 6 11 18 22 23 24 28 36 40 41 48 49 56 57 61 62 70 Interpretacja wyników Uzyskałeś (w danym wymiarze): Od 14 do 20 punktów: ten wynik mówi o twoim dominującym sposobie myślenia i odbieraniu samego siebie oraz innych ludzi, a także o twoich stałych zachowaniach w stosunku do nich. Od 7 do 13 punktów: wynik świadczący o tym, że tak właśnie często myślisz o sobie oraz innych i zachowujesz się w określony sposób. Od 0 do 6 punktów: ten wynik sugeruje, że rzadko myślisz o sobie oraz innych w ten sposób i rzadko tak się zachowujesz. Cechy charakterystyczne dla postawy negatywnej oraz biernych zachowań Jeśli twój najwyższy wynik (lub jeden z najwyższych wyników) mieści się w kolumnie zachowań biernych, wówczas posiadasz być może wszystkie lub niektóre z poniższych cech: − brak pewności siebie i niska samoocena, − brak szacunku do samego siebie, − poniżanie samego siebie, − negatywne uczucia i myśli na temat własnej osoby, − poczucie niższości w stosunku do innych, − przekazywanie innym kontroli nad sytuacją i otoczeniem, − poczucie winy, − brak motywacji. Cechy charakterystyczne dla postawy negatywnej i zachowań manipulujących Jeśli twój najwyższy wynik (lub jeden z najwyższych wyników) znajduje się w kolumnie zachowań manipulujących, wówczas można ci przypisać wszystkie (lub niektóre) z następujących cech: − brak pewności siebie i niska samoocena, − brak szacunku do samego siebie oraz do innych ludzi, − podejrzliwość i niedowierzanie w stosunku do motywów działań otoczenia, − negatywne myśli i uczucia na temat innych osób oraz własnego ,ja”, − duża ostrożność w stosunku do innych, − nieuczciwość i brak szczerości, − zniekształcanie znaczeń cudzych wypowiedzi, − podawanie w wątpliwość poczucia godności innych ludzi, − depresja i brak motywacji. Cechy charakterystyczne dla postaw negatywnych i zachowań agresywnych Jeśli twój najwyższy wynik (lub jeden z najwyższych) znalazł się w kolumnie zachowań agresywnych, wówczas posiadasz zapewne wszystkie lub niektóre z poniższych cech: − brak pewności siebie i niska samoocena, − brak szacunku dla innych, − lekceważenie innych, − poczucie wyższości, − chęć kontrolowania otoczenia i sytuacji, − brak zainteresowania cudzymi uczuciami i myślami, − złość w stosunku do innych ludzi i skłonność do obwiniania ich, − nieumiejętność słuchania pytań i zadawania ich, − ignorowanie reakcji otoczenia. Cechy charakterystyczne dla pozytywnego nastawienia i asertywnych zachowań Jeśli twój najwyższy wynik (lub jeden z najwyższych) znalazł się w kolumnie zachowań asertywnych, wówczas przejawiasz być może niektóre lub wszystkie z następujących cech: − pewność siebie i wysoka samoocena, − szacunek dla samego siebie oraz innych, − odpowiedzialność za siebie, − motywacja do dobrej pracy, − zainteresowanie uczuciami oraz myślami innych ludzi, − umiejętność zadawania pytań, − uczciwość i bezpośredniość, − umiejętność słuchania innych, − potrzeba poznania reakcji otoczenia.