Problemy współczesnego świata. Problemy współczesnego świata

Problemy współczesnego świata.
Problemy współczesnego świata, odgrywają ważną rolę w życiu wszystkich współczesnych
społeczeństw, decydując o szansach i zagrożeniach ich rozwoju.
Problemy na skalę ogólnoświatową dotyczą bezpośrednio lub pośrednio całej ludzkości, a problemy
olbrzymiej wagi stanowią zagrożenie dla bytu całej ludzkości. Problemy globalne wymagają
współpracy całej społeczności międzynarodowej.
Korupcja (łac. corruptio - zepsucie) - nadużycie stanowiska publicznego w celu uzyskania
prywatnych korzyści. Korupcja może w praktyce powstawać niezależnie od formy rządów. Poziom
korupcji może być bardzo różny, od drobnych przypadków wykorzystania wpływu lub
faworyzowania w celu wyświadczenia lub oddania przysługi, przez zinstytucjonalizowane
łapówkarstwo aż do skrajnej postaci - kleptokracji (rządów złodziei), gdzie porzucone zostają nawet
zewnętrzne pozory uczciwości.
Korupcja stanowi poważne zagrożenie dla rozwoju. W dziedzinie polityki, podkopuje demokrację i
dobre zarządzanie przez naruszanie procesów formalnych. Korupcja w czasie wyborów i w ciałach
ustawodawczych skutkuje nierówną dystrybucją dóbr i usług. Bardziej ogólnie, na skutek korupcji
zmniejsza się zdolność instytucji do wykonywania procedur, wypompowane zostają zasoby a
urzędnicy są zatrudniani i awansują bez uwzględniania ich sprawności. Jednocześnie korupcja
narusza takie wartości demokratyczne jak zaufanie i tolerancja.
Uzależnienie (społeczne) wiąże się z zażywaniem środków toksycznych pod wpływem panującej
mody lub w grupie ludzi podobnych do siebie (np. hippisów), w kręgach młodzieży z tzw.
subkultur. Istotą zjawiska jest bardzo silne uzależnienie od grupy, co pociąga za sobą bezwzględne
respektowanie panujących w niej zasad i obyczajów. Ponadto osoba uzależniona, w miarę
pogłębiania się choroby rezygnuje z ważnych dla siebie wcześniej aktywności, wypada z ról
społecznych (utrata pracy, usunięcie ze szkoły, konflikty w rodzinie, zanik zainteresowań,
zawężenie kontaktów do grupy narkomańskiej). Następuje coraz większa marginalizacja i
najczęściej również kryminalizacja środowiska, w którym obraca się uzależniony.
Przestępczość - przez pojęcie przestępczość rozumie się zbiór czynów zabronionych ustawowo pod
groźbą kary, a popełnionych na obszarze danej jednostki terytorialnej. Przestępczość jest
zjawiskiem społecznym.
Charakteryzuje się następującymi cechami:


stanowi zagrożenie dla obowiązującego porządku prawnego,
wyraża się we wzroście liczby osób, które popełniły przestępstwa w stosunku do ogółu
ludności.
Przestępczość rozpatrywana być może również z punktu widzenia jej rozległości, intensywności,
struktury i dynamiki. Przestępczość i jej poziom determinuje wiele czynników. Wśród czynników
kryminogennych można wyodrębnić czynniki o charakterze szczególnym i ogólnym.
Bezdomność (bezdomny) to w ujęciu socjologicznym problem społeczny (zjawisko społeczne),
charakteryzujący się brakiem miejsca stałego zamieszkania – brakiem domu.
Bezdomność wynika :
1. z sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju, w tym wzrostu bezrobocia, postępującej likwidacji
hoteli robotniczych, braku miejsc w szpitalach, zakładach opiekuńczych, domach pomocy
społecznej, braku opieki nad wychowankami domów dziecka po ukończeniu 18 lat, braku
ośrodków dla nosicieli wirusa HIV,
2. z sytuacji prawnej, polegającej na możliwości wyeksmitowania lokatora "donikąd" za
zaległości w opłatach czynszowych,
3. z przyczyn związanych z patologiami, w tym z powodu alkoholizmu, przestępczości,
odrzucenia lub braku opieki ze strony najbliższych, rozwodu lub trwałego rozpadu więzi
formalnych lub nieformalnych, prostytucji kobiet, przemocy w rodzinie,
4. z przyczyn natury socjopsychologicznej, w tym świadomego wyboru innego sposobu życia,
odrzucenia obowiązującego systemu wartości,
5. przyczyn osobowościowych, w tym poczucia niższości, osamotnienia, wstydu, przekonania
o złej naturze świata i ludzi.
Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i
deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.
Najwyższe bezrobocie możemy zaobserwować w krajach średnio, lub nisko rozwiniętych. Ostatnio
w Polsce bezrobocie spada, co oznacza szybszy niż zwykle rozwój gospodarczy naszego kraju.
Spadek bezrobocia tłumaczyć można także emigracja zarobkową, która jest kolejnym problemem
nie tyle na świecie co w Polsce.
Rys 1: Bezrobocie w Polsce na
początku roku 2006.
Rys 2: Bezrobocie w Polsce III
kwartał 2006.
Emigracja zarobkowa nie jest problemem globalnym, ten rodzaj emigracji widoczny jest w Polsce
po otwarciu rynków pracy dzięki wejściu Polski do Unii Europejskiej. Emigracja zarobkowa
osłabia gospodarkę, za granicę wyjeżdżają często specjaliści, których w danym kraju brakuję np. w
branży budowlanej.
Głód - problem globalny. Szacuje się, że na świecie głoduje około miliarda ludzi. Głód ten
szczególnie dotyka kraje Trzeciego Świata, wynika m.in. z niestabilności politycznej oraz bardzo
niskiej kultury rolnej połączonej z przeludnieniem. Obecnie w Afryce umiera z głodu około 40 000
osób dziennie.
W Polsce różne organizacje podają, że około 10-25 % dzieci w wieku do 14 lat cierpi przez głód i
spożywa najwyżej jeden posiłek dziennie. Według obecnych szacunków minimum egzystencji to
około 350-390 złotych na osobę.
Zwalczaniem głodu zajmują się różne organizacje, m.in. banki żywności.
Terroryzm jest najczęściej definiowany jako użycie siły lub przemocy przeciwko osobom lub
własności z pogwałceniem prawa, mające na celu zastraszenie i w ten sposób wymuszenie na danej
grupie ludzi realizacji określonych celów. Działania terrorystyczne mogą dotyczyć całej populacji,
jednak najczęściej są one uderzeniem w jej niewielką część, aby pozostałych zmusić do
odpowiednich zachowań.
Termin "terroryzm" wywodzi się od języka greckiego τρέω/tero - „drżeć, bać się”; „stchórzyć,
uciec” oraz łacińskiego terror, -oris - „strach, trwoga, przerażenie”; „straszne słowo, straszna wieść”
i pochodnego czasownika łacińskiego terreo - „wywoływać przerażenie, straszyć”. Na tej podstawie
można bardzo ogólnie zdefiniować terroryzm jako sianie strachu i grozy. Bardziej szczegółowo
terroryzm niepaństwowy można zdefiniować roboczo jako „nieuzasadnione lub bezprawne użycie
siły bądź przemocy wobec osób lub mienia, aby zastraszyć lub wywrzeć przymus na rząd, ludność
cywilną lub ich część, co zmierza do promocji celów politycznych, społecznych lub finansowych”.
Istotą terroryzmu jest to, że przedmiotem działania terrorystycznego są osoby, które nie mają
bezpośredniego wpływu na realizację celów jakie chcą osiągnąć organizacje terrorystyczne. Zatem
działania terrorystyczne muszą się charakteryzować znacznym efektem psychologicznym i
potencjalnie dużym „efektem” społecznym i medialnym, aby mogły być skuteczne.
Jednak tego typu definicje są zbyt ogólnikowe i w żaden sposób nie pozwalają autorytatywnie
stwierdzić co jest, a co nie jest terroryzmem i kogo możemy określić terrorystą. Są one
niewystarczające do uchwycenia niezwykle złożonego zjawiska, jakim jest terroryzm. Brak ogólnie
przyjętej definicji terroryzmu jest poważnym utrudnieniem natury prawnej w międzynarodowej
współpracy instytucjonalnej w zakresie zwalczania terroryzmu oraz osadzania i przekazywania
schwytanych organizatorów i sprawców zamachów terrorystycznych.
Walkę z terroryzmem można podzielić na dwa rodzaje - pierwszy, to walka doraźna - walka z
terrorystami, oraz organizacjami terrorystycznymi. Jest to sposób mało skuteczny - wszystkich
terrorystów nie da się zwalczyć, w każdej chwili do organizacji mogą przecież dołączyć nowi
ochotnicy. Porównać to można do zwalczania efektów choroby bez usuwania przyczyn.
Drugim - skuteczniejszym sposobem jest likwidowanie przyczyn terroryzmu - przyczyną jest
zwykle niezadowolenie społeczne połączone z przekonaniem, że terroryzm jest najlepszą, a często
nawet jedyną drogą do poprawienia sytuacji. Likwidować przyczyny można poprzez poprawianie
sytuacji ekonomicznej ludzi w obszarach, gdzie terroryzm jest największy; zaspokajanie ich innych
potrzeb (wolność - religijna, światopoglądowa, akceptowalny system polityczny) łączone z
edukacją, która tworzy dojrzałe społeczeństwo będące w stanie zmieniać swoją sytuację za pomocą
innych środków niż terror, społeczeństwo nie poddające się łatwo manipulacjom prowadzącym do
stosowania przemocy.
Analfabetyzm - brak umiejętności pisania i czytania u osób dorosłych, tj. wg kryteriów UNESCO powyżej 15. roku życia. Osoby nie posiadające takiej umiejętności nazywane są analfabetami.
Analfabetyzm w Polsce międzywojennej (1931)
We współczesnych bogatych społeczeństwach przemysłowych problem absolutnie marginalny,
dotyczący na ogół poniżej pół procent ludności. W krajach Trzeciego Świata sięga kilkunastu, a
nawet kilkudziesięciu procent mieszkańców. Obecnie szacuje się, że w Europie jest 3%
analfabetów, w Ameryce Pd. - 15%, w Azji - 33%, a w Afryce - 50%.
W Polsce analfabetyzm był spuścizną po polityce zaborców, którzy dążyli do ograniczania
szkolnictwa. W 1914 na ziemiach polskich było: 57% analfabetów w zaborze rosyjskim, 40% w
Galicji i 5% w zaborze pruskim. Wg statystyk w Polsce w 1921 było 33,1% analfabetów, w 1931 23,1%, w 1960 - 2,7%, w 1978 – 1,2%.
Globalne ocieplenie - opisuje obserwowane w ostatnich dekadach ocieplenie średniej temperatury
ziemskiej atmosfery i oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości. Czwarty Raport
Międzyrządowego Zespołu do spraw Zmian Klimatu przewiduje, że globalne ocieplenie wyniesie
od 1.1 do 6.4 °C pomiędzy 1990 i 2100 .
Pomiary globalnego ocieplenia próbują wytłumaczyć dlaczego średnia globalna temperatura
wzrosła od końca XIX wieku do początku XXI wieku o 0,7°C i ocenić w jakiej mierze efekt ten jest
wywoływany przez działalność człowieka.
Atmosfera ziemska powoduje, że temperatura powierzchni ziemi jest znacznie wyższa niż bez
atmosfery, a zjawisko to jest nazywane efektem cieplarnianym. Ocenia się, że dodanie
dodatkowych absorbujących gazów, określanych gazami cieplarnianymi - takich jak metanu i
dwutlenku węgla, bez żadnych innych zmian, powoduje dodatkowy wzrost temperatury. Obecne
badania starają się odpowiedzieć na pytanie w jaki sposób sprzężenia zwrotne związane ze
zwiększeniem gazów cieplarnianych i zmianą ilości pyłów zawieszonych, wpłynie na temperaturę
atmosfery.
Naukowa opinia na temat zmian klimatu wyrażona przez Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian
Klimatu (w skrócie IPCC) i poparta przez narodowe akademie naukowe krajów G8 stwierdza, że
średnia globalna temperatura wzrosła o 0,6 ± 0,2 °C od końca XIX wieku i, że "przypuszczalnie
większość tego ocieplenia w ostatnich 50 latach jest związane z działalnością człowieka" .
Opierając się na obserwacjach i używając modeli numerycznych ogólnej cyrkulacji atmosfery
ocenia się (IPCC), że temperatura może wzrosnąć o 1,4 do 5,8 °C pomiędzy 1990 i 2100.
Wzrost temperatury spowodować może w konsekwencji zmiany w zasięgu lodowców i poziomu
wód oceanów, zmiany ilości i rozkładu opadów, zmiany w intensywności ekstremalnych zjawisk
pogodowych (takich jak powodzie lub intensywność huraganów), zmiany w zasięgu i wydajności
upraw, zmiany zasięgów i wymieranie gatunków organizmów żywych.
Zanieczyszczenie środowiska - stan środowiska wynikający z wprowadzania do powietrza, wody
lub gruntu, substancji stałych, ciekłych lub gazowych lub energii w takich ilościach i takim
składzie, że może to ujemnie wpływać na zdrowie człowieka, przyrodę ożywioną, klimat, glebę,
wodę lub powodować inne niekorzystne zmiany np. korozję metali.
Zanieczyszczenie środowiska może być spowodowane przez źródła naturalne (np. wulkany) lub
sztuczne (antropogeniczne - spowodowane działalnością człowieka), które następuje w wyniku nie
zamierzonej, ale systematycznej działalności człowieka, polegającej na ciągłej emisji czynników
degradujących środowisko lub jest następstwem awarii będącej przyczyną nagłego uwolnienia
zanieczyszczeń.
Oceny stanu środowiska dokonuje się w odniesieniu do stanu naturalnego bez względu na to, czy
jego zmiany są spowodowane przez substancje lub oddziaływania, dla których ustalono poziom
stężeń dopuszczalnych.
Dziurą ozonową nazywa się zjawisko zmniejszania się stężenia ozonu w stratosferze atmosfery
ziemskiej. Jest to 5% ubytek w powłoce ozonowej wywołany emitowaniem przez człowieka freonu
do atmosfery, który ma właściwości rozkładające OZON.
Ozon stratosferyczny pochłania część promieniowania ultrafioletowego docierającego do Ziemi ze
Słońca. Niektóre rodzaje promieniowania ultrafioletowego są szkodliwe dla organizmów żywych,
ponieważ mogą uszkadzać komórki (oparzenia) oraz materiał genetyczny komórek. U ludzi i
zwierząt mogą wywoływać zmiany nowotworowe (patrz: czerniak złośliwy). Organizm ludzki
broni się przed ultrafioletem, wytwarzając barwnik (melanina), powodujący pochłanianie
promieniowania w warstwie powierzchniowej skóry. Zawartość tego barwnika objawia się
ciemnieniem skóry.
Łukasz Narowski
Klasa I TIN.