Prawo wyznaniowe

Prawo wyznaniowe
Dr Michał Zawiślak
Pojęcie prawa wyznaniowego
Zespół norm, który w języku polskim nazywany jest „prawem
wyznaniowym” w wielu innych językach określany jest jako „prawo
kościelne”
Etymologia bierze swój początek od łacińskiego rzeczownika
ecclesia (kościół)
 ius ecclesiasticum,
diritto ecclesiastico
ecclesiastical law
Prawo wyznaniowe to nie jest prawo wewnętrzne wspólnot
wyznaniowych, a w szczególności to nie jest prawo kanoniczne, czyli prawo
wewnętrzne Kościoła katolickiego (ius canonicum, diritto canonico, droit
canonique, Kanonischrecht itp.)
Pojęcie prawa wyznaniowego
W języku codziennym, a niekiedy nawet w
opracowaniach naukowych, używana jest zamiennie
nazwa „prawo kościelne”, zamiast prawo wyznaniowe
Oba te zastosowania posiadają swoje uzasadnienie
Należy precyzyjnie posługiwać się określeniem prawo
wyznaniowe
Prawo wyznaniowe w Europie
Diritto ecclesiastico (Włochy)
Droit des religions (Francja)
Church state-law (law on religion) USA, Anglia
Co to jest prawo wyznaniowe???
polskie prawo wyznaniowe można określić jako
zespół norm prawnych, odnoszących się do osoby
ludzkiej i wspólnot religijnych w zakresie wolności
sumienia i religii. (art. 53 ust. 1 Konstytucji)
Zakres przedmiotowy prawa wyznaniowego to
regulacje prawne odnoszące się do sytuacji prawnej
poszczególnych ludzi, jak i całych grup religijnych
Co to jest prawo wyznaniowe??c.d.
Prawo wyznaniowe to zespół norm prawnych
zawartych w źródłach prawa powszechnie
obowiązującego! - Konstytucji, umowach
międzynarodowych, ustawach, rozporządzeniach, a
także wynikających z orzecznictwa sądów
powszechnych i europejskich
Co to jest prawo wyznaniowe??c.d.
odrębną dyscypliną naukową i dydaktyczną, koncentrującą się na
unormowaniach związanych z wolnością sumienia i religii,
wchodzących w zakres różnych gałęzi prawa:
prawo administracyjne (regulacje dotyczące zrzeszania się, kompetencje i
struktura administracji wyznaniowej, przepisy o zbiórkach publicznych itp.)
prawo cywilne (wyznaniowa forma zawierania małżeństwa cywilnego,
sposób reprezentacji osób prawnych Kościoła Katolickiego, nieważność
czynności prawnej zdziałanej przez kościelną osobę prawną)
prawo karne (art. 196 k.k. obraza uczuć religijnych - sprawa Nergala,
Dody, Kuba W.)
prawo podatkowe (opodatkowania kościelnych osób prawnych oraz osób
duchownych)
prawo finansów publicznych (Fundusz Kościelny)
Czy warto uczyć się prawa wyznaniowego?
TAK
Dlaczego warto uczyć się prawa wyznaniowego?
Nabycie umiejętności analitycznego myślenia
Praca na aktach prawnych i znanych medialnie
sprawach – orzecznictwo
Ciekawość tematyki
Zdobycie bardzo specjalistycznej wiedzy
Interdyscyplinarność przedmiotu
Podstawowe pojęcia
Kościół, związek wyznaniowy, sekta
Prawo polskie powszechnie posługuje się sformułowaniem „kościoły i inne
związki wyznaniowe” (art. 25 ust. 1 Konstytucji RP)
W sensie prawnym to rozróżnienie nie niesie żadnych konsekwencji
prawnych
Brak konsekwencji w stosowaniu kościoły i inne związki wyznaniowe
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, art. 2 ust. 2 „Pomoc
społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej ( …)
Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi
oraz osobami fizycznymi i prawnymi”
W sensie prawnym poprawnym sformułowaniem jest związek
wyznaniowy, tym bardziej, że w systemie prawa wyznaniowego mamy jego
definicje legalną
Kościół, związek wyznaniowy
Nazwa „kościół” stosowana jest zazwyczaj przez te
związki wyznaniowe, które opierają się na doktrynie
chrześcijańskiej (np. Kościół Katolicki, Polski
Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół
Ewangelicko-Augsburski, Kościół Chrześcijan
Baptystów)
Zdarzają się jednak również takie grupy religijne, w
których nazwie znajduje się słowo „kościół”, chociaż
nie odwołują się do chrześcijaństwa (np. Polski Kościół
Słowiański, Rodzimy Kościół Polski).
sekta
Prawnego charakteru nie ma określenie „sekta”. Nie jest ono
używane w przepisach polskiego prawa (brak definicji legalnej)
Z socjologicznego punktu widzenia za sektę „należy uważać
wspólnotę o charakterze religijnym, mającą własny,
indywidualny światopogląd, działającą w pewnych ramach
organizacyjnych, izolującą się od reszty społeczeństwa oraz
silnie akcentującą rolę przywódcy” (M. Guzik, Prawne aspekty
działalności sekt religijnych w Polsce, PiP 2000, nr 3, s. 47).
sekty przybierają różne nazwy i działają z wykorzystaniem
różnorodnych form organizacyjnych, nie tylko jako związki
wyznaniowe, ale również jako stowarzyszenia, spółki prawa
handlowego, itd. Wiele sekt funkcjonuje wyłącznie jako grupy
nieformalne.
sekta
Pejoratywny wydźwięk określenia „sekta” może
skutkować naruszeniem dóbr osobistych sekty lub jej
poszczególnych członków
Sekta- grupa religijna, która oderwała się od Kościoła
i przyjęła własne zasady organizacyjne; odłam
wyznaniowy w obrębie danej religii
Max Weber stwierdził, że kościoły mają strukturę
biurokratyczną, zaś sekty charyzmatyczną!
PRAWNE FORMY DZIAŁALNOŚCI SEKT
Stowarzyszenie
(Kościół Scjentologiczny – Centrum Dianetyki) Wrocław,
Kraków, Wawa, Gdańsk, Lublin
Spółki prawa handlowego
Zbór Chrześcijański leczenia duchem bożym (sekta Niebo)
Sp.zo.o. „Leczenie duchem bożym w imieniu Jezusa
Chrystusa przez nakładanie rąk”
•Związek wyznaniowy!!??!!
Ochrona prawna działalności sekty
k.c.
Ruch Hare Kryszna wytoczył proces przeciwko Ośrodkowi
Studiów nad Kulturą Masową w Łodzi (przeproszenie)
Instytut Wiedzy o Tożsamości „Misja Czaitanii” przeciwko
Ruch Obrony Rodziny i Jednostki
(sprostowanie nieprawdziwych informacji)
Związek Buddyjski „Karma Kagyu” przeciwko Civitas
Christiana („destrukcyjna sekta uprawiająca molestowanie
seksualne i psychomanipulację”) sąd orzekł, że twierdzenia nie
mają pokrycia w faktach i nałożył zakaz rozpowszechniania
książki „Sekty-ekspansja zła”, gdzie był zamieszczony artykuł
Judykatura uznaje, że termin sekta w sensie
obiektywnym nie ma pejoratywnego znaczenia, można
go używać wobec nowych związków wyznaniowych
Sekty (bez względu na formę organizacyjną pozostają
pod ochroną prawa np. art. 23 k.c.)
Pejoratywne znaczenie terminu sekta może
skutkować naruszeniem dóbr osobistych
k.k.
Działania z zakresu ochrony zdrowia
dobrowolne poddawanie się praktykom medycznym
np. odchudzanie, złe odżywianie, odrzucanie pomocy
lekarskiej
•Zerwanie kontaktów ze światem zewnętrzym (osoby
niepełnoletnie)
Zerwanie kontaktów ze światem zewnętrznym
(osoby niepełnoletnie)
Pod opieką prawnych
Bez opieki (zgody)
opiekunów
prawnych opiekunów
•nie bezpośrednich
wystarczy
środków prawnych, aby
ograniczyć prawa
rodzicielskie z tego
powodu, że rodzice i
dziecko należą do sekty
uprawdopodobnić
zagrożenie dla
prawidłowego rozwoju
dziecka, aby sąd rodzinny
nakazał opuszczenie sekty
Stosowanie technik psychomanipulacyjnych
Brak penalizacji technik psychomanipulacyjnych w
k.k.
Franc. K.k. przestępstwo zmuszania, które znamiona
określone są jako nadużycie stanu niewiedzy lub
słabości intelektualnej małoletniego lub osoby
szczególnie wrażliwej z powodu wieku, choroby,
słabości
Związek wyznaniowy
Def. legalna „wspólnota religijna założona w celu
wyznawania i szerzenia wiary religijnej, posiadającą
własny ustrój, doktrynę i obrzędy kultowe” (art. 2 pkt 1
ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności
sumienia i wyznania)
Rejestracja w trybie w/w ustawy - tryb
administracyjny (decyzja w świetle k.p.a.)
Sekta=związek wyznaniowy
Podstawa prawna do wydania decyzji o odmowie
zarejestrowania związku wyznaniowego „wspólnota
religijna założona w celu wyznawania i szerzenia wiary
religijnej, posiadającą własny ustrój, doktrynę i
obrzędy kultowe”
Zakon Wtajemniczonego Rycerstwa Linii Spiralnego
Pierścienia decyzja o odmowie „brak cech religii –
stowarzyszenie paranaukowe”
Sekta=związek wyznaniowy
Polski Ruch Realiański „brak cech religii”
 „ludzkość to eksperyment inżynierii genetycznej
przeprowadzony na innej planecie, Jezus jest synem
kosmity i Ziemanki, zaś demokracja winna być
zastąpiona geniokracją, czyli rządami ludzi mądrych,
(…)majątek wyznawców na rzecz Ruchu, gdyż do
szerzenia wiary potrzebne są pieniądze, (…) odrzucenie
więzi rodzinnych”
Kościół Latającego Potwora Spaghetti
W lipcu 2012 roku, polscy pastafarianie spełnili wszystkie formalne wymogi i rozpoczęli
procedurę rejestracji swojego kościoła składając w tym celu wniosek w MAiC, które rozpatrując
sprawę, powołało biegłych religioznawców
Opinia/ekspertyza prof. dr hab. Kazimierza Banka oraz dr Piotra Czarneckiego z Instytutu
Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego
„nie można dać jednoznacznej odpowiedzi na pytanie: czy ruch można zaliczyć do
systemu wierzeń jakim jest religia, ze względu na to że w religioznawstwie istnieje
wiele jej definicji”
„może być uznany za wspólnotę religijną w zakresie indywidualnym i prywatnym,
natomiast nie może zostać uznany za wspólnotę religijną w zakresie urzędowym”
Ekspertyza nie jest wiążąca dla Ministerstwa
W marcu 2013 Minister Administracji i Cyfryzacji, odmówił wpisu do Rejestru kościołów i innych
związków wyznaniowych Kościoła Latającego Potwora Spaghetti. W uzasadnieniu decyzji minister
stwierdził, że Kościół Latającego Potwora Spaghetti nie został stworzony w celu
wyznawania i szerzenia wiary religijnej i tym samym nie spełnia wymogów ustawy.