ROZDZIAŁ 4 Sposoby postępowania na wypadek
advertisement
ZATWIERDZIŁ: INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO DLA BUDYNKU URZĘDU MIASTA POZNANIA PRZY UL. GRONOWEJ 22a OPRACOWAŁ: Zbigniew Spychała Poznań, maj 2012 1 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1 Zakres przedmiotowy Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego ............................... 3 ROZDZIAŁ 2 Warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem. . 4 ROZDZIAŁ 3 Określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym ......................................................................................................... 11 ROZDZIAŁ 4 Sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia .......................... 15 ROZDZIAŁ 5 Sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym ........... 18 ROZDZIAŁ 6 Warunki i organizacja ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania ................................................................................................................ 20 ROZDZIAŁ 7 Sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji ............ 27 ROZDZIAŁ 8 Zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami .............................................................................................. 28 ROZDZIAŁ 9 Plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, oraz plany terenu przyległego .................................................................................................................. 34 ZAŁĄCZNIK NR 1 Pozwolenie na prace niebezpieczne pod względem pożarowym 36 ZAŁĄCZNIK NR 2 Oświadczenie o zapoznaniu się z ustaleniami zawartymi w Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego .................................................................... 38 2 ROZDZIAŁ 1 Zakres przedmiotowy Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego §1 Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego opracowana jest na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów z dnia 7 czerwca 2010 r. Instrukcja zawiera: 1. warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem; 2. określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym; 3. sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia; 4. sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane; 5. warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania; 6. sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji; 7. zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami; 8. plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, oraz terenu przyległego, z uwzględnieniem graficznych danych dotyczących w szczególności: a) powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku, b) odległości od obiektów sąsiadujących, c) parametrów pożarowych występujących substancji palnych, d) występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych, e) kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach, f) podziału obiektu na strefy pożarowe, g) warunków ewakuacji, ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych, h) miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, i) wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych, 3 j) hydrantów zewnętrznych, k) dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony. § 2 Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego przechowywana jest w pomieszczeniu pracownika ochrony obiektu, aby zapewnić możliwość jej natychmiastowego wykorzystania na potrzeby prowadzenia działań ratowniczych. § 3 Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 2 lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej. § 4 Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego uwzględnia zapisy zawarte w regulaminie pracy UMP oraz instrukcji BHP Urzędu Miasta. ROZDZIAŁ 2 Warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem §5 Budynek Urzędu Miasta zlokalizowany jest w zabudowie miejskiej osiedlowej, pomiędzy ulicami Murawa od strony wschodniej i ul. Słowiańską od strony północnej. Przedmiotowy budynek jest budynkiem biurowym, w którym mieszczą się wydziały Urzędu Miasta Poznania. Obiekt jest budynkiem trzykondygnacyjnym podpiwniczonym. Dokładny adres obiektu: Urząd Miasta Poznania ul. Gronowa 22a. §6 1. Warunki ochrony przeciwpożarowej 1) Powierzchnie, wysokości i liczba kondygnacji. Podstawowe dane techniczne budynku: 4 wysokość od terenu do kalenicy dachu – 14,11 m, budynek zaliczony do grupy budynków średniowysokich (SW), budynek Urzędu Miasta zajmuje powierzchnię użytkową 2933,70 m2 z podziałem na kondygnacje, trzy nadziemne i jedna podziemna – piwnica, piwnica – 663 m2 (pomieszczenie archiwum, pomieszczenie wentylatorni, pomieszczenia gospodarcze, komunikacja wewnętrzna, pomieszczenia bytowe i serwera), parter – 899,70 m2 (przedsionek, hol, pozioma i pionowa komunikacja wewnętrzna, pomieszczenia zaplecza socjalno-bytowego i obsługi petentów), I piętro – 814 m2 (patio, pomieszczenia biurowe i biurowo szkoleniowe, pomieszczenia socjalno-bytowe), II piętro – 557 m2 (hol, galeria, pomieszczenia biurowe, pomieszczenia zaplecza socjalno-bytowego oraz drogi komunikacji wewnętrznej poziomej i pionowej). Budynek posiada dwie klatki schodowe – jedną wewnątrz sali operacyjnej oraz drugą komunikacji wewnętrznej służące do celów ewakuacji. Przy klatkach schodowych znajdują się dwa szyby windowe nieprzystosowane do korzystania w przypadku powstania pożaru. 2) Konstrukcje budynku i elementy budowlane. Fundamenty – ławy fundamentowe żelbetowe. Ściany fundamentowe – monolityczne żelbetowe oraz w części z bloczków betonowych. Konstrukcja budynku – układ ramowy – prefabrykowany, układ ramowy o rozpiętości 4,8 m i 10 , 80 m, rozstaw ram – 5,40 m. Ściany zewnętrzne – z betonu komórkowego plus system Kerjan na konstrukcji aluminiowej plus ocieplenie 12 cm – wełna mineralna. Stropy – żelbetowe monolityczne. Schody – żelbetowe monolityczne. Dach – konstrukcji stalowej, klatka trapezowa, styropian gr. 20 cm, 2 x papa plus folia dachowa. Patio – przekryte świetlikiem w konstrukcji aluminiowej, o pokryciu świetlika płytami poliwęglanowymi. 5 Ściany kurtynowe: zewnętrzne, konstrukcja ścian aluminiowa, pokryta szkłem bezpiecznym. Ściany wewnętrzne o konstrukcji również aluminiowej, pokryte szkłem zwykłym. Szyby windowe – konstrukcji żelbetowej monolitycznej. Ściany wewnętrzne: działowe o konstrukcji aluminiowej, która obłożona została płytami kartonowo-gipsowymi z wełną mineralną w środku. 3) Klasa odporności pożarowej budynku oraz klasa odporności ogniowej i stopień rozprzestrzeniania ognia przez elementy budowlane: klasa odporności pożarowej budynku – C, główna konstrukcja nośna – słupy, ściany i podciągi R 60 i R 120 (nośność ogniowa 120 min.), konstrukcja dachu – R 15 (nośność ogniowa 15 min.), strop – REI 60 (nośność, szczelność i izolacyjność ogniowa 60 min.), ściany zewnętrzne – EI 30 (szczelność i izolacyjność ogniowa 30 min.), ściany wewnętrzne – EI 15 (szczelność i izolacyjność ogniowa 15 min.), przekrycie dachu – E 15 (szczelność ogniowa 15 min.) wykonane z poliwęglanu w przypadku świetlika oraz dla części płaskiej z następujących warstw: blacha trapezowa, folia budowlana, płyta PW, termozgrzewalna x 2. Świetlik zlokalizowany został nad patio, które służy jako ogród zimowy, obudowa klatki ewakuacyjnej schodowej REI 60. 4) Odległości od budynków sąsiadujących. Budynek został zlokalizowany: od strony ul. Słowiańskiej, osiedla mieszkaniowe, od strony ul. Gronowej, zabudowa domków jednorodzinnych i bloki mieszkalne wielorodzinne. Budynek Urzędu sąsiaduje z dwoma budynkami biurowymi – wysokimi, na tyłach od ul. Winogrady, zabudowania mieszane wielorodzinne i domki jednorodzinne, od strony ul. Murawa, pas jezdni szybkiego ruchu dwupasmowy z infrastrukturą, dalej domki jednorodzinne. Odległości od budynków są zachowane i spełniają wymagania zgodnie z przepisami. 5) Przewidywana gęstość obciążenia ogniowego 6 Pomieszczenia techniczne, magazynowe występujące w piwnicy budynku (serwerownia, rozdzielnia elektryczna, wentylatorownia i archiwum) stanowią strefę przeciwpożarową z gęstością obciążenia ogniowego do 2000MJ/m2. 6) Parametry pożarowe występujących substancji palnych Obecnie wykorzystywane do wystroju wnętrz i wyrobu przedmiotów codziennego użytku materiały palne zawierają znaczne ilości skomplikowanych związków chemicznych, które w procesie spalania lub podczas termicznego rozkładu tworzą silnie toksyczne substancje. W pomieszczeniach socjalnobytowych i biurach mogą się znajdować różne materiały rozprzestrzeniające proces palenia, jak drewno, guma, polwinit, opakowania z tektury, tworzywa sztuczne (polietylen, folia, styropian, poliuretan), materiały uszczelniające, materiały tapicerowane (krzesła, meble wyściełane w biurach, pianka poliuretanowa), folia itp. Konsekwencją stosowanych materiałów jest nie tylko zwiększenie możliwości powstania pożaru, ale również wzrost zagrożenia dla osób pracujących. Skład gazów powstających w wyniku spalania zależy przede wszystkim od rodzaju spalonych materiałów, wszystkie gazy są silnie toksyczne. Najczęstszą przyczyną śmierci podczas pożaru nie są płomienie powodujące poparzenia, lecz zatrucie gazami pożarowymi. Potencjalnym źródłem pożaru w budynku może być: używanie otwartego ognia, wada lub nieprawidłowa eksploatacja urządzeń oraz instalacji elektrycznych, nieprawidłowa organizacja i prowadzenie prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, podpalenie. Potencjalnymi drogami rozprzestrzeniania się pożaru mogą być: wyposażenie pomieszczeń, drewniane stropy, schody i ciągi komunikacyjne, przyległe budynki. 7) Kategoria zagrożenia ludzi, liczba osób w pomieszczeniach. 7 Ze względu na przeznaczenie budynku i jego funkcję użytkową zakwalifikowany został: parter z holem (gdzie może przebywać 140 osób niebędących stałymi użytkownikami) do I kategorii zagrożenia ludzi ZL I, pozostałe kondygnacje budynku zakwalifikowano do kategorii zagrożenia ludzi ZL III. Liczba osób będąca stałymi użytkownikami budynku, mogąca przebywać na poszczególnych kondygnacjach: Piwnica 3 osoby Parter 40 osób I piętro 45 osób II piętro 27 osób Razem w budynku może przebywać około 115 stałych użytkowników oraz klienci. 8) Ocena zagrożenia wybuchem. W budynku nie występują strefy zagrożenia wybuchem. 9) Podział obiektu na strefy pożarowe. Budynek ze względu na charakter użytkowy posiada dwie strefy pożarowe o dopuszczalnej wielkości dla budynku średniowysokiego (SW) 5000 m2, zaliczonego do kategorii zagrożenia ludzi ZLIII, w piwnicy zaś wynosi 2500 m2. Archiwum w piwnicy jest wydzieloną strefą pożarową. Poszczególne kondygnacje nie stanowią odrębnych stref przeciwpożarowych. 10) Warunki ewakuacji polegają w szczególności na: zapewnieniu odpowiedniej liczby i szerokości wyjść, zachowaniu odpowiedniej długości dróg ewakuacyjnych, zapewnieniu odpowiedniego wystroju, obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych, zapewnieniu urządzeń do usuwania dymu i gazów pożarowych. Budynek zakwalifikowany jest do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, długość dojść ewakuacyjnych nie powinna przekraczać 30 m przy jednym kierunku dojścia, w tym 20 m na drodze poziomej, a 60 m przy co najmniej dwóch dojściach. W budynku Urzędu jest jedna klatka schodowa, która jest obudowana oraz posiada zamknięcie drzwiami w wymaganej klasie odporności 8 ogniowej EI 30 i system oddymiania. Brzegowe wielkości dojść ewakuacyjnych w budynku są częściowo spełnione, a korytarze stanowiące poziome drogi ewakuacyjne posiadają długości odcinków mniej niż 50 m. W budynku funkcjonują 2 klatki schodowe, służące do celów ewakuacji. Zastosowany wystrój i obudowa dróg ewakuacyjnych spełnia wymogi ochrony przeciwpożarowej. W budynku usytuowane są dwie klatki schodowe łączące ostatnią kondygnację z parterem. Obudowa klatki schodowej spełnia wymagania dla klasy „C” odporności ogniowej. Z budynku prowadzą trzy wyjścia na zewnątrz zaznaczone na planie obiektu (Rozdział 9). 11) Oznakowanie na potrzeby ewakuacji. Budynek Urzędu Miasta przy ul. Gronowej jest wyposażony w awaryjne oświetlenie ewakuacyjne. Pozostałe oznakowanie w budynku urządzeń pożarniczych, znakami bezpieczeństwa i ewakuacji, jest naklejane na ścianach i urządzeniach w budynku. 12) Sposób zabezpieczenia przeciwpożarowego instalacji użytkowych. Budynek wyposażony w instalacje: wentylacyjną – wentylacja i klimatyzacja centralna ogrzewania i wymiany powietrza w budynku, elektryczną – gniazdek wtykowych i siłową. Główny przeciwpożarowy wyłącznik prądu usytuowany na parterze przy wejściu głównym w pobliżu pomieszczenia ochrony obiektu, odgromową – budynek jest chroniony instalacją piorunochronną, kontrola dostępu – wszystkie pomieszczenia są objęte kontrolą dostępu, dotyczy to pomieszczeń technicznych, socjalno-bytowych, serwerowni i biur, centralnego ogrzewania – zasilana z węzła cieplnego umiejscowionego w piwnicy budynku, wodno-kanalizacyjną. 13) Dobór urządzeń przeciwpożarowych w obiekcie. 9 Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa hydrantów wewnętrznych – obiekt wyposażono w instalację wodociągową hydrantową Ø 25 z wężem półsztywnym. Budynek Urzędu Miasta wyposażony jest w następujące systemy alarmowe: instalacja z centralką alarmu pożarowego, która monitoruje linie dozorowe oraz steruje oddymianiem, system gazowego gaszenia pożaru (serwerownia w piwnicy), ręczne ostrzegacze pożarowe. Ochrona systemem SAP jest całkowita i obejmuje całość budynku. Dozorem objęte są korytarze, pomieszczenia I i II piętra i piwnicy. Centrala alarmu pożarowego SAP znajduje się w pomieszczeniu ochrony budynku przy wejściu głównym do budynku. W obiekcie Urzędu Miasta przy ul. Gronowej 22a zapewniony jest całodobowy dozór sprawowany przez pracowników ochrony obiektu. 14) Podręczny sprzęt gaśniczy i urządzenia ratownicze. Budynek urzędu Miasta Poznania wyposażony jest w podręczny sprzęt gaśniczy do gaszenia pożarów grupy A, B, C. 15) Zaopatrzenie wodne do zewnętrznego gaszenia pożaru. Zgodnie z wymogami dla budynku ZL III użyteczności publicznej wymagane jest zapewnienie źródeł zaopatrzenia wodnego z wydajnością 20 dcm3/s. Istniejący wodociąg miejski zapewnia wymaganą ilość wody. Zaopatrzenie wodne zapewnia miejska sieć hydrantowa zlokalizowana wzdłuż ulicy Gronowej, Murawa i przy ul. Słowiańskiej. 16) Drogi pożarowe. Do budynku zapewniony jest dojazd spełniający wymagania drogi pożarowej. Dojazd jest zapewniony od strony frontowej. Jednostki bojowe Straży Pożarnych mogą prowadzić działania od ul. Murawa oraz poprzez parking, wjeżdżając na teren wewnętrzny od ul. Gronowej. Drogi pożarowe utwardzone, umożliwiające wjazd sprzętu i wozów Straży Pożarnej zgodnie z przepisami ochrony ppoż. 10 ROZDZIAŁ 3 Określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym §7 1. Wymagane urządzenia przeciwpożarowe: hydranty wewnętrzne, instalacje oświetlenia ewakuacyjnego, podręczny sprzęt gaśniczy. 2. Budynek wyposażono dodatkowo w następujące urządzenia przeciwpożarowe: system alarmu pożarowego, w tym urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych, urządzenia oddymiające, drzwi przeciwpożarowe i inne zamknięcia przeciwpożarowe, stałe urządzenia gaśnicze i system sterowania gaszeniem – serwerownia. §8 1. Sposoby poddawania urządzeń przeciwpożarowych przeglądom technicznym i konserwacji. 1) Wewnętrzna instalacja hydrantowa. Firma konserwująca hydranty i sieć hydrantów wewnętrznych powinna prowadzić regularną kontrolę wszystkich zaworów hydrantowych i hydrantów w odstępach czasu zależnych od warunków otoczenia oraz ryzyka (zagrożenia) pożarowego w celu upewnienia się, że hydranty i wyposażenie: są na swoim miejscu, nie są zastawione, są widoczne, mają czytelne oznakowanie i instrukcję, nie mają widocznych uszkodzeń, korozji lub wycieków. Okresowe przeglądy i konserwacje instalacji, co 5 lat wszystkie węże, a hydranty – co rok, powinny być poddane próbie ciśnieniowej na maksymalne ciśnienie robocze instalacji zgodnie z EN 671-1 i EN 671-2. Zabezpieczenie przeciwpożarowe w czasie kontroli i konserwacji 11 Ponieważ przegląd i konserwacja mogą okresowo zmniejszyć efektywność zabezpieczenia przeciwpożarowego należy uwzględnić, iż: zależnie od przewidywanego zagrożenia pożarowego, tylko określona liczba (ograniczona część) zaworów (hydrantów) powinna podlegać równocześnie remontowi na danej powierzchni, należy zapewnić dodatkowe (zastępcze) przedsięwzięcia zabezpieczające oraz przeprowadzić dodatkowy instruktaż na czas remontu oraz na okres braku zasilania w wodę. 2) Podręczny sprzęt gaśniczy W zależności od rodzaju palącego się materiału i sposobu jego spalania, pożary zostały podzielone na grupy oznaczone literami A, B, C, D i F: grupę A stanowią pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, przy spalaniu których, obok innych zjawisk, występuje żarzenie, np. pożary drewna, papieru, tworzyw sztucznych, tkanin; grupę B stanowią pożary cieczy palnych i substancji stałych topiących się wskutek ciepła wydzielanego przy pożarze, np. pożary benzyn, alkoholu, lakierów, rozpuszczalników, olejów, tłuszczów, smarów; grupę C stanowią pożary gazów palnych, np. pożary metanu, acetylenu, wodoru, gazu ziemnego; grupę D stanowią pożary metali lekkich i innych substancji reagujących z wodą, np. pożary sodu, magnezu; grupę F stanowią pożary tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych. Sprzęt gaśniczy oznacza się literowym symbolem grup pożarów do zwalczania, których sprzęt ten jest przeznaczony. Najczęściej stosowanym podręcznym sprzętem gaśniczym w budynku Urzędu Miasta są gaśnice. Gaśnice w zależności od zastosowanego w nich środka gaśniczego można podzielić na: gaśnice śniegowe – w których środkiem gaśniczym jest sprężony dwutlenek węgla; działanie gaśnicze polega na obniżeniu stężenia tlenu poprzez wprowadzenie do strefy spalania dwutlenku węgla oraz efekcie chłodzącym uzyskiwanym przy rozprężaniu gazu, gaśnice proszkowe – w których środkiem gaśniczym są proszki; ich działanie gaśnicze polega na chemicznym spowalnianiu procesu palenia na drodze chemicznej. 12 Przy doborze i rozmieszczeniu podręcznego sprzętu gaśniczego należy się kierować zasadami ogólnymi: W budynku Urzędu Miasta Poznania, co najmniej jedna jednostka sprzętu o masie środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm3) powinna przypadać na każde 100 m2 powierzchni chronionej. Dla konkretnych, właściwych dla danego obiektu warunków ilości sprzętu określa się indywidualnie, uwzględniając podział na pomieszczenia i stanowiska pracy, łatwość dostępu do sprzętu i poziom występującego zagrożenia. Pracownik firmy zajmującej się konserwacją podręcznego sprzętu gaśniczego prowadzi regularną kontrolę wszystkich gaśnic w odstępach czasu zależnych od warunków otoczenia oraz ryzyka (zagrożenia) pożarowego w celu upewnienia się, że gaśnice i koce gaśnicze: są na swoim miejscu, nie są zastawione, są widoczne, mają czytelne oznakowanie i instrukcję, nie mają widocznych uszkodzeń lub korozji. 4) Instalacja sygnalizacji alarmu pożarowego. Konserwacja (utrzymanie) – w celu zapewnienia ciągłego poprawnego funkcjonowania instalacji, powinna ona być regularnie sprawdzana i poddawana obsłudze technicznej. Nazwa i numer telefonu firmy prowadzącej konserwację powinny być wyraźnie umieszczone przy centrali alarmu pożarowego. Wymagane jest zastosowanie następujących zasad konserwacji: obsługa codzienna, obsługa kwartalna, obsługa roczna. Obsługa codzienna polega na odnotowaniu przez pracownika ochrony obiektu: każdego odchylenia od stanu dozorowania sygnalizowanego przez centralę alarmu pożarowego, które jest zapisane w książce służby, i przekazywaniu tej informacji do stanowiska ds. ochrony przeciwpożarowej Wydziału Obsługi Urzędu, 13 każdego alarmu od poprzedniego dnia roboczego, który jest zarejestrowany i zostaje przekazany i odnotowany w dokumentacji, faktu, że instalacja po każdym wyjściu ze stanu normalnej pracy, testowaniu lub wyciszeniu, została odpowiednio przywrócona do stanu podstawowego, każdego innego zauważonego uszkodzenia, które musi zostać zapisane w książce eksploatacji i natychmiast przekazane do Wydziału Obsługi Urzędu. Obsługę miesięczną, kwartalną i roczną prowadzi firma zajmująca się konserwacją systemu. 3) Oświetlenie awaryjne (zapasowe i ewakuacyjne). Przeglądy i konserwacja – w regularnych odstępach czasu, według danych wytwórcy, jednak co najmniej raz do roku, oświetlenie awaryjne (zapasowe i ewakuacyjne) wraz z całym układem zasilania, energetyczne przewody zasilające oraz ich osprzęt muszą być sprawdzane przez specjalistę pod względem zdolności działania i gotowości eksploatacyjnej oraz konserwowane i ewentualnie naprawiane. Przegląd powinien obejmować również pomiary luminancji oświetlenia zapasowego, ewakuacyjnego i znaków ewakuacyjnych. Kontrole należy wpisywać do książki eksploatacyjnej. 4) Stałe urządzenia gaśnicze. W budynku zastosowano gazowy system gaśniczy w pomieszczeniach serwerowni w piwnicy budynku. Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzane w okresach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta. W celu utrzymania należytej sprawności systemu gaśniczego należy wykonywać przeglądy i konserwacje instalacji: System alarmu pożarowego codziennie monitoruje stan ciśnienia w butli ze środkiem gaśniczym i każdy spadek ciśnienia w butli odnotowany jest w książce służby ochrony obiektu oraz przekazywany do stanowiska ds. ochrony przeciwpożarowej Wydziału Obsługi Urzędu. Firma serwisująca system gaszenia pożaru, dokonuje przeglądu kwartalnego oraz półrocznego wraz z konserwacją systemu. 14 Wszystkie wyniki przeglądów urządzenia, prowadzonych w czasie eksploatacji oraz fakty naprawy i użycia urządzenia należy wpisywać w Książkę Paszportową Urządzenia Gaśniczego. Nadzór nad sprawnością urządzeń przeciwpożarowych, tj. przeglądami, obsługą okresową urządzeń i konserwacją sprawuje stanowisko ds. ochrony przeciwpożarowej Wydziału Obsługi Urzędu. ROZDZIAŁ 4 Sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia §9 Każda osoba zatrudniona w Urzędzie Miasta Poznania ma obowiązek aktywnie uczestniczyć w ewakuacji ludzi i mienia oraz w akcji ratowniczo-gaśniczej. W pierwszej fazie działań, od chwili zauważenia pożaru do czasu przybycia pierwszych jednostek Państwowej Straży Pożarnej, procedura jest następująca: 1. Postępowanie w przypadku powstania pożaru Każdy, kto zauważy pożar lub inne zjawisko, którego konsekwencją może być pożar, jest zobowiązany zachować spokój, nie dopuścić do paniki oraz natychmiast wcisnąć przycisk pożarowy (ROP ręczny ostrzegacz pożarowy) i zawiadomić: osoby znajdujące się w strefie zagrożonej i jej sąsiedztwie, telefonicznie Państwową Straż Pożarną lub CPR (tel. 998 lub 112), dyrektora Wydziału, na terenie którego powstało zagrożenie, ochronę budynku. Po zgłoszeniu informacji o pożarze, ewakuacji obiektu czy innego miejscowego zagrożenia, pracownik ochrony obiektu lub inny wyznaczony pracownik, na polecenie dyrektora ogłasza alarm, telefonicznie lub głosem. Osoba alarmująca Państwową Straż Pożarną po uzyskaniu połączenia powinna podać następujące informacje: gdzie się pali – nazwa obiektu, dokładny adres, ile kondygnacji liczy budynek zagrożony pożarem, na której kondygnacji powstał pożar, co się pali, jakie są obecne rozmiary pożaru, czy istnieje zagrożenie życia ludzi, 15 czy w rejonie pożaru lub bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się materiały łatwo zapalne, numer telefonu, z którego podaje się informację, imię i nazwisko zgłaszającego. Słuchawkę telefoniczną można odłożyć dopiero po potwierdzeniu przyjęcia zgłoszenia przez dyspozytora Państwowej Straży Pożarnej. Zaleca się również odczekać przy telefonie na ewentualne sprawdzenie. Równolegle z alarmowaniem pracownik ochrony obiektu: sprawdza sygnał z urządzeń dozorowych i alarmowych, powiadamia CPR lub stanowisko kierowania Komendanta Miejskiego PSP w Poznaniu, powiadamia Dyrektora Wydziału Obsługi Urzędu, wyłącza prąd w budynku. Osoby znajdujące się najbliżej miejsca pożaru: powinny ocenić sytuację pożarową i rozpoznać, czy pożar jest w początkowej swojej fazie, czy gwałtownie się rozwija, jeśli tak, to: natychmiast przystąpić do ewakuacji, podnieść alarm, niezwłocznie zawiadomić osoby znajdujące się w strefie zagrożenia oraz: Straż Pożarną, tel. 998 lub centrum powiadamiania ratunkowego, tel. 112. Jeśli pożar jest w zarodku, to: jeśli jest to możliwe, podjąć działania gaśnicze za pomocą podręcznego sprzętu gaśniczego oraz wyposażenia znajdującego się w budynku i szafkach hydrantowych, podporządkować się osobie kierującej akcją ratunkową (w tym ewakuacją). 2. Postępowanie w przypadku innego miejscowego zagrożenia W razie zaistnienia innego miejscowego zagrożenia (wypadek, katastrofa budowlana, awaria, uszkodzenie instalacji, prawdopodobieństwo podłożenia bomby, skażenie biologiczne czy chemiczne, podejrzana przesyłka czy inne zjawiska, które wzbudzają podejrzenie, np. zapach) należy postępować jak wyżej, 16 zgłaszając miejscowe zagrożenie pod numer alarmowy CPR (Centrum Powiadamiania Ratowniczego) pod nr. telefonu 112 lub zaalarmować: pogotowie ratunkowe – tel 999 lub 112, policję – 997 lub 112, pogotowie gazowe – 992 pogotowie energetyczne – 991, Straż Miejską – 996. 3. W przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia należy: przerwać pracę i oddalić się z miejsca zagrożenia w miejsce bezpieczne, zgłosić zagrożenie przełożonemu i/lub w razie potrzeby centrum powiadamiania ratunkowego tel. 112, podjąć działania w celu uniknięcia niebezpieczeństwa – nawet bez porozumienia z przełożonym, na miarę wiedzy i dostępnych środków technicznych, wznowić pracę po usunięciu zagrożenia na polecenie osoby decyzyjnej. 4. Po otrzymaniu komunikatu słownego lub usłyszeniu sygnału dźwiękowego z urządzeń alarmu pożarowego należy: opuścić spokojnie zagrożoną strefę pożarową, korzystając z najbliższej dostępnej drogi ewakuacyjnej – w czasie ewakuacji nie korzystać z wind, wskazać kierunek drogi ewakuacyjnej użytkownikom budynku, zgłosić swoją obecność w wyznaczonym miejscu, 5. Sposób postępowania przy zadziałaniu systemu gaszenia Po usłyszeniu alarmu dźwiękowego i świetnego napisu „UWAGA! GAZ, NIE WCHODZIĆ” należy: zawiadomić osoby znajdujące się obok i w strefie zagrożonej, zawiadomić pracownika ochrony obiektu, nie wchodzić do pomieszczenia, bo w środku jest gaz, wyjść natychmiast ze strefy zagrożonej, jeżeli pojawi się napis „UWAGA! AUTOMATYCZNE GASZENIE, OPUŚCIĆ POMIESZCZENIE”. 17 ROZDZIAŁ 5 Sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym § 10 Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, mogących powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu, Dyrektor Wydziału Obsługi Urzędu lub osoba przez niego upoważniona, jako zarządca obiektu: ocenia zagrożenie pożarowe w miejscu, w którym prace będą wykonywane; ustala rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzeniania się pożaru lub wybuchu; wskazuje osoby odpowiedzialne za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy, za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy; zapewnia wykonywanie prac wyłącznie przez osoby do tego upoważnione, posiadające odpowiednie kwalifikacje; zaznajamia osoby wykonujące prace z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie wykonywania prac oraz z przedsięwzięciami mającymi na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu, w zezwoleniu na wykonywanie prac niebezpiecznych pod względem pożarowym (załącznik nr 1). Przy wykonywaniu prac, o których mowa wyżej, należy: zabezpieczyć przed zapaleniem materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz w rejonach przyległych, w tym również elementy konstrukcji budynku i znajdujące się w nim instalacje techniczne; prowadzić prace niebezpieczne pod względem pożarowym w pomieszczeniach lub przy urządzeniach zagrożonych wybuchem, bądź w pomieszczeniach, w których wcześniej wykonywano inne prace związane z użyciem łatwo palnych cieczy lub palnych gazów jedynie wtedy, gdy stężenie par cieczy lub gazów w mieszaninie z powietrzem w miejscu wykonywania prac nie przekracza 10% ich dolnej granicy wybuchowości; 18 mieć w miejscu wykonywania prac sprzęt umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru; po zakończeniu prac poddać kontroli miejsce, w którym prace były wykonywane, oraz rejony przyległe; używać do wykonywania prac wyłącznie sprzętu sprawnego technicznie i zabezpieczonego przed możliwością wywołania pożaru. § 11 Prace niebezpieczne pożarowo na terenie obiektu mogą być wykonywane jedynie na podstawie zezwolenia Dyrektora Wydziału Obsługi Urzędu lub osoby przez niego upoważnionej. § 12 Dyrektor Wydziału Obsługi Urzędu wyznacza stanowisko ds. ochrony przeciwpożarowej jako osobę odpowiedzialną za sprawowanie nadzoru nad przebiegiem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym. Powinna ona w szczególności: znać obowiązujące przepisy przeciwpożarowe oraz nadzorować ich przestrzeganie przez podległych pracowników, dopilnować, aby przed przystąpieniem do prac zostały wykonane wszelkie zalecenia w zakresie zabezpieczenia obiektu lub stanowisk, przewidziane w protokole zabezpieczenia prac, sprawdzać zabezpieczenie przeciwpożarowe stanowisk prac oraz przedstawić uwagi zastępcy dyrektora WOU, w celu wydania polecenia gwarantującego natychmiastowe usunięcie stwierdzonych niedociągnięć i nieprawidłowości, wstrzymać prace z chwilą stwierdzenia sytuacji stwarzającej niebezpieczeństwo powstania pożaru do czasu usunięcia zaniedbań, brać udział w kontroli stanowisk, pomieszczeń lub terenu po zakończeniu prac pożarowo niebezpiecznych, uzyskać oświadczenie od wykonawcy prac o posiadaniu odpowiednich kwalifikacji i przeszkoleniu w zakresie bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie oraz przy wykonywaniu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym. 19 Prace niebezpieczne pod względem pożarowym należy udokumentować w „Książce prac niebezpiecznych pod względem pożarowym” oraz uzyskać pozwolenie na prace Dyrektora Wydziału Obsługi Urzędu lub osoby przez niego upoważnionej. Załącznik nr 1 Pozwolenie na prace niebezpieczne pod względem pożarowym. ROZDZIAŁ 6 Warunki i organizacja ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania § 13 Budynek Urzędu Miasta Poznania jest obiektem administracyjnym, na terenie którego zatrudnionych jest około 115 osób będących stałymi użytkownikami tego budynku. Ponadto czasowo mogą w nim przebywać również klienci, w różnych grupach wiekowych, a zdarza się, że osoby o ograniczonej zdolności poruszania się. Dlatego należy przyjąć, że w sytuacji zagrożenia, będzie potrzebna pomoc podczas ewakuacji, zwłaszcza osobom starszym, co powoduje, że należy je otoczyć szczególną opieką. W trakcie trwania pożaru na korytarzach oraz klatkach schodowych, tymczasowo do czasu zadziałania urządzeń usuwania dymu, może nastąpić szybkie i całkowite zadymienie. Powyższe uwarunkowania powodują, że sprawna organizacja i przeprowadzenie akcji ewakuacyjnej wymagają dobrego przygotowania i przeprowadzenia w taki sposób, aby nie dopuścić do powstania chaosu i paniki. Dlatego też przed podjęciem decyzji o ewakuacji Dyrektor Wydziału, na terenie którego wystąpiło zagrożenie, musi ocenić istniejące warunki. W czasie pożaru należy dążyć do prowadzenia ewakuacji jedynie ze strefy najbardziej zagrożonej, a decyzję o ewakuacji z pozostałej części obiektu podejmować jedynie w sytuacji uzasadnionej rozwojem pożaru. § 14 1. Organizacja ewakuacji ludzi z budynku: ewakuację ludzi z budynków należy podjąć z chwilą, gdy zaistniał pożar, dym lub inne miejscowe zdarzenie mogące stworzyć zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, obowiązek rozpoczęcia ewakuacji ludzi z budynku w przypadku zagrożenia spoczywa na pracownikach – w szczególności wyznaczonych przez dyrektorów wydziałów do wykonywania działań w zakresie ewakuacji i pomocy medycznej, 20 do czasu przybycia jednostek ratowniczych straży pożarnej akcją ratowniczą (w tym ewakuacją) kieruje Prezydent lub osoba przez niego wyznaczona, pomieszczenia zagrożone należy opuszczać pojedynczo, formując łańcuch, poruszając się jak najbliżej ścian, z twarzą umiejscowioną jak najniżej podłogi, w pomieszczeniach należy wyłączyć wszystkie urządzenia, które mogą stwarzać dodatkowe zagrożenia podczas prowadzonych działań ratowniczogaśniczych, pracownicy mają obowiązek jak najkrótszą drogą, kierując się wskazaniami znaków ewakuacyjnych, opuścić budynek i udać na miejsce zbiórki osób ewakuowanych, które jest wyznaczone i oznakowane na terenie przyległym do budynku, opuszczając pomieszczenie, pracownik powinien dokładnie sprawdzić, czy nikt w nim nie pozostał i udać się niezwłocznie na miejsce zbiórki, powinien również zabrać ze sobą szczególnie ważne dokumenty. wszystkie inne osoby przebywające w pomieszczeniach Urzędu Miasta Poznania po ogłoszeniu ewakuacji powinny poddać się poleceniom kierującego ewakuacją, opuścić budynek i udać się na miejsce zbiórki, w przypadku braku możliwości opuszczenia budynku ze względu na silne zadymienie dróg ewakuacyjnych lub wystąpienie innych czynników uniemożliwiających ewakuację, znajdujące się na jego terenie osoby powinny pozostać w pomieszczeniach, uszczelnić wszystkie miejsca przedostawania się do tego pomieszczenia dymu i starać się powiadomić osoby przebywające na zewnątrz o konieczności udzielenia pomocy. W takiej sytuacji należy unikać otwierania okien, co może spowodować zwiększoną ilość tlenu i przyspieszyć rozwój pożaru, jak również należy bezwzględnie zachować spokój i nie dopuścić do powstania paniki, w pierwszej kolejności należy ewakuować osoby z tych pomieszczeń, w których powstał pożar, lub które znajdują się na drodze jego rozprzestrzeniania się oraz z takich, z których wyjścia mogą zostać odcięte przez pożar lub zadymienie. Następnie należy ewakuować osoby, począwszy od najwyższych kondygnacji, należy dążyć do tego, aby wśród ewakuowanych w pierwszej kolejności były osoby o ograniczonej zdolności poruszania się, natomiast zamykać strumień ruchu powinny osoby najbardziej sprawne, podczas ewakuacji z pomieszczeń strumienie ludzi należy kierować na poziome drogi ewakuacyjne (korytarze), a następnie zgodnie z kierunkami określonymi 21 przez znaki ewakuacyjne na klatki schodowe i wyjścia poza obszar zagrożony lub na zewnątrz budynku, nie należy korzystać z wind, w przypadku zablokowania dróg ewakuacyjnych należy niezwłocznie dostępnymi środkami, np. telefonicznie, bezpośrednio lub przy pomocy osób znajdujących się na zewnątrz odciętej strefy powiadomić dowodzącego akcją ewakuacyjną, ludzi odciętych od wyjścia, którzy znaleźli się w tej strefie, należy zebrać w pomieszczeniu najbardziej oddalonym od źródła pożaru i w miarę posiadanych środków oraz istniejących warunków ewakuować od zewnątrz za pomocą urządzeń ratowniczych będących w posiadaniu jednostek Państwowej Straży Pożarnej. 2. Wskazania dla osób uczestniczących w przeprowadzeniu ewakuacji. 1) Dyrektorzy Wydziałów Urzędu Miasta Poznania oraz kierownicy jednostek organizacyjnych, które znajdują się w budynku UMP: wyznaczają pracowników do udzielania pierwszej pomocy, wykonywania czynności w zakresie ewakuacji pracowników i umiejętności gaszenia pożaru w zarodku, ustalają ewentualną potrzebę ewakuacji sprzętu i mienia, określają w tym celu sposoby, kolejność i rodzaj ewakuowanego mienia, nakazują zabezpieczyć dokumentację i mienie, w porozumieniu z Dyrektorem Wydziału Obsługi Urzędu organizują ewakuację mienia, począwszy od pomieszczeń najbardziej zagrożonych, w zależności od określonego rodzaju zagrożenia po ogłoszeniu sygnału do ewakuacji osób lub mienia kierują na swoim odcinku akcją zgodnie z wytycznymi i zadaniami przewidzianymi instrukcją. 2) Pracownicy wyznaczeni do wykonywania działań w zakresie ewakuacji wykonują następujące czynności: rozpoczynają ewakuację pracowników, gdy zaistniały pożar, dym lub inne zdarzenie może stworzyć dla nich zagrożenie, powiadamiają pracowników dostępnymi środkami (np. głosem, telefonem lub poprzez gońca) o konieczności ewakuacji i miejscu zbiórki, po rozpoznaniu sytuacji wskazują pracownikom kierunek drogi ewakuacyjnej, 22 sprawdzają na miejscu zbiórki stan osobowy pracowników i meldują przełożonemu i/lub kierującemu akcją ratowniczą, czy wszystkie osoby opuściły strefę zagrożoną, alarmują za pomocą wciśnięcia ROP ochronę obiektu, postępują zgodnie z poleceniami właściwego Dyrektora Wydziału, pomagają, szczególnie osobom mniej sprawnym fizycznie, zestresowanym, starając się nie dopuścić do wybuchu paniki, szybko i sprawnie przewidują ograniczoną widoczność (np. dym, zmrok, trudności w oddychaniu, zastosowanie środków chemicznych), udają się drogą ewakuacyjną do wyznaczonego przed budynkiem rejonu, skąd na polecenie przełożonych przechodzą na miejsce zbiórki (w przypadku braku widoczności, chwytają się za ręce systemem łańcuszkowym, pochyleni jak najniżej podłogi, razem wydostają się poza strefę zagrożoną), nakazują opuścić miejsce pracy i udać się w rejon doraźnej ewakuacji, gdzie ustalają obecność, stan zdrowia i zgłaszają potrzeby w tym zakresie. 3) pozostali pracownicy: natychmiast opuszczają pomieszczenia, w trakcie ewakuacji zachowują ciszę i opanowanie, stosują się do poleceń przełożonych i osób kierujących ewakuacją, nie utrudniają przejścia, nie zatrzymują się, nie zawracają, drzwi pozostawiają zamknięte. 4) Pracownik ochrony obiektu: po ogłoszeniu ewakuacji pracownik ochrony obiektu ma obowiązek otworzyć wszystkie wyjścia z obiektu, po otwarciu drzwi wychodzi na zewnątrz budynku, gdzie oczekuje na przybycie jednostek Państwowej Straży Pożarnej i udziela niezbędnych informacji przybyłemu dowódcy akcji ratowniczej, przydziela zadania podległym strażnikom jak również innym osobom w celu likwidacji zagrożenia i jego skutków, organizuje łączność ze wszystkimi wydziałami, rejonem i miejscem doraźnej ewakuacji pracowników, informuje na bieżąco o dotychczasowych działaniach przybyłego na miejsce Dowódcę akcji ratowniczej oraz Dyrektora Wydziału Urzędu. 23 wykonuje polecenia kierującego akcją ratowniczą, posiada przy sobie karty dostępu do pomieszczeń, w celu otwierania drzwi na polecenie kierującego akcją ratowniczą. § 15 1. Czynniki powodujące utrudnienia w ewakuacji ludzi: Zadymienie pomieszczeń i dróg ewakuacyjnych – dym i znajdujące się w nim gazy pożarowe, które są produktami spalania, rozprzestrzeniają się bardzo szybko i przenikają do odległych od miejsca pożaru części budynku (poprzez otwory instalacyjne w ścianach i stropach, szczeliny w drzwiach, a także poprzez klatki schodowe łączące poszczególne kondygnacje). Dym jest często zwiastunem pożaru, którego źródło bywa ukryte lub niedostępne. Wpływa on drażniąco na drogi oddechowe, wywołując kaszel i krztuszenie się, występuje łzawienie oczu, a z powodu małej przejrzystości utrudnione jest poruszanie się. Przebywanie ludzi w przestrzeni zadymionej stwarza psychozę lęku, a nawet paniki w obawie zatrucia się, doznania obrażeń, zasłabnięcia lub śmierci. Gęstość zadymienia jest większa w górnej części pomieszczeń i na górnych kondygnacjach obiektu, gdzie dym przenika wraz z unoszącym się ciepłym powietrzem, nagrzanym w wyniku powstałego pożaru. Gęstość dymu może być tak duża, że niewidoczne stają się światła lamp zwieszonych pod stropami oraz znaki ewakuacyjne. Ponadto rozgrzane cząstki dymu są nośnikami ciepła, co powoduje, że dym na drodze swego rozprzestrzeniania może powodować zapalenie się znajdujących się tam materiałów palnych. Toksyczne produkty rozkładu i spalania powstają w warunkach pożaru w wyniku rozkładu termicznego materiałów wykończeniowych oraz elementów wyposażenia. Stanowią one największe niebezpieczeństwo dla życia ludzi, ponieważ często są bezbarwne i bezzapachowe. Szczególnie niebezpieczne są: tlenek węgla, cyjanowodór, czterochlorek węgla, fosgen. Nawet przy niewielkich stężeniach powodują silne zatrucie organizmu, niedotlenienie mózgu, zaburzenia w oddychaniu i utratę przytomności. Występowanie wysokich temperatur i płomienia może powodować odcięcie dróg ewakuacyjnych. Jest naturalnym czynnikiem budzącym u ludzi strach, utrudnia lub uniemożliwia ewakuację, może powodować u ludzi zachowania nieracjonalne, niewspółmierne do realnego zagrożenia. § 16 24 1. Zachowania się ludzi w warunkach zagrożenia. Reakcja ludzi w chwili wykrycia pożaru jest bardzo zróżnicowana i zależy od wielu czynników, takich jak płeć, wiek, pora dnia, znajomość obiektu, stopień oświetlenia. Również różnice w reakcjach poszczególnych ludzi na widok płomieni, występowanie dymu oraz na dźwięki towarzyszące pożarowi powinny być brane pod uwagę przez osoby organizujące i kierujące ewakuacją. Pożar to wypadek nagły, powodujący zakłócenie normalnego funkcjonowania obiektu. Normalną reakcją jednostki jest zaskoczenie spowodowane tym, że nie można z góry przewidzieć, kiedy i gdzie on wystąpi. Zaskoczeniu może towarzyszyć przestrach spowodowany widokiem płomieni, dymem utrudniającym oddychanie i głosami przestraszonych ludzi. Jeżeli temu zjawisku nie będziemy przeciwdziałać, może wystąpić panika, która jest sumarycznym przejawem zaskoczenia i przestrachu oraz obawy o własne życie. Osoby ulegające panice tracą panowanie nad swoim działaniem, tłoczą się przy wyjściach, tratują, mogą być nieświadomie agresywne. W takiej sytuacji kierowanie ich działaniem staje się właściwie niemożliwe. § 17 1. Poruszanie się w warunkach zadymienia. W większości przypadków dym gromadzi się w górnej części pomieszczenia, a w przypadku dużej intensywności spalania, strefa zadymienia może ulec dużemu obniżeniu, tak że obejmie większość kubatury pomieszczenia. Przy silnym zadymieniu należy poruszać się w pozycji pochylonej, jak najbliżej posadzki pomieszczenia lub korytarzy, a w ekstremalnych przypadkach poruszać się, czołgając. Aby ułatwić oddychanie, zaleca się stosowanie mokrej chustki lub kawałka tkaniny, najlepiej zwilżonego wodą, która posłuży za filtr powietrza. W przestrzeni zadymionej pionowej, tj. na klatkach schodowych, należy wchodzić na czworakach i w tej samej pozycji schodzić tyłem. Sposób ten zapewnia lepszą orientację, gdzie kończy się bieg schodów, szczególnie przy niedostatecznej widoczności. W przypadku poszukiwania w pomieszczeniu osób, które w nim pozostały, należy dokładnie sprawdzać miejsca, w których mogła schronić się osoba poszukiwana. Decyzję o zarządzeniu ewakuacji podejmuje Dyrektor Wydziału UM, na terenie którego wystąpiło zagrożenie lub osoba przez niego wyznaczona. Musi ona uwzględniać informacje o zakresie ewakuacji, liczbie osób przewidzianych do ewakuacji, sposobach i kolejności opuszczania obiektu, a także musi określać drogi i kierunki ewakuacji, ponadto udzielać informacji o nieoddalaniu się z miejsca zbiórki. Należy przewidywać możliwość zakwaterowania osób ewakuowanych w przypadku niesprzyjających warunków atmosferycznych. 25 Miejscem zbiórki do celów ewakuacji jest parking od ul. Słowiańskiej, zaznaczony na planie sytuacyjnym. § 18 1. Praktyczne sprawdzanie organizacji, warunków i prowadzenia ewakuacji Dyrektor Wydziału Obsługi Urzędu Miasta zobowiązany jest co najmniej raz na dwa lata dokonać praktycznego sprawdzenia organizacji i warunków ewakuacji w budynku. O terminie przeprowadzenia tych działań zobowiązany jest powiadomić Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu, nie później niż na tydzień przed ich przeprowadzeniem. Państwowa Straż Pożarna może uczestniczyć w zaplanowanych ćwiczeniach. 1) Praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji powinno polegać w szczególności na: a) przeprowadzeniu praktycznego sprawdzenia organizacji i warunków ewakuacji z budynku, b) wyznaczeniu osoby odpowiedzialnej za przeprowadzenie praktycznego sprawdzenia organizacji i warunków ewakuacji – stanowisko ds. ochrony przeciwpożarowej Wydziału Obsługi Urzędu, c) na sporządzeniu stosownej dokumentacji, d) sprawdzeniu warunków ewakuacji w budynku, tj. sprawdzeniu, czy w praktyce budynek spełnia obecnie obowiązujące wymagania techniczno-budowlane oraz porządkowe w zakresie ewakuacji, a w szczególności sprawdzeniu: działania środków alarmowania oraz skuteczności przyjętych sposobów alarmowania na wypadek pożaru lub innego zagrożenia, skuteczności sił i środków przewidzianych do przeprowadzenia ewakuacji, prawidłowości przyjętego sposobu prowadzenia ewakuacji (prawidłowość podjętej decyzji o ewakuacji, umiejętność kierowania ewakuacją, realizacja przyjętych zasad ewakuacji), przestrzegania przez ewakuujących i ewakuowanych określonych zasad prowadzenia ewakuacji, prawidłowości rozmieszczenia oznakowania dróg ewakuacyjnych. e) sporządzeniu wniosków z praktycznego sprawdzenia organizacji i warunków ewakuacji, które będą służyły jako: materiał szkoleniowy dla pracowników oraz osób funkcyjnych, 26 podstawa do ujmowania w planach modernizacji obiektu zaleceń związanych z poprawą warunków ewakuacji. W celu urealnienia trudnych warunków ewakuacji, z jakimi użytkownicy budynku mogą się spotkać w praktyce, jako dodatkowy element można zastosować zadymienie pionowych i poziomych dróg ewakuacyjnych (z użyciem nietoksycznych świec dymnych). Ogłoszenie alarmu należy zakończyć w momencie całkowitej pewności o dotarciu informacji do wszystkich osób mogących przebywać w obiekcie, a następnie policzeniu wszystkich osób. ROZDZIAŁ 7 Sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji § 19 Pracownicy podejmujący pracę w Urzędzie przed dopuszczeniem do pracy zostają przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Obowiązek odbycia wstępnego szkolenia realizuje Wydział Organizacyjny, natomiast instruktaż stanowiskowy przeprowadza bezpośredni przełożony pracownika. Obowiązek zapewnienia odbycia okresowego szkolenia pracowników Urzędu, jak również kierowania osób zatrudnionych na stanowiskach wymagających szkoleń specjalistycznych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa przeciwpożarowego, realizuje Oddział Rozwoju Kadr. Bezpośredni przełożony informuje pracowników o ryzyku zawodowym, wiążącym się z wykonywaną pracą, i zasadach ochrony przed pożarem i innymi miejscowymi zagrożeniami, przed dopuszczeniem do pracy, w trakcie instruktażu stanowiskowego. Fakt zapoznania się z ryzykiem zawodowym i zasadami ochrony przed zagrożeniami pracownik potwierdza własnoręcznym podpisem na stosownym formularzu po zakończeniu szkolenia, składanym w dalszej kolejności do akt osobowych pracownika. Zaznajomienia pracownika z przepisami przeciwpożarowymi, zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej art. 4 pkt 1, może dokonać jedynie osoba posiadająca kwalifikacje określone w ww. rozporządzeniu. Oprócz szkolenia przy przyjmowaniu do pracy zasadne wydaje się jednak przeprowadzenie szkoleń 27 okresowych i co najmniej raz na dwa lata szkoleń przeciwpożarowych pracowników, z praktycznego sprawdzenia organizacji i warunków ewakuacji. § 20 Czasookresy szkoleń przeciwpożarowych określa wg potrzeb Dyrektor Wydziału Organizacyjnego Urzędu. Szkolenia te można połączyć np. ze szkoleniami w zakresie BHP. Zakres zaznajomienia pracowników powinien obejmować: obowiązki zawarte w ustawie o ochronie przeciwpożarowej, zapoznanie z instrukcją bezpieczeństwa pożarowego, zagrożenia występujące w obiektach Urzędu Miasta, przyczyny i potencjalne możliwości powstania pożaru, sposoby zapobiegania możliwości powstania pożaru, sposoby prowadzenia i organizacji ewakuacji, postępowanie w przypadku powstania pożaru, sposoby użycia podręcznego sprzętu gaśniczego do gaszenia pożaru w zarodku, praktyczne ćwiczenia i sprawdzanie warunków i organizacji ewakuacji. § 21 Zapoznanie się pracownika z instrukcją bezpieczeństwa pożarowego następuje drogą elektroniczną, a przyjęcie jej do stosowania powinno być potwierdzone podpisem pracownika na oświadczeniu i przekazane do Wydziału Obsługi Urzędu (załącznik nr 2). § 22 Wszyscy pracownicy, bez względu na rodzaj wykonywanej pracy i zajmowane stanowisko, są zobowiązani do zapoznania się z przepisami w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz z treścią instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, a także do przestrzegania jej ustaleń. ROZDZIAŁ 8 Zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami 28 § 23 1. Zasady ogólne Obowiązkiem Prezydenta Miasta jest zapewnić wymagania ochrony przeciwpożarowej, a w szczególności: przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych, zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie oraz na otaczającym terenie bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji, zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi, ustalić sposoby postępowania na wypadek pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, gaszenia pożaru i ewakuacji pracowników. Z upoważnienia Prezydenta Miasta wykonuje to Dyrektor Wydziału Obsługi Urzędu. § 24 1. Dyrektorzy Wydziałów Urzędu Miasta Poznania oraz kierownicy jednostek organizacyjnych, które znajdują się w budynku UMP, zobowiązani są: 1) wyznaczyć pracowników do udzielania pierwszej pomocy, wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji, zgodnie przepisami BHP i ochrony przeciwpożarowej; 2) posiadać znajomość obowiązujących przepisów i instrukcji przeciwpożarowych w zakresie nadzorowanych oddziałów i stanowisk pracy oraz kontrolowanie przestrzegania tych przepisów i instrukcji przez kierowników podległych wydziałów i pracowników; 3) przekazać pracownikom informacje o: zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w Urzędzie oraz zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu pracowników, działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu pierwszej pomocy, wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń, pracownikach wyznaczonych do udzielania wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników. Informacja o ww. pracownikach obejmuje: imię i nazwisko, 29 miejsce wykonywanej pracy, nr telefonu służbowego lub komunikacji elektronicznej. 2. Dyrektor Wydziału Obsługi Urzędu: 1) wyposaża budynek, obiekt oraz otaczający teren w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z obowiązującymi przepisami; 2) zapewnia konserwację i naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie; 3) zapewnia łączność ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego i ochrony przeciwpożarowej; 4) przygotowuje budynek, obiekt i otaczający teren do prowadzenia akcji ratowniczych; 5) wyposaża obiekty w przeciwpożarowe wyłączniki prądu zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi; 6) umieszcza w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych; 7) oznakowuje znakami zgodnymi z Polskimi Normami: drogi i wyjścia ewakuacyjne z wyłączeniem budynków mieszkalnych oraz pomieszczenia, w których zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi są wymagane co najmniej 2 wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji, miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, miejsca usytuowania nasady umożliwiającej zasilanie instalacji wodociągowej przeciwpożarowej, kurków głównych instalacji gazowej oraz materiałów niebezpiecznych pożarowo, pomieszczenia i tereny z materiałami niebezpiecznymi pożarowo, miejsca zbiórki do ewakuacji, miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych, dźwigi dla straży pożarnej, drzwi przeciwpożarowe, drogi pożarowe. 30 3. Zadania i obowiązki pracowników Wydziału Obsługi Urzędu odpowiedzialnych za budynki i urządzenia UMP: 1) kontrolowanie stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego w wydziałach oraz pomieszczeniach, usuwanie nieprawidłowości mogących spowodować powstanie pożaru, dopilnowanie utrzymania w podległych budynkach porządku i czystości, wyposażenia w sprzęt i urządzenia przeciwpożarowe; 2) nadzorowanie eksploatowania sprawnych technicznie instalacji i urządzeń; 3) spowodowanie usuwania spostrzeżonych lub wskazanych niedociągnięć mogących spowodować rozprzestrzenienie się pożaru. W przypadku braku możliwości usunięcia ich we własnym zakresie powiadomienie o powyższym odpowiednich służb technicznych; 4) nadzorowanie w podległych budynkach utrzymania pomieszczeń i stanowisk pracy w należytym porządku i czystości z zachowaniem swobodnych dojść do sprzętu i urządzeń przeciwpożarowych, wyłączników prądu, jak również nietarasowania dróg pożarowych i wyjść ewakuacyjnych; 5) czuwanie nad stanem bezpieczeństwa pożarowego eksploatowanych pomieszczeń; 6) wprowadzenie w życie postanowień instrukcji bezpieczeństwa pożarowego oraz egzekwowanie od zatrudnionych w budynkach i osób zewnętrznych przestrzegania postanowień w niej zawartych; 7) inicjowanie działań mających na celu zapobieganie pożarom; 8) nadzorowanie oznakowania budynku znakami bezpieczeństwa zgodnie z PN – 92/N-01256/01 i 02 oraz wyposażenia obiektu w sprzęt gaśniczy i instrukcje alarmowania; 9) zapewnienie bezpiecznej w zakresie pożarowym eksploatacji urządzeń i instalacji elektrycznych, odgromowych i gazowych; 10) sprawowanie nadzoru nad terminowymi, zgodnymi z przepisami szczegółowymi przeglądami, oględzinami i konserwacja ww urządzeń i instalacji, a także podręcznego sprzętu gaśniczego oraz egzekwowanie drożności korytarzy, klatek schodowych oraz wyjść z budynku; 11) zapewnienie natychmiastowego usuwania stwierdzonych usterek w instalacjach i urządzeniach mogących spowodować pożar; 12) terminowe realizowanie decyzji wydanych przez właściwego terenowo Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej, dotyczących usunięcia 31 nieprawidłowości w stanie bezpieczeństwa pożarowego w zakresie własnego odcinka pracy. 4. Szczegółowe obowiązki pracowników to: 1) przestrzeganie przepisów ppoż.; 2) uczestniczenie w szkoleniach ppoż.; 3) realizacja poleceń przełożonych mających na celu poprawę stanu bezpieczeństwa pożarowego w budynku; 4) utrzymanie należytego porządku na swoim stanowisku pracy i w jego otoczeniu; 5) prawidłowe użytkowanie instalacji i urządzeń elektroenergetycznych; 6) natychmiastowe działanie mające na celu usunięcie przyczyn mogących spowodować pożar lub inne zagrożenie; 7) przestrzeganie, aby inne osoby przebywające w budynku stosowały się do obowiązujących przepisów przeciwpożarowych; 8) znajomość telefonu alarmowego do CPR oraz Państwowej Straży Pożarnej; 9) posiadanie umiejętności posługiwania się podręcznym sprzętem gaśniczym; 10) przestrzeganie warunków bezpieczeństwa i ewakuacji zawartych w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego; 11) nietarasowanie dróg ewakuacyjnych i dostępu do wszelkich urządzeń związanych z bezpieczeństwem pożarowym w budynku; 12) znajomość sposobów postępowania w przypadku powstania pożaru; 13) znajomość sposobów postępowania w przypadku innego miejscowego zagrożenia; 14) zgłaszanie przełożonym lub stanowisku ds. ochrony przeciwpożarowej Urzędu zauważonych zagrożeń i nieprawidłowości w zakresie zabezpieczenia ppoż.; 15) zakaz używania podręcznego sprzętu gaśniczego, dokonywania napraw i używania go do innych celów niż związane z akcją ratowniczo-gaśniczą. 5. Zadania i obowiązki pracowników ochrony obiektu: 1) ścisłe przestrzeganie przepisów i postanowień w zakresie ochrony przeciwpożarowej; 2) znajomość miejsca rozmieszczenia podręcznego sprzętu gaśniczego i urządzeń przeciwpożarowych w budynku; 3) umiejętność gaszenia pożaru w zarodku; udając się na sprawdzenie alarmu o pożarze, posiadanie przy sobie podręcznego sprzętu gaśniczego; 32 4) każdorazowe informowanie dyspozytora biura ochrony o miejscu, w jakie udaje się pracownik dozoru, aby sprawdzić alarm, a po sprawdzeniu odwołanie lub potwierdzenie alarmu; 5) znajomość rozmieszczenia przeciwpożarowych wyłączników prądu oraz głównych wyłączników prądu w poszczególnych strefach pożarowych; 6) dbanie o właściwy stan bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie, a w szczególności na swoim stanowisku pracy; 7) utrzymanie stanowiska pracy w porządku i czystości, przestrzeganie, aby nie zastawiano dostępu do sprzętu gaśniczego oraz dróg ewakuacyjnych; 8) po zakończonej pracy sprawdzenie, czy w miejscu pracy nie występuje niebezpieczeństwo powstania pożaru, oraz czy odbiorniki energii elektrycznej są wyłączone z sieci; 9) branie bezpośredniego udziału w akcjach ratowniczych i ewakuacyjnych w przypadku pożaru, przy jednoczesnym podporządkowaniu się w tym zakresie kierownikowi akcji ratowniczo-gaśniczej; 10) współpraca podczas ewakuacji (nadzór nad wyprowadzeniem i kierowaniem ewakuowanych pracowników oraz petentów, kierowanie ruchem przed budynkiem, dozorowanie pozostawionego mienia); 11) niezwłoczne usuwanie usterek i zagrożeń mogących spowodować pożar, wybuch lub inne niebezpieczeństwo oraz zgłoszenie tego właściwym przełożonym; 12) posiadanie pełnej znajomości zasad alarmowania Centrum Powiadamiania Ratunkowego, Państwowej Straży Pożarnej, kierownictwa obiektu i pracowników oraz zasad obsługi centralki SAP (sygnalizacji alarmu pożaru) i dotyczących jej procedur; 13) kontrolowanie obiektu pod kątem możliwości powstania pożaru, sprawdzanie, czy na korytarze i klatkę schodową nie wydobywa się dym z pomieszczeń; 14) sprawdzenie w momencie obejmowania pracy, czy na stanowisku w wyznaczonym miejscu znajdują się zapasowe klucze do pomieszczeń; 15) posiadanie przy sobie karty dostępu do pomieszczeń, w celu ich otwarcia na polecenie dowodzącego akcją ratowniczo-gaśniczą. § 25 33 Postanowienia instrukcji obowiązują również wszystkich korzystających z obiektu, prowadzących na jego terenie działalność gospodarczą oraz wykonujących jakiekolwiek prace w danym obiekcie. § 26 Prezydent Miasta ma obowiązek dla firm zewnętrznych: wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i ochroną przeciwpożarową, ustalić sposoby współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników – pożaru i innego miejscowego zagrożenia. § 27 Koordynatorem sprawującym nadzór nad bezpieczeństwem i ochroną przeciwpożarową dla firm zewnętrznych jest zastępca Dyrektora Wydziału Obsługi Urzędu. § 28 Dyrektor Wydziału Obsługi Urzędu ustali z jednostkami zewnętrznymi zasady współdziałania w zakresie wystąpienia zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników. § 29 Osobą upoważnioną do nadzoru i przestrzegania ustaleń zawartych w instrukcji jest Dyrektor Wydziału Obsługi Urzędu oraz stanowisko ds. ochrony przeciwpożarowej Wydziału Obsługi Urzędu. ROZDZIAŁ 9 Plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, oraz plany terenu przyległego Plany te powinny zawierać dane dotyczące w szczególności: a) powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku, b) odległości od obiektów sąsiadujących, c) parametrów pożarowych występujących substancji palnych, d) występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych, 34 e) kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach, f) podziału obiektu na strefy pożarowe, g) warunków ewakuacji, ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych, h) miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, i) wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych, j) hydrantów zewnętrznych, k) dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony. 35 ZAŁĄCZNIK NR 1 Pozwolenie na prace niebezpieczne pod względem pożarowym Poznań, dnia..................... Urząd Miasta Poznania ZEZWOLENIE NR na przeprowadzenie prac niebezpiecznych pod względem pożarowym (spawanie, cięcie, lutowanie, nagrzewanie) Miejsce pracy.................................................................................................................... Rodzaj pracy..................................................................................................................... .......................................................................................................................................... Czas pracy od dnia..................................... godzina........................................ do dnia..................................... godzina......................................... Zagrożenie pożarowe(wybuchowe)................................................................................. ......................................................................................................................................... Sposób zabezpieczenia przed możliwością zainicjowania pożaru(wybuchu).............................................................................................................. .......................................................................................................................................... Środki zabezpieczenia prac niebezpiecznych pożarowo................................................................................................................................ ................................................................................................................................. Sposób wykonania prac niebezpiecznych pożarowo........................................................................................................................... ........................................................................................................................................... Dane osobowe (uprawnienia) pracownika wykonującego prace niebezpieczne pożarowo................................................................................................................................ ...................................................................................................................................... Osoby wyznaczone przez Dyrektora Wydziału Obsługi Urzędu odpowiedzialne za: Przygotowanie miejsca pracy, środki zabezpieczenia miejsca pracy Imię i nazwisko................................................................................................................. 36 podpis odpowiedzialnego......................................... Zabezpieczenie prac niebezpiecznych pożarowo Imię i nazwisko................................................................................................................. podpis odpowiedzialnego......................................... Kontrolę miejsca spawania po ich zakończeniu (............ godzin) Imię i nazwisko................................................................................................................. podpis odpowiedzialnego......................................... Bezpieczne prowadzenie prac niebezpiecznych pożarowo Imię i nazwisko................................................................................................................ podpis wykonującego prace...................................... ......................................... podpis dyrektora WOU Prace niebezpieczne pożarowo zakończono dnia........................godz.................... Podpis............................. Kontrolę miejsca prac po ich zakończeniu, zakończono dnia................................. godz................................. Podpis.............................. Miejsce wykonywania prac niebezpiecznych pożarowo przekazano: (podać imię i nazwisko)............................................................................................. dnia...............................godz.................................... Podpis..................... 37 ZAŁĄCZNIK NR 2 Oświadczenie o zapoznaniu się z ustaleniami zawartymi w Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego Imię i nazwisko:…………………………… Stanowisko: ……………………………….. Nr ewidencji: OŚWIADCZENIE Niniejszym oświadczam, że zapoznałem(-am) się z ustaleniami z zakresu ochrony przeciwpożarowej, obowiązującymi na terenie Urzędu Miasta Poznania, zawartymi w „Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego”, a w szczególności znane są mi sposoby: alarmowania i postępowania na wypadek pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, użycia podręcznego sprzętu gaśniczego urządzeń przeciwpożarowych miejscu pracy, ewakuacji ludzi z miejsc zagrożonych, sposoby postępowania i obowiązki zawarte w Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego. Powyższe ustalenia przyjmuję do wiadomości i zobowiązuję się do ich przestrzegania. ………………………… podpis składającego oświadczenie 38
