Zachowania w sytuacji zagrożeń

Zachowania w sytuacjach zagrożeń
Powodzie, wichury, śnieżyce, pożary - to katastrofy, które mogą się
wydarzyć. Zagrożenia mogą wystąpić w różnych postaciach i
rozmiarach. Większość jest powodowana przez zmienne warunki
pogodowe. Część z nich jest przewidywalna, ale większość ciągle nas
zaskakuje. Wiedza ta pomoże zrozumieć zagrożenia i przygotować się
na wypadek ich wystąpienia.
W pierwszej kolejności informujemy co należy zrobić przed
wystąpieniem potencjalnego zagrożenia, podajemy alarmowe numery telefonów oraz rodzaje sygnałów
alarmowych. 0
O wszelkich zdarzeniach mających istotne znaczenie dla bezpieczeństwa ludzi i ich mienia m.in.
powodzi, pożaru, burzy-wichury, mrozów, zawiei i zamieci śnieżnych, upałów, katastrof drogowych,
epidemii i innych należy informować, służby ratownicze
Telefony alarmowe

Pogotowie Ratunkowe: 999

Policja: 997

Straż Pożarna: 998
W obliczu szerzącej się wokół nas agresji i terroryzmu konieczna jest znajomość zachowań ludzkich w
sytuacji zagrożenia życia i zdrowia człowieka. Nie wystarczy wiedzieć jak postąpić w przypadku pożaru w
szkole czy nagłego wypadku. Samo powiadomienie pielęgniarki czy dyrektora nie wystarcza.
Zachowanie się człowieka jest formą przejawiania jego aktywności i wyraża się w działaniu i
czynnościach, które mają zorganizowany i celowy charakter, są więc ukierunkowane na osiągnięcie
konkretnego celu.
Takie zachowania obserwujemy w sytuacjach normalnych, natomiast w sytuacjach trudnych, zwłaszcza
wobec zagrożenia osobistego, zachwianiu ulegają relacje między rzeczywistym zachowaniem a
racjonalnym zachowaniem człowieka. Które będąc zawsze zewnętrznym wyrazem aktywności, przybiera
postać zachowania zdezorganizowanego.
Co może być sygnałem ostrzegającym o niebezpieczeństwie?


rzucające się w oczy nietypowe zachowanie osób,
pozostawione bez opieki przedmioty: paczki, torby, pakunki, samochody, a zwłaszcza furgonetki,
parkujące w nietypowych miejscach, tj. w pobliżu kościołów i miejsc organizowania imprez.
Jak się zachować w takich przypadkach?
 nie dotykaj podejrzanych przedmiotów pozostawionych bez opieki,
 powiadom stosowne służby (policję, straż miejską, administratora obiektu),
 jeżeli dojdzie do akcji ewakuacyjnej lub ratowniczej, zastosuj się do poleceń osób kierujących
operacją,
 zachowaj spokój i bezpiecznie, bez paniki opuść niebezpieczną strefę,
 nie udawaj bohatera, reagowanie pozostaw profesjonalistom (policji, straży pożarnej, pogotowiu
ratunkowemu).
CO MOŻESZ ODCZUWAĆ W CZASIE KLĘSK ŻYWIOŁOWYCH
Stan klęski na ogół nie trwa długo. Sytuacja szybko wraca do normy. Postaraj się
przyzwyczaić do nowych, przymusowych okoliczności, nawet jeżeli jesteś poza miejscem
zamieszkania. Szukaj pomocy u innych, jeżeli czujesz się zagrożony i zagubiony. Nie
wahaj się pytać, jak długo będziesz przebywał w miejscu ewakuacji kiedy będziesz mógł
wrócić do domu. Należy wiedzieć co robić w przypadku pożaru, gdzie szukać schronienia
w czasie huraganu, jak ułatwić sobie przebywanie w pomieszczeniach do tymczasowego
zakwaterowania, co zrobić w przypadkach podstawowych zagrożeń medycznych? Jak
ograniczyć skutki katastrof? Jak zabezpieczyć dobytek przed zniszczeniem?
WYPOSAŻENIE NA CZAS KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ
Każda rodzina powinna mieć przygotowane podstawowe wyposażenie na czas klęsk
żywiołowych.
Podczas katastrof może wystąpić brak elektryczności, gazu, wody itp.
Możliwe jest też, że warunki uniemożliwią opuszczenie domu przez wiele dni.
Przygotowane zawczasu wyposażenie ułatwi przetrwanie tego trudnego okresu.
Wyposażenie powinno zawierać:





żywność: mięso, owoce i warzywa w puszkach; puszkowane soki, mleko i zupy;
cukier, sól i przyprawy; wysokokaloryczne pożywienie (witaminy, słodycze,
żywność dla niemowląt i ludzi starszych, krakersy, suchary, ekstrakty kawy i
herbaty) - zapas na okres 3-5 dni przechowywać w chłodnym i suchym miejscu;
wodę: należy zgromadzić najlepiej w plastikowych pojemnikach w ilości 4-5 litrów
na osobę na okres 3-5 dni, wliczając wodę do utrzymania podstawowych zasad
higieny (woda powinna być odkażona, np. wybielaczem do prania o stężeniu 5,25
% w ilości 1 kropla na litr wody);
odzież i rzeczy do spania: każdy domownik powinien posiadać jedną zmianę
bielizny, odzieży i butów, a dodatkowo okrycie przeciwdeszczowe, ciepłą bieliznę,
koc lub śpiwór;
apteczka pierwszej pomocy: gaza; sterylne bandaże, w tym elastyczne; taśmy
przylepne; nożyczki; chusta; termometr; środki aseptyczne, środki
przeciwbólowe, aspirynę, środki przeczyszczające, węgiel aktywowany; mydło;
rękawice gumowe oraz zapas lekarstw na przewlekłe choroby członków rodziny;
przybory i narzędzia: turystyczny zestaw do gotowania, radio na baterie, latarki,
zapasowe baterie, nóż wieloczynnościowy, zapałki, przybory do pisania, gwizdek,
przybory do higieny, plastikowe pojemniki, papier toaletowy, przybory do szycia zestaw powinien być spakowany i gotowy do zabrania
Charakterystyka zachowań ludzkich w
sytuacjach zagrożenia
W obliczu szerzącej się wokół nas agresji i terroryzmu konieczna jest znajomość zachowań ludzkich
w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia człowieka. Nie wystarczy wiedzieć jak postąpić w przypadku
pożaru w szkole czy nagłego wypadku. Samo powiadomienie pielęgniarki czy dyrektora nie
wystarcza.
Coraz częściej zaskakiwani jesteśmy znienacka i mamy problemy z prawidłowym reagowaniem
pomimo posiadanych wiadomości i umiejętności. Dlatego konieczne jest łączenie wiedzy
teoretycznej z praktyczną.
Zachowanie się człowieka jest formą przejawiania jego aktywności i wyraża się w działaniu i
czynnościach, które mają zorganizowany i celowy charakter, są więc ukierunkowane na osiągnięcie
konkretnego celu.
Takie zachowania obserwujemy w sytuacjach normalnych, gdy nie zostaje zakłócona względna
stabilność życia codziennego. Natomiast w sytuacjach trudnych, zwłaszcza wobec zagrożenia
osobistego, zachwianiu ulegają relacje między rzeczywistym zachowaniem a racjonalnym
zachowaniem człowieka. Które będąc zawsze zewnętrznym wyrazem aktywności, przybiera postać
zachowania zdezorganizowanego.
Warto zwrócić uwagę, że niekiedy mamy do czynienia z sytuacją trudną subiektywnie, nie
znajdująca odzwierciedlenia w rzeczywistej sytuacji jednostki.
Funkcjonujemy w określonym środowisku przyrodniczym i społecznym wywierającym istotny
wpływ na nasze zachowania, a charakteryzującym się znaczną zmiennością. Mamy różne potrzeby,
dążenia, różne doświadczenia. Odbieramy naszą aktualną sytuację zewnętrzną przez pryzmat
sytuacji przyszłych i oczekiwanych. Wszystko to wywiera znaczący wpływ na nasze zachowania.
Mówiąc o zagrożeniach mamy na uwadze zagrożenie ludzkiego życia lub zdrowia oraz tych
elementów materialnego środowiska człowieka, które decydują o jego dalszej egzystencji
(zagrożenia uznania społecznego, autorytetu, zajmowanego stanowiska służbowego itp.).Sytuacja
zagrożenia występuje najczęściej w połączeniu z innego rodzaju sytuacjami trudnymi, takimi jak:
deprywacja, przeciążenia, utrudnienia, sytuacje konfliktowe. Bywa też, że mamy do czynienia z
zagrożeniem urojonym, jednakże jego wpływ na zachowanie człowieka jest nie mniejszy, niż
podczas zagrożenia realnego.
Reakcja człowieka wobec zagrożenia uzależniona jest od jego zdolności dostosowania się do
występujących zjawisk czy sytuacji. Czynnikami decydującymi będą wiek, płeć, wiążąca się z nimi
sprawność fizyczna, a także zmęczenie, wyczerpanie, stan po spożyciu używek. Do czynników
psychologicznych zaliczymy cechy takie jak: zniewieściałość, nadwrażliwość, uzależnienie od
innych, hipochondria (to przekonanie o chorobie, nadmierna troska o własne zdrowie, powstająca
często w wyniku nagradzania w dzieciństwie sytuacji choroby).
Wśród czynników mających wpływ na naszą odporność na stres występuje dotychczasowe nim
doświadczenie. Jednakże stwierdza się, że doświadczenia wynikające z ponownego znalezienia się
w sytuacji zagrożenia nie zawsze wywierają większy wpływ na rozsądne postępowanie, a
przeciwnie, jest to niekiedy czynnik sprzyjający popadaniu w panikę (tak dzieje się, gdy byliśmy w
sytuacji podobnej i nie poradziliśmy sobie). Pozytywny wpływ ma natomiast zapoznanie człowieka z
zasadami postępowania i sposobami ratowania, które w sytuacji zagrożenia wyzwolą działania
celowe i pozwolą na poradzenie z nią sobie, a zatem będą źródłem pozytywnych doświadczeń.
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż np. kontakt z lotnymi i stałymi produktami spalania może
obniżać sprawność zarówno ofiary, jak i ratownika. Znane są przypadki zachowań irracjonalnych
(gdy np. człowiek szarpie rękami drzwi zamiast nacisnąć klamkę, wyrywa poręcz, powraca do
palącego się budynku itp.) praz zachowań wysoce prymitywnych (jak np. ściąganie innego
człowieka z drabiny ewakuacyjnej, skakanie ze znacznej wysokości itp.).
Przeciwieństwem tych zachowań mogą być zahamowania przyjmujące postać zobojętnienia,
odrętwienia czy nawet utraty świadomości, co utrudnia kontakt z zagrożonym, uniemożliwia mu
wycofanie ze sfery zagrożenia i niekiedy wymaga wprowadzenia do akcji wyspecjalizowanych sił
ratowniczych, np. straży lub policji.
Na zachowanie się człowieka znaczny wpływ wywiera obecność innych osób, które także są
zagrożone i pod wpływem stresu. Wiemy już, że w warunkach zagrożenia niektórzy ludzie
przejawiają nadmierną ruchliwość, inni rozładowują napięcia poprzez żywe, impulsywne mówienie,
u innych pojawi się zahamowanie ruchowe itp. Niektóre z zachowań nie wywierają istotnego
wpływu na przebieg działań ratowniczych, inne wywierać będą wpływ zdecydowanie szkodliwy. Jest
to wielka niewiadoma, bowiem nie możemy przewidzieć tego, jakie zachowania przejawią
poszczególni ludzie zagrożenie, z jaką siłą te zachowania będą manifestowane, w jakim stopniu
stanowić mogą utrudnienia w działaniach, czy wystąpi groźba przeniesienia zachowań
niekorzystnych na inne jednostki itp.
Swoistymi zachowaniami są zachowania instynktowne, których przykładem może być chowanie
się dzieci podczas pożaru w różnego rodzaju kryjówkach (np. w szafach, pod łóżkami, w łóżkach
itp.), szukanie fizycznej bliskości drugiego człowieka, otaczanie troska osób bliskich (np. osłanianie
własnym ciałem), szukanie – także przez dorosłych- schronienia w otoczeniu, często przy
niewłaściwej ocenie sytuacji (np. chowanie się w toaletach, w piwnicach itp., stających się
śmiertelną pułapką). Można zaobserwować także powroty ludzi do palących się obiektów
(pomieszczeń), kierujących się chęcią zabrania czegoś, co przedstawia dla nich w danej chwili
znaczną wartość lub też (przy wyraźnym zaburzeniu zachowania) powracających do miejsca, które
dotychczas było dla nich ostoją.
Zachowani ludzkie są różne w zależności od zaistniałego zdarzenia, które spowodowało poczucie
zagrożenia życia lub zdrowia. Wyróżnia się trzy fazy.
W fazie I – zaczynającej się od momentu wystąpienia zagrożenia i trwającej do czasu, gdy
akcja ratunkowa zaczyna przybierać zorganizowany charakter i możliwe jest ograniczenie rozwoju
zagrożenia, wyróżnić można trzy etapy:
Etap pierwszy tej fazy trwa od momentu wystąpienia symptomów zagrożenia do czasu
rozpoczęcia spontanicznych działań ratunkowych. Człowiek w tym okresie jest zdezorientowany,
strach przeradza się w przerażenie. Charakterystyczne zachowania to:
zwiększenie potrzeby mówienia
chichot przeradzający się w niepohamowany śmiech
drżenie ciała, a zwłaszcza kolan
zwiększona potrzeba ruchu
bieganie bez celu będące przejawem przygotowania do ucieczki
przyśpieszenie oddechu i kołatanie serca
bladość lub niekiedy czerwienienie się
biegunka, czasem niekontrolowane oddawanie moczu i kału
Po otrząśnięciu się z pierwszego szoku wywołanego zaskoczenie, występuje dążenie do
zorientowania się w sytuacji i podjęcie racjonalnych prób wydostania się z zagrożenia z
jednoczesnym wyczekiwaniem pomocy z zewnątrz. W przypadku zbiorowisk ludzie łączą w grupy,
szukając kontaktu z innymi, licząc na wzajemną pomoc.
Drugi etap to przechodzenie od spontanicznych do zorganizowanych i ukierunkowanych działań
ratunkowych. Ujawniają się ochotnicy zdolni do przewodzenia innymi, stając się nieformalnymi
przywódcami. Wokół nich gromadzą się inni, by pod ich kierownictwem podjąć określone zadania.
Część osób zachowuje bierność i są one skłonne do stworzenia trudnego do opanowania tłumu. Na
tym etapie połączone zostają wysiłki osób zagrożonych i ratowników.
Etap trzeci następuje wówczas, gdy zaczyna funkcjonować odpowiednio zorganizowana akcja
ratownicza. Ludzie zaczynają skutecznie przeciwstawiać się zagrożeniu i mogą już ograniczać
dalszy jego rozwój, co jest efektem skonsolidowania wysiłków – zarówno zagrożonych, jak i
ratowników. W końcu tej fazy ludzie zaczynają panować nad sytuacją. Wiele jednakże zależy od
tego, czy człowiek potrafi opanować emocje, ocenić swe położenie i dostrzec szansę ratowania
samego siebie, innych ludzi bądź ważne dla niego dobra materialne.
Faza II – to okres całkowitej likwidacji sytuacji zagrożenia i ostatecznego usuwania jej skutków,
dogaszani pożaru, odgruzowywania obiektu, usuwania rumowiska itp. W tej fazie najtrudniej jest
włączyć ludzi obecnych na miejscu zdarzenia do końcowych działań. Dotyczy to także ratowników
zmęczonych zarówno fizycznie, jak i psychicznie.
Zatem im większą będziemy posiadać wiedzę na ten temat tym skuteczniej zadziałamy w
sytuacji trudnej dla nas samych i naszych uczniów