Język zawodowy a programy nauczania
advertisement
Język zawodowy a podstawa programowa kształcenia w zawodzie opracowała : mgr Lidia Brandmiller - Witowska • Definicja języka zawodowego, • Podstawa programowa kształcenia w zawodzie • Materiały dydaktyczne • Rozwijanie sprawności językowych na lekcji języka obcego ukierunkowanego zawodowo Język zawodowy • „profesjolekt” jest odnogą socjolektu, czyli odmiany języka używanej przez klasę lub grupę społeczną, subkulturę, czy właśnie grupę zawodową. • dotyczy wykonawców danego zawodu. Ma za zadanie ułatwić komunikację między pracownikami. • obfituje w zwroty i wyrażenia zarówno całkowicie niezrozumiałe dla postronnego obserwatora, jak i takie, których zrozumiałe znaczenie pierwotne jest całkiem inne od znaczenia profesjolektycznego. Budowa socjolektu • Słownictwo fachowe, związane z realiami zawodowymi grupy; • Słownictwo dotyczące człowieka i świata w ogóle; • Ilościowy stosunek profesjonalizmów do warstwy ogólnej jest miernikiem zawodowości. Profesjonalizmy • przekazują treści fachowe precyzyjnie i zrozumiale dla osób porozumiewających się; • nazywają przedmioty, czynności, zachowania itd., ważne ze względu na wykonywaną pracę; • nie powinny być nadużywane w sytuacjach komunikacyjnych z osobami spoza branży. Co wymusiło zmiany w podstawie programowej kształcenia w zawodzie? • Zmiana warunków gospodarczo-społecznych Polski i Europy, • Globalizacja gospodarcza i społeczna, • Handel międzynarodowy, • Mobilność geograficzna i zawodowa, • Rozwój techniki i technologii, • Oczekiwania pracodawców w zakresie wiedzy i umiejętności pracowników. • Ustanowienie Europejskich Ram Kwalifikacji (EQF) dla kształcenia się przez całe życie. Kompetencje kluczowe • Według zaleceń Parlamentu Europejskiego i Rady Europy • W polskim systemie edukacji Kompetencje kluczowe według zaleceń Parlamentu Europejskiego • Porozumiewanie się w języku ojczystym. • Porozumiewanie się w językach obcych. • Kompetencje matematyczne i podstawowe naukowotechniczne. • Kompetencje informatyczne. • Umiejętność uczenia się. • Kompetencje społeczne i obywatelskie. • Inicjatywność i przedsiębiorczość. • Świadomość i ekspresja kulturalna. Kompetencje kluczowe w polskim systemie edukacji • Planowanie, organizowanie i ocenianie własnego uczenia się. • Skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach. • Efektywne współdziałanie w zespole. • Rozwiązywanie problemów w twórczy sposób. • Sprawne posługiwanie się komputerem i technologią informacyjną. Hierarchia wymaganych kwalifikacji od absolwentów szkół zawodowych wg ankiety przeprowadzonej przez Dolnośląski Zakład Doskonalenia Zawodowego • Wiedza fachowa • Samodzielność w podejmowaniu decyzji • Chęć podnoszenia kwalifikacji • Doświadczenie zawodowe • Dyspozycyjność • Umiejętność pracy samodzielnej i w zespole • Umiejętność samooceny i samokontroli • Elastyczność w zakresie wykonywanych zawodów • Komunikatywność • Znajomość języków obcych • Znajomość podstaw prawa gospodarczego • Znajomość dokumentacji administracyjnej, organizacyjnej i handlowofinansowej Źródła modernizacji systemu kształcenia zawodowego • konieczność dostosowania kształcenia do potrzeb rynku pracy i oczekiwań pracodawców • troska o podniesienie jakości i efektywności systemu kształcenia zawodowego i ustawicznego • zwiększenie atrakcyjności systemu kształcenia Obecna sytuacja w szkolnictwie zawodowym • Dotychczasowe podstawy programowe zachowują moc do zakończenia kształcenia rozpoczętego przed dniem 1 września 2012 r. w oddziałach szkół prowadzących kształcenie zawodowe. • Od 1 września 2012 roku obowiązuje Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205, poz. 1206) Aparat pojęciowy w nowej podstawie programowej dla zawodu Co zawiera npp dla zawodu? • określa zawody • określa wyodrębnione z nich kwalifikacje • wskazuje ścieżki ich uzupełniania lub podwyższania • opisana jest w języku efektów kształcenia • stanowi standard wymagań egzaminacyjnych dla poszczególnych kwalifikacji Podstawa programowa kształcenia w zawodzie • to zestaw celów kształcenia i treści nauczania opisanych w formie oczekiwanych efektów kształcenia oraz warunki realizacji kształcenia praktycznego. Umożliwiają one ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych. Cele kształcenia • zestaw zadań zawodowych, do których przygotowuje szkoła prowadząca kształcenie w danym zawodzie. Obszary edukacji wg celów kształcenia: 1. Administracyjno-usługowy (A), 2. Budowlany (B), 3. Elektryczno-elektroniczny (E), 4. Mechaniczny i Górniczo-Hutniczy (M), 5. Rolniczo-leśny z ochroną środowiska (R), 6. Turystyczno-gastronomiczny (T), 7. Medyczno-społeczny (Z), 8. Artystyczny (S). Treści nauczania • efekty kształcenia, etapu kształcenia oczekiwane na koniec Podstawa programowa kształcenia zawodowego obejmuje: • Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, w tym kompetencje personalne i społeczne, • Efekty kształcenia wspólne dla danego zawodu i zawodów pokrewnych w ramach obszaru kształcenia, • Efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach. Kwalifikacja • to zakładane efekty kształcenia, których osiągnięcie potwierdza dyplom lub certyfikat, wydany po zdaniu egzaminu przez uprawnioną instytucję. Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów załącznik nr 2 Wiedza i umiejętności w zakresie: • bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), • podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej (PDG), • języka obcego zawodowego (JOZ), • kompetencji personalnych i społecznych (KPS), • organizacja pracy małych zespołów (OMZ). Efekty kształcenia • oceniane są przez podmioty realizujące kształcenie zawodowe, • System egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe umożliwia oddzielne potwierdzenie w procesie kształcenia każdej wyodrębnionej w zawodzie kwalifikacji. Zalety nowej podstawy programowej kształcenia w zawodzie: • Zapewnia elastyczny system kształcenia, dostosowany do potrzeb i możliwości uczącego się przez całe życie, • Przyczynia się do planowania własnej edukacji i kariery. • Wspiera otwartość i mobilność edukacyjną. Ciekawostka • Nie wszystkie zawody mają w programie nauczania język obcy zawodowy. • Realizuje się wtedy program nauczania języka obcego ogólnego i ewentualnie modyfikuje o słownictwo zawodowe. Program nauczania języka zawodowego stanowi kontynuację języka obcego nauczanego jako przedmiot ogólny, warunkiem przystąpienia do nauki przedmiotu jest znajomość danego języka przynajmniej na poziomie podstawowym. W związku z powyższym, realizację programu należy rozpocząć od zdiagnozowania umiejętności językowych ucznia i zaplanowanie na tej podstawie metod nauczania oraz organizacji zajęć tak, aby osiągnąć główny cel przedmiotu, jakim jest swobodne posługiwanie się językiem obcym w praktyce zawodowej. Program nauczania w szkołach musi zawierać: • Ogólne cele i zadania kształcenia zawodowego (zał. Nr 1), • Cele kształcenia w zawodzie i efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów; Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia; Warunki realizacji kształcenia w danym zawodzie (zał. Nr 2), • Efekty kształcenia właściwe dla wyodrębnionej w danym zawodzie kwalifikacji (zał. Nr 3). Jakich umiejętności oczekują pracodawcy od absolwentów szkół? • Prowadzenia rozmów bezpośrednich i telefonicznych na tematy zawodowe, • Rozumienia tekstów fachowych, • Prowadzenia podstawowej korespondencji. Warunki konieczne do rozpoczęcia pracy ze słownictwem fachowym • Umiejętność czytania w języku obcym/ słuchania / powtarzania • Znajomość struktur leksykalno-gramatycznych w zakresie języka ogólnego • Znajomość źródeł słownictwa fachowego • Umiejętność korzystania z wielu źródeł informacji i ich przetwarzania • Umiejętność notowania • Umiejętność pracy z tekstem • Chęć do samokształcenia • Odpowiednia ilość czasu Jak można rozpocząć nauczanie języka zawodowego? • Nawet w początkowej fazie nauczania języka. • Nazywać przedmioty, osoby, czynności wchodzące w zakres danego zawodu. • Zwiększać zakres leksyki zawodowej wraz ze wzrostem zaawansowania uczniów w oparciu o program nauczania. Dobór materiałów dydaktycznych • Stosownie do ESOKJ • Uwzględnienie użycia języka zawodowego ze względu na: Miejsca Instytucje Osoby Przedmioty Zdarzenia Czynności Teksty Miejsca • • • • • • Biura Fabryki Warsztaty Porty Stacje kolejowe Farmy • • • • • • Gospodarstwa rolne Lotniska Sklepy Punkty usługowe Hotele Urzędy Instytucje • • • • • Firmy Przedsiębiorstwa prywatne Korporacje międzynarodowe Przedsiębiorstwa państwowe Związki zawodowe Osoby • • • • • • • • Pracodawcy / pracownicy Menadżerowie Koledzy z pracy Współpracownicy Podwładni Klienci Recepcjonistki / sekretarki Sprzątaczki Zdarzenia • Rozmowy w sprawie zatrudnienia • Negocjacje i spory płacowe • Przyjęcia / bankiety • Wypadki przy pracy • • • • • Spotkania robocze Konferencje Targi Wyprzedaże Konsultacje Czynności • • • • • • • • • Administrowanie firmą Zarządzanie produkcją przemysłową Produkcja Procedury biurowe Spedycja Sprzedaż Marketing Operacje komputerowe Sprzątanie biur Teksty • • • • • Listy biznesowe Raporty / memoranda Instrukcje BHP Instrukcje obsługi Regulaminy • • • • • Materiały reklamowe Opakowania Zakresy obowiązków Oznakowania Wizytówki Rola nauczyciela: • Nawiązuje współpracę i zacieśnia więzi z uczniem, motywując go do większego wysiłku, • Stwarza konkretne sytuacje zawodowe, zbliżone do rzeczywistych, • Uczy poprzez korelację umiejętności między przedmiotowych w działaniu, • Wykorzystuje rekwizyty, • Wskazuje źródła słownictwa fachowego, • Kształtuje kompetencje językowe i umiejętności komunikacyjne, społeczne ucznia, • Udziela rad i wskazuje błędy, które uczeń powinien wyeliminować, • Pokazuje możliwości wykorzystania zdobytej wiedzy. Źródła słownictwa fachowego • Listy słówek • Słowniki ogólne / tematyczne • Słowniki multimedialne, • Słowniki obrazkowe • Książki • Encyklopedie • Leksykony • Publikacje naukowe • Ilustracje • Czasopisma specjalistyczne • Filmy • Atlasy • Zasoby Internetu • Specjaliści w danej dziedzinie Rozwijanie sprawności językowych • ogólnych • specjalistycznych Oczekiwane efekty kształcenia Uczeń: • Posługuje się zasobem środków językowych leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych, fonetycznych, umożliwiających realizację wymagań ogólnych w zakresie podstawowego słownictwa, nazw zawodów, stanowisk, technik i metod wytwarzania, maszyn, urządzeń, narzędzi, materiałów i procesów produkcyjnych; Uczeń: • Interpretuje ze słuchu typowe wypowiedzi: instrukcje, komunikaty, rozmowy, polecenia, dotyczące wykonywania czynności zawodowych, artykułowane powoli i wyraźnie, w standardowej odmianie języka; Uczeń: • Analizuje krótkie proste wypowiedzi pisemne, proste teksty narracyjne charakterystyczne dla jego sytuacji zawodowych, jak : tablice informacyjne na stanowisku pracy, podstawowe nazwy produktów lub technologii, polecenia zawarte w regulaminie pracy, obsługi stanowiska lub urządzenia, informacje w ogłoszeniach o pracę charakterystyczne dla jego zawodu i kwalifikacji, Informacje zawarte w CV lub liście motywacyjnym. Uczeń: Tworzy krótkie, proste i zrozumiałe wypowiedzi ustne: • opisuje swoje stanowisko pracy, opowiada o swoim dniu pracy, swoich umiejętnościach, • przedstawia swoje plany i oczekiwania zawodowe; Uczeń: • Tworzy krótkie, zrozumiałe wypowiedzi pisemne (e-mail, notatka, ogłoszenie, zaproszenie, ankieta): • wypełnia port folio językowe, • pisze list motywacyjny, • wypełnia formularz CV. Umiejętności ucznia: • Komunikuje się w typowych sytuacjach zawodowych: • Zadaje pytania dotyczące warunków pracy, • Odpowiada na pytania dotyczące umiejętności i oczekiwań zawodowych, • Przetwarza tekst: nazywa materiały i narzędzia, interpretuje instrukcję obsługi, regulamin pracy itp. Porównanie umiejętności • Poziom A1 • Poziom B1 Kompetencje ogólne w zakresie słownictwa poziom A1 • • • • przedstawianie się, podawanie danych pytania o czas mieszkanie, poszukiwanie mieszkania (rozumienie ogłoszeń) zakupy, załatwianie prostych spraw urzędowych (np. bank, poczta, kupno biletu kolejowego) Kompetencje ogólne w zakresie gramatyki poziom A1 • odmiana czasowników przez osoby w czasie teraźniejszym, zaimki osobowe • zdania pytające (zaimki pytające) i odpowiedzi • rodzajniki określone i nieokreślone • przeczenie • zaimki dzierżawcze • czasowniki modalne • czas przeszły • stopniowanie przymiotników, porównania • tryb rozkazujący Kompetencje specjalistyczne pracowników biurowych i administracji poziom A1 • pierwszy dzień w pracy, powitanie i pożegnanie, przedstawianie się i zapoznawanie z współpracownikami, hierarchia służbowa • rozumienie planu i grafiku pracy, zakres obowiązków • orientacja na terenie zakładu pracy (biurowca), pytania o drogę i lokalizację określonych działów (obiektów) • wypełnianie formularzy osobowych • nawiązywanie dialogów w miejscu pracy (zasięganie informacji, udzielanie prostszych informacji) • rozmowy telefoniczne, ustalanie terminów • poszukiwanie pracy, rozumienie ogłoszeń o pracy, przygotowanie CV • praca z komputerem, korespondencja (list półformalny, e-mail) Kompetencje ogólne w zakresie słownictwa pracowników biurowych i administracji poziom B1 • • • • • • • • Autoprezentacja sytuacje codzienne, zakupy, usługi, poszukiwanie mieszkania, załatwianie spraw urzędowych, podróżowanie pytania o czas Kompetencje ogólne w zakresie gramatyki pracowników biurowych i administracji poziom B1 • • • • • • • • • • • • odmiana czasowników przez osoby w czasie teraźniejszym, zaimki osobowe /przypomnienie/ zdania pytające (zaimki pytające) i odpowiedzi /przypomnienie/ rodzajniki określone i nieokreślone Przeczenia zdania okolicznikowe przyczyny, niektóre zdania okolicznikowe czasu, zdania okolicznikowe celu zaimki dzierżawcze czasowniki modalne czas przeszły stopniowanie i odmiana przymiotników tryb przypuszczający zdania okolicznikowe warunku tryb rozkazujący /powtórzenie/ Kompetencje specjalistyczne pracowników biurowych i administracji poziom B1 • • • • • • • pierwszy dzień w pracy, powitanie i pożegnanie, przedstawianie się i zapoznawanie z współpracownikami, hierarchia służbowa, wizytówki, rozumienie i ustalanie planu i grafiku pracy, zakres obowiązków orientacja na terenie zakładu pracy (biurowca), pytania o drogę i lokalizację określonych działów korespondencja służbowa (listy formalne i półformalne, e-maile), redagowanie ogłoszeń, wypełnianie formularzy, druków rozmowy telefoniczne, odsłuchiwanie automatycznej sekretarki, umawianie spotkań, rezerwacje terminów, udzielanie informacji rozumienie i sporządzanie ofert, cenników, folderów praca z komputerem, redagowanie informacji na stronie internetowej poszukiwanie pracy, rozumienie i sporządzanie ogłoszeń o pracy, przygotowanie CV i listu motywacyjnego Propozycja oceniania umiejętności w zakresie języka zawodowego Ocena dopuszczająca Uczeń: • zna podstawowe słownictwo z zakresu języka zawodowego [w biurze, podczas rozmowy kwalifikacyjnej, …] • prostymi słowami wyraża opinię na temat wymarzonego zawodu • potrafi konstruować proste wypowiedzi • nazywa niektóre sprawy, jakie można załatwić w banku, na poczcie, w biurze • podaje swoje plany na przyszłość • pisze prostymi słowami swój życiorys, podanie o pracę itp. • redaguje proste ogłoszenia o pracę • zna podstawowe zwroty konieczne przy realizacji połączeń telefonicznych Ocena dostateczna Uczeń: • podaje wady i zalety wymarzonego zawodu • zasięga informacji na temat formalności, jakich musi dopełnić w banku • opisuje czynności typowe dla pracy przy komputerze • i podaje swoje plany i marzenia na przeszłość • pisze prosty list formalny do instytucji/firmy • stosuje zwroty konieczne przy realizacji połączeń telefonicznych • prowadzi z drobnymi błędami rozmowę kwalifikacyjną • radzi sobie z ustaleniem terminu spotkania Ocena dobra Uczeń: • wyraża opinie na temat różnych zawodów • składnie prowadzi rozmowę kwalifikacyjną • nazywa formalności, jakich musi dopełnić w celu załatwienia sprawy w banku lub urzędzie • opisuje swoje plany i marzenia związane z przyszłością • poprawnie stosuje reguły gramatyczne • poprawnie ustala termin spotkania • pisze list formalny do instytucji/firmy Ocena bardzo dobra Uczeń • potrafi negocjować i pokazać się od jak najlepszej strony • poprawnie stosuje reguły gramatyczne i leksykalne • pisze rozbudowany list formalny do instytucji/firmy • szczegółowo opisuje swoje plany i marzenia związane z przyszłością Ocena celująca Uczeń • potrafi wykonać bezbłędnie zadania na ocenę dop, dst, db, bdb • wykazuje się wiedzą wykraczającą poza materiał przerobiony na lekcjach Sylwetka absolwenta szkoły zawodowej • Swobodnie posługuje się językiem obcym w zróżnicowanych sytuacjach życia codziennego; • Posiada umiejętność prawidłowego reagowania w języku obcym w sytuacjach komunikacyjnych, związanych z wykonywaną pracą; • Posiada niezbędny do tego zasób słownictwa; • Jest zaznajomiony z modelami zachowań werbalnych i niewerbalnych w kraju nauczanego języka obcego; Sylwetka absolwenta szkoły zawodowej • Zdaje sobie sprawę z niuansów gramatyki języka obcego w porównaniu z językiem polskim; • Zna zasady pisowni; • Zdaje sobie sprawę z różnic mentalnościowych; • Posiada wiedzę na temat wybranych aspektów realioznawczych; • Znajduje bez problemów miejsce pracy, • Realizuje się zawodowo. Od czego zależy sukces w nauce języka obcego /zawodowego • Pokonanie stereotypów myślowych • Świadomość konieczności nieustannego doskonalenia • Aktywność ucznia/ zaangażowanie nauczyciela/ maksymalne wykorzystanie oferty lekcyjnej • Chęć poznania, otwartość na inną kulturę / stosowanie urozmaiconych środków, technik i metod nauczania • Samodzielna praca w domu / poszukiwanie własnej, efektywnej metody nauki • Samokontrola / samoocena • Silna motywacja / wsparcie nauczyciela • Indywidualizacja procesu nauczania / pozytywna informacja zwrotna • Wykorzystanie różnych mediów i zmysłów • Systematyczność i pracowitość Bibliografia 1. 2. 3. 4. 5. . Europejski system opisu kształcenia językowego, CODN, Warszawa 2003 Dr Jan Fazlagić, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu: Modernizacja Polski dzięki oświacie sprawozdanie z III Kongresu Obywatelskiego „Edukacja dla modernizacji i rozwoju” L. Karwowski, Czego oczekuje od Ciebie pracodawca?, Dolnośląskie Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu Komorowska Hanna (1993): Podstawy metodyki nauczania języków obcych. EDEPoland M. Król-Fijewska, Czego chcę, co muszę, „Charaktery” nr 84, styczeń 2004 Bibliografia 5. 6. http://www.koweziu.edu.pl/index.php?id=programy_przedmiot/przedmio towe http://www.kksz.pelp.net/materialy/symela/programy/br_mechaniczna_sl usarz_Symela_2.pdf 7. Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2008/C111/01). 8. Zertifizierung von Fremdsprachenkenntnissen in der beruflichen Bildung, Hamburger Institut für Berufliche Bildung, 2007 9. http://www.koweziu.edu.pl/pp/rozpPP.pdf Dziękuję za uwagę
