Kodeks Bezpieczeństwa RDM - Polskie Towarzystwo Rakietowe

POLSKIE TOWARZYSTWO RAKIETOWE
Ul. Mikołaja Kopernika 40
15-397 Białystok
www.rakiety.org.pl
NIP 542-316-86-20
KRS-0000355014
Tel. kom. (+48) 600 118 375
[email protected]
Kodeks Bezpieczeństwa dla Rakiet Dużej Mocy (RDM)
1. Uprawnienia.
Członek Polskiego Towarzystwa Rakietowego (PTR) stosuje rozwiązania oraz silniki rakietowe o
parametrach mieszczących się w zakresie zgodnym z klasą posiadanej licencji startowej RDM. Zapis
ten nie dotyczy Lotów Rakiet Eksperymentalnych (LRE).
2. Bezpieczeństwo.
Na pokładzie rakiet zabrania się umieszczania materiałów łatwopalnych, ładunków wybuchowych lub
innych niebezpiecznych materiałów z wyjątkiem: ładunków miotających układów odzysku oraz paliw
zastosowanych silników rakietowych (w tym również zbiorników pod ciśnieniem). Decyzję o starcie
należy uzależnić od warunków pogodowych i ich potencjalnego wpływu na lot. Należy przestrzegać
przepisy Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej i nie przekraczać ograniczeń wysokości lotu
obowiązujących w miejscu startu. Każdą rakietę przed startem należy poddać sprawdzeniu pod kątem
stabilności. Jeśli rakieta jest niestabilna nie można jej dopuścić do lotu. Organizator ma prawo
wstrzymania lub całkowitego odwołania lotów ze względu na panujące niekorzystne warunki
atmosferyczne albo inne względy bezpieczeństwa.
3. Materiały konstrukcyjne.
Do budowy głównych elementów konstrukcyjnych rakiet należy używać jedynie materiałów nie
stanowiących zagrożenia, a w szczególności nie dających odłamków w razie awarii silnika.
Zastosowane materiały i rozwiązania mają zapewnić parametry mechaniczne wystarczające do
zapewnienia prawidłowego lotu oraz odzysku.
4. Silniki.
Do napędu rakiet należy stosować silniki certyfikowane lub/i rekomendowane przez PTR. Zapis ten
nie dotyczy Lotów Rakiet Eksperymentalnych (LRE). Silniki rakietowe należy przechowywać zgodnie z
wymogami określonymi przez producenta. W szczególności należy unikać nagrzewania się od źródeł
ciepła oraz zabezpieczać przed wstrząsami i źródłami ognia, iskrami, elektrycznością statyczną i innymi
czynnikami mogącymi spowodować zapłon paliwa. Ciężar startowy rakiety nie może być większy niż
jedna trzecia ciągu średniego silników napędowych uruchamianych w momencie startu danej rakiety.
W przypadku zastosowania silników hybrydowych lub na paliwo ciekłe, zbiorniki ciśnieniowe powinny
być atestowane. Stosowane silniki nie powinny mieć czasu dopalania paliwa dłuższego niż 50%
przewidywanego czasu opadania.
5. Systemy odzysku.
Każda rakieta musi być bezwzględnie wyposażona w system odzyskiwania, (np. spadochron lub
taśma), zapewniający bezpieczny powrót na ziemię wszystkich części rakiety w stanie
nieuszkodzonym, tak, że jest możliwe ponowne wystrzelenie tej rakiety.
6. Stanowisko startowe
Do lotu dopuszczane są jedynie konstrukcje wykonane zgodnie z regułami sztuki modelarskiej,
gwarantujące stabilny lot i wyposażone w silniki o odpowiedniej mocy. Długość stosowanej wyrzutni
powinna być właściwie dobrana do przewidywanych przyspieszeń modelu, w celu osiągnięcia
właściwej, gwarantującej stabilność prędkości przed opuszczeniem wyrzutni. Stanowisko startowe
winno być wyposażone w deflektor (odchylacz płomieni) celem zapobieżenia bezpośredniego
oddziaływania płomienia wylotowego silnika lub silników na podłoże, o ile wymaga tego moc
stosowanego silnika, rodzaj podłoża i parametry wyrzutni. Konstrukcja wyrzutni (masa, stosowane
materiały, odciągi, zaczepienia do gruntu, mocowanie prętów startowych itp.) muszą mieć
wystarczającą wytrzymałość mechaniczną, by zapewnić właściwy, przewidywany kierunek startu
modelu. Taką samą, szczególną uwagę należy poświęcić stosowanym w rakiecie zaczepom startowym.
Teren wokół wyrzutni należy oczyścić z materiałów łatwo zapalnych w promieniu podanym w
dołączonej poniżej „Tabeli Bezpiecznych Odległości”. W wypadku stosowania silników z paliwami
Strona 1 z 3
POLSKIE TOWARZYSTWO RAKIETOWE
Ul. Mikołaja Kopernika 40
15-397 Białystok
www.rakiety.org.pl
NIP 542-316-86-20
KRS-0000355014
Tel. kom. (+48) 600 118 375
[email protected]
generującymi iskry (cząsteczki tytanu, cyrkonu, węgla itp.) odległości te należy zwiększyć o 50%.
Stanowisko startowe powinno być wyposażone w podstawowy sprzęt gaśniczy oraz zestaw pierwszej
pomocy przedmedycznej.
7.Tankowanie
W przypadku stosowania silników z ciśnieniowym zasilaniem składnikiem ciekłym (np. silniki
hybrydowe), procedura tankowania, przewozu oraz operacji przedstartowych na wyrzutni, musi
odbywać się bez osób postronnych i przy obsłudze ograniczonej do koniecznego minimum.
Zastosowane środki ochrony osobistej muszą odpowiadać charakterowi substancji będącej pod
ciśnieniem w zbiornikach. Konieczne jest stosowanie oprzyrządowania i infrastruktury dostosowanej
do charakteru substancji i stosowanych ciśnień. Obowiązuje zakaz tankowania zbiorników w
pomieszczeniach zamkniętych. Zbiornik ciśnieniowy powinien być wyposażony w zawór
bezpieczeństwa lub monitoring temperatury (dla gazów skroplonych pod ciśnieniem).
8. Publiczność
Publiczność przebywająca na miejscu startu jest zobowiązana do obserwacji zachowania rakiety na
starcie i w czasie lotu, w tym szczególnie zwrócić uwagę na kierunek lotu i opadania modelu. Dzieci
przebywające na miejscu startu muszą być bezpośrednio pod kontrolą opiekuna. Widzowie powinni
stanowić jedną lub dwie w miarę zwarte grupy.
9. Procedura startowa.
Bezpośrednio przed odpaleniem silnika należy przeprowadzić min. 5-sekundowe odliczanie, wcześniej
upewniając się, że wszystkie osoby postronne znajdują się w bezpiecznej odległości od wyrzutni
zgodnie z wytycznymi zawartymi w dołączonej poniżej „Tabeli Bezpiecznych Odległości”.
10. Uruchamianie silnika.
Zapłon silnika należy realizować za pomocą instalacji elektrycznej oraz zapłonników elektrycznych,
które są zainstalowane w silniku rakietowym znajdującym się w rakiecie na wyrzutni, lub na
stanowisku pomiarowym - hamowni. System zapłonowy musi posiadać blokadę bezpieczeństwa,
która uniemożliwi przypadkowe odpalenie silnika aż do momentu, kiedy rakieta będzie już gotowa do
startu. Przełącznik uruchamiający zapłon musi powracać do pozycji „wyłączony” po jego uwolnieniu.
Systemy odzysku również muszą posiadać blokady bezpieczeństwa, które zostają zwolnione przed
startem rakiety. Dopuszcza się zapłon silników za pomocą lontu, jeśli są to silniki o klasie nie większej
niż H. Długość lontu musi być tak dobrana, aby zapewnić czas wystarczający na oddalenie się
odpalającego na bezpieczną odległość.
11. Nieudane odpalenie.
Jeśli silnik napędowy nie uruchomi się po naciśnięciu przycisku startowego, należy odłączyć źródło
zasilania systemu odpalania i odczekać 60 sekund. W tym czasie nie należy zbliżać się do rakiety.
12. Start rakiety.
Start rakiety może odbywać się na otwartej przestrzeni, gdzie drzewa, linie energetyczne, budynki, a
także osoby postronne nie są zagrożone. Obszar ten powinien być tak duży, by jego średnica stanowiła
co najmniej wartość pułapu, na którą rakieta może się wznieść.
13. Bezpieczne poszukiwania.
Zabrania się prób odzyskania rakiety z linii wysokiego napięcia lub z innych niebezpiecznych miejsc.
Loty należy przeprowadzać w terenie zapewniającym dobrą widoczność podczas wznoszenia i
opadania na spadochronie. Nie należy dokonywać prób złapania rakiety opadającej na ziemię. W
przypadku odzysku z miejsc o dużej wysokości (np. wysokie drzewa), wskazane stosowanie asekuracji.
14. Odpowiedzialność
Strona 2 z 3
POLSKIE TOWARZYSTWO RAKIETOWE
Ul. Mikołaja Kopernika 40
15-397 Białystok
www.rakiety.org.pl
NIP 542-316-86-20
KRS-0000355014
Tel. kom. (+48) 600 118 375
[email protected]
Każdy modelarz konstruując rakietę i przeprowadzając jej start, ponosi całkowitą odpowiedzialność za
swoje działania. Należy przeprowadzać właściwe symulacje, testy, aby maksymalnie zwiększyć
bezpieczeństwo oraz prawidłowość lotu modelu. W przypadku niewłaściwych zachowań osób
towarzyszących, publiczności, modelarz nie powinien przeprowadzać startu. W razie niepewności
należy koniecznie konsultować się z osobami o większym doświadczeniu lub osobami nadzorującymi
przebieg startów.
15. Uwagi końcowe
Na imprezach organizowanych na terenie poligonów wojskowych należy stosować się do zasad
ustalonych przez Komendę poligonu, a w szczególności zabrania się dotykać jakichkolwiek
znalezionych przedmiotów. Fakt ich znalezienia należy zgłosić Kierownikowi Startów. Zalecane jest
poruszanie się po terenie poligonu przynajmniej parami, lub pozostawanie w kontakcie wzrokowym z
resztą uczestników.
Udokumentowano obecność żmij oraz wilków na terenie poligonów i zaleca się zachowanie
ostrożności również w tym kontekście.
Należy pamiętać, że tereny poligonów wojskowych to miejsca zwykle odległe od cywilizacji, w których
nie ma zaplecza socjalnego ani sanitarnego, i wziąć to pod uwagę przygotowując się do imprezy
(przygotować odpowiednią odzież i zapas pożywienia).
Niniejszy Kodeks należy rozumieć jako zbiór wytycznych. Za każdym razem należy stosować
rozwiązania wynikające ze zdrowego rozsądku, mając na względzie maksymalizację bezpieczeństwa.
TABELA BEZPIECZNYCH ODLEGŁOŚCI
Sumaryczny impuls
Klasa
Minimalna średnica
Minimalna odległość Minimalna odległość
całkowity [Ns]
silnika oczyszczonej powierzchni [m]
obsługi [m]
obsługi *) [m]
0 - 320.00
≤H
3
15
30
320.01 - 640.00
I
6
20
40
640.01 - 1,280.00
J
8
25
50
1,280.01 - 2,560.00
K
10
35
70
2,560.01 - 5,120.00
L
12
40
80
5,120.01 - 10,240.00
M
14
50
100
10,240.01 - 20,480.00
N
16
60
120
20,480.01 - 40,960.00
O
20
75
150
*) dotyczy rakiet wielostopniowych lub napędzanych zespołem silników.
Tabela przedstawia sugerowane odległości jednak w zależności od warunków otoczenia i ryzyka związanego z
konkretną konstrukcją należy każdorazowo dostosować odległości tak żeby zapewnić wymagane
bezpieczeństwo.
Strona 3 z 3