Woda jako *rodowisko *ycia
advertisement
Budowa cząsteczki wody Woda - tlenek wodoru, związek chemiczny zbudowany z jednego atomu tlenu i dwóch atomów wodoru czyli H2O. Występuje w warunkach pokojowych w stanie ciekłym. W stanie gazowym wodę określamy mianem pary wodnej (temp. wrzenia 100°C), a w stałym stanie skupienia – lodem (temp. krzepnięcia 0°C). Potocznie często do każdego ze stanów skupienia odnosi się słowo woda. Występowanie wody Woda pokrywa 3/4 powierzchni kuli ziemskiej. Występuje głównie w oceanach i morzach, ale także w rzekach, jeziorach , strumieniach i w postaci stałej w lodowcach. Część wody znajduje się pod powierzchnią ziemi (wody gruntowe) lub w atmosferze (chmury, para wodna). Woda występująca w przyrodzie jest roztworem soli i gazów. Najwięcej soli mineralnych zawiera woda morska i wody mineralne; najmniej woda z opadów atmosferycznych. Wodę o małej zawartości składników mineralnych nazywamy wodą miękką, natomiast zawierającą znaczne ilości soli wapnia i magnezu - wodą twardą. Jako substancja użytkowa woda może mieć wiele zastosowań. Najważniejsza jest woda pitna, w gospodarstwach domowych woda jest używana do celów sanitarno-bytowych, w rolnictwie zaś do nawadniania pól, a także znaczne ilości wody zużywają zakłady przemysłowe. Woda przemysłowa może służyć jako substancja będącą przekaźnikiem ciepła lub ciepło odbierająca (substancja chłodząca), poza tym jako reagent, rozpuszczalnik itp. Właściwości wody Woda jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych związków chemicznych w przyrodzie. - Jest cieczą bezbarwną, bez smaku i zapachu - Gęstość wody podobnie jak i gęstość innych substancji zależy od temperatury. Zależność ta w przypadku wody jest specyficzna, ponieważ woda wykazuje maksimum gęstości w temperaturze 4°C. Poniżej i powyżej tej temperatury gęstość wody jest mniejsza od jedności (1g/cm3). Dzięki temu woda w rzekach i jeziorach zamarza tylko na powierzchni, co umożliwia istnienie życia biologicznego w głębi wody. - Woda to najbardziej uniwersalny rozpuszczalnik w przyrodzie, może rozpuścić praktycznie wszystko jest to tylko kwestia czasu. Świadczyć o tym mogą różne procesy korozyjne zachodzące w przyrodzie. W ten sposób woda rozpuszcza nawet skały będące jednymi z najtrwalszych substancji na ziemi. Zjawiska krasowe wynikiem rozpuszczania skał przez wodę Jaskinia Stalaktyty Stalagmity Stalagnaty - Inną ciekawą właściwością wody jako cieczy jest jej wysokie napięcie powierzchniowe. Napięcie powierzchniowe to zjawisko fizyczne występujące na styku powierzchni cieczy z ciałem stałym, gazowym lub inną cieczą. Zjawisko to polega na powstawaniu dodatkowych sił działających na powierzchnię cieczy w sposób kurczący ją tak, że zachowuje się ona jak sprężysta błona Niektóre gatunki zwierząt np.: żaby są w stanie chodzić, a raczej skakać po wodzie odbijając się od jej powierzchni, owady utrzymują się na powierzchni. - Woda jest również znakomitym regulatorem temperatury, dzięki temu ludzki organizm jest w stanie utrzymać stałą temperaturę ciała ok. 36,6°C. Funkcja regulacji temperatury jest związana z wysokim ciepłem właściwym wody. Ciepło właściwe to energia jaka jest potrzebna do podniesienia temperatury ciała o jednostkowej masie o jeden stopień. Ciepło właściwe nie zależy w żadnym stopniu od kształtu i wielkości ciała zależy natomiast od budowy i struktury chemicznej atomów z których to ciało jest zbudowane. - Ze względu na dużą wartość ciepła właściwego wody można w niej zgromadzić duże ilości ciepła. To tłumaczy wpływ mórz i oceanów, a także prądów morskich na klimat. Ciepło zgromadzone w lecie jest następnie oddawane zimą. Podobnie jest z dniem i nocą. Ciepło nagromadzone w dzień jest oddawane w nocy. Dlatego też wybrzeża oceanów mają łagodniejszy klimat i mniejszą amplitudy dobowe, niż rejony położone w głębi lądu. - Duże ciepło parowania wody ma ogromne znaczenie dla organizmu. Nasz stałocieplny organizm nie znosi większych wahań temperatury. W przegrzanym środowisku ciało człowieka się poci. Pot składa się w 99 % z wody, która parując ochładza organizm, a więc pobiera dużą ilość ciepła. Woda życia Wszyscy się z tym zgodzimy, że gdyby nie pojawienie się wody na ziemi nie byłoby najmniejszej szansy na narodzenie się życia. Niektórzy twierdzą, że życie narodziło się w atmosferze, teorie te jednak zostają odrzucone, ze względu na liczne eksperymenty, które wykazały, że warunki atmosferyczne panujące w okresie narodzin życia były niezwykle niekorzystne. W dzisiejszych czasach organizmy także potrzebują wody. Jest ona środowiskiem życia wielu organizmów, m.in.: bakterii, pierwotniaków, glonów, ssaków i ryb. Tworzą ekosystemy wodne. Woda stwarza im odpowiednie warunki do odżywiania się i rozwoju, a także dostarcza pożywienia stworzeniom lądowym. Zwierzęta, których życie jest związane z wodą, można podzielić na trzy grupy: - żyjące w pobliżu zbiorników wodnych: w wodzie zdobywają pożywienie, na lądzie są ich gniazda, tu wylęga się z jaj potomstwo, np. czapla; - wodno-lądowe: swobodnie poruszają się w wodzie, tu mają swoje kryjówki, tu się rozmnażają; mogą też przebywać na lądzie, np. żaba; - wodne: żyją tylko w środowisku wodnym, nie mogą przebywać na lądzie, np. ryby. Zwierzęta żyjące w wodzie Ukleja Muszla Błotniarki Sawowej Pływak Żółtobrzuszek Rozwielitka Zatoczek Rak Zwierzęta wodno-lądowe Wydra Rzęsorek Kaczka Krzyżówka Bóbr Piżmak Łabędź Zwierzęta żyjące w pobliżu zbiorników wodnych Czapla Bocian Życie w wodzie zależy od - ilości tlenu w wodzie: w warstwie powierzchniowej oraz tam, gdzie rosną rośliny, tlenu jest dużo, w głębszych warstwach jest go mniej; w wodzie zimnej rozpuszcza się więcej tlenu niż w ciepłej; - nasłonecznienia: jest ono zależne od głębokości i przejrzystości wody, ma wpływ na rozwój roślin zielonych. - ilości składników odżywczych: od tego czy w wodzie jest dużo, czy mało pożywienia zależy rozwój organizmów. Strefy wód - strefa przybrzeżna: panują tu bardzo dobre warunki dla życia roślin i zwierząt. Woda w tej strefie jest płytka, a przez to cieplejsza od wody w innych strefach. Światło słoneczne może docierać do dna; - - strefa toni wodnej: żyją w niej przede wszystkim ryby; - - strefa przydenna: tu także żyją organizmy, przede wszystkim bakterie i pierwotniaki, pierścienice, małże, ryby denne. Jeśli jezioro jest bardzo głębokie, w strefie przydennej nie występują rośliny zielone, którym do życia są potrzebne tlen i światło. Woda w organizmie człowieka Woda jest jednym z najważniejszych składników środowiska, w którym żyjemy. Jest ona, oprócz powietrza, podstawowym elementem potrzebnym do życia. Jak ogromne znaczenie ma w naszym życiu niech świadczy fakt, że jej zawartość w organizmie wynosi od 70 do 90% i zmienia się z wiekiem; w trzymiesięcznym płodzie znajduje się około 90%, u noworodka około 80%, a u człowieka dorosłego 70% wody. Głównymi zadaniami wody są: 1. Rozpuszczanie pokarmu oraz jego transport. 2. Wchłanianie pożywienia z jelit i odżywianie komórek. 3. Usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii. 4. Udział w reakcjach biochemicznych. 5. Regulacja temperatury ciała 6. Zwilżanie błony śluzowej, stawów, gałki ocznej. Woda występuje we wszystkich tkankach naszego ustroju, chociaż jej rozmieszczenie w nim jest nierównomierne. Jest niezbędna w podtrzymywaniu wszystkich procesów biologicznych, bierze udział w procesie wchłaniania pożywienia z jelit i odżywianiu komórek. Podczas trawienia pokarmy doprowadzane są do stanu umożliwiającego ich rozpuszczenie w wodzie i rozłożone na drobne cząstki przenikają przez ścianki jelit do krwi i płynu śródkomórkowego, a stamtąd do komórek. Woda w organizmie jest przenośnikiem i regulatorem ciepła, pochłania jego nadwyżki i wydala je w czasie parowania przez skórę i drogami oddechowymi. Bierze udział we wszystkich reakcjach biochemicznych, zwilża błony śluzowe, gałkę oczną i zapewnia ruchliwość stawów. Dorosły człowiek jest w stanie przeżyć bez jedzenia ponad miesiąc lecz bez wody zaledwie kilka dni. Dzienne zapotrzebowanie człowieka wynosi średnio 2,5 litra wody Jest rzeczą oczywistą, że przy tak olbrzymim znaczeniu wody dla życia ludzkiego niebagatelną sprawą jest jej odpowiednia jakość. Woda musi być odpowiednio czysta, bo jeśli będzie zawierać jakiekolwiek substancje szkodliwe, dostarczy je natychmiast do najdalszych zakątków naszego organizmu. Nie tylko woda bezpośrednio wypijana musi być pozbawiona szkodliwych składników, wysoka jakość wody jest także niezbędna w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i medycynie. Zanieczyszczenie wody Zanieczyszczeniami wód nazywamy wszelkie substancje chemiczne oraz mikroorganizmy, które występują w wodach naturalnych (oceany, morza, rzeki, jeziora, wody gruntowe). Źródła zanieczyszczeń wód Wraz z rozwojem miast, a następnie ośrodków przemysłowych do wód zaczęto odprowadzać coraz więcej szkodliwych substancji. Obecnie głównymi źródłami zanieczyszczeń wód są ścieki komunalne i przemysłowe. W wyniku działalności rolniczej do wód powierzchniowych dostają się użyte w nadmiarze nawozy sztuczne i organiczne oraz niewłaściwie stosowane środki ochrony roślin. Przemysł wydobywczy odprowadza do wód gruntowych duże ilości bardzo silnie zasolonych wód kopalnianych. Poważny problem stanowi również rolnictwo, a dokładnie sposób stosowania nawozów organicznych. Znaczne ilości zanieczyszczeń wód pochodzą również z transportu wodnego i lądowego. Wody będące szlakami komunikacyjnymi oraz wody występujące w pobliżu dróg i autostrad zawierają zwiększone ilości związków chemicznych. Do wód szkodliwe substancje przedostają się również na skutek depozycji zanieczyszczeń pochodzących z powietrza. Skutki zanieczyszczania wód Substancje zanieczyszczające wody powierzchniowe powodują zmianę jej barwy i smaku oraz zmętnienie. Wpływa to ujemnie na jakość wody i przydatność do spożycia. Zawarte w wodzie mikroorganizmy chorobotwórcze mogą powodować ciężkie zatrucia pokarmowe. Prawie wszystkie zanieczyszczenia wód wytworzone przez człowieka są toksyczne dla większości organizmów wodnych. W miarę wzrostu stężeń substancji zanieczyszczających wody, zmniejszy się ilość ryb w zbiornikach wodnych. Ochrona wód Jednym z najskuteczniejszych sposobów ochrony środowiska morskiego jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń. Można to osiągnąć poprzez: 1. Budowa oczyszczalni ścieków, 2. Montaż filtrów przemysłowych zmniejszających emisję płynów i gazów, 3. Budowa ekologicznych wysypisk śmieci i rekultywacja starych, 4.Zmiana technologii przemysłowych na bardziej przyjazne dla środowiska powodujące zmniejszenie zużycia energii i wody oraz ilości ścieków i odpadów, 5. Szersze korzystnie ze źródeł energii odnawialnych- budowa elektrowni wodnych i wiatrowych, 6. Zmniejszenie zużycia nawozów sztucznych w rolnictwie, 7. Wykorzystywanie odpadów i surowców wtórnych. Niezwykle istotna jest również szeroka edukacja ekologiczna prowadząca do zmiany postaw życiowych ludności. Każdy z nas może zmniejszyć ilość wytwarzanych zanieczyszczeń poprzez: ·Ograniczenie zużycia trudno rozkładalnych tworzyw sztucznych, ·Zmniejszenie zużycia wody w gospodarstwach domowych, ·Oszczędzanie energii, ·Zbieranie surowców wtórnych, ·Ograniczenie stosowania środków piorących zawierających fosforany, ·Dbanie o czystość plaż i wód przybrzeżnych, ·Ograniczenie korzystania z samochodów i tym samym zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery. zamiast Wodo, nie masz ani smaku, ani koloru, ani zapachu, nie można ciebie opisać, pije się ciebie nie znając ciebie. Nie jesteś niezbędna do życia; jesteś samym życiem -A. Saint-Exupery Bibliografia http://www.ekologia.pl/kobieta/zdrowie/woda-podstawa-zycia,7432.html http://www.pfozw.org.pl/zrodlo-wiedzy/w-budowie/ http://woda.htcoma.biz/chemiczne.php http://woda.htcoma.biz/fizyczne.php http://cube_prim93.eu.interiowo.pl/zaniecz_wod.htm http://przyroda.opracowania.pl/%C5%BCycie_w_akwarium/ KONIEC
