budowa i funkcjonowanie układu pokarmowego człowieka

BUDOWA I
FUNKCJONOWANIE UKŁADU
POKARMOWEGO CZŁOWIEKA
Biologia
Karolina Iwanowska
Sposoby odżywiania się
organizmów:

autotrofizm (samożywność) – asymilacja
CO2 ze środowiska zewnętrznego
wykorzystywanego do syntezy własnych
związków organicznych,


fotoautotrofizm – źródło energii to energia
świetlna (rośliny i bakterie fotosyntezujące),
chemoautortofizm – utlenianie prostych
związków organicznych i nieorganicznych
(niektóre bakterie).

heterotrofizm (cudzożywność),


pasożyty – korzystanie ze związków organicznych
wytwarzanych przez żywiciela (bakterie, grzyby,
zwierzęta, rośliny),
saprobionty – korzystanie z materii organicznej,


saprofity (bakterie, grzyby),
saprofagi – zwierzęta żywiąze się martwą materią organiczną,




glebożercy (np. dżdżownica),
mułożercy (zwierzęta żyjące na dnie zbiorników wodnych),
kałożercy (koprofagi) – zwierzęta odżywiające się kałem innych
zwierząt,
holozoiki – zwierzęta aktywnie poszukujące pokarmu,



roślinożercy – żyją w symbiozie z bakteriami rozkładającymi
celulozę,
wszystkożercy,
mięsożercy,


drapieżcy,
padlinożercy.
HOLOZOIKI
MAKROFAGI
ich pokarm jest
dużych rozmiarów
MIKROFAGI
(filtratory)
odfiltrowują pokarm
z wody zawierającej
zawiesinę organiczną
PŁYNOŻERCY
odżywiają się
pokarmem płynnym
TRAWIENIE
Trawienie polega na rozkładzie pokarmu
za pomocą enzymów na substancje
przyswajalne przez organizm i wchłaniane
przez błony komórkowe.
Układ pokarmowy człowieka składa się
z przewodu pokarmowego i jego
gruczołów oraz zębów i języka.
Budowa układu pokarmowego człowieka:
 jama ustna,
 gruczoły ślinowe,
 gardło i przełyk,
 żołądek,
 jelito cienkie,
 jelito grube,
 wątroba,
 trzustka.
JAMA USTNA






Jama ustna jako część
układu pokarmowego
składa się z:
przedsionka jamy ustnej,
BUDOWA ZĘBA:
jamy ustnej właściwej,
podniebienia twardego,
podniebienia miękkiego,
korona
zębów (osadzonych w szyjka
zęba
zębodołach),
języka.
korzeń
szkliwo
zębina
komora
zębowa
ozębina
kanał korzenia
cement
(kostniwo)
Budowa układu pokarmowego człowieka:
 jama ustna,
 gruczoły ślinowe,
 gardło i przełyk,
 żołądek,
 jelito cienkie,
 jelito grube,
 wątroba,
 trzustka.
TRAWIENIE W JAMIE USTNEJ zachodzi
dzięki ślinie produkowanej przez ślinianki.
Funkcje śliny:

nawilżanie,

odkażanie (działanie antybakteryjne),

trawienie.
pH 7
Enzymy zawarte w ślinie:
1. amylaza ślinowa (ptyalina) – rozkłada wielocukry na
dwucukry,
skrobia
maltoza
2. maltaza.
maltoza
glukoza
Budowa układu pokarmowego człowieka:
 jama ustna,
 gruczoły ślinowe,
 gardło i przełyk,
 żołądek,
 jelito cienkie,
 jelito grube,
 wątroba,
 trzustka.
GARDŁO I PRZEŁYK
•
małżowina
nosowa dolna
przedsionek nosa
•
•
•
podniebienie
twarde
•
•
•
język
języczek
•
•
przewód
nosowy górny
część nosowa
gardła
część
krtaniowa
gardła
przełyk
Budowa układu pokarmowego człowieka:
 jama ustna,
 gruczoły ślinowe,
 gardło i przełyk,
 żołądek,
 jelito cienkie,
 jelito grube,
 wątroba,
 trzustka.
ŻOŁĄDEK
wpust żołądka
dno żołądka
trzon żołądka
część odźwiernikowa
odźwiernik
dwunastnica
TRAWIENIE W ŻOŁĄDKU odbywa się
przy pomocy soku żołądkowego.


1.
2.
3.
Zawarty w kwasie żołądkowym kwas solny (HCl) spełnia
następujące funkcje:
odkażanie,
uaktywnianie enzymów.
pH 1,5
W skład soku żołądkowego wchodzą trzy enzymy:
pepsyna – skraca długie łańcuchy aminokwasów,
białka
peptydy
renina (podpuszczka) – produkowana tylko u młodych ssaków,
kazeina
parakazeina
lipaza żołądkowa – działa na tłuszcze.
Pokarm w żołądku zalega od 2 do 8 godzin.
Budowa układu pokarmowego człowieka:
 jama ustna,
 gruczoły ślinowe,
 gardło i przełyk,
 żołądek,
 jelito cienkie,
 jelito grube,
 wątroba,
 trzustka.
JELITO CIENKIE
Na powierzchni jelita
cienkiego występują
kosmki jelitowe, które
służą do wchłaniania
strawionego pokarmu.
naczynia limfatyczne
naczynia krwionośne
pokarm
TRAWIENIE W JELICIE CIENKIM
rozpoczyna się w dwunastnicy –
pierwszym odcinku jelita cienkiego.
Dwunastnica nie produkuje własnych enzymów ale pobiera je z wątroby i
z trzustki.
Wątroba produkuje:
pH 8,5
żółć, która emulguje tłuszcze – rozbija tłuszcze na zawiesinę
mikroskopijnych kropelek.
Trzustka produkuje:
trypsynę,
chymotrypsynę,
rozkładają peptydy
lipazę trzustkową – kończy trawienie tłuszczów,
amylazę trzustkową,
skrobia
maltoza
TRAWIENIE W JELICIE CIENKIM
umożliwia wydzielany do niego sok
jelitowy
Enzymy trawienne działające w jelicie cienkim:
karboksypeptydazy i aminopeptydazy – działają na peptydy
rozkładając je na aminokwasy,
maltaza,
maltoza 2 cząsteczki glukozy
sacharaza,
1.
2.
3.
glukoza
sacharoza
laktoza,
4.
glukoza
laktoza
5.
fruktoza
galaktoza
nukleazy – rozkładają kwasy nukleinowe.
Budowa układu pokarmowego człowieka:
 jama ustna,
 gruczoły ślinowe,
 gardło i przełyk,
 żołądek,
 jelito cienkie,
 jelito grube,
 wątroba,
 trzustka.
JELITO GRUBE
okrężnica
jelito kręte
zastawka
krętniczokątnicza
ujście wyrostka
robaczkowego
wyrostek
robaczkowy
W skład jelita
grubego
wchodzi:
 jelito ślepe,
 okrężnica,
 odbytnica.
Budowa układu pokarmowego człowieka:
 jama ustna,
 gruczoły ślinowe,
 gardło i przełyk,
 żołądek,
 jelito cienkie,
 jelito grube,
 wątroba,
 trzustka.
•
przewód
wątrobowy
mniejszy
WĄTROBA
•
przewód
pęcherzykowy
•
•
•
pęcherzyk
żółciowy
dwunastnica
•
drogi żółciowe
wewnątrzwątrobo
we
• przewód
wątrobowy
mniejszy
przewód żółciowy
wspólny
•
przewód
trzustkowy
Budowa układu pokarmowego człowieka:
 jama ustna,
 gruczoły ślinowe,
 gardło i przełyk,
 żołądek,
 jelito cienkie,
 jelito grube,
 wątroba,
 trzustka.
TRZUSTKA
przewód
żółciowy
wspólny
przewód
trzustkowy
dodatkowy
odźwiernik
ogon
trzustki
przewód
trzustkowy
głowa trzustki
trzon
trzustki
WCHŁANIANIE
Wchłanianie odbywa się w jamie ustnej,
żołądku, jelicie cienkim i jelicie grubym.
Najlepiej do tego procesu przystosowane
jest jelito cienkie, dzięki pofałdowanym
ścianom i występujących w nim kosmkom
jelitowym.
WCHŁANIANIE
Produkty trawienia przenikają przez błony
komórkowe nabłonka jelitowego:
 do krwi (aminokwasy, cukry, produkty z rozpadu
kwasów nukleinowych, witaminy rozpuszczalne
w wodzie),
 do limfy (produkty rozkładu tłuszczów, witaminy
rozpuszczalne w tłuszczach),
 do jelita grubego (nie strawiony pokarm, woda,
sole żółciowe i inne substancje).
Podsumowanie


Układ pokarmowy człowieka składa się z
przewodu pokarmowego i jego gruczołów oraz
zębów i języka. Przewód pokarmowy rozpoczyna
się otworem ustnym, a kończy otworem
odbytowym.
Człowiek, jako organizm cudzożywny, potrafi
wytwarzać własne związki organiczne jedynie z
gotowych związków węgla wytworzonych przez
inne organizmy.