raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2015 roku

Inspekcja Ochrony Środowiska
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Lublinie
RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA
WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO
W 2015 ROKU
Biblioteka Monitoringu Środowiska
Lublin 2016
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
RAPORT
O STANIE ŚRODOWISKA
WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO
W 2015 ROKU
BIBLIOTEKA MONITORINGU ŚRODOWISKA
Lublin 2016
Wydano ze środków:
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Lublinie
Opracowano przez zespół pracowników:
Wojewódzkiego Inspektoratu
Ochrony Środowiska w Lublinie
Pod kierunkiem
Leszka Żelaznego
Lubelskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska
Redakcja
Alicja Roguska
Autorzy:
Zuzanna Balcerek, Paweł Bielak-Bielecki, Jolanta Dobrzyńska, Grażyna Gleń, Stanisław Godyński,
Teresa Grzywaczewska, Arkadiusz Iwaniuk, Teresa Kowalczuk, Maria Kozak, Renata Lesicka, Joanna
Miazga, Krystyna Michna, Bernadeta Nowosielska, Irena Orzeł, Dorota Parcheta, Alicja Roguska, Margaryta
Sobocińska, Joanna Śluz, Jadwiga Tkaczyk, Urszula Tychmanowicz, Grzegorz Uliński
W opracowaniu wykorzystano materiały:
•
Wydziału Inspekcji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Lublinie
•
Głównego Urzędu Statystycznego
•
Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Lublinie
•
Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego
•
Urzędu Marszałkowskiego w Lublinie
•
Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Lublinie
•
Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie
•
Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, PIB we Wrocławiu
•
Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Lublinie
•
Zarządu Dróg Wojewódzkich w Lublinie
•
PKP S.A. Zakładu Linii Kolejowych w Lublinie
•
Urzędu Komunikacji Elektronicznej
Zdjęcia na okładce: P. Bielak-Bielecki, A. Iwaniuk, G. Uliński
Zdjęcia na przekładkach: P. Bielak-Bielecki, T. Grzywaczewska, R. Lesicka, R. Majek, P. Marczakowski,
A. Tomaszewska, Archiwum WIOŚ
Raport jest dostępny na stronie internetowej WIOŚ Lublin
pod adresem www.wios.lublin.pl
ISBN – 978-83-927530-7-0
Przygotowanie do druku: Arkadiusz Zawadzki
Druk i oprawa: System-Graf Drukarnia Agencja Reklamowo-Wydawnicza
Wiedza o środowisku jest we współczesnym świecie jednym z filarów
zarządzania przestrzenią oraz podstawą troski o jakość życia. W województwie
lubelskim podobnie jak w całej Polsce stan otaczającego nas środowiska mierzony
jest w możliwie szerokim zakresie obejmującym jakość wód i powietrza, hałasu, pól
elektromagnetycznych oraz sposób zagospodarowania odpadów. Informacje
dotyczące naszego regionu wraz z zasobami pozostałych województw oraz danymi
krajowymi są podstawą kształtowania polityki ekologicznej państwa. Materiały
zgromadzone w wyniku działalności naszego inspektoratu były podstawą
opracowania niniejszej publikacji i mamy nadzieję, że będzie pomocna w ochronie
i kształtowaniu środowiska naszych gmin i miast.
Lubelski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
Leszek Żelazny
z zespołem WIOŚ
SPIS TREŚCI
Informacje o województwie
7
Powietrze
13
Wody
33
Wody powierzchniowe płynące
40
Wody powierzchniowe stojące
54
Wody podziemne
59
Hałas
71
Odpady
79
Promieniowanie elektromagnetyczne
87
Monitoring przyrody
93
Działalność kontrolna
103
Działalność laboratoryjna
109
Współpraca międzynarodowa
115
Spis map
121
Wykaz skrótów
123
Bibliografia
125
Spis map
Mapa 1.
Podział administracyjny województwa lubelskiego
Mapa 2.
Emisja zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł punktowych w 2015 r. o łącznej ilości powyżej 100 Mg – bez CO2
Mapa 3. Wielkość oraz udział emisji PM10 w województwie lubelskim (źródło: Baza emisji ATMOTERM S.A.)
Mapa 4. Wielkość oraz udział emisji PM2,5 w województwie lubelskim (źródło: Baza emisji ATMOTERM S.A.)
Mapa 5. Wielkość oraz udział emisji SO2 w województwie lubelskim (źródło: Baza emisji ATMOTERM S.A.)
Mapa 6. Wielkość oraz udział emisji NO2 w województwie lubelskim (źródło: Baza emisji ATMOTERM S.A.)
Mapa 7. Wielkość oraz udział emisji B(a)P w województwie lubelskim (źródło: Baza emisji ATMOTERM S.A.)
Mapa 8. Wielkość oraz udział emisji NMLZO w województwie lubelskim (źródło: Baza emisji ATMOTERM S.A.)
(źródło: WIOŚ, EkoPłatnik)
Mapa 9. Wielkość oraz udział emisji NH3 w województwie lubelskim (źródło: Baza emisji ATMOTERM S.A.)
Mapa 10. Liczba dni z przekroczeniami poziomu docelowego w województwie lubelskim, uśredniona dla lat 2013-2015 na podsta-
Mapa 11.
Parametr AOT40 w województwie lubelskim uśredniony dla lat 2013-2015 wyznaczony metodą łączenia wyników mode-
Mapa 12.
Klasyfikacja elementów biologicznych jcwp monitorowanych w 2015 r. (źródło: WIOŚ)
Mapa 13.
Klasyfikacja elementów hydromorfologicznych jcwp monitorowanych w 2015 r. (źródło: WIOŚ)
Mapa 14.
Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego jcwp monitorowanych w 2015 r. (źródło: WIOŚ)
Mapa 15.
Ocena obszarów chronionych monitorowanych w 2015 r. (źródło: WIOŚ)
wie łączenia wyników modelowania z pomiarami (źródło: GIOŚ)
lowania z pomiarami (źródło: GIOŚ)
Mapa 16.
Ocena eutrofizacji jcwp monitorowanych w 2015 r. (źródło: WIOŚ)
Mapa 17.
Ocena obszarów Natura 2000 monitorowanych w 2015 r. (źródło: WIOŚ)
Mapa 18.
Klasyfikacja stanu chemicznego jcwp monitorowanych w 2015 r. (źródło: WIOŚ)
Mapa 19.
Ocena stanu wód w 2015 r. (źródło: WIOŚ)
Mapa 20.
Klasy jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych monitoringu operacyjnego sieci krajowej badanych w 2015 r.
(źródło: PIG)
Mapa 21.
Granice wyznaczonych obszarów szczególnie narażonych oraz punkty monitorowane w 2015 r. na terenie województwa
lubelskiego (źródło: WIOŚ)
Mapa 22. Stan budowy dróg w województwie lubelskim (źródło: GDDKiA Lublin)
Mapa 23.
Lokalizacja składowisk odpadów, regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) i innych instalacji
funkcjonujących na terenie woj. lubelskiego w 2015 r. (źródło: WIOŚ)
Mapa 24. Rozmieszczenie stacji bazowych radiokomunikacji ruchomej na terenie województwa lubelskiego (źródło: UKE)
Mapa 25.
Lokalizacja punktów pomiarowych promieniowania elektromagnetycznego w 2015 r. na terenie województwa lubelskie-
Mapa 26.
System obszarów chronionych województwa lubelskiego w 2015 roku (źródło: RDOŚ Lublin)
go (źródło: WIOŚ)
Mapa 27.
Mapa lokalizacyjna zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Las Pamięci” (źródło: RDOŚ Lublin, ESRI)
Mapa 28.
Rozmieszczenie pomników przyrody na terenie miasta Lublin (źródło: RDOŚ Lublin)
Wykaz skrótów stosowanych w tekście:
SZCWsilnie zmieniona jednolita część wód
B(a)Pbenzo(a)piren
µg/m 3
mikrogram na metr sześcienny
BZT5pięciodobowe biochemiczne zapotrzebowanie tlenu
µg/m 3·h
mikrogram na metr sześcienny ze stężeń godzinnych
ChZTchemiczne zapotrzebowanie tlenu
µg/lmikrogram na litr
D awartość dopuszczalna
µS/cmmikrosimens na cm
DTRDokumentacja Techniczno-Ruchowa
OSNObszar Szczególnie Narażony
DKdroga krajowa
OWOogólny węgiel organiczny
DWdroga wojewódzka
OZEodnawialne źródła energii
dBdecybele
PCAPolskie Centrum Akredytacji
EFI+Europejski Indeks Ichtiologiczny
PCBpolichlorowane bifenyle
ESMIMakrofitowy Indeks Stanu Ekologicznego
PEMpola elektromagnetyczne
GUSGłówny Urząd Statystyczny
PGWPlan Gospodarowania Wodami
GDDKiA
PIBPaństwowy Instytut Badawczy
Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
hm3hektometr sześcienny
PIGPaństwowy Instytut Geologiczny
IBIWskaźnik Integralności Biotycznej
PISPaństwowa Inspekcja Sanitarna
IFPLindeks fitoplanktonowy
PKBProdukt Krajowy Brutto
IJHARS
Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-
PM2,5pył o średnicy aerodynamicznej ziaren do 2,5 µm
-Spożywczych
PM10pył o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10 µm
IMGWInstytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
PMPLIndeks fitoplanktonowy dla polskich jezior
IOŚInstytut Ochrony Środowiska
POPProgram Ochrony Powietrza
IOJMultimetryczny indeks okrzemkowy dla jezior
P.o.ś.Prawo ochrony środowiska – ustawa z dnia 27 kwietnia
IOMultimetryczny indeks okrzemkowy
2001 r. o ochronie środowiska (t.j. Dz. U. 2013 r., poz.
IRŚInstytut Rybactwa Śródlądowego
1232 z późn. zm.)
IUNGInstytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach
ppk.punkt pomiarowo-kontrolny
jcwpjednolita część wód powierzchniowych
ppmmg/kg; mg/l
JCWPd
jednolita część wód podziemnych
PPMŚProgram Państwowego Monitoringu Środowiska
KPOŚK
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych
PPDPoniżej potencjału dobrego
KZGW
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
PRTREuropejski Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń
kWkilowat
LZOLotne związki organiczne
PSD
Poniżej stanu dobrego
MDmonitoring diagnostyczny
PSZOK
Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych
MOmonitoring operacyjny
PZW
Polski Związek Wędkarski
MBmonitoring badawczy
RDWRamowa Dyrektywa Wodna
MDnamonitoring diagnostyczny na obszarach Natura 2000
RLMRównoważna Liczba Mieszkańców
MOEUmonitoring obszarów narażonych na zanieczyszczenia
RPNRoztoczański Park Narodowy
ze źródeł komunalnych
MOROmonitoring obszarów narażonych na zanieczyszczenia
azotanami ze źródeł rolniczych
MOREmonitoring obszarów będących jcwp przeznaczonymi
do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych
RZGWRegionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
Saśrednia roczna
SP WSS
Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny
SP ZOZ
Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej
SZWOSubstancje zubożające warstwę ozonową
Mgtona
TZOtrwałe zanieczyszczenia organiczne
mg/kg s.m. miligram na kilogram suchej masy
UKEUrząd Komunikacji Elektronicznej
mg/m3 miligram na metr sześcienny
u.o.p
mg/Nm3
miligram na normalny metr sześcienny
Ustawa o ochronie przyrody – ustawa z dnia 16 kwietnia
2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2015 r., poz. 1651)
MHz megaherc
URUżytki rolne
MIRMakrofitowy Indeks Rzeczny
WIOŚWojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
MMIWielometryczny Wskaźnik Stanu Ekologicznego Wód
WPUEWskaźnik efektywności połowu
MŚMinister Środowiska
WUSWojewódzki Urząd Statystyczny
NATnaturalna jednolita część wód
WWAwielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
NMLZO
V/mvolt na metr
Niemetanowe lotne związki organiczne
ng/m 3nanogram na metr sześcienny
SCWsztuczna jednolita część wód
ZDWZarząd Dróg Wojewódzkich
Bibliografia
1.
Buszko J. 2010. Ksylomka striks (sówka puszczykówka) Xylomoia strix. W: Makomaska-Juchiewicz M. (red.).
Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część I, GIOŚ, Warszawa, s. 85- 89.
2. Chmielewski P. 2012. Żmijowiec czerwony Echium russicum. W: Perzanowska J. (red.). Monitoring gatunków roślin. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa
s.332-342
3. CRFOP 2016. Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody.
http://crfop.gdos.gov.pl/CRFOP/index.jsf Na podstawie
danych z kwietnia 2016 roku.
4. Czech A. 2007. Krajowy plan ochrony gatunku. Bóbr europejski (Castor fiber). Transition Facility 2004, Kraków
5. Czech A. 2010. Bóbr – budowniczy i inżynier. Fundacja
Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, Kraków 2010.
6. ESRI - ortofotomapa, źródło: Esri, DigitalGlobe, GeoEye,
Earthstar Geographics, CNES/Airbus DS, USDA, USGS, AEX,
Getmapping, Aerogrid, IGN, IGP, swisstopo, and the GIS User
Community.
7. Giżejewski Z. 2014. Wpływ bobra europejskiego na środowisko naturalne i gospodarkę na obszarze Leśnego
Kompleksu Promocyjnego Lasy Mazurskie. Urząd Marszałkowski w Olsztynie.
8. Głowaciński Z. 2001 Polska Czerwona Księga Zwierząt
kręgowce. PWRiL, wyd. II. Warszawa.
9. Głowaciński Z., Nowacki J. (red), 2004 – Polska czerwona
księga zwierząt. Bezkręgowce Invertebrata. Polska Akademia Nauk, Instytut Ochrony Przyrody w Krakowie,
Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu.
10. Goździewski J. 2014. Aktywna ochrona bobra europejskiego w Polsce. http://www.forumpodlaskie.pl/pdf/JanGozdziewskiAktywnaochronabobraeuropejskiegowPolsce.
pdf. Dostępny: marzec 2014.
11. Grzywacz A., Grzywacz P. 2008. Problemy interpretacji
postanowień Statutu Warckiego z 1423 roku w zakresie
ochrony cisa. Sylwan, 152 (3): 3-12,
12. GUS 2005-2015. Ochrona Środowiska. Informacje i opracowania statystyczne. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa. Przypis odnosi się do poszczególnych roczników
z lat 2005-2015.
13. IBS PAN. Ogólnopolska inwentaryzacja wilków i rysi
w nadleśnictwach i parkach narodowych. http://www.
zbs.bialowieza.pl/artykul/526.html Na podstawie danych z kwietnia 2016 roku.
14. Janiszewski P., Misiukiewicz W. 2012. Bóbr europejski
Castor fiber. Wydawnictwo BTL Works, Warszwa.
15. Jędrzejewski W., Borowik T., Nowak S. 2010. Ryś euroazjatycki Lynx lynx. W: Makomaska-Juchiewicz M. (red.).
Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część I, s. 346-366, GIOŚ, Warszwa.
16. Jędrzejewski W., Borowik T., Nowak S. 2010. Wilk Canis
lupus. W: Makomaska-Juchiewicz M. (red.). Monitoring
gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część I,
s. 297 - 318. GIOŚ, Warszawa.
17. Kucharczyk M., Kucharczyk H. 2012. Ciemiężyca czarna
Veratrum nigrum. W: Perzanowska J. (red.). Monitoring
gatunków roślin. Przewodnik metodyczny. Część III.
GIOŚ, Warszawa, s. 93-102.
18. Mysłajek R. W., Nowak S. 2014. Podręcznik najlepszych
praktyk ochrony wilka, rysia i niedźwiedzia brunatnego. Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych,
Warszawa.
19. Nowak S., Mysłajek R. W. 2016. Wolf recovery and
population dynamics in Western Poland, 2001-2012.
Mammal Research 61: 83-98.
20. RDOŚ Lublin. Dane WMS udostępnione na stronie
Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Lublinie:
http://lublin.rdos.gov.pl/dane-i-metadane Na podstawie
danych z kwietnia 2016 roku.
21. Skowroński A. 2005. Wydarzenia i ludzie początków
prawnej ochrony przyrody w Polsce. Studia Ecologiae
et Bioethicae, t.3, s. 355-368.
22. Szymczakowski W. 1965. Materiały do poznania
chrząszczy (Coleoptera) siedlisk kserotermicznych Polski. Pol. Pismo Ent., Wrocław, 35, str. 225–257.
23. Zawadzka D. 2014. Podręcznik najlepszych praktyk
ochrony głuszca i cietrzewia. Centrum Koordynacji
Projektów Środowiskowych, Warszawa.
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W LUBLINIE
20 – 092 Lublin, ul. Obywatelska 13
tel. 0 81 718 62 01
Delegatura Biała Podlaska
Delegatura Chełm
Delegatura Zamość
21 – 500 Biała Podlaska, ul. Brzegowa 2
22 – 100 Chełm, ul. Jagiellońska 64
22 – 400 Zamość, ul. Hrubieszowska 69
tel. 0 83 342 11 70
tel. 0 82 562 75 68
tel. 0 84 639 27 99
ISBN 978-83-927530-7-0