Najważniejsze daty w historii świata i w historii Polski

NAJWAŻNIEJSZE DATY STAROŻYTNOŚCI
OK. 4000 PNE – 476 NE
Ok. 4000 pne wynalazek pisma (klinowego) w Mezopotamii (Sumerowie), początek historii
Ok. 3000 pne powstanie zjednoczonego państwa egipskiego pod władzą faraonów (Dolny
Egipt + Górny Egipt). Koniec własnej historii wraz podbojem rzymskim 30 pne Pismo
hieroglificzne
XVIII wiek pne najstarszy zachowany w całości zbior praw – kodeks Hammurabiego króla
Babilonii
Ok. 1200 pne wynalazek przez Fenicjan pisma alfabetycznego
XV – XIII w pne rozkwit kultury mykeńskiej, szczyt potęgi Achajów w XIII w pne,
przypuszczalny czas wojny trojańskiej
X wiek pne szczyt potęgi królestwa Izraela pod panowaniem Dawida i Salomona
814 pne legendarna data założenia Kartaginy ( istnieje do zburzenia przez Rzymian 146 pne)
776 pne pierwsze igrzyska olimpijskie w Grecji (do 393 ne)
753 pne legendarna data założenia Rzymu przez Romulusa (575 w. pne rzeczywiste
powstanie miasta jako zwartego organizmu miejskiego powstałego z połączenia kilku osad )
Rzym królestwem do 509 pne, republiką 509 – 31 pne, cesarstwem do upadku w 476 (dwie fazy
cesarstwa: pryncypat do 284, dominat od 284do upadku)
Ok. 750 pne „Iliada” i „Odyseja” Homera
VIII – VI w. pne Wielka Kolonizacja grecka nad M orzem Śródziemnym i Czarnym,
rozszerzenie granic greckiego świata.
621 pne spisanie praw w Atenach przez Drakona („drakońskie prawo”)
587 pne zdobycie Jerozolimy przez Nabuchodonozora II króla Babilonii („niewola
babilońska” w historii Żydów)
539 pne Cyrus Wielki krol Persji zdobywa Babilon. Rozkwit imperium perskiego w połowie
VI w. pne
508 pne reformy Klejstenesa w Atenach. Demokracja atenska. Rozkwit za czasów Peryklesa
w 2 połowie V wieku pne
V w pne wojny grecko –perskie, bitwy pod Maratonem 490 pne, Termopilami i Salaminą
480 pne
431 -404 pne wojna o hegemonię w Grecji miedzy Spartą i Atenami (wojna peloponeska),
klęska Aten, hegemonia Sparty do 371 pne, osłabienie greckiego świata, wzrost znaczeni a
Macedonii
338 pne klęska Greków (Ateny i Teby) pod Cheroneą, koniec niepodległości państw greckich
334 -324 pne podbój Persji przez Aleksandra Macedońskiego, epoka hellenistyczna w
kulturze- Muzeum i Biblioteka aleksandryjska w Egipcie (epoka hellenistyczna do 30 pne –
upadek ostatniego hellenistycznego królestwa – Egiptu)
Sztuka grecka – podział chronologiczny: - okres archaiczny X – VI w.pne
- okres klasyczny V/IV w. pne - okres hellenistyczny do IV w. pne
313 ne edykt mediolański Konstantyna Wielkiego – równouprawnienie chrześcijaństwa z
religią rzymską
380 ne, 392 ne edykty Teodozjusza Wielkiego –chrześcijaństwo religią państwową w
cesarstwie rzymskim
395 ne podział cesarstwa rzymskiego na wschodnie i zachodnie
NAJWAŻNIEJSZE DATY ŚREDNIOWIECZA
476 - 1453
476 Obalenie Romulusa Augustulusa, ostatniego cesarza zachodnio-rzymskiego
375 – 568 wędrówka ludów w Europie (od pojawienia się Hunów nad Morzem Czarnym
do najazdu Longobardów na Italię)
395 – 1453 istnienie cesarstwa wschodniorzymskiego zwanego od wczesnego
średniowiecza bizantyjskim
496 Przyjęcie chrztu (w obrządku rzymsko – katolickim) przez Chlodwiga, króla
Franków, początek dynastii Merowingów
527 -565 Panowanie Justyniana Wielkiego w Bizancjum, szczyt potęgi Bizancjum, nieudana próba
odbudowy cesarstwa rzymskiego
529 Założenie klasztoru benedyktynów na Monte Cassino
533-536 Ogłoszenie Kodeksu Justyniana, pełny spis prawa rzymskiego (początek rozwoju prawa
l Prawo XII Tablic 451 pne)
622 Ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny - początek ery muzułmańskiej
Kalifat arabski po śmierci Mahometa 632– 1258, rządy Omajadów 650-750 i Abbasydów 750 –
7 1258.
ok. 658 Śmierć Samona, twórcy pierwszego państwa słowiańskiego
711 Lądowanie Arabów w Hiszpanii, rozbicie państwa Wizygotów, wypieranie Arabów z Hiszpanii
potrwa do 1492 roku
718 Odparcie Arabów spod Konstantynopola
732 Zwycięstwo Karola Młota nad Arabami pod Poitiers, kres rozwoju terytorialnego kalifatu
k arabskiego
ok.750 Ewangelizacja plemion germańskich przez św. Bonifacego
751 Detronizacja dynastii Merowingów w Państwie Franków, objęcie władzy przez Karolingów
(panowanie w Italii do 885, w Niemczech do 911, we Francji do 987)
756 Powstanie Państwa Kościelnego - zdobycie przez papieży władzy świeckiej
800 Karol Wielki koronowany w Rzymie na cesarza
843 Traktat w Verdun: podział imperium karolińskiego, początek kształtowania się Francji
k Niemiec, Italii
864 Misja Cyryla i Metodego, chrzest Wielkich Moraw w obrządku słowiańskim
831- 906 Istnienie i upadek Państwa Wielkomorawskiego. Pierwsze trwałe Państwo słowiańskie
910 Założenie opactwa benedyktynów w Cluny
919 – 1025 Objęcie tronu w Królestwie Franków Wschodnich (Niemcy) przez dynastię saską
955 Pokonanie Węgrów przez Niemców nad rzeką Lech
962 Koronacja cesarska Ottona I na cesarza rzymskiego, przewodnia rola Niemiec w Europie
u do końca XII wieku
966 Chrzest Mieszka I, władcy Polan (dynastia Piastów do 1370, śmierć Kazimierza
Wielkiego)
968 pierwsze biskupstwo w Polsce, 1000 arcybiskupstwo z kilkoma biskupstwami
972 bitwa po Cedynią, zwycięstwo Mieszka I nad margrabią Hodonem
987 Hugo Kapet, założyciel dynastii Kapetyngów, królem Francji
988 Chrzest Rusi w obrządku wschodnim
1016 Kanut Wielki, król Danii i Norwegii, zostaje także królem Anglii
1025 Bolesław Chrobry pierwszym królem Polski
1054 Ostateczny rozłam w Kościele między Rzymem Konstantynopolem Schizma
i wschodnia trwająca do dziś
1054 Podział dzielnicowy Rusi Kijowskiej
1066 Bitwa pod Hastings: podbój Anglii przez księcia Normandii Wilhelma Zdobywcę
1075 „Dictatus papae" Grzegorza VII: program emancypacji Kos'cioła spod władzy świeckiej,
początek sporu o inwestyturę, W XII wieku kościół zwycięży i uwolni się od zwierzchnictwa
władzy cesarskiej
1071 Bitwa pod Manzikertem - Turcy Seldżuccy zajmują Anatolię, wkrótce Syrię i Palestynę Kres
m mocarstwowości Bizancjum
1076 Koronacja Bolesława Śmiałego, 1079 konflikt króla z biskupem krakowskim Stanisławem
1077 Odebranie Fatymidom Palestyny przez Seldżuków; utrudnienie dostępu do miejsc świętych
1077 Ukorzenie się króla niemieckiego Henryka IV przed papieżem w Canossie
1095 Wezwanie papieża Urbana II (na synodzie w Clermont) do wyprawy krzyżowej w 1096
1096-99 Pierwsza wyprawa krzyżowa zakończona zdobyciem Jerozolimy przez krzyżowców
Okres wypraw krzyżowych (krucjat – łącznie siedem) 1096 - 1291
1118 Pierwszy zakon rycerski – templariusze, 1154 joannici, 1190 krzyżacy
1122 Konkordat w Wormacji: cesarz zrzeka się inwestytury opatów i biskupów. Niezależność
k Kościoła od władzy świeckiej.
1128 Zjednoczenie normańskich państw w pd. Włoszech przez Rogera II, powstanie królestwa
k Sycylii
1138 Śmierć Bolesława Krzywoustego i początek podziału dzielnicowego Polski
1138 -1320 Podział Polski na dzielnice
1150 Powstanie Marchii Brandenburskiej (istnieje do 1701 roku to jest do momentu powstania
królestwa Prus)
1204 Złupienie Konstantynopola przez krzyżowców. Powstanie Cesarstwa Łacińskiego
(do 1261)
1206 Temudżyn (Czyngis-chan) jednoczy Mongołów i rozpoczyna swe wielkie podboje, powstanie
wielkiego imperium mongolskiego w Azji i wschodniej Europie, powolny rozpad państwa od końca
XIII wieku)
1214 Bitwa pod Bouvines - wzrost roli Kapetyngów po zwycięstwie króla Francji Filipa
Augusta nad koalicją niemiecko-flamandzką
1215 Ogłoszenie Wielkiej Karty Swobód przez króla Anglii, Jana bez Ziemi
1223 Zwycięstwo Mongołów nad Rusinami i Połowcami nad rzeką Kałką
1231 Utworzenie inkwizycji przez papieża Grzegorza IX
1240 Zdobycie Kijowa przez Mongołów, podporządkowanie Rusi do końca XIV wieku
1241 Największy zasięg najazdów mongolskich w Europie, bitwa pod
l Legnicą – śmierć księcia Henryka Pobożnego
1244 Ostateczna utrata Jerozolimy przez krzyżowców
1250 Śmierć Fryderyka II i początek Wielkiego Bezkrólewia w Niemczech, (koniec mocarstwowej
k roli Niemiec w średniowieczu i w epoce nowożytnej aż do zjednoczenia kraju wokół Prus w 1871
u roku)
1261 Odbudowa cesarstwa bizantyjskiego pod panowaniem dynastii Paleologów ale powolny upadek
p państwa do 1453
1264 Pierwsze zgromadzenie stanowe w Anglii (początki parlamentaryzmu)
1273 Koniec Wielkiego Bezkrólewia; Rudolf Habsburg królem Niemiec
1291 Upadek Akkonu, ostatniej twierdzy krzyżowców w Palestynie
1295 Koronacja królewska Przemyła II, nieudana próba zjednoczenia Polski
k pod koniec rozbicia dzielnicowego
1296 Powrót Marco Polo z podróży do Chin
1301 Wygaśnięcie dynastii Arpadów na Węgrzech; Andegaweni obejmują tron węgierski
1302 Pierwsze Stany Generalne we Francji (początki parlamentaryzmu)
1305 Początek „niewoli awiniońskiej" - zależność papieży od królów Francji (do 1377)
1306 Wygaśniecie w Czechach dynastii Przemyślidów, królem (od 1310) Jan Luksemburski
1307 Proces templariuszy we Francji
1308 Przeniesienie stolicy Wielkiego Księstwa z Włodzimierza nad Klaźmą do Moskwy
1320 Koronacja królewska Władysława Łokietka, symbolicznie koniec rozbicia
k dzielnicowego w Polsce
1337 – 1453 wojna stuletnia miedzy Francją a Anglią
1346 Klęska Francuzów pod Crecy
1348-50 „Czarna śmierć" - dżuma; wyludnienie Europy
1353 Początek podboju Bałkanów przez Turków
1356 Złota Bulla cesarza Karola IV Luksemburskiego regulująca sposób wybierania cesarzy,
l pogłębienie upadku cesarstwa niemieckiego
1364 Założenie Uniwersytetu Krakowskiego
1370 Śmierć Kazimierza Wielkiego – ostatni Piast na tronie polskim
1374 –1454 - 1496 - 1505 - 1573 Od przywileju koszyckiego , przez przywilej cerekwiconieszawski, przez przywilej piotrkowski, przez konstytucję „Nihil Nowi” do artykułów
henrykowskich / okres nadawania szlachcie w Polsce głównych przywilejów szlacheckich
1378 Początek Wielkiej Schizmy w Kos'ciele zachodnim
1380 Bitwa na Kulikowym Polu; Dymitr Doński zwycięża Tatarów (Mongołów)
1385 Unia polsko-litewska (personalna) w Krewię, Jagiełło królem
Polski i wielkim księciem Litwy, inne unie polsko – litewskie – Horodło
1413 i Lublin 1569 (powstania Rzeczpospolitej Obojga Narodów)
1389 Klęska Serbów w bitwie z Turkami na Kosowym Polu
1396 Zwycięstwo Turków osmańskich nad rycerstwem europejskim w bitwie pod Nikopolis
1397 Unia Kalmarska; połączenie królestw Danii, Norwegii i Szwecji
1410 Bitwa pod Grunwaldem - ostatnia wielka bitwa średniowiecznego rycerstwa
1411 Pierwszy pokój toruński między Polską i Zakonem Krzyżackim
1414 Początek Soboru w Konstancji zwołanego w celu zakończenia Wielkiej Schizmy zachodniej
(1377 – 1418)
1415 Klęska Francuzów pod Azincourt; przewaga Anglików w wojnie stuletniej
1415 Spalenie Jana Husa stosie podczas soboru w Konstancji
1419 Początek wojen husyckich w Czechach (do 1434)
ok. 1422 Początek zamorskich wypraw Portugalczyków (wybrzeża Afryki Zachodniej)
1429 Joanna d'Arc przybywa na odsiecz Orleanowi; koronacja Karola VIII w Reims na króla
Francji - zwrot w wojnie stuletniej na korzyść Francuzów
1434 Taboryci (skrajny odłam husytów) rozgromieni pod Lipanami
1437 Habsburgowie przejmują Węgry i Czechy - kraje dziedziczne dynastii Luksemburgów
1444 Rozbicie rycerstwa węgierskiego przez Turków pod Warną; śmierć Władysława
Jagiellończyka, króla Polski i Węgier (unia polsko – węgierska 1440 – 1444)
1453 Koniec wojny stuletniej we Francji
1453 Zdobycie Konstantynopola przez Turków, koniec cesarstwa bizantyjskiego, koniec
średniowiecza
ok. 1455 „Biblia" Gutenberga - pierwsza książka wydana drukiem w Europie
1455 Wybuch w Anglii wojny domowej zwanej Wojną Dwóch Róż
1466 II pokój toruński kończy wojnę trzynastoletnią - zmierzch potęgi państwa krzyżackiego,
p Polska odzyskuje Pomorze Gdańskie utracone na rzecz Krzyżaków w 1308
1478 Ustanowienie inkwizycji w Hiszpanii
1479 Zjednoczenie Hiszpanii pod berłem Izabeli Kastylijskiej i Ferdynanda Aragońskiego
1485 Koniec Wojny Dwóch Róż w Anglii; objęcie tronu przez Henryka VII Tudora
1486 Ukazanie się „Młota na czarownice", podręcznika śledztw w sprawie o czary
1492 Upadek emiratu Grenady, zwycięski koniec rekonkwisty w Hiszpanii (tak
nazwano walkę chrześcijan z muzułmanami od 2 połowy Xi wieku)
1492 Odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba
NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA XVI-XIX w.
1493 – 1793 powstanie i funkcjonowanie sejmu w szlacheckiej
Rzeczpospolitej
1498 Vasco da Gama dociera do Indii
1505 Konstytucja „Nihil Nowi” w Polsce
1515 „Śluby wiedeńskie” między Habsburgami i Jagiellonami
1517 Wystąpienie Marcina Lutra. Początek reformacji
1519 – 1522 wyprawa Ferdynanda Magellana do okoła świata
1525 Wojna chłopska w Niemczech – bunt społeczny związany z
reformacją
1525 Sekularyzacja Pras Książęcych - Prusy pierwszym krajem protestanckim w Europie (hołd
lenny zwany pruskim Albrechta Hohenzollerna wobec Zygmunta Starego, likwidacja Zakonu
Krzyżackiego w Prusach
1526 Klęska Węgrów w bitwie z Turkami pod Mohaczem, śmierć Ludwika II Jagiellończyka
1541 Podział Węgier miedzy Turcje i Habsburgów
1555 Pokój religijny między protestantami i katolikami w Augsburgu
(Niemcy) według zasady „czyja władza tego religia”
1561 Sekularyzacja Inflant, likwidacja Zakonu Inflanckiego, hołd lenny Gotarda
Ketlera wobec Zygmunta II Augusta
1566 Powstanie antyhiszpańskie w Niderlandach – skutek to powsatanie
niepodległej kalwińskiej Republiki Zjednoczonych Prowincji ( Holandia)
1569 Unia (realna) Polski i Litwy w Lublinie
1571 Rozbicie floty tureckiej pod Lepanto
1572 Masakra hugenotów paryskich w noc św. Bartłomieja – kulminacyjny moment wojny
k religijnej we Francji, śmierć ostatniego Jagiellona Zygmunta II Augusta
1573 Pierwsza wolna elekcja Henryka Walezego (ostatnia wolna elekcja Stanisława
k
Augusta Poniatowskiego 1764)
1573 Akt Konfederacji Warszawskiej – tolerancja religijna w Polsce
1587 – 1668 panowanie Wazów w Polsce (Zygmunt III, Władysław IV, Jan Kazimierz), unia
p
polsko – szwedzka 1587-92
1588 Rozbicie Wielkiej Armady przez Anglików. Koniec mocarstwowej pozycji Hiszpanii
zbudowanej w wyniku wielkich odkryć geograficznych i podbojów w Ameryce
1598 Tolerancja religijna we Francji, edykt nantejski Henryka IV, edykt odwołany w 1685 przez
Ludwika XIV
1613 Początek dynastii Romanowów w Rosji (koniec w 1917 – abdykacja Mikołaja II)
1618 Defenestracja praska. Początek wojny trzydziestoletniej w Niemczech(do 1648)
1620 Bitwa pod Białą Górą. Zagłada szlachty czeskiej, triumf Habsburgów
1640-60
Wojna domowa w Anglii i przejściowe ustanowienie republiki, rewolucja angielska,
o ostatecznie Anglia monarchią parlamentarną
1643-1715 Panowanie Ludwika XIV we Francji, Francja monarchią absolutną
1648 Pokój westfalski - koniec wojny trzydziestoletniej w Niemczech, Postanie
Chmielnickiego w Polsce (1648 – 1654 )
1652 Pierwsze liberum veto - Władysław Siciński
1655 - 1660 Potop szwedzki, 1654 -56 i 1660 -67 wojna z Rosją – utrata części Ukrainy, ziemi
smoleńskiej i Inflant
1683 Odsiecz wiedeńska Jana III Sobieskiego
1697 – 1763 Panowania Sasów w Polsce (August II i August
III – unia polsko- saska)
1700-21
Wielka wojna północna między Szwecją i Rosją,
klęska Szwecji, początek mocarstwowości Rosji
1701 Fryderyk I królem Prus
1721 Piotr I Imperatorem Wszechrosji
1733 Traktat „Trzech Czarnych Orłów" między Rosją, Prusami Austrią w
sprawie obsady tronu w Polsce i utrzymania panujących zasad ustrojowych
1756 –63 Wojna siedmioletnia z udziałem mocarstw europejskich, ugruntowanie
potęgi Prus
1764 Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego
1768 – 72 Konfederacja barska w Polsce
1773 Utworzenie KEN w Polsce
1776 Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych
1775-83 Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych,
1787 Konstytucja Stanów Zjednoczonych (pierwsza konstytucja na świecie)
1789 – 99 Rewolucja francuska
1791 Konstytucja 3 Maja (1788-1792 Sejm Wielki czyli Czteroletni)
1792
Konfederacja targowicka w Polsce
1792
Przegrana wojna z Rosją w obronie konstytucji
1794 Powstanie Kościuszkowskie
1772- 1793 -1795
Rozbiory Polski
1797 Utworzenie Legionów Polskich we Włoszech – Jan Henryk Dąbrowski, pieśń legionów
k „Mazurek Dąbrowskiego” – Józef Wybicki
1804 Napoleon I cesarzem Francuzów, wprowadzenie kodeksu cywilnego zwanego Kodeksem
j Napoleona
1807-1813 Księstwo Warszawskie (formalnie istnieje do 1815)
1812-13
Kampania rosyjska i klęska Napoleona
1815 Kongres wiedeński – utworzenie na ziemiach polskich Królestwa Polskiego
(Kongresowego), Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Rzeczpospolitej Krakowskiej
1830 Rewolucja lipcowa we Francji, niepodległość Belgii i Grecji
1830-1831 Powstanie Listopadowe w Królestwie Polskim, Wielka Emigracja po upadku
k powstania
1833 Traktat Rosji, Prus i Austrii o współdziałaniu przeciw ruchom niepodległościowym
1837-1901 Panowanie królowej Wiktorii - apogeum potęgi Wielkiej Brytanii
1846 Powstanie Krakowskie w Galicji czyli zaborze austriackim, rabacja galicyjska
1848 Wiosna Ludów w Europie: Austria,
k Niemcy, Włochy, Francja, ziemie polskie
1853-56
Wojna krymska – klęska
1854 Przełamanie izolacji Japonii przez Amerykanów
1861 Reforma uwłaszczeniowa w Rosji
1861-65 Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych
1863-1864 Powstanie Styczniowe przeciw Rosji, nasilanie prześladowań Polaków przez Rosję
i Prusy – okres rusyfikacji i germanizacji do I wojny światowej
1869 -1873 Wprowadzenie szerokiej autonomii w Galicji. Swoboda Polaków w Austrii pod
j względem kultury i języka
1864 Utworzenie I Międzynarodówki, 1889 utworzenie II Międzynarodówki
1871 Ukończenie zjednoczenia Włoch
1870-71 Wojna francusko-pruska, zjednoczenie Niemiec przez Prusy
1879-82 Powstanie Trójprzymierza - sojuszu Niemiec, Austrii i Włoch
1894-1907 Entente Cordiale - sojusz Rosji, Francji i Anglii
1904 -5 Wojna rosyjsko-japońska, klęska Rosji
1905-07 Rewolucja w Rosji
1909-13 Wojny bałkańskie – Grecja, Serbia,
i
Rumunia, Turcja, Bułgaria
1914 – 18 I wojna światowa
1917-22 rewolucja i wojna domowa w Rosji
1918 Rozpad Austro-Węgier (X-XI) i powstawanie państw narodowych .w Europie Środk.
1918 Rozejm w Compiegne (11 XI), klęska Niemiec - koniec I wojny s'wiatowej
1919 Konferencja pokojowa w Wersalu, traktat wersalski
1918-21 Kształtowanie się nowego obrazu Europy: traktaty z pokonanymi państwami,
k
zmiany granic, powstawanie nowych państw (zwł. w Europie Śr.-Wsch.), lokalne starcia
l
zbrojne., okres odradzania się państwa polskiego