zarządzania ryzykiem
advertisement
Proces zarządzania ryzykiem Dr Andrzej Liwacz VIII Kongres Brokerów Mikołajki, 20 maja 2005 roku Tematyka wystąpienia • Rola procesu zarządzania ryzykiem w zarządzaniu przedsiębiorstwem • Proces (etapy) zarządzania ryzykiem • Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem • Rola brokera ubezpieczeniowego w procesie zarządzania ryzykiem Rola procesu zarządzania ryzykiem w zarządzaniu przedsiębiorstwem Ekonomicznym celem działania przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku: Poprzez minimalizację kosztów działalności Poprzez maksymalizację przychodów Rola procesu zarządzania ryzykiem w zarządzaniu przedsiębiorstwem • Proces zarządzania ryzykiem: ochrona aktywów, dochodów, zobowiązań oraz zasobów ludzkich przedsiębiorstwa z zachowaniem maksymalnej efektywności oraz przy możliwie najniższym koszcie tej ochrony • Zarządzanie ryzykiem nakierowane jest na całkowitą eliminację, lub co najmniej ograniczenie przyczyn i/lub skutków zdarzeń losowych, które wpływają na zakłócenie procesów gospodarczych. Jednakże, jego celem nie jest zmiana przebiegu tego procesu Proces (etapy) zarządzania ryzykiem • Określenie celu zarządzania ryzykiem • Identyfikacja ryzyka • Analiza i kwantyfikacja ryzyka • Kontrola ryzyka Określenie celu zarządzania ryzykiem • Zabezpieczenie operacyjnej efektywności przedsiębiorstwa, która zakłócana może być realizującymi się ryzykami • Cel ten opisać można jako stabilizację oraz zapewnienie kontynuowania działalności przez przedsiębiorstwo w taki sposób, aby mogła ona wytwarzać swój produkt lub usługę skutecznie i sprawnie • Możliwe jest to pod warunkiem zachowania ludzkich, fizycznych, naturalnych i finansowych środków, które przedsiębiorstwo używa do realizacji swych celów Identyfikacja ryzyka • Identyfikacji rodzajów szkód • Identyfikacji bezpośrednich przyczyn szkód • Identyfikacji skutków szkód, w tym bezpośrednich oraz pośrednich Analiza i kwantyfikacja ryzyka Ryzyka według źródeł pochodzenia: – Ryzyka strategiczne – Ryzyka operacyjne – Ryzyka finansowe – Przyrodnicze i społeczne Analiza i kwantyfikacja ryzyka • Uwzględniając kierunki oddziaływania ryzyka podzielone mogą być na: Zewnętrzne – pochodzące z otoczenia przedsiębiorstwa Wewnętrzne - pochodzące z wewnątrz przedsiębiorstwa • Powyższe kryterium nie ma charakteru rozłącznego, gdyż część ryzyk może oddziaływać zarówno z wewnątrz, jak i z otoczenia przedsiębiorstwa Analiza i kwantyfikacja ryzyka • Kwantyfikacja ryzyka - określenie prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyka oraz konsekwencji finansowych jego wystąpienia dla przedsiębiorstwa • W praktyce wykorzystuje się następującą formułę matematyczną: ryzyko = prawdopodobieństwo wystąpienia straty x wartość straty Analiza i kwantyfikacja ryzyka prawdopodobieństwo Mapa ryzyka skutki Kontrola ryzyka kontrola ryzyka fizyczna kontrola ryzyka unikanie ryzyka redukcja ryzyka finansowa kontrola ryzyka retencja ryzyka transfer ryzyka Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem • Stosowane przed realizacją ryzyka • Stosowane po zrealizowaniu się ryzyka Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem - fizyczna kontrola ryzyka Zaniechanie działalności obarczonej określonym ryzykiem Działania organizacyjno – techniczne: Usprawnienia techniczne (zabezpieczenie i ochrona) Usprawnienia proceduralne (planowanie i organizacja) Działania edukacyjne Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem - finansowa kontrola ryzyka • Retencja ryzyka: Z bieżąco posiadanych środków (cash flow funding) Ze sprzedaży aktywów rzeczowych Z utworzonego uprzednio, celowego funduszu (samoubezpieczenie) Z kredytu bankowego (w tym stand-by credit) Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem - finansowa kontrola ryzyka Transfer ryzyka: – Transfer działalności obarczonej ryzykiem – Transfer zobowiązania do pokrycia ryzyka Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem - finansowa kontrola ryzyka Transfer zobowiązania do pokrycia ryzyka: – Ubezpieczeniowy transfer ryzyka – Pozaubezpieczeniowy transfer ryzyka Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem - finansowa kontrola ryzyka Pozaubezpieczeniowy transfer ryzyka: – Odpłatny – Nieodpłatny Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem - finansowa kontrola ryzyka • Odpłatny pozaubezpieczeniowy transfer ryzyka: Umowa faktoringu Umowa forfaithingu Umowy o wydanie gwarancji Instrumenty pochodne (opcje) Umowa przechowania Poręczenie, awal Gwarancja producenta lub sprzedawcy Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem - finansowa kontrola ryzyka • Nieodpłatny pozaubezpieczeniowy transfer ryzyka: Umowa najmu Umowa sprzedaży (sprzedaż) Umowa zlecenia Umowa przewozu Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem - finansowa kontrola ryzyka Alternative risk transfer (ART): – Captive – Reasekuracja finansowa (finite risk reinsurance) – Sekurytyzacja ryzyka Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem Kategoria ryzyka Metoda fizycznej kontroli Nieistotne Redukcja Wysokie i mało prawdopodobne Redukcja i/lub unikanie Katastroficzne Redukcja i/lub unikanie Wysokie prawdopodobieństwo i nie obarczone możliwością Redukcja i/lub unikanie kumulacji Wysokie prawdopodobieństwo i możliwość kumulacji Redukcja i/lub unikanie Wysokie prawdopodobiaeństwo i istotność Unikanie Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem Kategoria ryzyka Retencja Transfer Nieistotne Finansowanie z bieżąco Nie posiadanych środków Wysokie i mało prawdopodobne Katastroficzne Wysoce prawdopodobne i nie 1. Finansowanie ze sprzedaży 1.Transfer działalności obarczonej aktywów rzeczowych ryzykiem 2. Finansowanie z kredytu 2. Transfer na zakład ubezpieczeń bankowego 3. Transfer na nieubezpieczyciela 1. Finansowanie ze sprzedaży 1.Transfer działalności obarczonej aktywów rzeczowych ryzykiem 2. Finansowanie z kredytu 2. Transfer na zakład ubezpieczeń bankowego 3. Transfer na nieubezpieczyciela 1. Finansowanie z bieżąco 1. Transfer na zakład ubezpieczeń posiadanych środków 2. Transfer na nieubezpieczyciela obarczone możliwością kumulacji 2. Finansowanie z utworzonego uprzednio celowego funduszu Wysoce prawdopodobne i Nie możliwość kumulacji Wysoce prawdopodobne i istotne 1. Transfer na zakład ubezpieczeń 2. Transfer na nieubezpieczyciela Nie Nie Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem Czynnikiem istotnie wpływającym na wybór poszczególnej metody finansowej kontroli w odniesieniu do określonego rodzaju ryzyka jest całkowity koszt ryzyka, gdzie podstawowym celem jest jego minimalizacja Praktyczne narzędzia zarządzania ryzykiem Czynniki wpływające na całkowity koszt ryzyka Retencja ryzyka 1. Przewidywana wartość strat na udziale własnym (w tym koszty ,,ukryte” 2. Dodatkowe koszty finansowania ryzyka (np. koszty administracyjne) 3. Koszty alternatywnego zaangażowania kapitału Transfer ryzyka Ubezpieczeniowy Pozaubezpieczeniowy Składka ubezpieczeniowa 1. Obniżenie lub obejmująca: składkę netto, koszty podwyższenie ceny administracyjne zakładu transakcyjnej ubezpieczeń, koszty akwizycyjne 2. Koszt nabycia zakładu ubezpieczeń, zysk zakładu instrumentu ubezpieczeń zabezpieczającego przed ryzykiem Ocena procesu zarządzania ryzykiem Metoda kontroli ryzyka Fizyczna kontrola Finansowa kontrola Wariant metody zaniechanie działalności działania organizacyjno – techniczne Cel stosowania Minimalizacja prawdopodobień stwa oraz wartości skutków realizacji ryzyka retencja ryzyka możliwość wydatkowania lub zgromadzenie środków pieniężnych transfer ryzyka przeniesienie ryzyka na podmioty zewnętrzne Kryterium oceny Osiągnięcie założonego poziomu prawdopodobieństwa oraz wartości skutków realizacji ryzyka wydatkowanie założonego uprzednio poziomu środków skuteczność dokonanego transferu Rola brokera ubezpieczeniowego w procesie zarządzania ryzykiem • We współczesnym procesie zarządzania ryzykiem przyjmuje się, iż ochroną ubezpieczeniową obejmuje się wyłącznie te rodzaje zdarzeń, którymi nie można zarządzać w inny sposób • Ubezpieczenie ma charakter komplementarny, a nie substytucyjnych w stosunku do pozostałych metod - w pierwszej kolejności przedsiębiorstwo wprowadza szereg działań prewencyjnych, tak aby wyeliminować możliwość wystąpienia zdarzenia losowego. W dalszej kolejności, opracowuje plany awaryjne działań, które winny zostać wykonane w razie wystąpienia zdarzenia losowego Rola brokera ubezpieczeniowego w procesie zarządzania ryzykiem Ubezpieczeniem objęte są wyłącznie te ryzyka, których: Eliminacja nie była możliwa Skutki ich wystąpienia mają potencjalnie rozmiary katastroficzne dla sytuacji finansowej przedsiębiorstwa Rola brokera ubezpieczeniowego w procesie zarządzania ryzykiem • Pasywny udział brokera w procesie zarządzania ryzykiem • Aktywny udział brokera w procesie zarządzania ryzykiem Aktywny udział brokera w procesie zarządzania ryzykiem Usługi związane z fizyczną kontrolą ryzyka: · Serwis inżynieryjny o charakterze prewencyjnym: a) Uzyskanie danych do oceny ryzyka b) Przedstawienie przedsiębiorstwu zaleceń o charakterze prewencyjnym • Edukacja · Tworzenie planów awaryjnych (contingency planning) · Realizacja planów awaryjnych w razie wystąpienia zdarzenia losowego Aktywny udział brokera w procesie zarządzania ryzykiem Usługi związane z finansową kontrolą ryzyka (finansowaniem ryzyka): • Optymalizacja programu ubezpieczeniowego • Optymalizacja programu finansowej kontroli ryzyka Optymalizacja programu ubezpieczeniowego • Celem nie jest minimalizacja poziomu opłacanej składki ubezpieczeniowej, lecz minimalizacja poziomu łącznego kosztu ryzyka łączny koszt ryzyka = koszt na udziale własnym + składka ubezpieczeniowa Optymalizacja programu ubezpieczeniowego Koszt na udziale własnym oznacza poziom strat w danej kategorii przedmiotów ubezpieczenia, które nie pozostają pokryte przez zakład ubezpieczeń ze względu na: – Techniczno-ubezpieczeniowe ograniczenia odpowiedzialności (udział własny, franszyza itp.) – Ograniczenia zakresu ochrony ubezpieczeniowej (np. ze względu na nieobligatoryjne wyłączenia, brak/wysokość limitów odszkodowawczych lub klauzul) Optymalizacja programu ubezpieczeniowego Określenie profilu ryzyka przedsiębiorstwa: • Identyfikacja ryzyka • Kwantyfikacja ,,ukrytych” skutków pośrednich • Tolerancji przedsiębiorstwa na ryzyko (kapitał oraz struktura kosztów) • Czarny scenariusz vs. tolerancja: – Wyznaczenie prawdopodobieństwa kumulacji ryzyka vs. tolerancja – Wyznaczenie maksymalnego poziomu pojedynczej straty vs. tolerancja Optymalizacja programu ubezpieczeniowego Pytania: • Bezpłatnie czy odpłatnie • Samodzielnie czy we współpracy z podmiotami zewnętrznymi Optymalizacja programu ubezpieczeniowego Wymagania: • Czas • Zaangażowanie decydentów • Czynnik behawioralny • Masa krytyczna Optymalizacja programu finansowej kontroli ryzyka Optymalizacja programu finansowej kontroli ryzyka • Konkurencja ze strony zakładów ubezpieczeń • Konkurencja ze strony firm konsultingowych oraz prawniczych • Konkurencja pozostałych specjalistów • Zarządzanie ryzykiem - Jakim (?!)
