Umieralność z powodu nowotworów złośliwych u pacjentów ze
advertisement
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2013;10(2):65-74 artykuł oryginalny original article Umieralność z powodu nowotworów złośliwych u pacjentów ze schizofrenią powyżej 60 roku życia Mortality due to malignant neoplasms in patients with schizophrenia after age 60 Patryk Piotrowski1, Irena Wojciechowska2, Dorota Majda3, Andrzej Kiejna1 1 2 3 Katedra Psychiatrii, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Bolesławcu Dolnośląskie Centrum Zdrowia Psychicznego we Wrocławiu Słowa kluczowe: schizofrenia, nowotwory złośliwe, umieralność Key words: schizophrenia, malignant tumors, mortality Streszczenie PGP 173 Schizofrenia jest przewlekłym, postępującym zaburzeniem psychicznym, rozpoczynającym się najczęściej pomiędzy 20-35 rokiem życia. Rozpowszechnienie tej psychozy w populacji jest względnie stałe i oscyluje w zakresie 0,4-1%. Diagnoza stawiana jest zgodnie z kryteriami klinicznymi obowiązujących klasyfikacji diagnostycznych na podstawie oceny profilu i nasilenia objawów psychopatologicznych, zmian poziomu funkcjonowania społecznego – zatem zmiennych katamnestycznych oraz obserwacji klinicznej [1-3]. W diagnostyce zarówno przesiewowej, jak i stosowanej w populacji osób już korzystających z opieki psychiatrycznej stosuje się szereg narzędzi diagnostycznych – wykorzystywanych zależnie od cech populacji oraz celu samego projektu badawczego. Schizofrenia wymaga wieloletniej terapii, zarówno farmakologicznej, jak i skierowanej na odtwarzanie utraconych umiejętności społecznych. Pacjenci korzystają z opieki ambulatoryjnej, systemu psychiatrii środowiskowej, hospitalizacji w trybie dziennym bądź całodobowym, często pozostając pod opieką psychiatryczną do końca życia. U wielu chorych obserwuje się również inne poważne problemy zdrowotne. Przeprowadzone analizy wykazały, że ryzyko wystąpienia schorzeń somatycznych u pacjentów ze schizofrenią jest istotnie wyższe niż w populacji ogólnej [4, 5]. Krótsza od średniej populacyjnej jest również przeciętna długość życia pacjentów, jak wykazano różnica ta wynosi 10-15 lat [6, 7, 8]. Dowiedziono, że naturalne przyczyny śmierci u pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii są takie same jak w populacji ogólnej [9]. Jednakże wyniki badań Browna i wsp. wykazują, że Standardowe Wskaźniki Umieralności (SMR) u chorych ze schizofrenią są wyższe we wszystkich rozpatrywanych przyczynach śmierci, do których należą: choroby układu sercowo-naczyniowego (SMR 2,58), układu oddechowego (SMR 4,99) , nowotwory (SMR 1,49), choroby układu pokarmowego (SMR 2,89) [10]. Adres do korespondencji: Andrzej Kiejna Katedra i Klinika Psychoatrii Akademii Medycznej we Wrocławiu ul. Pasteura 10 50-367 Wrocław Copyright © 2013 Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego 66 Andrzej Kiejna Umieralność z powodu nowotworów złośliwych u pacjentów ze schizofrenią po 60 r. ż. Od wielu lat szeroko dyskutowane jest zagadnienie występowania nowotworów wśród pacjentów psychiatrycznych z powodu niejednoznacznej, w porównaniu z populacją ogólną, częstości występowania procesów rozrostowych w tej grupie pacjentów. Dotychczasowe badania dotyczące związku między zachorowaniem na nowotwór u pacjentów psychiatrycznych wykazują sprzeczne rezultaty. Wyniki części badań wykazują, że ryzyko wystąpienia raka u pacjentów chorych na schizofrenię jest wyższe względem ogółu populacji [11,12], innych natomiast szacowane ryzyko może być mniejsze [13-16], wykazuje się także brak różnic w obu populacjach [17]. Wyniki różnią się znacznie w zależności od typu nowotworu, kierunku badań, grup rasowych i / lub etnicznych oraz populacji [18, 19]. Na rozbieżności w wynikach z pewnością mają wpływ czynniki ryzyka rozwoju chorób nowotworowych, pośród których istotnym jest wiek. Ponad wszelką wątpliwość udowodniono, że nowotwory dotykają częściej osób w starszym wieku. W niniejszym artykule dokonano analizy literatury pod kątem częstości występowania nowotworów wśród pacjentów psychiatrycznych, którzy ukończyli 60 rok życia. Summary Schizophrenia is a chronic, devastating mental disorder which usually begins between age 20 and 35. The prevalence of this psychosis is relatively constant and oscillates in the range of 0.4-1%. The diagnosis is made according to the clinical criteria of the applicable diagnostic classifications which are based on the profile and severity of psychopathological symptoms and changes in overall level of social functioning – thus on the catamnestic variables and clinical observation [1-3]. In both types of diagnosis-screening and concerning the population who has already used the psychiatric care, a large number of diagnostic tools are resorted. These diagnostic tools are adjusted to the characteristics of the population and the purpose of the research project. Schizophrenia requires long-term treatment, both pharmacological and directed on regaing lost social skills. Patients benefit from outpatient care, community mental health service or from full-and part-time hospitalization, often relying on psychiatric care for the whole life. In many patients other serious health problems are also observed. The analyzes showed that the risk of somatic diseases was significantly higher in patients with schizophrenia than in the general population [4, 5]. The average life expectancy in schizophrenic patients is also 10-15 years shorter than in the general population [6, 7, 8]. However it has been proved that the natural causes of death in patients with schizophrenia are the same as in the general population [9]. Studies show that the standard mortality ratios (SMR) in patients with schizophrenia are higher for all causes of death and include: diseases of the cardiovascular system (SMR 2,58), respiratory system (SMR 4,99), cancer (SMR 1,49) and digestive diseases (SMR 2,89) [10]. For many years the problem of the cancer occurrence among psychiatric patients compared with the general population has been widely discussed. Previous studies on the relationship between incidents of cancer in psychiatric patients have shown contradictory results. Some research projects have reported that the risk of proliferative process in patients with schizophrenia is higher than in the general population [11, 12], according to other studies the risk may be lower [13-16] or it may be the same [17]. The results vary greatly depending on the type of cancer, the research directions, racial or ethnic groups and the population regarded [18, 19]. The differences in the results will have an impact on risk factors for cancer. The age is an important risk factor for tumor. It is well documented that cancer often affects the elderly. This article examines the available literature which regards to the prevalence of cancer among psychiatric patients who are over 60 years old. 67 Andrzej Kiejna Umieralność z powodu nowotworów złośliwych u pacjentów ze schizofrenią po 60 r. ż. Zależność pomiędzy zapadalnością i umieralnością na raka a współwystępowaniem schizofrenii jest dyskutowana od przeszło wieku. Wiele badań epidemiologicznych wykazało sprzeczne wyniki. Autorzy proponują szereg prawdopodobnych wyjaśnień uzyskanych rezultatów, rozbieżności których można rozpatrywać pod kątem czterech czynników: środowiskowego, farmakologicznego, genetycznego oraz psychosomatycznego [20]. Teorie psychosomatyczne opierają się na interakcji pomiędzy układem immunologicznym a reaktywnością emocjonalną. Craig i Lin udowadniają, że większa podatność na stres skutkuje podwyższonym poziomem kortyzolu, co osłabia funkcje immunologiczne i sprzyja proliferacji nowotworowej [21]. Wagę czynników środowiskowych – związanych przede wszystkim z warunkami i ze stylem życia – opisywano w onkologii od lat [22, 23, 24, 25]. Hospitalizacja – poza podejmowaniem interwencji psychofarmakologicznych i terapeutycznych – ma na celu poprawę sytuacji socjalnej, w tym odżywienie osób ze schizofrenią, jak również zapewnienie dostępu do ogólnolekarskiej opieki zdrowotnej. Tym samym pośrednio może zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania na choroby nowotworowe. Dodatkowo regulamin funkcjonowania jednostek medycznych oraz interwencje psychoedukacyjne mają na celu ograniczenie spożycia alkoholu oraz podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych. Istnieją doniesienia o korzystnym wpływie ograniczeń w ekspozycji na promieniowanie słoneczne, co może modyfikować częstość umieralności na czerniaka złośliwego u pacjentów ze schizofrenią w porównaniu do populacji ogólnej [26, 27]. Wydawałoby się to tym bardziej istotne z powodu niepożądanego objawu ubocznego leków przeciwpsychotycznych, jakim jest fotowrażliwość [28]. Jednak gdy oceniono wpływ fotowrażliwości różnych grup leków na ryzyko wystąpienia raka skóry, wyniki okazały się niejednoznaczne. Ponadto protokoły badawcze nie odnosiły się bezpośrednio do grupy neuroleptyków [29]. Dowodzono także, iż pacjenci z psychozą narażeni są na wiele czynników sprzyjających rozwojowi chorób somatycznych, w tym nowotworów. Wśród chorych na schizofrenię odsetek osób uzależnionych od nikotyny, alkoholu i środków psychoaktywnych jest wyższy niż w populacji ogólnej. Rozpoznanie schizofrenii często – w ujęciu społecznym – wiąże się z niższym statusem socjoekonomicznym, nierzadko jego degradacją [30]. Pacjenci ze schizofrenią cechują się zwiększoną masą ciała (wyższym BMI), zmniejszoną aktywnością fizyczną oraz częstszym współwystępowaniem dysfunkcji i chorób somatycznych. Ze względu na stan psychiczny oraz często ograniczony dostęp do opieki ogólnomedycznej, znacznie rzadziej korzystają z podstawowej opieki lekarskiej, zaniedbując leczenie problemów somatycznych [20, 31, 32]. Farmakoterapia przeciwpsychotyczna, jako kolejny czynnik mający wpływ na rozwój chorób proliferacyjnych, na podstawie wyników badań może mieć dwojakie oddziaływanie. Wydaje się, że leki przeciwpsychotyczne mają potencjalne właściwości protekcyjne. Liczne neuroleptyki zostały pod tym kątem przebadane i stwierdzono, że 16 z nich ma właściwości antynowotworowe. W szczególności były to pochodne fenotiazyny oraz pochodne butyrofenonu. Przypuszczalny wpływ przeciwnowotworowy neuroleptyków jest najprawdopodobniej związany z ich zdolnością do antagonizowania kalmoduliny. W badaniach in vitro wykazano, że fenotiazyny hamują proliferację i nasilają apoptozę w hodowlach komórek uszkodzonych genotoksycznie i tym samym wykazują działanie antymutagenne [33, 34]. Nie udowodniono jeszcze podobnego potencjału powszechnie stosowanych obecnie przeciwpsychotycznych leków atypowych. Coraz więcej danych wskazuje na znaczący potencjał indukcji objawów niepożądanych przez przedstawicieli tej grupy leków, co wywiera efekt przeciwny do opisanego powyżej. Do skutków ubocznych neuroleptyków należą hiperprolaktynemia [35], zwiększenie masy ciała obserwowane przy stosowaniu neuroleptyków atypowych, którego przyczyny nie udało się jednoznacznie określić [36]. Według niektórych doniesień także zwiększone ryzyko wystąpienia cukrzycy u chorych leczonych klozapiną oraz olanzapiną, w porównaniu z osobami leczonymi lekami I generacji lub innymi atypowymi [37]. Niezależnie od efektów ubocznych powodowanych przez leki psychotropowe, na otyłość i cukrzycę u pacjentów chorych psychicznie mają wpływ czynniki genetyczne, wiek oraz styl życia. 68 Andrzej Kiejna Umieralność z powodu nowotworów złośliwych u pacjentów ze schizofrenią po 60 r. ż. Otyłość jest uważana za modyfikowalny czynnik ryzyka nowotworów, w szczególności raka piersi, endometrium, okrężnicy, nerek i przełyku. Ponadto otyłość sprzyja rozwojowi cukrzycy i stanowi składową zespołu metabolicznego, które są czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia nowotworów – pierwotnego raka wątroby, raka okrężnicy i trzustki, a także raka piersi i endometrium u kobiet oraz raka wątroby i pęcherza u mężczyzn [38]. Wang i wsp. uważają, że istnieje niezidentyfikowany jeszcze gen, którego produkt z jednej strony bierze udział w etiopatogenezie schizofrenii z drugiej jest czynnikiem protekcji w tworzeniu komórek nowotworowych [39]. Również genetyczne wytłumaczenie mniejszego ryzyka zapadalności na nowotwory złośliwe postuluje Park i wsp. oraz Cannon [40, 41]. W 2001 i 2007 r. opublikowane zostały niezależnie dwie prace, w których autorzy przedstawili wyniki swojej analizy [42, 43]. Dotyczyła ona występowania nowotworów złośliwych u pacjentów ze schizofrenią oraz u biologicznych krewnych tych pacjentów. Autorzy w miarę możliwości stworzyli genetyczne drzewa genealogiczne całych rodzin. Zaobserwowano, że nie tylko u pacjentów ze schizofrenią ryzyko zapadalności na nowotwory złośliwe jest mniejsze niż w populacji ogólnej, lecz również ryzyko to było mniejsze u krewnych tych chorych (szczególnie rodziców). Autorzy wyniki swojej analizy tłumaczą obecnością niezidentyfikowanych jeszcze genów, których efekt jest dwojaki. Z jednej strony redukuje on ryzyko metaplazji złośliwej komórek, z drugiej zwiększa ryzyko zachorowania na schizofrenię [44, 45]. Istnieją także doniesienia, że genetyczna protekcja wynika z wrodzonego błędu w metabolizmie metioniny, który ma mieć ochronne działanie u chorych na schizofrenię i który to błąd spotyka się u tych chorych częściej (Levi and Waxaam 1975, [46]). Inne spekulacje dotyczą tego, że ci chorzy mają podwyższony poziom komórek NK, które mają właściwości cytotoksyczne także w stosunku do komórek nowotworowych (McDaniel 1990 , [47]). Prowadzenie badań dotyczących związku między schizofrenią a ryzykiem wystąpienia chorób nowotworowych ma wiele metodologicznych ograniczeń spowodowanych między innymi ograniczonym dostępem do rejestrów (case registers) oraz uwarunkowaniami epidemiologicznymi – schizofrenia dotyka około 1% populacji. Współczynnik, którym jest umieralność na raka u tych chorych odnosi się do zachorowalności na nowotwór, jak również do przeżycia chorych, u których rozwinął się nowotwór, lecz ostatecznie zmarli z innych przyczyn. Zatem bardziej miarodajny dla określenia ryzyka rozwinięcia nowotworu u chorych na schizofrenię, byłby pomiar przypadków chorób nowotworowych. Istotną zmienną, która nie jest systematycznie kontrolowana we wcześniejszych pracach, a bezpośrednio koreluje z wystąpieniem choroby nowotworowej, jest wiek, w którym rozwija się nowotwór. Średni wiek w chwili śmierci u schizofreników jest niższy niż w populacji ogólnej o 10-15 lat [6, 7, 8]. Natomiast prawdopodobieństwo zachorowania na choroby nowotworowe wzrasta z wiekiem. Zasadną wydaje się interpretacja wyników wskazująca, że osoby chorujące na schizofrenię mogą umrzeć z innych powodów, łącznie z wypadkami czy samobójstwami, przed rozwinięciem się u nich raka. Konsekwencją tego w prowadzonych badaniach jest zaniżenie ryzyka wystąpienia nowotworów u chorych na schizofrenię. Z drugiej strony jest kilka dowodów podpierających fakt, że schizofrenia jest chorobą powodującą przedwczesne starzenie (Fernandez-Egea et al., 2009; Kirkpatrick et al., 2008 [48, 49]). Kirkpatrick zakłada, że zmiany fizjologiczne związane ze starzeniem się mogą wystąpić u osób chorych na schizofrenię w młodszym wieku niż w populacji ogólnej. Niezależnie od stosowanej w leczeniu schizofrenii farmakoterapii, z samą schizofrenią współistnieją problemy metaboliczne takie jak cukrzyca i podwyższone ciśnienie tętnicze, które mogą przyspieszyć starzenie organizmu. Za przedwczesnym starzeniem się przemawia fakt, że u pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii we wczesnej dorosłości występują inne objawy kliniczne i patofizjologiczne w porównaniu z tymi, którzy zaczynają chorować w średnim wieku. Różnice te dotyczą deficytów wzroku, słuchu, zaburzeń osobowości oraz nieprawidłowości w budowie mózgu [50]. 69 Andrzej Kiejna Umieralność z powodu nowotworów złośliwych u pacjentów ze schizofrenią po 60 r. ż. Do tej pory ukazało się niewiele opracowań analizujących wpływ wieku na ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej u chorych na schizofrenię. Zależność tę bada Lin, opierając się na danych pochodzących z Taiwan’s National Health Insurance Research Database (NHIRD) pomiędzy latami 1997 i 2009. W swojej kolejnej publikacji wykorzystuje tę samą bazą danych, datowaną jednak na lata 1995-2007. Pierwsza publikacja [51] oparta jest na badaniu 102.202 chorych na schizofrenię, wśród których 1.738 zachorowało na raka po rozpoznaniu schizofrenii. 55.755 (54,55%) stanowią mężczyźni, a 46.447 (45,45%) stanowią kobiety. Średni czas obserwacji wynosi 7,58 lat. Średni wiek chorych na schizofrenię w czasie pierwszej rejestracji wynosi 39,03 ± 12,81 lat, podczas gdy średnia wieku w chwili rozpoznania nowotworu wynosi 52,94 ± 12,53 lat. W porównaniu z populacją ogólną, chorych na schizofrenię charakteryzuje znacznie mniejsze ogólne ryzyko wystąpienia raka (Standardowe Wskaźniki Umieralności – SIR = 0,92, przedział ufności 95% CI 0.90-0.96;). Jednak przy wyróżnieniu poszczególnych typów raka, ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej jest wyższe lub niższe w stosunku do populacji ogólnej. Na przykład, dla guzów: nosowej części gardła, mózgu, piersi, inwazyjnego raka szyjki macicy, trzonu macicy, przydatków macicy SIR wynosi > 1, ale w przypadku raka wargi, jamy ustnej i gardła, żołądka, jelita grubego, wątroby, trzustki, płuc, tarczycy, skóry i prostaty SIR jest <1. Po uwzględnieniu czynnika ryzyka jakim jest wiek, okazuje się, że względne ryzyko raka w schizofrenii jest najwyższe wśród osób w wieku 20-29 lat i obniża się systematycznie wraz z wiekiem. Na przykład, SIR (95% CI) w grupach wiekowych 20-29 i 30-39 lat chorych na schizofrenię wynosi odpowiednio 1.97 (1.85-2.33) i 1.42 (1.38-1.57). Jednak SIR (95% CI) dla osób w wieku 60-69 i ≥ 70 lat jest znacznie niższy i wynosi odpowiednio 0,68 (0.65-0.78) i 0.36 (0.34-0.45). Co więcej, wyższe ryzyko raka u młodych chorych na schizofrenię obserwuje się wśród obu płci. Tę zależność stwierdza się dla wszystkich nowotworów złośliwych wśród populacji Tajwanu, w tym nowotworów wargi, jamy ustnej, gardła, żołądka, jelita grubego, wątroby, płuc piersi i trzonu macicy. Wśród populacji osób chorych na schizofrenię, nowotwory nosogardzieli, piersi i trzonu macicy występują zwykle w młodszym wieku: 40-59 lat. Podczas gdy rak prostaty, trzustki, wątroby, żołądka, płuc i jelita grubego rozwijają się przede wszystkim u osób ≥ 60 roku życia. Oznacza to, że ryzyko zachorowania na raka u chorych na schizofrenię jest niższe w przypadku nowotworów, które w populacji ogólnej rozwijają się najczęściej w starszym wieku (np. rak żołądka [SIR = 0,62, 95% CI 0.57-0.80], rak trzustki [SIR = 0,49, 95% CI 0.39-0.84] i rak gruczołu krokowego [SIR = 0,35, 95% CI 0.29-0.58]). Powyższe badanie umożliwia wyciągnięcie dwóch ważnych wniosków co do ryzyka zachorowania na raka w zależności od wieku u pacjentów ze schizofrenią w Tajwanie. Po pierwsze, wśród chorych na schizofrenię, ryzyko raka wydaje się zmniejszać wraz z wiekiem. Natomiast w populacji ogólnej wprost przeciwnie, ryzyko wystąpienia raka zwiększa się z wiekiem. W szczególności, względne ryzyko raka jest najwyższe wśród chorych na schizofrenię w wieku 20-29 lat i spada w kolejnych latach. Tę korelację obserwuje się u obu płci i we wszystkich popularnych typach nowotworów. Starsi pacjenci (≥ 60 lat), w odróżnieniu, mają znacznie niższe ryzyko zachorowania na raka. W związku z tym, że tendencja ta jest bardzo spójna i występuje we wszystkich typach raka oraz dotyczy obu płci, wydaje się prawdopodobne, że jest to spowodowane czynnikiem powszechnie występującym w populacji chorych na schizofrenię (np. strukturą wiekową populacji), a nie czynnikami związanymi z typem nowotworu czy z płcią. Rozkład wieku w schizofrenii wskazuje na spadkowy trend ryzyka występowania raka u pacjentów w starszym wieku. Nie musi to jednak oznaczać podwyższonego ryzyka raka wśród młodych ludzi w stosunku do populacji ogólnej. Założenie, że schizofrenia jest chorobą „przyspieszonego starzenia” wydaje się adekwatnie opisywać obserwowane wysokie ryzyko nowotworów u młodszych pacjentów cierpiących z powodu schizofrenii. 70 Andrzej Kiejna Umieralność z powodu nowotworów złośliwych u pacjentów ze schizofrenią po 60 r. ż. Druga publikacja [52] oparta jest na badaniu 71 317chorych na schizofrenię, wśród których u 1129 stwierdza się również na raka. 38 020 (53,31%) stanowią mężczyźni, a 33 297 (46,68%) stanowią kobiety. Średni czas obserwacji wynosi 6,65 lat. Całkowite ryzyko wystąpienia nowotworu w tej populacji oszacowane na podstawie Standardowego Wskaźnika Umieralności – SIR wynosi 1,17 (95% CI: 1.08-1.28) w odniesieniu do populacji ogólnej. Przy czym 654 przypadków nowotworów dotyczy kobiet chorych na schizofrenię z SIR wynoszącym 1,31 (95% CI: 1.17-1.48), wśród mężczyzn obserwuje się 475 przypadków nowotworów – SIR 1,02 (95% CI: 0.90-1.16). Dane te wskazują na wyższe ryzyko nowotworów u kobiet chorujących na schizofrenię. Przy podziale pacjentów według wieku w momencie rozpoznania raka na grupy 0-19, 20-29, 30-39, 40-49, 50-59, i > 60, stwierdza się, że SIR zmniejsza się stopniowo wraz czasem trwania schizofrenii i tym samym wraz z wiekiem. SIR obniża się znacząco po 50 r.ż. U 620 pacjentów, czyli 55,4%, nowotwór rozwinął się w ciągu pierwszych pięciu lat trwania schizofrenii. Ryzyko wystąpienia nowotworu w tej grupie pacjentów wynosi 22,9 (95% CI: 19.2-27.4) i spada do 0,30 (95% CI:0.24-0.37) jak czas trwania schizofrenii w chwili zachorowania na chorobę nowotworową, wynosi powyżej 10 lat. Kierunek SIR ulega odwróceniu od piątego roku od postawienia diagnozy schizofrenii. Wśród populacji kobiet chorych na schizofrenię ryzyko wystąpienia wszystkich nowotworów obniża się począwszy od 20 r.ż. do najstarszych grup wiekowych. W przypadkach rozpoznania nowotworu po 60 r.ż., ryzyko raka u chorych na schizofrenię staje się mniejsze niż w populacji ogólnej kobiet i wynosi – SIR 0,97. Wśród mężczyzn, SIR dla wszystkich nowotworów obniża się wraz z rozpoznaniem schizofrenii w późniejszym wieku. Po osiągnięciu wieku 60 lat SIR wynosi 0,58. Na podstawie powyższych dwóch prac można wysunąć wniosek, że u osób chorujących na schizofrenię ryzyko wystąpienia procesu proliferacyjnego spada wraz z wiekiem i jest znacząco niższe w porównaniu z populacją ogólną po 60 roku życia. Podsumowanie Dotychczasowe prace ukazują ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej u pacjentów chorujących na schizofrenię jako niższe, wyższe lub podobne do tego, jakie jest w populacji ogólnej. Złożoność czynników koniecznych do zaistnienia procesu proliferacyjnego, rozbieżność wyników badań prowadzonych na przestrzeni lat, ograniczenia danych, na podstawie których prowadzono badania, sprawiają, że jednoznaczne wyjaśnienie przyczyn podwyższonego ryzyka wystąpienia nowotworów u osób chorych na schizofrenię stanowią poważne wyzwanie. Z powodu tych rozbieżności wysunięto wiele hipotez, mających na celu ich wyjaśnienie. Rozpatrywano zależności genetyczne, czynniki środowiskowe, stosowaną farmakoterapię. Konieczne są dalsze badania, by znaleźć jednoznaczną odpowiedź na powyższe wątpliwości. Prowadzone badania powinny być oparte na międzynarodowej bazie danych oraz powinny uwzględniać wszelkie czynniki ryzyka raka, w tym farmakoterapię, podział ze względu na płeć i wiek. Powyższe publikacje udowadniają, że hipoteza dotycząca wieku może wyjaśnić, dlaczego niektóre badania z wykorzystaniem różnych populacji, w różnym czasie, miejscach, krajach, oceniają ryzyko zachorowania na raka dla chorych na schizofrenię jako wyższe lub niższe. 71 Andrzej Kiejna Umieralność z powodu nowotworów złośliwych u pacjentów ze schizofrenią po 60 r. ż. Piśmiennictwo Häfner H, an der Heiden WCan J Psychiatry. Epidemiology of schizophrenia. 1997, 3 ,42 :139-51. Messias E, Chen Ch. , Eaton W. Epidemiology of Schizophrenia: Review of Findings and Myths. Psych. Clin North Am. 2007 9, 30: 323–338. [1] Wright P Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne. W: Wright P. Stern J, Phelan M. Sedno psychiatrii. Wrocław, 2008, 257-286. [2] Landowski J Somatyczne aspekty zdrowia chorych na schizofrenię. Edukacyjne Forum Psychiatryczne „Zrozumieć schizofrenię” 2009. [3] Argo T, Carnahan R. , Barnett M. , Holman T.L, Perry P.J Diabetes prevalence estimates in schizophrenia and risk factor assessment. Ann Clin Psychiatry. 2011, 5, 23: 117-24. Henderson M, Hotopf M, Shah I, Hayes R, Kuh D Psychiatric disorder in early adulthood and risk of premature mortality in the 1946 British Birth Cohort. BMC Psychiatry, 2011, 11: 37. [4] Auquier P, Lancon C, Rouillon F, Lader M Mortality in schizophrenia. Pharmacoepiderm. Drug. Saf. 2007,16: 1308-1312. [5] Harris EC, Barraclough B Excess mortality of mental disorder. British J of Psych, 1998, 173: 11-53. [6] Ohta Y, Nakane Y, Mine M, Nakama I, Michitsuji S, Araki K, Tominaga Y, Uchino J The epidemiological study of physical morbidity in schizophrenics. Association between schizophrenia and incidence of tuberculosis. J Psychiatry Neurol. 1988, 42, 1: 41-47. [7] Kiejna A Umieralność pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii w świetle przeglądu piśmiennictwa. Część I. Badania prowadzone na podstawie statystyk szpitalnych. Zdr. Publ. 1991, 102, 1: 20-26. [8] Odegard O Mortality in Norwegian psychiatric hospitals 1950-1962. Acta Genet. Stat. Med. 1967, 17, 1: 137-53. [9] Hiram Joseph Wildgust, Richard Hodgson and Mike Beary: The paradox of premature mortality in schizophrenia new research questions. Journal of Psychopharmacology 2010 24(11) Supplement 4. 9–15. [10] Brown S, Kim M, Mitchell C and Inskip H (2010) Twenty-five year mortality of a community cohort with schizophrenia. Br J Psychiatry 196: 116–121. [11] Lichtermann D, D. Ekelund J. Pukkala E. Tanskanen A. Lonnqvist J Incidence of cancer among persons with schizophrenia and their relatives. Arch Gen Psychiatry 2001; 58: 573–8. [12] Volkov VP. Somatic pathology and causes of death in schizophrenia. Zh. Neurol.Psych. 2009, 109: 14-19. [13] Mortensen PB The incidence of cancer in schizophrenic patients. J Epidemiol Community Health 1989; 43: 43–7. [14] Barak Y, Achiron A, Mandel M, Mirecki I, Aizenberg D Reduced cancer incidence among patients with schizophrenia. Cancer 2005; 104: 2817–21. [15] Grinshpoon A, Barchana M, Ponizovsky A et al. Cancer in schizophrenia: is the risk higher or lower? Schizophr Res 2005; 73: 333–41. [16] Chou FH, Tsai K, Su C, Lee C. The incidence and relative risk factors for developing cancer among patients with schizophrenia: a nine-year follow-up study. Schizophr Res 2011; 129: 97–103. [17] Goldacre MJ, Kurina LM, Wotton CJ, Yeates D, Seagroat V Schizophrenia and cancer: an epidemiological study. Br J Psychiatry 2005; 187: 334–8. [18] Hippisley-Cox J, Vinogradova Y, Coupland C, Parker C Risk of malignancy in patients with schizophrenia or bipolar disorder: nested case-control study. Arch Gen Psychiatry 2007; 64: 1368–76. [19] Gulbinat W, Dupont A, Jablensky A Cancer incidence of schizophrenic patients: results of record linkage studies in 3 countries. Br J Psychiatry 1992; 161(Suppl): 75–83. [20] Mary E. Cohen, Bruce Dembling, John B. Schorling The association between schizophrenia and cancer: a population-based mortality study. Schizophrenia Research 57 (2002) 139 – 146. [21] Craig, T.J, Lin, S.P, 1981. Cancer and mental illness. Comprehensive Psychiatry 22, 404 – 410. [23] Aballay L R, Eynard A R, del Pilar Diaz M, Navarro A, Munoz S M Overweight and obesity: their relationship to metabolic syndrome, cardiovascular disease, and cancer in South America. Nutrition Reviews 2013 Mar;71(3): 173-175. 72 Andrzej Kiejna Umieralność z powodu nowotworów złośliwych u pacjentów ze schizofrenią po 60 r. ż. [24] Pięta B, Chmaj-Wierzchowska K, Opala T Life style and risk of development of breast and ovarian cancer: Annals of Agricultural and Environmental Medicine 2012, Vol 19, No 3,379-384 [24] Aaron P. Thrift, David C. Whiteman Can we really predict risk of cancer? Cancer Epidemiol. 2013 May 1. doi:pii: S1877-7821(13)00062-3. [25] Weinstein IB The origins of human cancer: molecular mechanisms of carcinogenesis and their implications for cancer prevention and treatment--twenty-seventh G.H.A. Clowes memorial award lecture.Cancer Res. 1988 Aug 1;48(15):4135-43. [26] Meyer J.M, Davies V.G, Goff D.C i wsp. Change in metabolic syndrome parameters with antipsychotic treatment in the CATIE Schizophrenia Trial: Prospective data from chase 1. Schizophrenia Res, 2008, 101; 273-286. [27] Kahn R.S, Fleischhacker W.W, Boter H i wsp. EUFEST study group. Effectivness of antipsychotic drugs in first-episode schizophrenia and schizophreniform disorder: an open randomized clinical trial. Lancet 2008, 371; 1085-1097. [28] Bliss S. A, Warnock J. K Psychiatric medications: Adverse cutaneous drug reactions. Clinics in Dermatology (2013) 31, 101–109 [29] Kaae J, Boyd H. A, Hansen A. V, Wulf H. C, Wohlfahrt J, Melbye M Photosensitizing Medication Use and Risk of Skin Cancer. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2010;19:2942-2949 [30] Piotrowski P Socioeconomic factors and mental healthcare, W:Social determinants and mental health ; Sabine Bährer-Kohler ed.; New York : Nova Science Publishers, Inc, 2012; s.141-153 (Public Health in the 21st Century) ISBN 978-1-61324-353-4. [31] Howard C. Margolese, Leslie Malchy, Juan Carlos Negrete, Raymond Tempier, Kathryn Gill Drug and alcohol use among patients with schizophrenia and related psychoses: levels and consequences. Schizophrenia Research 67 (2004) 157– 166. [32] Leucht S, Burkard T, Henderson J, Maj M, Sartorius N Physical illness and schizophrenia: a review of the literature. Acta Psychiatr Scand 2007: 116: 317–333. [33] Gąsiorowski K, Jaszczyszyn A Fenotiazyny w paliatywnej terapii nowotworów. Onkol. Pol. 2008, 11, 4: 167-172. [34] Driscoll JS, Melnick NR, Quinn FR, Lomax N, Davignon JP, Ing R, Abott BJ, Congleton G, Dudeck L. Psychotropic drugs as potential antitumor agents: a selective screening study. Cancer Treat Rep. 1978 Jan; 62 (1): 45-74. [35] U. Halbreich , B.J. Kino, J.A. Gilmore, L. S. Kahn Elevated prolactin levels in patients with schizophrenia: mechanisms and related adverse effects. Psychoneuroendocrinology, Vol. 28, Supp. 1, January 2003, Pages 53–67. [36] Wetterling T Bodyweight gain with atypical antipsychotics. Drug Saf 2001; 24(1): 59-73. [37] American Diabetes Association, American Psychiatric Association, American Association of Clinical Endocrinologists, North American Association for the Study of Obesity. Consensus development conference on antipsychotic drugs and obesity and diabetes. Diabetes Care 2004; 27: 596-601. [38] Richard Hodgson, Hiram J Wildgust and Chris J Bushe Cancer and schizophrenia: is there a paradox? J Psychopharmacol 2010 24: 51-60. [39] Ruschena D, Mullen PE, Burgess P, Cordner SM, Barry-Walsh J, Drummer OH, Palmer S, Browne C, Wallace C Sudden death in psychiatric patients. British J of Psych. 1998, 172: 331-336. [40] Hiroeh U, Appleby L, Mortensen PB, Dunn G Death by homicide, suicie and Rother unnatural causes in people with mental illness:a population-based study. Lancet, 2001, 12: 2110-02. [41] Jarema M, Kiejna A, Landowski J, Meder J., Rabe-Jabłońska J, Rybakowski J Standardy leczenia farmakologicznego schizofrenii. Psychiatria Polska, 2006; 40; 1171-1205. [42] Leucht S., Corves C, Arbter D, Engel R.R, Li C, Davies J.M Second-generation versus first generation antipsychotic for schizophrenia: a meta-analysis. Lancet 2009, 373; 31-41. [43] Meyer J.M, Davies V.G, Goff D.C i wsp. Change in metabolic syndrome parameters with antipsychotic treatment in the CATIE Schizophrenia Trial: Prospective data from chase 1. Schizophrenia Res., 2008, 101; 273-286. [44] De Hert M, Schreurs V., Vancampfort D. Van Winkel R Metabolic syndrome in people with schizophrenia: a review. World Psychiatry, 2009, 8; 15-22. [45] Leucht S., Corves C, Arbter D, Engel R.R, Li C, Davies J.M Second-generation versus first 73 Andrzej Kiejna Umieralność z powodu nowotworów złośliwych u pacjentów ze schizofrenią po 60 r. ż. generation antipsychotic for schizophrenia: a meta-analysis. Lancet 2009, 373; 31-41. [46] Levi, R.N, Waxman, S 1975. Schizophrenia, epilepsy, cancer, methionine and folate metabolism. Lancet 2, 11 – 13. [47] McDaniel, J.S, 1990. Could natural killer cell activity be linked to the reduced incidence of cancer in schizophrenic patients? Journal of Epidemiology for Community Health 44, 174. [48] Fernandez-Egea E, Bernardo M, Heaphy CM, Griffith JK, Parellada E, Esmatjes E et al.(2009) Telomere length and pulse pressure in newly diagnosed, antipsychotic-naive patients with nonaffective psychosis. Schizophr Bull 35: 437–442. [49] Kirkpatrick B, Messias E, Harvey PD, Fernandez-Egea E, Bowie CR Is schizophrenia a syndrome of accelerated aging? Schizophr Bull 2008; 34: 1024–32. [50] Harris MJ, Jeste DV Late-onset schizophrenia: an overview. Schizophr Bull 1988; 14: 39–55. [51] Chun-Yuan Lin, Hsien-Yuan Lane, Tsi-Ting Chen, Yu-Hsin, Chun-Ying Wu Wu, Vivian Y. Wu Inverse association between cancer risks and age in schizophrenic patients: A 12-year nationwide cohort study. Cancer Sci. 2013 Mar;104 (3): 383-90 [52] Gen-Min Lin, Yu-Jung Chen, De-Jhen Kuo,Lamin E. S. Jaiteh, Yi-Chung Wu, Tzu-Shun Lo, and Yi-Hwei Li Cancer Incidence in Patients With Schizophrenia or Bipolar Disorder: A Nationwide Population-Based Study in Taiwan, 1997–2009. Schizophrenia Bulletin vol. 39 no. 2 pp. 407–416, 2013 KOMUNIKAT REDAKCJI Call for Manuscripts The editors welcome original full-length research articles or short communications within the scope of the journal, not previously published or submitted to another publisher, for consideration for publication in the Psychogeriatria Polska (Polish Journal of Geriatric Psychiatry) All submissions will be independently refereed. Editorial office Psychogeriatria Polska Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego 50-119 Wrocław, ul. Nożownicza 4/8 http://www.fozp.org.pl e-mail: [email protected]
