DOC

Streszczenie pracy doktorskiej:
Kryteria remisji a ocena poprawy i funkcjonowania chorych na schizofrenię
pozostających w psychiatrycznej opiece ambulatoryjnej.
Magdalena Tyszkowska
Promotor: prof. dr hab. med. Marek Jarema
Słowa kluczowe: przebieg i rokowanie w schizofrenii, remisja w schizofrenii, kryteria remisji
RSWG, powrót do zdrowia, zdrowienie, psychiatryczna opieka ambulatoryjna
Wstęp. W ostatnich latach, w obliczu pojawiających się coraz liczniejszych dowodów na
możliwość uzyskania przez chorych na schizofrenię długotrwałej remisji lub powrotu do zdrowia,
zainteresowanie badaczy procesem zdrowienia w schizofrenii znacznie wzrosło. W 2005 roku z
inicjatywy RSWG (Remission in Schizophrenia Working Group) powstały standaryzowane
kryteria remisji objawowej w schizofrenii. W codziennej praktyce klinicznej rozpoznania remisji
w schizofrenii, stawiane są najczęściej bez odnoszenia się do ustalonych kryteriów. Cel pracy.
Celem przeprowadzonego badania była ocena kryteriów remisji objawowej według RSWG w
populacji chorych na schizofrenię uznanych za będących w stanie stabilnej poprawy lub remisji,
pozostających od co najmniej 6 miesięcy w psychiatrycznej opiece ambulatoryjnej. Badano
różnice pomiędzy grupami chorych spełniających kryteria remisji i chorych niespełniających
kryteriów według RSWG pod względem nasilenia objawów chorobowych, poziomu
funkcjonowania społecznego, jakości życia i postawy pacjentów wobec leczenia. Oceniano
również związek między spełnianiem kryteriów remisji objawowej a pozostałymi zmiennymi
klinicznymi, wybranymi parametrami przebiegu choroby i czynnikami socjodemograficznymi. W
grupie pacjentów spełniających kryteria remisji, poddano ocenie wzajemne zależności między
badanymi zmiennymi. Metoda i wyniki. Grupę badaną stanowiło 105 osób, w tym 90% z
rozpoznaniem schizofrenii i 10% zaburzenia schizoafektywnego, których stan kliniczny i
funkcjonowanie zostały zbadane jednokrotnie. Dane socjodemograficzne oraz dotyczące
przebiegu choroby zbierano podczas wywiadu oraz na podstawie dokumentacji lekarskiej i
gromadzono za pomocą skonstruowanego na potrzeby badania Inwentarza Danych. W badaniu
psychiatrycznym posługiwano się skalą PANSS (nasilenie objawów schizofrenii, spełnianie
kryteriów remisji objawowej według RSWG), skalą SOFAS (poziom funkcjonowania), skalą CDSS
(objawy depresyjne w schizofrenii), skalą Q (subiektywna jakość życia) i kwestionariuszem DAI10
(postawa pacjenta wobec farmakoterapii). W wyniku przeprowadzonego badania stwierdzono,
że 71% pacjentów spełnia kryteria remisji objawowej według RSWG. Wykazano występowanie
wielu różnic w badanych zmiennych między grupami pacjentów spełniających (RR) i
niespełniających (NR) kryteriów remisji RSWG.
1
Wnioski. 1/ większość chorych na schizofrenię w grupie badanej spełniała kryteria remisji
objawowej według RSWG (71%).
2/ Pacjenci, którzy spełniali kryteria remisji objawowej mieli mniejsze nasilenie objawów
chorobowych, lepiej funkcjonowali społecznie oraz zgłaszali lepszą subiektywną jakość życia.
Postawa pacjenta wobec leczenia nie różniła się między grupami. Wśród czynników związanych
z przebiegiem choroby, czas trwania choroby był krótszy u pacjentów w remisji objawowej w
porównaniu do pacjentów niebędących w remisji. Grupy nie różniły się istotnie pod względem
wieku w chwili zachorowania, liczby hospitalizacji, czasu od wypisu, wsparcia otrzymywanego od
rodziny.
3/Stwierdzono występowanie zależności między spełnianiem kryteriów remisji objawowej
RSWG a mniejszym ogólnym nasileniem objawów schizofrenii, mniejszym nasileniem objawów
depresyjnych, lepszym poziomem funkcjonowania społeczno-zawodowego, lepszą subiektywną
jakością życia oraz posiadaniem planów na przyszłość, posiadaniem partnera życiowego,
wsparciem społecznym otrzymywanym spoza rodziny. Nie wykazano zależności między
spełnianiem kryteriów remisji objawowej a postawą pacjenta wobec leczenia.
4/ W grupie pacjentów spełniających kryteria remisji objawowej nie wykazano zależności między
poziomem funkcjonowania społecznego a subiektywną jakością życia oraz postawą chorego
wobec leczenia.
- Lepszy poziom funkcjonowania społecznego korelował z mniejszym ogólnym nasileniem
objawów schizofrenii i mniejszym nasileniem objawów depresyjnych oraz otrzymywanym
wsparciem społecznym spoza rodziny. Nie wykazano zależności między poziomem
funkcjonowania a wiekiem pacjenta, wiekiem w chwili zachorowania, czasem od wypisu, liczbą
hospitalizacji, czasem trwania choroby i wsparciem otrzymywanym od rodziny.
- Lepsza subiektywna jakość życia korelowała z mniejszym nasileniem objawów schizofrenii,
mniejszym nasileniem objawów depresyjnych oraz korzystniejszą postawą pacjenta wobec
leczenia.
- Korzystniejsza postawa chorego wobec leczenia dodatkowo korelowała z mniejszym
nasileniem objawów depresyjnych i dłuższym czasem trwania choroby.
Podsumowanie. Kryteria remisji w schizofrenii według RSWG dotyczą objawów. Panuje
powszechna opinia, że remisja, jako etap powrotu do zdrowia w schizofrenii, powinna być
postrzegana szerzej, poza poprawę w samych objawach. Wykazane zależności, między
funkcjonowaniem i subiektywną jakością życia a remisją objawową, potwierdzają
wielowymiarowy charakter powrotu do zdrowia w schizofrenii. Dokładniejsza ocena stanu
klinicznego i funkcjonowania chorych w remisji objawowej pozwala poznać ich potrzeby i
zaplanować indywidualnie dobrane, kompleksowe interwencje terapeutyczne wspomagające
zdrowienie w schizofrenii, otwiera drogę na dalszą poprawę - powrót do zdrowia.
2
ABSTRACT
„Remission criteria for schizophrenia - the evaluation of clinical improvement
and social functioning in schizophrenic out-patients.
Magdalena Tyszkowska
Mentor: prof. dr hab. med. Marek Jarema
Keywords: outcome, prognosis in schizophrenia, remission in schizophrenia, remission criteria
RSWG, symptomatic and functional remission, quality of life, well-being in schizophrenia,
recovery, cure, out-patient.
Introduction. Last decade a growing number of clinical data on remission and recovery in
patients with schizophrenia has been provided. In 2005 RSWG (Remission in Schizophrenia
Working Group) developed and published symptomatic remission criteria in schizophrenia.
Usually, in clinical practice the term „remission” in schizophrenia is widely used in general
meaning based on clinical impression rather than strictly defined criteria. Therefore remission in
schizophrenia can mean patients within wide range of mental status and social functioning. The
aim of the study was firstly to evaluate the remission criteria for schizophrenia in schizophrenic
out-patients regarded as “in remission” or “stable, significantly improved” and to assess the
frequency of symptomatic remission according to RSWG criteria in the study group. Secondary,
to compare patients’ groups: remitters (RSWG) and non-remitters, in relation to core symptoms
intensity, the level of social functioning, subjective QOL, the attitude towards pharmacotherapy
and sociodemographic variables. Thirdly, to investigate the mutual associations between the
fulfillment of the remission criteria for schizophrenia, the level of social functioning, quality of
life and patients’ attitude towards pharmacotherapy in remitters group. Method. Patients with
schizophrenia or schizoaffective disorder treated from at least last 6 months in out-patient
settings were examined. They were regarded as in “remission” or in “stable, significant
improvement” by their psychiatrists. Their mental clinical status and social functioning were
assessed once during routine psychiatric examination using: structured interview (Inventory),
RSWG symptomatic remission criteria, Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS), the
Calgary Depression Scale for Schizophrenia (CDSS), the Social and Occupational Functioning
Assessment Scale (SOFAS), Quality of Life Questionnaire (Q), Drug Attitude Inventory (DAI-10).
Results. The study group (n=105) included in 90% patients with schizophrenia and in 10% with
schizoaffective disorder. Mean age was 36,7(±11,0) years, mean disease duration 12,8 (±9,7)
years. Within the study group, 71% of subjects met symptomatic remission criteria according to
RSWG. Plenty of significant differences were found between Remitters and Non-Remitters
groups in terms of measured variables. Conclusions. 1/ Among out-patients suffering from
schizophrenia regarded as „in remission” or significant clinically improved and stable, the
majority of patients met the symptomatic remission criteria according to RSWG (71%).
3
2 / Patients, who met remission criteria, had significantly less severe symptoms of schizophrenia,
higher level of functioning, reported better quality of life comparing with non- remitters group.
There was no significant difference in patients’ attitude towards pharmacotherapy. There was no
difference between groups also in hospitalisation rate, age of onset, support gained from family.
In Remitters, disease duration was shorter.
3/ There were found out the association between fulfillment remission criteria and less severe
schizophrenia symptoms, less intensity of depressive symptoms, better social functioning, better
quality of life, having plans, having a life partner and social support achieving beyond family.
4/ In patients, who met remission criteria, there was no association neither between patients’
level of social functioning and reported subjective quality of life, nor between functioning and
the attitude towards pharmacotherapy in Remitters’ group.
Patients’ better level of functioning was associated with less severe symptoms of schizophrenia,
less severe depressive symptoms and social support gained beyond family.
Better quality of life correlated with less severe symptoms of schizophrenia and less severe
depressive symptoms and better patient’s attitude towards pharmacotherapy.
Additionally better patient’s attitude towards drug was associated to less severe depressive
symptoms and longer duration of disease.
Summary. Remission criteria in schizophrenia according to RSWG are devoted to symptoms only.
According to common opinion, remission as a step to recovery should be seen broadly, behind
improvement in symptoms. In this study the associations among the level of social functioning,
subjective quality of life and fulfillment of remission criteria were proven. It confirms the
multidimensional character of recovery process in schizophrenia. More distinct evaluation of
clinical status and functioning of patients with schizophrenia in symptomatic remission can find
out their needs and plan personal, complex therapeutic intervention supporting recovery in
schizophrenia, lead to further improvement.
4