mw_wyklady_wsmip_dik_10

Materiały do wykładu X z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni
2007/2008
Sprawa opłat drogowych w Szwajcarii
W 1984 roku korpus dyplomatyczny w Szwajcarii zaprotestował przeciwko
obowiązkowi uiszczania opłat za przejazdy autostradami. Władze państwa
przyjmującego odmówiły uwzględnienia protestu stwierdzając, że opłaty takie są
równoważne z opłatami za usługi (dyplomaci mogą korzystać z innych, wolnych od
opłat, dróg. Skoro wybierają autostrady – a zatem fragmenty sieci komunikacyjnej o
szczególnym standardzie - to za przejazd nimi powinni płacić).
Przykład z praktyki polsko-libijskiej
W związku z wydaniem przez RB ONZ rezolucji nr 748 nakładającej sankcje w
stosunku do Libii, Polska w 1992 roku ograniczyła możliwość wyjazdów członków
personelu libijskiej misji dyplomatycznej i członków ich rodzin na odległość większą
niż 50 km. od Warszawy. Przypomnieć należy, iż na podstawie art. 103 Karty
Narodów Zjednoczonych, zobowiązania wynikające z Karty dla członków Organizacji
(a
zatem
także
zobowiązaniami
wynikające
(np.
z
rezolucji
wynikającymi
z
RB)
konwencji
przeważają
nad
wiedeńskiej
o
innymi
ich
stosunkach
dyplomatycznych).
Incydent londyński z 1984 roku
W 1984 roku pod siedzibą przedstawicielstwa Libii w Londynie zgromadził się
tłum demonstrantów. Z pomieszczeń ambasady oddano doń strzały. Jedna z kul
ugodziła śmiertelnie brytyjską policjantkę. Wielka Brytania zerwała stosunki
dyplomatyczne z Libią. Członkom jej personelu dano odpowiedni czas na
opuszczenie misji, a następnie weszli do niej policjanci brytyjscy i zabezpieczyli
znajdujące się tam przedmioty (m. in. broń). Nie naruszyli jednak nietykalności
archiwów misji.
O ile zatem po zerwaniu stosunków dyplomatycznych pomieszczenia misji nie
są nietykalne (powinny być natomiast „szanowane”), o tyle w dalszym ciągu
nietykalność przysługuje dokumentom i archiwom.
Sprawa Rose v. The King z 1946 roku (sąd kanadyjski)
Szyfrant z ambasady radzieckiej w Ottawie wyniósł z niej dokumenty i
przekazał władzom kanadyjskim. Wskazywały one na współpracę niektórych
obywateli kanadyjskich z wywiadem radzieckim. W toku postępowania karnego
1
Materiały do wykładu X z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni
2007/2008
prowadzonego przeciwko nim przed sądami kanadyjskimi, głównym dowodem w
sprawie były owe wykradzione dokumenty.
Oskarżeni twierdzili, że wykorzystanie w krajowym procesie karnym
dokumentów objętych szczególną ochroną na gruncie prawa międzynarodowego,
stanowi rażące naruszenie tego prawa.
Sąd uznał jednak, że „ochrona udzielana dokumentom dyplomatycznym nie
może przeważać nad względami bezpieczeństwa państwowego”. Stwierdził, że
dokumenty te mogą być wykorzystane w postępowaniu karnym.
Zgodność
tego rozstrzygnięcia z prawem międzynarodowym budzić
może jednak wątpliwości.
Przykłady ograniczania przywileju swobody porozumiewania się misji
Swego czasu (XVI w.) kardynał Wolsey skarcił cesarskiego ambasadora w
Londynie Ludwika de Praet za niepochlebne wzmianki, jakie ten ostatni miał uczynić,
o nim samym i królu Henryku VIII. Przyznał przy tym, że miał okazję czytać raport
posła skierowany do cesarza.
W 1986 roku Stany Zjednoczone przeprowadziły ataki bombowe na Tripoli
oraz Benghazi w Libii. Stanowiły one odpowiedź na wcześniejszy zamach na
dyskotekę w Berlinie Zachodnim w czasie którego zginął obywatel USA. W
organizację zamachu zaangażowana była (rzekomo) Libia. Informacja o związku Libii
z zamachem uzyskana została w wyniku przejęcia przekazu nadanego przez
placówkę Libii w Berlinie do rządu w Tripoli.
Przypadek wietnamski z 1963 roku
Z powszechnym protestem (wskazującym na nielegalność praktyki) spotkała się
decyzja władz Wietnamu Południowego z 1963 roku. Zażądały one, by wszelka
korespondencja szyfrowana (przed jej przesłaniem adresatowi) przedkładana była
wyznaczonemu przez władze cenzorowi.
Incydent polsko-iracki z 2000 roku
W 2000 roku irackie służby graniczne (bez uzyskania zgody władz polskich)
otworzyły polską pocztę dyplomatyczną. Władze irackie oskarżyły przy tym RP o
próbę wwiezienia do Iraku krótkofalówek i telefonów komórkowych.
2
Materiały do wykładu X z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni
2007/2008
Incydent wywołał bardzo zdecydowaną reakcję polskiego MSZ, które w trybie
natychmiastowym wezwało do siebie ambasadora Iraku wydając jednocześnie ostrą
w tonie notę wskazując, że zdarzenie „jest zagrożeniem dla dobrych relacji
dwustronnych”.
Przypadek z 1985 roku
W 1985 roku władze radzieckie zażądały od władz RFN, by te uznały za
pocztę dyplomatyczną ciężarówkę z ładunkiem o wadze 9.000 kg. Władze niemieckie
zażądały z kolei przedstawienia przez ZSRR listy z opisem wszystkich pakunków
znajdujących się na ciężarówce, i dopiero wówczas (bez otwierania paczek)
ciężarówkę przepuszczono.
Sprawa Dikko z 1984 roku
W 1984 roku na lotnisku Stansted pod Londynem władze brytyjskie dostrzegły
podejrzane skrzynie, które oznaczone były jako pochodzące z nigeryjskiej misji w
Londynie, ale pozbawione odpowiednich pieczęci. Przed załadowaniem skrzyń do
samolotu Nigeria Airways władze brytyjskie podjęły decyzję o przeprowadzeniu
kontroli (w obecności przedstawicieli misji nigeryjskiej). W skrzyniach znajdował się
niejaki p. Umaru Dikko (nieprzytomny), który kilka dni wcześniej w tajemniczych
okolicznościach zaginął na ulicach Londynu, nigeryjski lekarz i jeszcze dwóch
delikwentów.
Otwarcie skrzyń nie stanowiło (ze względu na brak odpowiednich oznaczeń)
naruszenia nietykalności poczty dyplomatycznej.
3