Jak uniknąć globalnego kryzysu żywnościowego jutra
advertisement
Jak uniknąć globalnego kryzysu żywnościowego jutra Rola Unii Europejskiej w niesieniu sprawiedliwości żywnościowej w świecie ograniczonych zasobów www.oxfam.org/grow Sadzonka papai na camelione w Loma Suarez, Boliwia. ©Mark Chilvers / Oxfam W wyniku kryzysu, który prawdopodobnie spowoduje załamanie światowego systemu żywnościowego, w ciągu nabliższych 20 lat światowe ceny żywności wzrosną dwukrotnie. Ten wzrost cen odczują najdotkliwiej miliony najbiedniejszych. Ich sytuacja w świecie, w którym już dziś jedna osoba na siedem cierpi głód, jeszcze się pogorszy. Unia Europejska jako największa gospodarka świata i największy światowy dawca pomocy, pretendujący do roli przywódcy w walce ze zmianami klimatu, ma wiodącą rolę do odegrania – zapewnienia sprawiedliwości żywnościowej w świecie o ograniczonych zasobach. Niniejszy dokument, przygotowany przez Oxfam, określa kroki, jakie Unia Europejska musi podjąć w celu sprostania temu bezprecedensowemu wyzwaniu. Jego publikacja zbiega się z rozpoczęciem GROW, nowej globalnej kampanii Oxfam mającej na celu zmianę tego, w jaki sposób się rozwijamy, organizujemy społecznie i żyjemy obok siebie na jednej planecie, tak aby każdy z nas miał co jeść, zawsze. Strona 1 1. Wprowadzenie Dlaczego w świecie, który produkuje więcej żywności niż potrzeba, aby wszystkich nakarmić, tak wiele osób – jedna na siedem – cierpi głód? Rozpoczynając kampanię GROW, Oxfam wzywa Unię Europejską, aby uczyniła z globalnego bezpieczeństwa żywnościowego swój absolutny priorytet. Oxfam uważa, że aby udowodnić światu, iż traktuje ona ten temat poważnie Wspólnota powinna bezzwłocznie podjąć następujące kroki: zająć się spekulacjami towarami rolnymi i zatrzymać spiralę rosnących cen żywności; znieść zobowiązania w zakresie biopaliw i dopłat, które zwiększają niestabilność cen żywności i przejmowanie ziemi w krajach rozwijających się; inwestować w małoobszarowych producentów żywności w krajach rozwijających się; przewodzić walce ze zmianami klimatu i ich wpływem na globalną produkcję żywności. Nowa globalna kampania Oxfam, GROW, szuka odpowiedzi na to pytanie. Celem GROW jest zmiana sposobu, w jaki się rozwijamy, dzielimy i żyjemy obok siebie. GROW wskazuje rządy, które nie spełniają swojej roli oraz demaskuje potężne interesy, stojące za niewydolnym systemem żywnościowym i „usypiające” czujność świata, prowadząc do bezprecedensowego kroku wstecz w rozwoju ludzkości. Znaki ostrzegawcze są wyraźnie widoczne. Weszliśmy w epokę kryzysu: gwałtownych wzrostów cen żywności i ropy naftowej, walk o ziemię i wodę, niespodziewanych zmian klimatu. Wzrost cen żywności, który miał miejsce w 2008 roku, spowodował, że około 100 milionów ludzi znalazło się poniżej granicy ubóstwa. Wzrosty cen od czerwca 2010 miały taki sam wpływ na kolejne 44 miliony osób – liczbę zbliżoną do populacji Hiszpanii. Za tymi szokującymi statystykami stoją miliony tragicznych historii rodzin, które walczą o przetrwanie w obliczu spirali rosnących cen żywności, popadają w długi i pozostają bez pieniędzy na edukację i leczenie dzieci. Każdy taki szczyt cen to kryzys – często zabójczy – w szerszej perspektywie rosnącej niestabilności żywnościowej. Nowe badania zlecone przez Oxfam i opublikowane w raporcie Growing a Better Future: Food justice in a resource constrained world1 przewidują, że globalne ceny żywności wzrosną ponad dwukrotnie w przeciągu 20 lat. Dzisiaj stajemy więc przed bezprecedensowym wyzwaniem. Unia Europejska (UE) była jednym z pierwszych światowych graczy, którzy odpowiedzieli na kryzys żywnościowy z 2008 roku, zapewniając nadzwyczajną pomoc żywnościową oraz przekazując 1 miliard euro na Instrument Żywnościowy mający na celu wsparcie krajów rozwijających się w przywróceniu skutecznego funkcjonowania ich rolnictwa. Jednak bardzo obiecujące unijne ramowe zasady wsparcia krajów rozwijających się w zakresie wyzwań związanych z bezpieczeństwem żywnościowym wciąż jeszcze nie zostały wdrożone, a inne polityki Unii nadal zwiększają wrażliwość cen żywności. Dodatkowo nieuregulowane europejskie rynki finansowe nagradzają ogromnymi zyskami inwestorów spekulujących cenami żywności. Błędna polityka UE w zakresie biopaliw już doprowadziła do fal eksmisji i przejmowania ziemi w krajach rozwijających się oraz sprawiła, że żywność, zamiast na stoły, trafia do zbiorników z paliwem. Tymczasem Wspólnota ociąga się w międzynarodowych negocjacjach mających na celu przeciwdziałanie zmianom klimatu – największemu wyzwaniu dla globalnego bezpieczeństwa żywnościowego. Temat strukturalnego braku równowagi sił, negatywnie wpływającego na globalny system żywnościowy, również nie został podjęty przez UE. Jako największa gospodarka świata i największy światowy dawca pomocy, pretendujący do roli lidera w walce ze zmianami klimatu, Unia Europejska ma istotną rolę do odegrania – zapewnić sprawiedliwość żywnościową i budować nowy dobrobyt w świecie o ograniczonych zasobach. UE powinna odgrywać tę rolę zarówno lokalnie, jak i na kluczowych światowych forach, takich jak G20, Komitet do spraw Światowego Bezpieczeństwa Żywności (Committee on World Food Security – CFS) czy też Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC). W Unii odbywają się obecnie najważniejsze dyskusje, które zmienią przyszłość polityki rolnej, handlowej i rozwojowej oraz określą Wieloletnie Ramy Finansowe. Strona 2 2. Zatrzymać spiralę rosnących cen żywności Barclays Capital, największy europejski gracz na rynku derywatów towarów żywnościowych, mógł w 2010 roku zarobić nawet 406 milionów euro (340 milionów funtów)* na spekulacji żywnością W najbliższych miesiącach oczekuje się kolejnych ważnych projektów regulacji prawnych. Najważniejsze jest, by Dyrektywa w sprawie rynków instrumentów finansowych (Markets in Financial Instruments Directive – MiFID) skutecznie regulowała giełdowy obrót kontraktami terminowymi na towary rolne oraz działanie innych platform6. Uregulować europejskie rynki finansowe Rządy wycofały się ze swojej odpowiedzialności za regulowanie upraw, obrotu i sprzedaży żywności na świecie. Obecnie kilka potężnych i działających niejawnie firm i inwestorów czerpie zyski z sektora rolniczego, podczas gdy miliony rolników, pracowników gospodarstw i konsumentów cierpią głód i skrajną nędzę. Uprawy i ziemia stały się kolejną klasą aktywów, którymi mogą grać inwestorzy. Biedne rodziny w krajach rozwijających się wydają do trzech czwartych swoich dochodów na jedzenie, co sprawia, że są wyjątkowo wrażliwe na zmiany cen. Kobiety i dzieci często jako pierwsze odczuwają ich wpływ, kiedy ich rodziny muszą zmniejszyć wydatki na jedzenie i walczyć o to, by móc opłacić edukację i leczenie. Aby jakoś sobie radzić, przeważnie muszą się zadłużyć2. Niestabilne ceny żywności stanowią z drugiej strony ogromną szansę dla spekulantów. Ocenia się na przykład, że Barclays Capital, największy europejski gracz na rynku derywatów towarów żywnościowych, zarobił w 2010 roku aż 406 milionów euro (340 milionów funtów) na spekulacji żywnością3. Portfele funduszy indeksów towarowych, główny instrument inwestycji finansowych, wzrosły z 11 miliardów euro (13 miliardów dolarów) w 2003 do 204 miliardów euro (317 miliardów dolarów) w 20084. W tym roku liczba inwestorów i spekulantów na rynku derywatów towarowych przewyższyła liczbę producentów żywności i firm przetwarzających ją; podmiotów, które tradycyjnie korzystały z derywatów, żeby zabezpieczyć się przed ryzykiem i zapewnić stabilność cen5. Aby zapobiec przyszłym kryzysom, rządy muszą lepiej zarządzać systemem żywnościowym, regulując wrażliwe rynki towarowe. Oczekuje się, że europejskie rynki derywatów towarów rolnych rozwiną się znacząco w najbliższych latach, gdyż polityka rolna UE staje się coraz bardziej zorientowana na rynek. A jednak unijne rynki derywatów Wspólnoty pozostają mniej uregulowane niż w Stanach Zjednoczonych. Ostatnio Komisja Europejska wysunęła nowe propozycje poprawy regulacji rynków derywatów. Jej pierwsza inicjatywa legislacyjna – Regulacja infrastruktury rynków (European Markets Infrastructure Regulation – EMIR) dotycząca ryzykownych instrumentów pochodnych pozagiełdowych (tak zwanych „Over-The-Counter” derivatives – OTCs) – budzi rozczarowanie. Pomimo obietnic Komisji dotyczących podjęcia tematu spekulacji żywnością, silne lobby sektora finansowego znacząco osłabiło wymowę tekstu regulacji. Obecnie to Parlament Europejski i Rada Europejska muszą zaradzić temu problemowi. Oxfam wierzy, że Unia Europejska ma szansę ustanowienia globalnych wzorów i przewodzenia agendzie G20 poprzez zmianę reguł gry na swoich rynkach finansowych w celu uniknięcia nadmiernych spekulacji towarami rolnymi. Aby to osiągnąć, nowe ramy prawne Unii Europejskiej muszą: zwiększyć swoją przejrzystość poprzez wymóg raportowania transakcji dla wszystkich derywatów towarowych, w c z a s i e t a k z b l i ż o n y m d o r z e c z y w i s t e g o , j a k j e s t t o t e c h n i c z n i e m o ż l i w e ; poprzez klasyfikację handlowców według typu regulowanego podmiotu oraz według Strona 3 działalności handlowej; poprzez wymóg, aby obrót wszystkimi wystarczająco płynnymi derywatami odbywał się na giełdach i aby wszystkie kontrakty OTC były rejestrowane; poprzez wymóg cotygodniowego raportowania; zapobiec nadmiernej spekulacji i nadużyciom rynkowym poprzez limity pozycji zagregowanej dla wszystkich rodzajów kontraktów na derywaty i ich uczestników, ograniczone w czasie, dzienne limity cenowe i ograniczenia spekulacji pasywnych. Środki te powinny być oceniane okresowo w celu zagwarantowania, że nie osłabiają zarządzania ryzykiem rynków kontraktów terminowych. 3. Żywność na pierwszym miejscu Samo pokrycie zapotrzebowania Europy wymagałoby zamiany 69 000 km2 naturalnych ekosystemów w ziemie uprawne, to obszar większy niż powierzchnie Belgii i Holandii razem wzięte Dyrektywa UE w sprawie odnawialnych źródeł energii, przyjęta w 2009 roku, ustanawia docelową wartość energii odnawialnej w transporcie w postaci biopaliw pierwszej generacji na 10%8. Cel ten, zgodnie z planami przedstawionymi przez państwa członkowskie, będzie niemal wyłącznie spełniany poprzez biopaliwa pochodzące z upraw żywnościowych9, co już spowodowało falę eksmisji i przejęć ziemi w krajach rozwijających się10. Pierwszymi ofiarami są niejednokrotnie kobiety, ponieważ na ogół nie mają tytułu prawnego do ziemi, którą uprawiają – ziemie te są często określane przez rządy i inwestorów jako „dostępne” dla produkcji biopaliw11. Zwiększa to również wrażliwość cen żywności, poprzez tworzenie nowego, znacznego źródła nowego zapotrzebowania na towary żywnościowe i ułatwianie wzajemnego wpływu cen na rynkach energii i żywności12. Strona 4 Zreformować błędną politykę Unii Europejskiej w zakresie biopaliw Osiągnięcie celu 10% udziału biopaliw w transporcie do roku 2020 może narazić dodatkowe 140 milionów ludzi w krajach rozwijających się na ryzyko głodu, w szczególności populacje miejskie, rolników produkujących na własne potrzeby i osoby nieposiadające ziemi. Samo pokrycie zapotrzebowania Europy wymagałoby zamiany 69 000 km2 naturalnych ekosystemów w ziemie uprawne, obszaru większego niż powierzchnie Belgii i Holandii razem wzięte. Proces ten doprowadziłby do uwalniania 56 milionów ton CO2 rocznie – ekwiwalentu 26 milionów dodatkowych samochodów na europejskich drogach do 2020 roku7. Polityka o tak koszmarnych konsekwencjach, kosztująca kilka miliardów euro rocznie wyciąganych z kieszeni europejskich podatników13, powinna powodować bezsenność u jej europejskich twórców. A jednak Komisja nadal uważa biopaliwa za kluczowy element swojej działalności w zakresie odnawialnych źródeł energii, używając kryteriów stabilności jako plastra mającego zalepić dziurę powstałą w wyniku błędnej polityki. Niepokoje budzone przez niekończący się napływ raportów z badań wydają się nie mieć wpływu na Komisję, która niczym we śnie podąża w stronę katastrofy. Oxfam uważa, że nadszedł czas dla przywódców państw członkowskich UE i Parlamentu Europejskiego, aby wezwali Komisję do naprawienia swojej błędnej polityki poprzez: natychmiastowe działania naprawcze i wprowadzenie nowych rozwiązań legislacyjnych znoszących 10-procentowy cel udziału energii odnawialnej w transporcie; zapewnienie, że pełen wpływ biopaliw na środowisko będzie uwzględniany przez przyjęcie wysokiego współczynnika pośrednich zmian użytkowania gruntów (indirect land use change – ILUC) w obliczeniach oszczędności poczynionych w emisji gazów cieplarnianych dla każdego rodzaju biopaliwa; wprowadzenie surowych kryteriów stabilności w odniesieniu do bezpieczeństwa żywnościowego, dostępu do ziemi i wody, praw człowieka oraz prawa do dobrowolnej, priorytetowej i świadomej zgody społeczności lokalnych w krajach rozwijających się14. 4. Inwestować w bezpieczeństwo żywnościowe Całość europejskiej pomocy dla rolnictwa w krajach rozwijających się w 2009 roku (1,45 miliarda euro) była 16 razy mniejsza niż sprzedaż netto firmy Louis Dreyfus w tym samym roku – największego europejskiego inwestora w sektor rolniczy (24 miliardy euro)15 Skuteczne europejskie wsparcie dla małoobszarowych producentów żywności Głód i ubóstwo w krajach rozwijających się koncentruje się głównie w obszarach wiejskich. Inwestowanie w 500 milionów małoobszarowych producentów żywności – którzy karmią prawie dwa miliardy ludzi – jest jedyną i najważniejszą szansą do zwiększenia produkcji żywności i bezpieczeństwa żywnościowego oraz zmniejszenia wrażliwości cen. Lata katastrofalnych zaniedbań w rolnictwie krajów rozwijających się doprowadziły do tego, że wielu drobnych rolników produkuje tylko niezbędne minimum, a nawet mniej, dla swoich rodzin. To wreszcie zaczyna się zmieniać, w miarę jak pojawiają się oznaki odnawiania inwestycji w rolnictwo przez (niektórych) dawców pomocy i (niektóre) rządy krajowe16. Jednak nie wszyscy dawcy realizują swoje zobowiązania. Konieczne jest więc nie tylko zwiększenie, ale i usprawnienie pomocy dla zrównoważonego, małoobszarowego rolnictwa, w szczególności dla kobiet i rolników indywidualnych . W ostatnich latach Europa przedsięwzięła działania w celu wzmocnienia bezpieczeństwa żywnościowego poprzez inwestycje w rolnictwo. W trakcie kryzysu cen żywności w 2008 roku, UE przeznaczyła 1 miliard euro na Instrument Żywnościowy – zastrzyk funduszy dla systemów rolniczych wielu państw niezabezpieczonych pod względem żywności. W 2010 roku UE utworzyła nowe ramy polityki bezpieczeństwa żywnościowego17, koncentrując się na ekologicznym rolnictwie małoobszarowym oraz krajowych i regionalnych planach rozwoju, udzielając jednocześnie wsparcia politycznego i finansowego Komitetowi ONZ do spraw Światowego Bezpieczeństwa Żywności. Zbliżające się wielkie debaty na temat przyszłości polityki rozwojowej UE grożą zaprzepaszczeniem postępu, którego dokonano w ostatnich latach18. Koncentracja Komisji na wzroście gospodarczym przyniesie biednym korzyści wyłącznie wtedy, jeśli pójdą za nią równie szeroko zakrojone inwestycje w stabilność i integrację. Jak do tej pory wydaje się, że Komisja wspiera łączenie kredytów z dotacjami i bierze pod uwagę rosnącą rolę Europejskiego Banku Rozwoju. Takie podejście niesie z sobą ryzyko, że niskodochodowa działalność i ubodzy rolnicy wytwarzający żywność na małą skalę, do których trudniej jest dotrzeć, nie otrzymają inwestycji koniecznych do zmniejszenia ubóstwa. Unia Europejska musi dokonać prawidłowych wyborów już teraz. Jej wizja rozwoju rolnictwa musi koncentrować się wokół bezpieczeństwa żywnościowego i wsparcia dla zrównoważonego, małoobszarowego rolnictwa, a nie handlowych interesów jej własnego sektora prywatnego. Oxfam wzywa Wspólnotę do: Uzgodnienia ambitnych planów działań wynikających z Ramowej Polityki UE w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego i wyznaczających konkretne kroki mające na celu zwiększenie odporności rolników małoobszarowych, w szczególności kobiet, oraz sprzyjanie uczestnictwu społeczeństwa obywatelskiego w procesie decyzyjnym i we wdrażaniu programu Ramowej Polityki UE. Strona 5 Wsparcia dla rolnictwa małoobszarowego, w szczególności gospodarstw należących do kobiet, co jest kluczowym elementem jej przyszłej polityki rozwojowej. Nowe mechanizmy, które łączą kredyty z dotacjami, nie powinny prowadzić do zmniejszenia pomocy finansowej dla producentów indywidualnych, nie powinny też odwracać uwagi od walki z ubóstwem, ani stać się kolejnym pośrednim sposobem wspierania biznesu europejskiego kosztem polityk rozwojowych przeznaczonych na pomoc biednym. Nowe Wieloletnie Ramy Finansowe powinny odzwierciedlać ten priorytet. Aktywnego promowania i wspierania Komitet do spraw Światowego Bezpieczeństwa Żywnościowego w celu umożliwienia mu pełnienia jego globalnej roli w zarządzaniu żywnością, mającej na celu walkę z głodem i niedożywieniem oraz wezwania innych globalnych aktorów do uczynienia tego samego. 5. Poważnie uwzględnić zagrożenie, jakie zmiany klimatu niosą dla bezpieczeństwa żywnościowego Badania wskazują, że zmiany klimatu zwiększą cenę kukurydzy na rynku światowym o 86% do roku 2030, co w połączeniu z innymi obciążeniami doprowadzi do podwojenia cen żywności w tym samym przedziale czasowym. Sprawiedliwe, ambitne i wiążące globalne porozumienie w sprawie klimatu jest konieczne w celu budowy świata bezpiecznego pod względem żywności. Mamy niewiele czasu na działanie zanim będzie już za późno na powstrzymanie niekontrolowanego wzrostu cen. Wychodząc przed szereg Unia może doprowadzić do zmian, tak jak zrobiła to określając potrzebę utrzymania globalnego ocieplenia poniżej 2° C dużo wcześniej, niż uczyniła to reszta świata oraz zajmując stanowisko w sprawie skali długoterminowego finansowania walki ze zmianami klimatu i koncepcji Fast Start Finance przed szczytem Strona 6 Objąć przywództwo w walce ze zmianami klimatu Zmiany klimatyczne stanowią poważne zagrożenie dla światowego bezpieczeństwa żywnościowego, będąc dodatkowym obciążeniem dla i tak już pękającego w szwach globalnego systemu żywnościowego. Badania zlecone przez Oxfarm wskazują, że zmiany klimatu zwiększą cenę kukurydzy na rynku światowym o 86% do roku 2030, co w połączeniu z innymi obciążeniami doprowadzi do podwojenia cen żywności w tym samym przedziale czasowym19. Teraz, kiedy potrzeba więcej żywności, aby wyżywić rosnącą populację, zmiany klimatu zahamują wzrost wydajności upraw. Tymczasem wzrost częstotliwości i natężenia ekstremalnych zjawisk pogodowych grożą dalszymi zniszczeniami zbiorów. Już teraz powolne, ale widoczne zmiany w sezonach upraw utrudniają farmerom zorientowanie się, kiedy najlepiej jest zasiać, hodować i planować żniwa20. Aby odzyskać pozycję lidera, UE musi nadal ograniczać emisję gazów cieplarnianych, do czego zobowiązała się już dawno, oraz niezwłocznie zgłosić swój udział w funduszach obiecanych na wsparcie biednych krajów w dostosowaniu się do zmian klimatu i ograniczeniu emisji. Oxfam wzywa Unię Europejską do: jednostronnego i bezwarunkowego podniesienia docelowego krajowego poziomu redukcji emisji w 2020 z 20% do 30% poniżej poziomu z 1990 roku, jako pierwszy krok w stronę poważniejszych cięć koniecznych dla uniknięcia katastrofy klimatycznej; spełnienia obietnicy dotyczącej jej wkładu w wysokości 100 miliardów dolarów rocznie, złożonej przez kraje rozwinięte w trakcie szczytu klimatycznego w Cancun w 2010 roku. Pieniądze powinny pochodzić ze składek do budżetu – w tym z przychodów z aukcji Europejskiego Systemu Handlu Emisjami Gazów Cieplarnianych (EU Emission Trading Scheme). Wspólnota musi przedstawić plan zawierający tymczasowe cele finansowe na lata 2013–2020 i zapewnić, że plan ten będzie uwzględniony w nowych Wieloletnich Ramach Finansowania UE; klimatycznym w Kopenhadze. Ostatnio jednak ambicje Europy były systematycznie hamowane przez naciski ze strony państw członkowskich (takich jak Polska i Włochy) i lobbingu „brudnych” przemysłów UE. W wyniku tego wpływ Wspólnoty na globalne negocjacje zmniejszył się, a tempo jej przechodzenia na gospodarkę niskowęglową zwolniło. przeznaczenia połowy swoich składek finansowych na dostosowanie do zmian klimatu i zapewnienia, że wsparcie dla małoobszarowego, zrównoważonego rolnictwa, w szczególności dla gospodarstw prowadzonych przez kobiety, będzie miało odpowiednie miejsce wśród środków przeznaczonych na finansowanie walki ze zmianami klimatu; przyjęcia europejskiego podatku od transakcji finansowych (financial transactions tax – FTT) oraz działania na rzecz powstania globalnego podatku FTT i na rzecz zbierania funduszy od międzynarodowych przewoźników w ramach G20, Międzynarodowej Organizacji Morskiej, Międzynarodowego Urzędu Lotnictwa Cywilnego i Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC); ustanowienia globalnego przykładu poprzez zagwarantowanie, że raportowanie o finansowaniu walki ze zmianami klimatu w ramach UNFCCC jest w pełni transparentne, stanowi uzupełnienie istniejących zobowiązań w ramach oficjalnej pomocy rozwojowej, wyłącza finansowanie pochodzące z offsetu emisji dwutlenku węgla i zawiera wyłącznie dotacje, a nie pożyczki dostosowawcze. Przypisy 1 . Bailey (2011), Growing a Better Future: R Food justice in a resource-constrained world, Oxfam, Oxford, patrz: www.oxfam. org/grow 2 . Hossain, R. Eyben i inni (2009), N Accounts of Crisis: Poor People’s Experiences of the Food, Fuel and Financial Crises in Five Countries, Instytut Badań nad Rozwojem, Brighton. 3 . Scott (2011), Barclays PLC and B Agricultural Commodities Derivatives, Światowy Ruch na Rzecz Rozwoju, Londyn. 4 F . Kaufman (2010), The food bubble: how Wall Street starved millions and got away with it, Harper’s Magazine, lipiec, s. 32. 5 atrz na przykład: List na temat limitów P pozycji w derywatach, wystosowany przez pana Kellehera, Prezesa i Dyrektora Zarządzającego Better Markets Inc., do Davida A. Stawicka, Sekretarza Komisji do spraw Towarowych Kontraktów Terminowych, z dnia 28 marca 2011 . D. Kelleher (2011), Position Limits for Derivatives, Better Markets Inc, Waszyngton. 6 W śród pozostałych nowych przepisów do uchwalenia znajduje się zmiana dyrektywy o nadużyciach rynkowych (MAD), zmiana dyrektywy w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (CITS) regulująca towarowe fundusze indeksowe oraz zmiana dyrektywy w sprawie wymogów kapitałowych (CRD 4). 7 8 ction Aid i inni (2010), Driving to A destruction: The impacts of Europe’s biofuel plans on carbon emissions and land, Action Aid i inni, Bruksela. yrektywa 2009/28/WE Parlamentu D Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (2009) L140/16. 9 N a podstawie analizy Narodowych Planów Działań dla Rozwoju Energii ze Źródeł Odnawialnych (National Renewable Energy Action Plans) 23 państw członkowskich, do 2020 roku biopaliwa stanowić będą 9,5% całości źródeł energii w transporcie, a 92% tych paliw pochodzić będzie z upraw takich jak olej rzepakowy, olej palmowy, trzcina cukrowa, buraki cukrowe i pszenica. Action Aid i inni (2010), Driving to destruction: The impacts of Europe’s biofuel plans on carbon emissions and land, Action Aid i inni, Bruksela. 10 A ction Aid (2011), Fuelling Evictions – Community Cost of EU Biofuels Boom – Dakatcha Woodlands, Kenya, Action Aid, Bruksela. 11 R. Bailey, op. cit., s. 28–29. 12 Ibidem, s. 33 i 35. 13 W edług badania przeprowadzonego przez Global Subsidies Initiative, w 2008 całość przepływów wsparcia na biopaliwa związanego z politykami Unii Europejskiej i państw członkowskich wyniosła 3,01 miliarda euro. A. Jung, P. Doerrenberg, A. Rauch i M. Thoene (2010), Biofuels – At what cost? Government support for ethanol and biodiesel in the European Union – 2010 Update, Global Subsidies Initiatives, Genewa. 14 D yrektywa o źródłach energii odnawialnej nakłada na Komisję Europejską wymóg składania co dwa lata raportów na temat wpływu polityki biopaliwowej UE na ceny żywności, prawa do ziemi i zgodność z konwencjami Międzynarodowej Organizacji Pracy w krajach rozwijających się. Komisja ma przedstawić pierwszy raport w 2012 roku. „Komisja w odpowiednich wypadkach proponuje działania naprawcze, zwłaszcza gdy występują czynniki świadczące o tym, że produkcja biopaliw ma znaczny wpływ na ceny żywności”. Art. 17(7), Dyrektywa 2009/28/WE, op. cit. 15 E uropejskie wsparcie dla rolnictwa obliczane na podstawie bazy danych dotyczącej rozwoju, Działania OECD na rzecz pomocy rozwojowej „ODA rolnictwo”, http://stats.oecd.org/Index. aspx?DataSetCode=CRSNEW (ostatnie dane z maja 2011) z wykorzystaniem danych dotyczących Komisji Europejskiej i krajów piętnastki UE (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Portugalia, Hiszpania, Szwecja i Wielka Brytania). Wartość sprzedaży netto LD Commodities z: LD Commodities , About Us – Key figures, http://www.ldcommodities.com/-About-us-. html (ostatnia aktualizacja z maja 2011). 16 C hoć Oficjalna Pomoc Rozwojowa (Official Development Assistance – ODA) przeznaczana na rolnictwo wzrasta, generalnie nie przekracza 7% całości pomocy, w porównaniu z wartością szczytową 20,3% w 1983 i najniższą wartością w historii 3,7% w 2006 (w tym leśnictwo i rybołówstwo). Wyliczone na podstawie: OECD DAC5, Official Bilateral Commitments by Sector, baza danych OECD DAC5, http://stats.oecd.org/Index. aspx?DatasetCode=TABLE5 (ostatnia aktualizacja z maja 2011). 17 K OM(2010)127, Unijne zasady ramowe dotyczące wsparcia krajów rozwijających się w zakresie wyzwań związanych z bezpieczeństwem żywnościowym. 18 D yskusje te mają miejsce w kontekście zbliżającego się Komunikatu w Sprawie Przyszłości Europejskiej Polityki Rozwojowej (jesień 2011). 19 R. Bailey, op. cit., s. 9. 20 S . Jennings i J. Magrath (2009), What Happened to the Seasons?, Oxfam GB, Oxford. * T am, gdzie waluty zostały przeliczone na euro, użyto kursu wymiany z 1 czerwca danego roku, prezentowanego przez XE (xe.com). Wartość liczbowa w walucie początkowej podana jest w nawiasach. Strona 7 © Oxfam International czerwiec 2011 Autorami niniejszego dokumentu są Marc-Olivier Herman i Lies Craeynest. Oxfam. Dziękujemy za pomoc w jego utworzeniu następującym osobom: Andrew Burgess, Luca Chinotti, Angela Corbalan, Tim Gore, Jan Kowalzig, Laetitia Tremel, Sander van Bennekom oraz Myriam Vander Stichele. Stanowi on część serii dokumentów przygotowanych jako głos w debacie na temat rozwoju i problematyki polityki humanitarnej. Niniejsza publikacja chroniona jest prawem autorskim, ale tekst może być wykorzystywany nieodpłatnie w celu prowadzenia rzecznictwa, kampanii, działań edukacyjnych i badań, pod warunkiem podania pełnego źródła. Dla kopiowania we wszelkich innych warunkach, jak również wykorzystywania w innych publikacjach, tłumaczenia lub adaptacji należy uzyskać zgodę autorów. Działania takie mogą zostać obciążone opłatą. Adres e-mail: [email protected] Aby uzyskać więcej informacji na temat kwestii, których dotyczy niniejsza publikacja prosimy o kontakt e-mailowy pod adresem: [email protected] Informacje zawarte w niniejszym dokumencie są prawdziwe w momencie jego drukowania. Opublikowano przez Oxfam GB for Oxfam International w Sierpniu 2011. Oxfam GB, Oxfam House, John Smith Drive, Cowley, Oxford, OX4 2JY, UK. Polska Akcja Humanitarna PAH realizuje w terenie projekty ukierunkowane na walkę z ubóstwem i stałą poprawę bytu lokalnych społeczności w krajach globalnego Południa. Wśród zrealizowanych w ostatnich latach działań są lokalne projekty rolnicze i hodowlane w Sudanie Południowym i w Autonomii Palestyńskiej. Ponadto PAH podejmuje szereg działań poszerzających społeczną świadomość na temat wyzwań dla krajów rozwijających się, a faktycznie ze względu na zglobalizowany charakter naszego świata, wyzwań przed którymi stoją wszyscy mieszkańcy naszej planety. Jednym z najbardziej fundamentalnych, a zarazem najbardziej palących zagadnień jest kwestia bezpieczeństwa żywnościowego. Konsekwencje aktualnie obowiązującego globalnego systemu żywnościowego są już boleśnie odczuwalne w krajach globalnego Południa. Szereg obserwacji i danych prowadzi do wniosku, że w celu naprawy sytuacji i zagwarantowania lepszej przyszłości potrzebne jest nowe spojrzenie i przebudowa tego systemu. Do rąk polskich decydentów, liderów opinii i wszystkich osób zainteresowanych kształtowaniem lepszego i sprawiedliwego świata, oddajemy raport przygotowany przez ekspertów organizacji Oxfam, światowego lidera wśród organizacji pozarządowych zaangażowanych w międzynarodową współpracę rozwojową. Raport jest przyczynkiem do pogłębionej refleksji nad przyszłością międzynarodowego systemu żywnościowego i miejsca Polski w odpowiedzialnym kształtowaniu regulujących go polityk zarówno na poziomie krajowym, europejskim i światowym. Miejsca Polski w świecie, w którym plony są owocem godnej pracy, świecie, w którym plony są dostępne dla wszystkich potrzebujących. Niniejsze opracowanie w oryginale jest elementem kampanii „Grow” prowadzonej przez Oxfam. PAH jako partner w kampanii przyjął rodzimą i wymowną nazwę „Plon”. Publikacja została wydana w ramach projektu „Wiedza prowadzi do zmian!”, który jest współfinansowany ze środków UE w ramach EuropeAid i jest realizowany w latach 2010–2013 przez Polską Akcję Humanitarną we współpracy z NGO Support Center z Cypru i Fundacją Pontis ze Słowacji. Celem projektu jest wzmocnienie udziału nowych krajów członkowskich UE: Polski, Cypru i Słowacji w osiąganiu Milenijnych Celów Rozwoju, w szczególności w kontekście czasu objęcia prezydencji UE przez kraje realizujące projekt. W ramach projektu podejmujemy działania takie jak wykłady otwarte, konferencje, debaty i dyskusje dotyczące problematyki rozwojowej, współpracujemy ze środowiskiem akademickim w Polsce, organizujemy szkolenia, wydajemy specjalistyczne publikacje i książki. Więcej informacji: www.pah.org.pl Oxfam Oxfam to międzynarodowa konfederacja czternastu organizacji pracujących razem w 99 krajach, w celu znalezienia trwałych rozwiązań problemów ubóstwa i niesprawiedliwości: Oxfam New Zealand (www.oxfam.org.nz) Oxfam Novib (www.oxfamnovib.nl), Oxfam Quebec (www.oxfam.qc.ca) Oxfam America (www.oxfamamerica.org), Oxfam Australia (www.oxfam.org.au), Oxfam-in-Belgium (www.oxfamsol.be), Oxfam Canada (www.oxfam.ca), Oxfam France (www.oxfamfrance.org), Oxfam Germany (www.oxfam.de), Oxfam GB (www.oxfam.org.uk), Oxfam Hong Kong (www.oxfam.org.hk), Intermón Oxfam (www.intermonoxfam.org), Oxfam Ireland (www.oxfamireland.org), Oxfam Mexico (www.oxfammexico.org), Następujące organizacje są obecnie członkami-obserwatorami Oxfam, dążącymi do pełnego członkowstwa: Oxfam India (www.oxfamindia.org) Oxfam Japan (www.oxfam.jp) Oxfam Italy (www.oxfamitalia.org) W celu uzyskania dalszych informacji prosimy o kontakt z poszczególnymi agencjami lub odwiedzenie strony www.oxfam.org. E-mail: [email protected] Publikacja została wydana w ramach projektu „Wiedza prowadzi do zmian! Silna współpraca pomiędzy organizacjami pozarządowymi i środowiskiem akademickim w promocji zagadnień rozwojowych wśród polityków i społeczeństwa | Knowledge Makes Change (KMC)! Strong co-operation between NGOs and academics in promoting development among politicians and public”. Strona 8 Przy realizacji projektu Polska Akcja Humanitarna korzysta ze wsparcia Unii Europejskiej. Za treść publikacji odpowiedzialna jest wyłącznie Polska Akcja Humanitarna i jej Partnerzy, w żadnym wypadku treść ta nie może być postrzegana jako odzwierciedlenie stanowiska Unii Europejskiej. ISBN: 978-83-63069-14-8
