Badania słuchu
advertisement
Program wczesnego wykrywania wad i schorzeń narządu wzroku i słuchu w populacji dzieci i młodzieży Wrocławia 1. Opis problemu zdrowotnego Problem zdrowotny Jednym z występujących problemów zdrowotnych u dzieci i młodzieży szkolnej są wady narządu wzroku i słuchu. Rodzaj tych wad oraz ich częstość występowania zależy od wieku dziecka. Szczególnie szybki rozwój dziecka w pierwszych latach życia, powoduje zmiany w obrębie narządu wzroku. Wzrost gałki ocznej przebiega dwuetapowo: do 3 roku życia występuje faza gwałtownego wzrostu, natomiast między 3-14 rokiem życia rozwój gałki ocznej jest powolniejszy. Wady wzroku (refrakcji) powstają gdy układ optyczny oka nie jest w stanie skupić równoległej wiązki promieni świetlnych na siatkówce, co powoduje zamglenie widzenia. Najczęstsze wady wzroku u dzieci i młodzieży to: - krótkowzroczność (myopia) – promienie światła przecinają się przed siatkówką, wada ta w większości przypadków rozwija się w wieku 10-16 lat występuje u ok.10% dzieci i młodzieży; - nadwzroczność (hipermetropia) – wiązki świetlne przecinają się poza siatkówką; dotyczy ok. 20% dzieci; - astygmatyzm (niezborność) – siła łamiąca układu optycznego oka jest odmienna w różnych południkach; występuje u ok 5% uczniów. Do innych zaburzeń narządu wzroku zaliczamy: - zez (strabismus), to zaburzenie polegające na nieprawidłowym ustawieniu osi widzenia w jednej lub w kilku pozycjach spojrzenia, dotyczy ok. 4% populacji. Przyczyny zeza nie są dońca znane. Uważa się, ze mogą mieć charakter: sensoryczny – związane z wadami refrakcji, chorobami siatkówki, nerwu wzrokowego i zaburzeń przezierności ośrodków optycznych; motoryczny – wynikające z zaburzeń unerwienia mięśni gałkoruchowych, ukształtowania oczodołów; centralny – urazy psychiczne, urazy okołoporodowe uszkadzające centralne mechanizmy sterowania. - zaburzenie widzenia barw – uszkodzenie funkcji fotoreceptorów siatkówki. Najczęściej jest wadą wrodzoną, uwarunkowaną genetycznie, dotyczy 5-6% chłopców i 0,5% populacji dziewcząt. Stanowi przeciwwskazanie do wyboru niektórych zawodów i powinno zostać zdiagnozowane w końcu pierwszego etapu edukacji. - amblyopię (tzw. „leniwe oko”) – deficyt ostrości widzenia stwierdzony za pomocą optotypów jako jednostronny lub obustronny spadek ostrości widzenia, dla którego niemożliwe jest określenie przyczyn w fizykalnym badaniu lekarskim. Amblyopia jest najczęstszą przyczyną pogorszenia widzenia u dzieci i dotyka około 1‐5% populacji. Rozwój intelektualny, adaptacja do nowego środowiska szkolnego, sukcesy szkolne a później zawodowe, pozostają w bezpośrednim związku z możliwością komunikowania się za pomocą zmysłu wzroku i słuchu. Zaburzony wzrok i słuch u dzieci jest przyczyną poważnych trudności w nauce. Wykrywanie wad wzroku nie zawsze jest proste, gdyż objawy mogą być różne i często niecharakterystyczne. U dziecka mogą pojawić się kłopoty z czytaniem i pisaniem, bóle głowy, pieczenie i łzawienie oczu oraz mruganie powiekami. Dziecko skarży się na zamazywanie obrazu z bliska lub z daleka, przyjmuje nieprawidłowa postawę przy czytaniu, pisaniu, patrzeniu na monitor. Wczesna i prawidłowa korekcja wady wzroku pozwala uzyskać całkowitą poprawę widzenia i zapobiec rozwojowi niedowidzenia. 1 Brak leczenia wad wzroku może prowadzić do pogłębiania się niedowidzenia i brak możliwości uzyskania w późniejszym czasie pełnej ostrości wzroku i widzenia obuocznego. Wady słuchu to różne zaburzenia funkcji ucha i zmysłu słuchu, które upośledzają zdolność słyszenia. Wada może polegać na uszkodzeniu odbierania dźwięków z otoczenia lub zaburzeniu przewodzenia dźwięków do mózgu. Najczęściej występują wady mieszane. Stopień uszkodzenia słuchu może być od lekkiego niedosłuchu po całkowitą głuchotę. W populacji dzieci i młodzieży ubytki słuchu mają różny charakter zależny od przyczyny powstawania. Przyczyną nabytych zaburzeń słuchu u dzieci w wieku szkolnym najczęściej są infekcje górnych dróg oddechowych prowadzące do stanów zapalnych ucha środkowego. Większość tych zapaleń można skutecznie leczyć zachowawczo. W niektórych przypadkach są to wady wrodzone, powstałe w wyniku nieprawidłowego rozwoju w życiu płodowym lub dziedziczne. Czasem do utraty słuchu dochodzi w okresie okołoporodowym, np. z powodu urazu lub niedotlenienia. W późniejszym okresie wady słuchu powstają w wyniku chorób zakaźnych, np. różyczka, odra, świnka, grypa przyczyniają się do nich również zatrucia, a także cukrzyca i niedoczynność tarczycy. Nadmierny, ciągły hałas, powyżej 80 dB może spowodować trwały, nieodwracalny ubytek słuchu. Niebezpieczne, wysokie natężenie hałasu jest stale obecne w życiu dziecka, w szkole może nawet dochodzić do 100dB. Niebezpieczne są również urządzenia medialne, np. słuchanie głośnej muzyki przez słuchawki. Wczesne rozpoznanie wad i zaburzeń słuchu zapobiega ich pogłębianiu się a jednocześnie zwiększa szansę na całkowite wyleczenie. 2. Populacja podlegająca jednostce samorządu terytorialnego i populacja kwalifikująca się do włączenia do programu Populacja podlegająca jednostce samorządu terytorialnego: - liczba mieszkańców Wrocławia - 632 996 (GUS IV kw. 2011); - liczba uczniów szkół podstawowych w roku szkolnym 2014/2015– 28 657 (informacja z Wydziału Edukacji Urzędu Miejskiego Wrocławia); - liczba uczniów szkół gimnazjalnych w roku szkolnym 2014/2015 – 12 487 (informacja z Wydziału Edukacji Urzędu Miejskiego Wrocławia); - liczba uczniów klasach I, III i V szkół podstawowych w roku szkolnym 2014/2015 – 15 139 (informacja z Wydziału Edukacji Urzędu Miejskiego Wrocławia); - liczba uczniów kl. II szkół gimnazjalnych w roku szkolnym 2014/2015 – 4 252 (informacja z Wydziału Edukacji Urzędu Miejskiego Wrocławia). Populacja kwalifikująca się do włączenia do programu Uczniowie klas I, III i V szkół podstawowych oraz II klas szkół gimnazjalnych – 19 391 uczniów. Populacja kwalifikująca się do programu w 2015 roku wynosi nie mniej niż 13 000 uczniów. Populacja kwalifikująca się do programu w 2016 roku wynosi nie mniej niż 13 000 uczniów. 3. Uzasadnienie potrzeby wdrożenia programu Reforma ochrony zdrowia w Polsce zmieniła system opieki zdrowotnej nad uczniem. Zlikwidowano poradnie medycyny szkolnej powierzając lekarzom podstawowej opieki zdrowotnej i rodzinnym opiekę nad dziećmi i młodzieżą przy jednoczesnym utrudnionym dostępnie do świadczeń specjalistycznych np. okulisty dziecięcego. Tymczasem okres dojrzewania, po okresie niemowlęcym, to najbardziej dynamiczny etap w rozwoju młodego organizmu, który wymaga częstego kontrolowania i oceny stanu zdrowia. Wykrycie wad i zaburzeń rozwojowych, a także chorób przewlekłych, staje się możliwe dzięki przeprowadzaniu badań przesiewowych i diagnostycznych. Obecnie badania przesiewowe narządu wzroku i słuchu u uczniów w okresie szkolnym przeprowadzane są 2 przez pielęgniarkę środowiska nauczania i wychowania za pomocą prostych narzędzi a często subiektywna ocena, powoduje iż wynik może być fałszywie dodatni lub ujemny. Tabela poniżej przedstawia zakres i terminy wykonywania przez pielęgniarkę testów przesiewowych. Klasa (wiek ucznia) Testy przesiewowe Klasa 1 (7 lat)* Test do wykrywania zaburzeń: - zeza (Cover test, test Hirschberga, - ostrości wzroku, - słuchu (badanie orientacyjne szeptem), Klasa III (10 lat) Test do wykrywania zaburzeń: - ostrości wzroku, - widzenia barw, Klasa V (12 lat) Test do wykrywania zaburzeń: - ostrości wzroku. Klasa I gimnazjum (13 lat) Test do wykrywania zaburzeń: - ostrości wzroku, - słuchu (badanie orientacyjne szeptem), klasa I szkoły Test do wykrywania zaburzeń: ponadgimnazjalnej (16 lat) - ostrości wzroku, Klasa ostatnia szkoły Test do wykrywania zaburzeń: ponadgimnazjalnej (do - ostrości wzroku, ukończenia 19 roku życia) Ocena ostrości wzroku przy pomocy tablic Snellena bez zastosowania autorefraktometru wyklucza możliwość wykrycia średnich wad w zakresie nadwzroczności, które wymagają zaopatrzenia w korekcję do bliży. Wydruk z autroerfraktometru nie daje jednoznacznej odpowiedzi z jaką wadą wzroku mamy do czynienia, czy rzeczywiście występuje i musi być korygowana. Dzieje się tak gdyż przy fizjologicznej dużej zdolności akomodacji u dzieci a wąskiej, nieporażonej źrenicy badanie niesie za sobą wiele błędów np. nieprawidłowe rozpoznanie krótkowzroczności, która nie istnieje. Prawidłowe zdiagnozowanie wady wzroku jest możliwe tylko przy wykonaniu pełnego pierwszorazowego badania przez lekarza okulistę, składającego się z badania ostrości wzroku, zastosowania autorefraktometru, badania dna oka i przedniego odcinka, wykonania cover testu oraz serotestów. Najważniejszą przesłanką do wykonywania badań wzroku i wczesnego wykrycia zmian jest możliwość pełnej rehabilitacji niedowidzenia i widzenia obuocznego-stereopsii do 10 rż. Brak działań naprawczych do 10 roku życia przy obecności niedowidzenia związanego z krótkowzrocznością, nadwzrocznością, astygmatyzmem, różnowzrocznością czy współistniejącym zezem prowadzi do nieodwracalnych zmian w układzie wzrokowym. 2) Z analizy wyników programu „Słyszę” realizowanego pod kierunkiem prof. Henryka Skarżyńskiego, a także badań uczniów z wrocławskich szkół wynika, że znaczny odsetek populacji dzieci i młodzieży ma trudności w mówieniu, czytaniu, pisaniu, przyswajaniu wiedzy, problemy z adaptacją w środowisku szkolnym oraz zaburzenia komunikowania się upośledzające prawidłowy rozwój dziecka. Tym samym skutkuje to obniżeniem aspiracji edukacyjnych, a konsekwencją będzie gorsza pozycja na rynku pracy. Warto wspomnieć, iż badania przesiewowe słuchu u dzieci w wieku szkolnym stanowią integralną część priorytetu z obszaru zdrowia, w okresie polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. W dniu 22 czerwca 2011 roku został podpisany w Warszawie, przez przedstawicieli towarzystw naukowych zrzeszających audiologów, okulistów, foniatrów i terapeutów mowy, Europejski Konsensus Naukowy dotyczący badań przesiewowych słuchu, wzroku i mowy. Prace prowadzone podczas polskiej prezydencji zmierzają do podpisania konkluzji Rady Europy zalecającej wykonywanie takich badań u wszystkich dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. 9) 3 Systematycznie prowadzone badania diagnostyczne wzroku i słuchu połączone z edukacją zdrowotną dzieci i ich rodziców przyczyniają się do wczesnego ich wykrywania i leczenia oraz dbania i ochronę tych narządów. Skuteczność działań w zapobieganiu występowania wad wzroku i słuchu uwarunkowana jest koniecznością ścisłej współpracy wszystkich podmiotów odpowiedzialnych za zdrowie dzieci i młodzieży. Z tego też względu zasadne jest podejmowanie prób systemowego rozwiązywania problemu poprzez stałą współpracę między rodzicami dzieci i młodzieży a pracownikami edukacji i ochrony zdrowia. 4. Cele programu a. Cel główny zapobieganie zdrowotnym i społecznym skutkom późno wykrytych wad i schorzeń narządu wzroku i słuchu u dzieci i młodzieży szkolnej Wrocławia poprzez wczesne ich diagnozowanie oraz działania informacyjno – edukacyjne skierowane do uczniów i ich rodziców. b. Cele szczegółowe wczesne wykrywanie wad i schorzeń narządu wzroku i słuchu populacji uczniów szkół podstawowych (klasa I, III, V) i gimnazjalnych (kl. II) oraz ich leczenie w okresie w którym efekty kliniczne są najlepsze, w ramach świadczeń z NFZ; zwiększenie świadomości szczególnie wśród rodziców na temat występowania wad wzroku i słuchu u dzieci oraz ich skutków zdrowotnych i społecznych; pokonywanie przez dzieci i młodzież niepowodzeń szkolnych, których przyczyną są zaburzenia w komunikowaniu się wywołane schorzeniami i wadami wzroku i słuchu; monitorowanie stanu zdrowia narządu wzroku i słuchu dzieci i młodzieży szkolnej poprzez wykonywanie co 2 lata populacyjnych badań okulistycznych i laryngologicznych. c. Oczekiwane efekty wzrost świadomości zdrowotnej uczniów i rodziców dotyczącej ochrony narządu wzroku i słuchu oraz systematycznej kontroli ich funkcjonowania; wczesne wykrywanie u dzieci i młodzieży wad i schorzeń narządu wzroku i słuchu oraz ich korygowanie i leczenie w ramach świadczeń NFZ; utrzymanie zgłaszalności populacji danego rocznika; zwiększenie dostępu do specjalistycznych świadczeń zdrowotnych (okulistycznych i laryngologicznych) dzieciom i młodzieży z problemami zdrowotnymi w tym zakresie; poprawa jakości życia uczniów którym skorygowano wady i schorzenia narządu wzroku i słuchu; zapobieganie następstwom późno wykrytych wad i schorzeń narządu wzroku i słuchu u dzieci i młodzieży; zmniejszenie kosztów leczenia wad i schorzeń narządu wzroku i słuchu zarówno z budżetu państwa jak też domowego rodziców dzieci; umożliwienie dzieciom i młodzieży z rozpoznanymi wcześniej i leczonymi wadami wzroku i słuchu wyboru zawodu zgodnie z ich możliwościami i zainteresowaniami. na badania na poziomie nie mniejszym niż 80% d. Mierniki efektywności odpowiadające celom programu liczba dzieci i młodzieży przebadanych rocznie, nie mniej niż 13 000 co stanowi ok. 80 % populacji zakwalifikowanej do badań diagnostycznych na podstawie zgody rodziców na wykonanie badania; liczba i odsetek dzieci ze stwierdzonymi wadami i schorzeniami narządu wzroku i słuchu; jednostkowy koszt wykrycia zmian chorobowych narządu wzroku i słuchu. 4 5. Adresaci programu (populacja programu) a. Oszacowanie populacji, której włączenie do programu jest możliwe W każdym roku realizacji programu uczniowie klas I,III i V szkoły podstawowej i II klasy szkoły gimnazjalnej stanowią ok. 16 688 uczniów z czego udział w badaniach weźmie nie mniej niż 13 000 uczniów. b. Tryb zapraszania do programu Zaproszenie do Programu nastąpi poprzez działania edukacyjno-informacyjne prowadzone równolegle przez Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego Wrocławia we współpracy z Wydziałem Edukacji, kierownictwem placówek oświatowych oraz wybranym w drodze konkursu realizatorem programu. Z budżetu Miasta m.in. zostaną wydrukowane materiały informacyjno-edukacyjne: plakat, ulotki, list do rodziców, które będą następnie przekazane do szkół podstawowych i gimnazjalnych. Ponadto informacje o Programie zostaną zamieszczone na stronach internetowych www.wroclaw.pl oraz przedstawione w lokalnych mediach. 6. Organizacja programu a. Części składowe, etapy i działania organizacyjne wybór placówki medycznej, realizującej i koordynującej program; zorganizowanie w placówce medycznej tzw. „Ośrodka Wczesnej Diagnostyki Wad i Schorzeń Narządu Wzroku i Słuchu”; zorganizowanie spotkania realizatora programu z dyrektorami i nauczycielami szkół podstawowych i gimnazjalnych w celu omówienia organizacji badań oraz przedstawienia zdrowotnych i społecznych skutków późno wykrytych wad wzroku i słuchu; przygotowanie harmonogramów badań uczniów z poszczególnych szkół; opracowanie strony internetowej z informacją o programie; opracowanie materiałów informacyjno-edukacyjnych: logo programu, plakat, ulotka, list do rodziców, karta badania lekarskiego; przygotowanie i prowadzenie elektronicznej bazy danych oraz dokumentacji medycznej programu; marketing programu – zorganizowanie konferencji szkoleniowych, prasowych z udziałem lekarza okulisty i laryngologa, w ramach programu Wrocławskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie; nagranie i emisja w telewizji regionalnej materiału informacyjno-edukacyjnego prezentującego program. b. Planowane interwencje Opis wykonywanych badań Organizacja badań diagnostycznych oparta na zasadzie; jedności podmiotu, miejsca i czasu badania. Oznacza to, że w ciągu jednej wizyty dziecka w Ośrodku zostaną wykonane badania wzroku i słuchu. Szczegółowa metodologia badań dla potrzeb wczesnej diagnostyki oparta jest na : zorganizowaniu, specjalistycznych badaniach narządu wzroku i słuchu całej populacji dzieci klas I, III, V szkół podstawowych i młodzieży II klas szkół gimnazjalnych; wykonaniu indywidualnych konsultacji lekarzy specjalistów dla potrzeb korekcji i leczenia, tych dzieci u których stwierdzono wady lub/i schorzenia wymagające ustalenia dalszego postępowania odbywające się wyłącznie w obecności rodziców; kontynuowaniu leczenia okulistycznego i laryngologicznego finansowanego z NFZ. 5 Badania okulistyczne W badaniu narządu wzroku stosowane są procedury indywidualnych badań okulistycznych, wykonywanych przez lekarzy okulistów i wyspecjalizowane pielęgniarki z zastosowaniem aparatury medycznej, pozwalającej na postawienie pełnej diagnozy przedniego i tylnego odcinka gałki ocznej, wad wzroku i schorzeń narządu wzroku przy pierwszej wizycie. Badanie okulistyczne zawiera: badanie ostrości wzroku do dali (tablice podświetlane optotypów) i bliży (tablice Snellena); badanie widzenia barwnego (tablice Ishihary); stereotesty (test Langa, TNO); badanie przedniego odcinka (w lampie szczelinowej) i tylniego (wziernikowanie), badanie autorefraktometrem; cover test (naprzemienne zasłanianie). Badania słuchu Do diagnozy zaburzeń słuchu i schorzeń otolaryngologicznych w programie stosowane będą następujące metody: subiektywna oparta na audiometrii tonalnej wykonywanej przez audiometrystów, pozwalająca określić stopień i rodzaj niedosłuchu w trakcie badań masowych; obiektywna oparta na audiometrii impedacyjnej wykonywana przez lekarza otolaryngologa w celu diagnostyki ubytków słuchu i schorzeń otolaryngologicznych; lekarskie badania otolaryngologiczne w celu postawienia ostatecznej diagnozy. c. Kryteria i sposób kwalifikacji uczestników uzyskanie zgody rodziców na wykonanie badań wzroku i słuchu; sporządzenie imiennych wykazów uczniów, którzy po uzyskaniu zgody rodziców będą mieli wykonane badania i przekazanie ich do placówki medycznej realizującej program; zorganizowanie wyjazdu dzieci na badania do placówki medycznej pod opieką nauczycieli; d. Zasady udzielania świadczeń w ramach programu badania są zaplanowane i wykonywane zgodnie z wcześniej przyjętym harmonogramem, który opracowany jest we współpracy ze szkołami; w dniu badania dzieci są pod opieką nauczycieli i personelu medycznego placówki; podczas wizyty w placówce każde dziecko jest zbadane z użyciem medycznej aparatury okulistycznej oraz wykonywane są badania audiometryczne; rodzice otrzymują wynik badania dziecka w szkole za pośrednictwem pielęgniarki szkolnej, która w swojej dokumentacji odnotowuje wynik badania; rodzice dziecka, które ma nieprawidłowy wynik badania mogą rejestrować się telefonicznie lub osobiście na konsultacje do lekarza specjalisty; rozmowa edukacyjno-informacyjna z lekarzem okulistą i/lub otolaryngologiem zwana jest w metodologii programu konsultacją; konsultacja polega na omówieniu wyniku badania oraz informacji dotyczącej dalszego leczenia i/lub rehabilitacji specjalistycznej, które wykonywane są w ramach świadczeń NFZ. e. Sposób zakończenia udziału w programie i możliwości kontynuacji Populacyjne badania diagnostyczne wzroku i słuchu finansowane będą z budżetu Miasta Wrocławia natomiast leczenie i korekcja wykrytych wad u dzieci i młodzieży w ramach świadczeń finansowanych z NFZ. 6 f. Bezpieczeństwo planowanych interwencji 1. Wyodrębniona medyczna baza danych będzie prowadzona w formie elektronicznej przez placówkę medyczną wybraną w procedurze konkursowej, a dane osobowe, chronione zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. 2. Badania wykonywane będą w placówce medycznej przez lekarzy specjalistów, audiometrystki oraz pielęgniarki. Wszyscy realizatorzy programu posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe. 3. Uczniowie, którzy otrzymali zgodę od rodziców na wykonanie badań diagnostycznych wzroku i słuchu przyjeżdżają do placówki leczniczej po opieką nauczycieli. 4. W czasie trwania badań okulistycznych i laryngologicznych na terenie placówki będzie zapewniona opieka lekarza pediatry z dostępem do gabinetu zabiegowego. g. Kompetencje/warunki niezbędne do realizacji programu 1. Badania wzroku i słuchu mogą wykonywać wyłącznie lekarze specjaliści: okuliści i otolaryngolodzy z I lub II stopniem specjalizacji we współpracy z audiometrystami i pielęgniarkami. Cały zespół posiada co najmniej 3-letnie doświadczenie w realizowaniu programów przesiewowych i badań profilaktycznych dla dzieci i młodzieży. 2. Badania wzroku będą wykonywane przy użyciu specjalistycznej, okulistycznej aparatury medycznej: lampy szczelinowej, autorefraktometru, rzutnika optotypów dla dzieci, tonometru bezdotykowego oraz innego drobnego sprzętu medycznego. 3. Badania słuchu będą wykonywane przy użyciu specjalistycznej, laryngologicznej aparatury medycznej: kabina audiometryczna dwustanowiskowa (z wentylacją, wyciszona płytami dźwiękochłonnymi, z drzwiami dźwiękoszczelnymi), dwa audiometry, tympanometr, rinomanometr, laryngoskop dla dzieci oraz drobny sprzęt medyczny. 4. Badania uczniów organizowane będą w porozumieniu z Wydziałem Edukacji, Dyrektorami Szkół wybranych do realizacji programu oraz pielęgniarkami środowiska nauczania i wychowania zatrudnionymi w tych placówkach. 5. Przed rozpoczęciem realizacji programu niezbędne będzie uzyskanie pisemnej zgody rodziców na wykonanie badań. 6. O wynikach badań powiadomieni będą rodzice pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania. dzieci, dyrekcja szkoły oraz 7. W przypadku stwierdzenia u dziecka wad, zmian chorobowych i innych nieprawidłowości w ramach programu przeprowadzona zostanie pierwsza konsultacja specjalistyczna okulistyczna i laryngologiczna, która będzie miała charakter rozmowy edukacyjno- informacyjnej z rodzicami dziecka, dotyczącej dalszego postępowania leczniczego. Diagnostyka pogłębiona i dalsze leczenie będą prowadzone w ramach świadczeń zdrowotnych NFZ. 8. Placówka medyczna prowadzić będzie wyodrębnioną elektroniczną bazę danych uczniów objętych programem, która uwzględnia termin, rodzaj i liczbę wykonanych badań medycznych oraz konsultacji lekarzy specjalistów: okulistów i laryngologów. 7. Koszty Koszty jednostkowe Na koszty udziału dziecka w programie składają się: organizacyjna i merytoryczna koordynacja programu; wykonanie badań wzroku i słuchu podczas jednej wizyty dziecka w placówce medycznej; prowadzenie elektronicznej bazy danych programu, w tym wydruk wyników dla rodziców; koszty eksploracji pomieszczeń i administracyjne; 7 zakup materiałów biurowych i drobnego sprzętu do badań (np. wzierniki okulistyczne i laryngologiczne, żarówki do lampy szczelinowej i oftalmoskopu, końcówki do sondy itp.). 6. Monitorowanie i ewaluacja a. Ocena zgłaszalności do programu kryterium sukcesu – wykonanie badań wzroku i słuchu u nie mniej niż 80% populacji klas I, III, V szkół podstawowych oraz klas II szkół gimnazjalnych; prowadzenie elektronicznej bazy odbiorców programu; prowadzenie list obecności na badaniach okulistycznych i laryngologicznych; prowadzenie dokumentacji lekarskiej; przygotowane wyników badań z zaleceniami dla rodziców. b. Ocena jakości świadczeń w programie wyniki ankiety dla rodziców dotyczącej opinii nt. realizacji programu; analiza statystyczna i epidemiologiczna wyników badań; bieżąca komunikacja organizatorów i realizatorów zadań z zastosowaniem nowoczesnych narzędzi komunikowania się; monitorowanie organizacji i realizacji badań; wizytacje programu; kontrola okresowa; sprawozdanie okresowe i końcowe z realizacji zdań programowych. c. Ocena efektywności programu ilość wad wzroku i słuchu wykrytych podczas badań okulistycznych i laryngologicznych; ilość wad wykrytych po raz pierwszy; monitorowanie stanu zdrowia narządu wzroku i słuchu dzieci i młodzieży szkolnej poprzez wykonywanie populacyjnych badań okulistycznych i laryngologicznych co 2 lata – określenie jaki % dzieci objętych jest leczeniem okulistycznym i laryngologicznym. porównanie ceny badań okulistycznych i laryngologicznych w programie z NFZ i na wolnym rynku usług. Literatura 1. Turno-Kręcicka A. Barć A. Kański J. „Choroby oczu u dzieci, 2002 2. Stopyra W. „Orzecznictwo Okulistyczne”, 2008 3. Jodkowska M, Woynarowska B. Testy przesiewowe u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Materiały instruktażowe dla pielęgniarek i higienistek szkolnych. Publikacja wydana w ramach programu polityki zdrowotnej „Wdrażanie standardów w opiece zdrowotnej nad populacją w wieku szkolnym” ze środków Ministerstwa Zdrowia. Instytut Matki i Dziecka, Zakład Medycyny Szkolnej, 2002 4. Prosta M. E./red./ Problemy okulistyki dziecięcej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL , Warszawa 1998 5. Jarzębińska-Vecerova M. Tuleja D. Podstawy refrakcji oka o korekcji wad wzroku, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2005. 6. Gryczyńska D. /red./ Otorynolaryngolia dziecięca, -medica press, Bielsko-Biała 2007 7. Pruszewicz A. /red./ Zarys audiologii klinicznej, Wyd. AM Poznań, 1994 8. Dwumiesięcznik medycznego "Klinika Oczna" NR 7-9/2005 Kałużny Bartłomiej J., Koszewska-Kołodziejczak A. z Kliniki Okulistycznej Akademii Medycznej w Bydgoszczy, Kierownik: prof. dr hab. n. med. Józef Kałużny. 9. Skarżyński H. Kochanek K. Piotrowska A. /red. nauk./ SŁYSZĘ program badań słuchu u dzieci, Informator o słuchu, Partnerski projekt Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu oraz Fundacji Ronalda McDonalda, Warszawa 2011 8
