wybrane pojęcia

Wybrane pojęcia z obszaru niepełnosprawności intelektualnej,
zaburzeń narządu wzroku, słuchu, choroby przewlekłej.
Niepełnosprawność intelektualna to istotne obniŜenie ogólnego poziomu
funkcjonowania intelektualnego oraz trudności w zachowaniu
przystosowawczym, występujące przed 18. rokiem Ŝycia. (Światowa Organizacja
Zdrowia, 1980).
Hiperaktywność to zespół trwałego niepokoju i nieuwagi, który rozpoczyna się
we wczesnym okresie Ŝycia dziecka. Dzieci hiperaktywne są niespokojne, mają
trudności w kontrolowaniu swojego zachowania, zwłaszcza w czasie siedzenia,
stania, jedzenia itp. Istotą hiperaktywności jest deficyt uwagi, na który nakładają
się inne zaburzenia takie jak: nadmierna ruchliwość, brak koordynacji
czynnościowej, chwiejność w spostrzeganiu, utrudniona mowa, zaburzona
lateralizacja itp. Zaburzenie to powoduje trudności w uczeniu się oraz
w zachowaniu. Częściej występuje u chłopców niŜ u dziewcząt.
Dyspraksja (niezdarność) polega na nieprawidłowym „planowaniu” ruchów,
braku koordynacji między nimi. Dzieci z dyspraksją muszą wielokrotnie
powtarzać czynności, aby je opanować. Mają trudności w ubieraniu się,
zwłaszcza w zapinaniu guzików i wiązaniu sznurowadeł. Mają zaburzenia
schematu, tzn. nie wyczuwają dobrze swojego ciała, dlatego teŜ nie wykorzystują
jego moŜliwości: nie skaczą przez kamienie, nie wspinają się na drzewa itp.
Często znajdując się w wymienionych sytuacjach łatwo kaleczą się. Zdarza się,
Ŝe przez brak wyczucia nacisku dłoni niszczą delikatne przedmioty i zabawki.
Kompensacja zmysłu wzroku przez dotyk, słuch, węch. Jest to mechanizm
połączenia dotyku, zmysłu kinestetycznego ze słuchem i węchem.
WyobraŜenia surogatywne powstają u osób niewidomych na skutek braku
danych wzrokowych. Słowa często są nieadekwatne do rzeczywistości.
Zmysł przeszkód ma charakter kompensacyjny. Składa się z:
•
członu zmysłowego - wraŜenia słuchowo - dotykowe
•
członu intelektualnego - polega na zrozumieniu przeszkody
•
członu emocjonalnego w postaci obawy, leku przed niebezpieczeństwem
1
•
z reakcji ruchowej, której celem jest unikniecie zetknięcia się z przeszkodą
przez zmianę kierunku, zwolnienie chodu, zatrzymanie się.
Blindyzmy są to takie nawyki, jak: kołysanie się, trzepotanie rękami, wpychanie
palców w oczodoły, uderzanie głową w otwarte dłonie lub inne przedmioty oraz
kręcenie głową w róŜne strony. Nawyki te stają się źródłem przyjemności i izolują
dziecko od otoczenia, przeszkadzając mu w twórczym poznawaniu świata
znajdującego się poza jego własnym ciałem. Dziecko nie moŜe uŜyć swoich rąk
do obejrzenia nowej zabawki, jeśli nieustannie uciska nimi gałki oczne.
Analizator słuchowy jest to narząd słuchu, na który składają się: organ słuchu
(ucho), odpowiednie ośrodki w mózgu oraz drogi nerwowe łączące je.
Badania audiologiczne to badania słuchu, które polegają na rejestrowaniu
i wykreślaniu tzw. krzywych progowych słyszalności dla kaŜdego ucha.
Potoczny język migowy jest to odrębny system lingwistyczny (językowy),
posiadający specyficzne formy gramatyczne nie odpowiadające strukturze języka
werbalnego. Język ten przyswaja sobie dziecko wychowywane przez
niesłyszących rodziców.
Daktylografia to sposób porozumiewania się za pomocą znaków liter
przekazywanych palcami rąk.
Choroba przewlekła to „proces patologiczny trwający ponad 4 tygodnie,
cechujący się brakiem nasilonych objawów chorobowych. RozróŜniamy choroby
o pierwotnie przewlekłym przebiegu oraz wtórnie przewlekłe będące zejściem
chorób o przebiegu ostrym. W przebiegu chorób przewlekłych mogą wystąpić
zaostrzenia objawów chorobowych, zmniejszenie się ich nasilenia lub czasowe
ustąpienie” (Polski Słownik Medyczny, 1981).
2