Piotr Stasiuk
advertisement
Publiczne Gimnazjum im. H. Mniszek w Sabniach ul. Słoneczna 1 08-331 Sabnie Etap ponadszkolny Konkurs Wiedzy Obywatelskiej i Ekonomicznej Rok szkolny 2010/2011 Zmiany demograficzne w gminie Sabnie w latach 1990-2010 Autor: Piotr Stasiuk, III b Nauczyciel prowadzący: p. Anna Chmiel SPIS TREŚCI 1 WSTĘP 1 1.DEMOGRAFIA – PODSTAWOWE POJĘCIA I ZNACZENIE 4 1.1.Definicja demografii 2.MIGRACJE – PODSTAWOWE POJĘCIA 4 9 2.1.Definicja migracji 9 2.2.Rodzaje migracji 9 a) Migracje zewnętrzne – emigracja/imigracja 9 b) Migracje wewnętrzne 10 c) Migracje zarobkowe – przyczyny i skutki 10 2.3.Przyczyny i skutki migracji 3. BADANIE PROBLEMU DEMOGRAFII – ANALIZA śRÓDEŁ 11 13 3.1 Ogólna charakterystyka gminy Sabnie 13 3.2.Analiza stanu, struktury i dynamiki ludności 16 3.2.1.Stan i zmiany w liczbie ludności 18 3.2.2.Struktura ludności: wiek i płeć 22 3.2.3. Ruch naturalny ludności i migracja (dynamika) 27 3.3.Wnioski z analizy materiału statystycznego 31 3.4.Opinia eksperta 33 4. PROPOZYCJA ROZWIĄZANIA PROBLEMU 36 BIBLIOGRAFIA 38 2 WSTĘP Od dłuŜszego czasu stykam się z róŜnego typu informacjami przekazywanymi w mediach i publikacjach, które wskazują na istotny problem z jakim borykają się miejscowości gmin wiejskich. Mianowicie chodzi tu o problem wyludniania się wsi, będący istotnym czynnikiem niekorzystnych zmian demograficznych, mających wpływ na społeczne i ekonomiczne oraz polityczne (np. frekwencja wyborcza) funkcjonowanie społeczności wiejskich. Jako mieszkaniec wsi Sabnie zainteresowałem się tym zjawiskiem i chcąc dowiedzieć się, jak faktycznie przedstawia się sytuacja demograficzna gminy Sabnie, postanowiłem przeprowadzić stosowne rozeznanie problemu. Na wstępie postawiłem sobie pytania odnoszące się do terenu gminy Sabnie: 1/ czy wieś się wyludnia? 2/ czy wieś wymiera? 3/ czy wieś się starzeje? 4/ jaki wpływ na demografię ma migracja? Jestem uczniem trzeciej klasy gimnazjum w Sabniach. Po ukończeniu tej szkoły, za parę miesięcy podejmę dalszą naukę w liceum ogólnokształcącym w mieście Sokołowie Podlaskim, a w dalszej kolejności studia, prawdopodobnie w Warszawie. W tych okolicznościach równieŜ wyjadę i zmienię zapewne miejsce zamieszkania. W tej perspektywie stanę się bezpośrednim uczestnikiem procesu migracyjnego. Migracje bezpośrednio i szybko oddziaływują na zmiany struktury i rozmieszczenia ludności (szybciej niŜ ruch naturalny: urodzenia i zgony) i stanowi istotny czynnik ilościowego i jakościowego rozwoju ludności. 3 Migracje występowały w całej historii ludzkości. Nie ma chyba w Europie narodu, którego przedstawiciele tyle razy pozostawialiby za sobą dawne siedziby i zakładali nowe, uchodzili z kraju lub do niego wracali, poznawali nowych sąsiadów, inny pejzaŜ i uczyli się Ŝyć w nowym środowisku. Migracje międzynarodowe odgrywały wielką rolę w kształtowaniu społeczności wielu krajów. Przynosiły poprawę bytu najbiedniejszych, dynamizowały procesy cywilizacyjne, upowszechniały wymianę wartości kulturowych, ale zarazem były wyrazem słabości państwa, z którego emigrowano. Emigracja do innych krajów oznaczała przyznanie się do słabego rozwoju cywilizacyjnego, poszukiwanie moŜliwości awansu ekonomicznego, społecznego czy teŜ uzyskiwania większych swobód i wolności politycznych, narodowych lub wyznaniowych. Kiedy Polska nie miała swojej państwowości, emigracje były takŜe podyktowane poszukiwaniem miejsca na terenie innego kraju w celu lepszego przygotowania się do walki o odzyskanie niepodległości. Emigracje polityczne były ucieczką przed przemocą, wyrazem poszukiwania warunków do Ŝycia na innych płaszczyznach politycznych, pogonią za wolnością, którą miano przynieść do rodzimego kraju nierzadko z bronią w ręku, w warunkach powstania, wojny czy rewolucji. Natomiast emigracje dobrowolne były jednak wymuszone nędza, poszukiwaniem pracy, lepszych warunków Ŝycia. Były to więc emigracje ekonomiczne. Współczesne migracje rozpoczęły się od masowego wychodźstwa ludności wiejskiej do miasta. Zjawisko to zostało zainicjowane w zachodniej części Europy pod wpływem wielkich przemian społeczno-ekonomicznych (industrializacja i urbanizacja) i ludnościowym (demograficzne przejście), skąd przeniosło się do pozostałej części Europy. Ocenia się, Ŝe około 1800 r., gdy rozpoczynał się exodus ze wsi do miast, zaledwie 3% światowej populacji mieszkało w miastach. Pomimo wyŜszego przyrostu naturalnego ludności wiejskiej, po 150 latach ten odsetek podniósł się do 29%, co 4 świadczy o tym, Ŝe zmiana ta wynikała głównie z migracji. Innym rodzajem masowych współczesnych migracji, są międzynarodowe przepływy ludności o charakterze osiedleńczym. W XX wieku ogromnie nasiliły się migracje odbywające się pod wpływem zaburzeń politycznych, szczególnie migracje uchodźców w tym związane z wysiedleniami na tle narodowościowym, etnicznym i plemiennym. Wielka skala charakteryzuje równieŜ współczesne międzynarodowe migracje pracownicze. W migracjach wewnętrznych, począwszy od okresu uprzemysłowienia, najczęstszym kierunkiem przesunięć strumieni ludzi był kierunek ze wsi do miasta. Główną przyczyna decyzji o migracji wewnętrznej było poszukiwanie zatrudnienia w rozwijającym się przemyśle. Zjawisko zaobserwowano takŜe w Polsce. Miało ono miejsce zarówno w okresie deficytu pracy i ziemi na wsiach w okresie zaborów i po 1918 roku, gdy na nowo tworzono zręby polskiej gospodarki. RównieŜ po roku 1945, w latach powojennej odbudowy i rozbudowy miast i przemysłu po zniszczeniach wojennych, potęŜna fala migracji wewnętrznej w Polsce objęła ludność rolniczą napływającą do miast. Kierunek migracji wewnętrznej – z peryferyjnych terenów wiejskich i z małych miast do centrów gospodarczych i edukacyjnych utrzymuje się nadal. Wielkie miasta stwarzają większe moŜliwości nie tylko znalezienia pracy, ale teŜ uzyskania wyŜszych płac. Dlatego migrację wewnętrzną w dalszym ciągu obserwujemy jako przepływ ludności z obszarów wiejskich do miast. 5 1.DEMOGRAFIA – PODSTAWOWE POJĘCIA I ZNACZENIE 1.1.Definicja demografii Demografia: ( gr. demos „lud”, grapho „piszę” – oznacza opis ludności) nauka zajmująca się statystycznym (ilościowym) badaniem rozmiarów, struktury, zróŜnicowania ze względu na płeć, wiek czy wykształcenie i trendami rozwojowymi zbiorowości ludzkich oraz ruchami ludności (migracje, urodzenia, zgony). Przedmiotem demografii jest populacja, tj. ludność zamieszkującą określoną jednostkę terytorialną; przez populację rozumie się na ogół sumę wszystkich mieszkańców danego terytorium. Populacja: ogólna liczba jednostek zamieszkujących określone terytorium lub osób uznawanych za członków danej grupy czy zborowości społecznej; populacja s t a t y s t y c z n a - całościowy zbiór zjawisk, obiektów lub osób, które zostały poddane badaniu statystycznemu przez wydzielenie spośród nich próby. Do głównych elementów definicji demografii, w zakresie uwzględnianych zjawisk ludnościowych, naleŜy: - stan i zmiany w liczbie ludności (świata, państwa, regionu lub jakiejkolwiek jednostki administracyjnego czy geograficznego podziału terytorium ); - struktura ludnościowa według: płci, wieku oraz niektórych cech społecznych (np. stanu cywilnego); - ruch naturalny: urodzenia, zgony, małŜeństwa, rozwody; - ruch wędrówkowy: migracja (wewnętrzna i zewnętrzna: emigracja, imigracja). Niekiedy zjawiska te grupuje się lub rozpatruje łącznie, jako tzw. reprodukcję ludności, którą stanowi proces odtwarzania w czasie (czyli zmian) stanu liczebnego i struktury demograficznej (przede wszystkim według wieku i płci) populacji oraz podstawowych części. Szczególną cechą zjawisk ludnościowych w ujęciu demograficznym jest ich swoisty biologiczno-społeczny charakter i uwarunkowania. 6 Z punktu widzenia reprodukcji ludności zdarzenia – urodzenia i zgony – są zdarzeniami biologicznymi. A mechanizm biologiczny jest istotą dwóch zasadniczych cech strukturalnych populacji – płci i wieku. Płeć i wiek charakteryzują skład demograficzny populacji, wywierają teŜ istotny wpływ na przebieg prawie wszystkich zjawisk ludnościowych. Ostatecznie wynikają one jednak z zachowań ludzi. Te zachowania z kolei (np. rozwody, regulacja urodzeń, prokreacja, zachowania związane ze zdrowotnością, wędrówki), nazywane zachowaniami demograficznymi, podlegają splotowi uwarunkowań społecznych. Ten dwoisty, biologiczno-społeczny charakter zjawisk ludnościowych sprawia, Ŝe badania demograficzne są często uprawiane na pograniczu róŜnych dyscyplin nauki. Demografia zmierza do ustalenia prawidłowości zjawisk ludnościowych w określonych warunkach historycznych: posługuje się w tym celu metodą, której waŜnymi elementami są: - syntetyczne charakterystyki liczbowe, właściwe badaniom zjawisk masowych (wywodzących się ze statystyki); - modele ilościowe; - źródła danych, charakterystyczne dla demografii (spisy ludności, badania reprezentacyjne, ewidencja ruchu naturalnego i wędrówkowego, powszechny rejestr ludności oraz inne źródła). Właściwość tej metody, polegająca na dąŜeniu do wykrycia prawidłowości zjawisk ludnościowych o charakterze masowym i abstrahowaniu od towarzyszącej tym zjawiskom przypadkowości, stwarza pewne ograniczenia co do wielkości badanych populacji, gdyŜ nie zajmuje się badaniem małych populacji ani zdarzeniami rzadko występującymi. 7 LUDNOŚĆ, czyli populacja, oznacza w demografii ogół mieszkańców określonego terytorium. Jest to podstawowa kategoria demografii. Przedmiotem badań demografii są trzy cechy ludności: 1/ stan ludności; 2/ struktura ludności; 3/ dynamika ludności. AD.1. STAN LUDNOŚCI – to liczba osób zamieszkujących dane terytorium w określonym momencie. Wiedza o stanie ludności naleŜy do najwaŜniejszych informacji, potrzebnych do sprawowania władzy i regulacji stosunków społecznych. Ad.2. STRUKTURA LUDNOŚCI – to odzwierciedlenie podziału całej ludności na grupy ze względu na: - określone kryteria ilościowe, np. wiek; - określone kryterium jakościowe, np. płeć. Szczególne znaczenie ma struktura ludności według wieku i płci, poniewaŜ wywiera duŜy wpływ na wszystkie zjawiska demograficzne oraz warunkuje wiele innych zjawisk społecznych. PŁEĆ: w demografii wiąŜe się ze zbiorem cech biologicznych organizmu człowieka warunkujących jego zdolność do prokreacji (rozrodu). WIEK: w demografii oznacza czas, jaki upłynął od momentu porodu osobnika do momentu obserwacji; określa się go zwykle w ukończonych latach Ŝycia. W przeciwieństwie do płci, wiek osobnika zmienia się nieustannie. 8 Strukturę według wieku ludności, kształtującą się pod wpływem dwóch głównych czynników: urodzeń i zgonów, charakteryzuje na ogół zmniejszanie się liczby osób w kaŜdej następnej, coraz starszej grupie. Urodzenia i zgony wpływają decydująco równieŜ na strukturę ludności według płci. ZauwaŜalna jest prawidłowość, Ŝe wśród osób nowo narodzonych zawsze przewaŜają chłopcy (na 100 dziewcząt przypada około 106 chłopców, natomiast wśród osób zmarłych kobiet zwykle jest mniej). AD.3. DYNAMIKA LUDNOŚCI – to zmienność w czasie liczby ludności, wyraŜana zwykle za pomocą miar względnych odnoszonych do jednakowych, na ogół corocznych, przedziałów czasu: czynnika przyrostu rzeczywistego (lub tempa wzrostu) i współczynnika przyrostu naturalnego. RóŜnica między tymi miarami zaleŜy od wielkości migracji netto. PRZYROST NATURALNY – to róŜnica pomiędzy liczbą narodzin a liczbą zgonów, które nastąpiły na określonym terytorium w analizowanym okresie; wyraŜony za pomocą liczb moŜe przybrać trojaką postać: A) dodatni przyrost naturalny – gdy liczba urodzeń przewyŜsza liczbę zgonów; B) zerowy przyrost naturalny – gdy liczba urodzeń i zgonów jest jednakowa; C) ujemny przyrost naturalny – gdy liczba zgonów jest większa od liczby urodzeń. PRZYROST RZECZYWISTY – jest większy lub mniejszy od przyrostu naturalnego o saldo wędrówek, czyli migracji (emigracji i imigracji). Saldo zmian ludnościowych, czyli rzeczywisty przyrost ludności będący sumą przyrostu naturalnego i przyrostu wędrówkowego, stanowi kategorię będącą kombinacją strumieni: urodzeń i zgonów oraz przybycia i wyjazdu. 9 Dynamika ludności kształtuje się więc pod wpływem trzech czynników: 1/ rozrodczości (urodzenia); 2/ umieralności (zgonów); 3/ ruchu wędrówkowego (migracji). URODZENIE: stanowi fundamentalne zdarzenie demograficzne; powoduje wzrost populacji co najmniej o jedną osobę. ZGON: czyli śmierć człowieka stanowi fundamentalne (obok urodzenia) zdarzenie demograficzne; powoduje on zmniejszenie stanu populacji o jedna osobę z przyczyn o charakterze biologicznym, wewnątrzpopulacyjnym. O ile rozumienie pojęć rozrodczości (urodzenia) i umieralności (zgonów) nie nastręcza większych kłopotów, o tyle trzeci z wyŜej wymienionych czynników, określonych jako ruch wędrówkowy (migracja), wymaga oddzielnego omówienia z uwagi na złoŜoność jego definicji i rozumienia. 10 2.MIGRACJE – PODSTAWOWE POJĘCIA 2.1.Definicja migracji Migracje: (łac. migratio „przesiedlenie”) ruch ludności, przemieszczanie się jednostek i grup ludzkich z jednego terytorium na inne, któremu towarzyszy czasowa lub stała zamiana miejsca ich pobytu. Ze względu na czynnik sprawczy wyróŜnia się migracje indywidualne i grupowe, międzynarodowe i wewnętrzne, ekonomiczne, społeczne, polityczne i religijne, dobrowolne i przymusowe. Ze względu na formę wyróŜnia się: emigrację, imigrację, reemigrację i repatriację. Migracja definiowana jest ogólnie jako względnie stała zmiana miejsca zamieszkania dokonująca się w przestrzeni geograficznej. Zmiana ta moŜe obejmować wyjazd poza kraj lub przemieszczanie się w jego obrębie. Pierwsze nazywane są migracją zewnętrzną (emigracja, imigracją), drugie migracją wewnętrzną. 2.2.Rodzaje migracji a) Migracje zewnętrzne – emigracja/imigracja Migracje zewnętrzne to przemieszczanie się ludzi pomiędzy poszczególnymi krajami, łączące się z przekroczeniem granicy państwowej. EMIGRACJA – to wyjazd z kraju pochodzenia do innego kraju, zwanego krajem przyjmującym, goszczącym, lub krajem pobytu. Odpływ ludności z danego terytorium na inne. Emigrantem jest osoba opuszczająca kraj pochodzenia, zwanym tez krajem rodzinnym. IMIGRACJA – to przyjazd z innego kraju i przebywanie przez pewien okres w kraju aktualnego pobytu. Napływ ludności na dane terytorium. 11 Imigrantem jest obcokrajowiec, cudzoziemiec w kraju przyjmującym. Osoby przemieszczające się między poszczególnymi krajami są jednocześnie emigrantami (w kraju pochodzenia) i imigrantami (w kraju przyjmującym). REEMIGRACJA – to powrót do dawnego miejsca zamieszkania, czyli migracja powrotna. REPATRIACJA – to powrót obywateli jakiegoś kraju do ojczyzny, np. jeńców wojennych, uchodźców, przesiedleńców. b) Migracje wewnętrzne Migracje wewnętrzne to przemieszczanie się ludzi wewnątrzregionalne lub międzyregionalne - w obrębie danego państwa. c) Migracje zarobkowe – przyczyny i skutki Trudna sytuacja bytowa, a jednocześnie moŜliwości zatrudnienia na lepszych warunkach niŜ w kraju decydowały jednak o stosunkowo licznych wyjazdach osób o wysokich kwalifikacjach zawodowych, z niewielkimi nadziejami na ich powrót do Polski. Przemiany po 1990r. spowodowały, Ŝe w Polsce zaistniała normalna międzynarodowa cyrkulacja siły roboczej, znajdująca wyraz w emigracji zarobkowej. Do charakterystycznych przyczyn zjawiska emigracji zarobkowej zalicza się: 1. ogólna sytuację na rynku pracy (bezrobocie, brak pracy zaspokajającej potrzeby finansowe – niskie zarobki); 2. cechy związane z mobilnością (względnie młody wiek i wykształcenie powyŜej podstawowego). 12 2.3.Przyczyny i skutki migracji Niezwykle złoŜone są przyczyny wyjazdów zarobkowych. Z perspektywy ogólnej interpretuje się je jako efekt róŜnic w sferze ekonomicznej (w wysokości płac, moŜliwościach zatrudnienia, realnej wartości poszczególnych walut) i w standardach Ŝycia w poszczególnych krajach. Zatem ogólnie trudna sytuacja bytowa, dąŜenie do znacznej poprawy standardu Ŝycia wypychają migrantów z kraju niezaleŜnie od tego, czy kraj pochodzenia ułatwia czy nie ułatwia wyjazdów. Z drugiej strony istnieje przekonanie, Ŝe za granicą, w kraju dobrobytu, migranci znajda nie tylko pracę, ale teŜ lepszy standard Ŝycia i pracy oraz Ŝe pobyt tam gwarantuje większe niŜ w kraju szanse na przyszłość dla siebie i rodziny. Okres pracy zarobkowej za granicą powoduje określone konsekwencje dla kraju pochodzenia emigrantów. Po pierwsze zmienia sytuacje na rynku pracy. Wyjazdy w poszukiwaniu pracy lub lepszej pracy są skutkiem sytuacji występującej na rynku pracy (bezrobocie) oraz niezadowolenia z wysokości płac (biedni pracujący), które nie gwarantują satysfakcjonującego standardu Ŝycia. Migracja zarobkowa powoduje: - zmniejszenie stopy bezrobocia na skutek przepływu do innego kraju nadwyŜki siły roboczej; - napływ kapitału konsumpcyjnego – gdy na rynek napływa więcej pieniędzy obserwowany jako wzrost konsumpcji, który z kolei zwiększa produkcję i usługi, a pośrednio stymuluje powstawanie nowych miejsc pracy; - napływ kapitału inwestycyjnego – w wyniku przekazywania zarobków do kraju pochodzenia rozwijają się budownictwo, inwestycje produkcyjne i zwiększa się oferta pracy. NaleŜy zwrócić uwagę na korzyści osobiste – wzbogacenie osobowości dzięki czerpaniu doświadczenia z nowego środowiska, własny rozwój, wzrost kompetencji zawodowych, umiejętności językowych, wiarę we własne siły, itp. 13 Wyjazdy z kraju, szczególnie wówczas, gdy obejmuje duŜe grupy obywateli, powodują szereg zmian o róŜnym charakterze. Obserwowane są one w strukturze demograficznej, potencjale intelektualnym i wychowawczym oraz w sferze ekonomicznej społeczeństw o wysokim poziomie migracji. W sferze demograficznej zauwaŜalne są: - osłabienie potencjału demograficznego kraju; przy czym skala osłabienia oceniana jest według poziomu wskaźnika migracji w porównaniu ze wskaźnikiem przyrostu naturalnego. - zniekształcenie struktury wieku, głównie w obszarach wiejskich, gdzie obserwowane jest „przyśpieszone” starzenie populacji, tak w wyniku migracji zagranicznej młodych roczników, jak tez współwystępującej migracji wewnętrznej (poszukiwanie pracy w miastach i zmiana miejsca zamieszkania). Straty i korzyści wynikające z analizy konsekwencji migracji dla kraju pochodzenia są trudne do zbilansowania i porównania. 14 3. BADANIE PROBLEMU DEMOGRAFII – ANALIZA śRÓDEŁ 3.1 Ogólna charakterystyka gminy Sabnie. Powiat sokołowski połoŜony jest we wschodniej części województwa mazowieckiego. Rys. 1. - PołoŜenie powiatu sokołowskiego na mapie Polsce 15 W powiecie sokołowskim usytuowana centralnie znajduje się gmina Sabnie, z którą sąsiadują gminy: Sokołów Podlaski, Kosów Lacki, Sterdyń, Jabłonna Lacka oraz Repki. Rys.2. PołoŜenie gminy Sabnie w powiecie sokołowskim W granicach terytorialnych gminy Sabnie znajduje się 24 wsie. Większość miejscowości gminy posiada dogodne połączenia komunikacyjne z Sokołowem Podlaskim dwiema drogami: Sokołów Podlaski – Sterdyń (droga krajowa nr 63) i Sokołów Podlaski – Jabłonna Lacka (droga powiatowa). Odległość z miejscowości gminnej Sabnie do Sokołowa Podlaskiego wynosi 12 km, do Jabłonny Lackiej - 10 km, do ŁomŜy – 90 km, do Siedlec – 40 km. 16 Rys. 3. Wsie wchodzące w skład gminy Sabni Teren gminy Sabnie naleŜy do Wysoczyzny Siedleckiej, rozciąganej się pomiędzy doliną środkowego Bugu, a pradoliną Wieprza-Krzny. Pod względem krajobrazowym, obszar Wysoczyzny Siedleckiej, dzięki licznym wzniesieniom morenowym, jest bardzo urozmaicony pod względem ukształtowania powierzchni. Ta gwałtowna róŜnica poziomów na terenie gminy Sabnie, szczególnie uwidacznia się w pobliŜu takich miejscowości jak: Kupientyn, Nieciecz, Niewiadoma lub Grodzisk. Średnia bezwzględnej wysokości Wysoczyzny waha się w granicach 50100 m n.p.m., natomiast na terenie gminy Sabnie wynosi od 120 m do ok. 170 m n.p.m. Przez teren gminy przepływa rzeczka Cetynia, największa rzeka powiatu po Bugu, kierująca się z południa na północ. Tworzy ona niezwykle malowniczą dolinę, w której w przeszłości skupiało się najstarsze osadnictwo na tym terenie. Cetynia posiada kilka niezwykłych dopływów, z których dwa posiadają większe znaczenie, mianowicie lewostronny z okolic Chmielnika i Hołowienek oraz prawostronny z okolic Tchórznicy Włościańskiej. Gmina Sabnie jest gminą typowo rolniczą, nie ma tu przemysły, ale istnieje drobna przedsiębiorczość. 17 3.2.Analiza stanu, struktury i dynamiki ludności Przygotowując się do badania problemu demograficznego gminy Sabnie uzyskałem w Urzędzie Gminy w Sabnie materiał źródłowy, zawierający niezbędne dane statystyczne w postaci: - statystyki ludności poszczególnych miejscowości w latach 1990-2010; - statystyki mieszkańców wg wieku i płci w latach 1990-2010; - statystyki urodzeń, zgonów i wymeldowań w latach 2002-2010. WyŜej wymieniony materiał źródłowy poddałem analizie statystycznej, zgodnie ze strukturą demograficzną opisaną w części teoretycznej mojej pracy. W tym miejscu wyjaśniam, Ŝe statystyki urodzeń, zgonów i wymeldowań zawierają tylko lata 2002-2010, gdyŜ dane z lat wcześniejszych są juŜ nie dostępne z uwagi na proces archiwizacyjny. Na wstępie, w celu zobrazowania zjawiska demograficznego gminy Sabnie w kontekście całości powiatu sokołowskiego, przedstawiam mapkę pt. Nasi mieszkańcy w statystykach zamieszczonej w tygodniku lokalnej gazety WIEŚCI SOKOŁOWSKIE nr 6/2011 z dnia 10 lutego 2011r. 18 Informacje zebrała Katarzyna Nieroda 19 3.2.1.Stan i zmiany w liczbie ludności Statystyka ludności w latach: Wieś 1990 1995 2000 2005 2010 Chmielnik 62 56 53 35 46 Grodzisk 323 328 312 279 276 Hilarów 89 90 96 92 83 Hołowienki 313 343 337 321 310 Jadwisin 19 17 19 18 12 Klepki 41 45 34 27 18 Kolonia Hołowienki 167 141 133 121 128 Kolonia Kurowice 99 105 102 82 79 Kostki-Pieńki 79 75 65 50 46 Kupientyn 475 495 485 450 453 Kupientyn-Kolonia 87 92 92 89 87 Kurowice 388 408 412 404 387 Nieciecz Włościańska 335 348 357 358 346 Nieciecz-Dwór 162 163 155 142 144 Niewiadoma 104 107 112 94 99 Pieńki Suchodolskie 15 13 12 11 9 Sabnie 351 397 375 387 390 Stasin 166 170 177 168 150 Suchodół Szlachecki 67 86 104 118 119 Suchodół Włościański 215 218 214 188 174 Tchórznica Szlachecka 85 91 92 86 81 Tchórznica Włościańska 299 310 281 267 237 Wymysły 71 72 62 56 50 Zembrów 395 398 393 363 338 Ogółem gmina Sabnie 4 407 4 568 4 474 4 216 4 062 Tabela 1. Statystyka ludności gminy Sabnie 20 Wykres 1. Ludność gm. Sabnie w latach 1990-2010 Z porównania zestawień ogólnej liczby mieszkańców gminy Sabnie w poszczególnych latach wynika, Ŝe w 1995r. odnotowano wzrost liczby mieszkańców, jednak następnych dziesięć latach wystąpiła tendencja spadkowa. W badanym okresie dwudziestu lat liczebność gminy Sabnie zmniejszyła się z 4407 do 4062 zameldowanych na pobyt stały, tj. o 345 osób. W odniesieniu do stanów liczbowych poszczególnych wsi w porównaniu roku 2010 do 1990 jedynie w trzech na dwadzieścia cztery miejscowości odnotowano wzrost liczby osób zameldowanych, tj.: Sabnie, Nieciecz Włościańska i Suchodół. Trzeba pamiętać, Ŝe są to miejscowości połoŜone przy głównych szlakach komunikacyjnych, dzięki czemu znajduje się tam drobna przedsiębiorczość, a takŜe budynki uŜyteczności publicznej(szkoły w Niecieczy i Sabniach, przedszkole w Sabniach). 21 Wykres 2. Statystyka ludności w latach 1990-2010 Wykres 3. Statystyka ludności w zestawieniu 1990r. a 2010r. 22 Wykres 4. Procentowe zestawienie liczby mieszkańców poszczególnych wsi w stosunku do całej gminy Sabnie w 2010r. PowyŜsza tabela (graficzne – wykresy) zawiera dane liczbowe ludności zameldowanych w danym roku na pobyt stały w poszczególnych miejscowościach oraz ogółem gminy Sabnie. W celu lepszej czytelności i zobrazowania zjawiska ograniczyłem się do pokazania go w przekroju cyklicznym pięcioletnim. Tabela powstała na podstawie corocznych wykazów pod nazwą: Statystyka ludności ilościowa w odniesieniu do linii geografii (liczba mieszkańców – pobyt stały) cały obszar adresowy Z analizy danych liczbowych osób zameldowanych w 2010 r. w porównaniu do 1990 w poszczególnych miejscowościach wynika, Ŝe największą liczbę osób zameldowanych odnotowano w trzech miejscowościach: 1/ Kupientyn: 453 osoby w 2010 a 475 w 1990, spadek o 22 osoby, 11,15% do ogółu 2/ Sabnie: 390 osób w 2010 a 351 w 1990, wzrost o 39 osób, 9,60% do ogółu 3/ Kurowice: 387 osób w 2010 a 388 w 1990, spadek o 1 osobę, 9.53% do ogółu 23 Najmniejszą liczbę odnotowano w 3 trzech wsiach: 1/ Pieńki Suchodolskie: 9 osób w 2010 a 15 w 1990, spadek o 6 osób, 0,22% do ogółu 2/ Jadwisin: 12 osób w 2010 a 19 w 1990, spadek o 7 osób, 0,30% do ogółu 3/ Klepki: 18 osób w 2010 a 41 w 1990, spadek o 13 osób, 0,44%. Są to miejscowości połoŜone daleko od głównych szlaków komunikacyjnych, o glebie słabej jakości oraz w zalesionym terenie. 3.2.2.Struktura ludności: wiek i płeć Wiek Ogółem 1990 1995 2000 2005 2010 0-2 194 176 128 93 122 3 57 51 57 38 35 5 115 134 108 78 63 6 65 60 64 45 40 7 66 76 65 38 27 8-12 367 317 323 290 186 13-15 203 216 180 184 162 16-17 134 156 136 133 128 18 48 67 76 60 56 19-65 1 287 1 325 1 338 1 309 1 337 19-60 1 018 1 035 1 065 1 079 1 089 >65 283 331 335 324 283 >60 579 630 600 545 534 Ogółem 4 416 4 574 4 475 4 216 4 062 0-18 1201 1186 1061 899 763 18-60 2 305 2 360 2 403 2 388 2 426 862 961 935 869 817 60> 24 Tabela 2. Struktura ludności wg wieku Wykres 5. Struktura ludności w określonych kategoriach wiekowych PowyŜsza tabela (graficzne – wykresy) zawiera dane liczbowe ludności wg kategorii wiekowych w osób zameldowanych w danym roku na pobyt stały w gminie Sabnie. W celu lepszej czytelności i zobrazowania zjawiska ograniczyłem się do pokazania go w przekroju cyklicznym pięcioletnim. Tabela powstała na podstawie corocznych wykazów pod nazwą: Statystyka mieszkańców wg wieku i płci. W kategorii wiekowej 0-18 lat zauwaŜyć moŜna tendencję spadkową liczby dzieci we wskazanych latach. Natomiast w kategorii wiekowej 18-60 obejmującej grupę produkcyjną badanej populacji zauwaŜyć moŜna nieznaczny wzrost liczby osób. W kategorii wiekowej powyŜej 60/65 roku Ŝycia osób w wieku poprodukcyjnym występuje od 1995r. zauwaŜalny spadek. 25 Rok Ogół ludzi starszych Liczba mieszkańców gminy Procent ludzi starszych w społeczeństwie 1990 862 4 416 19,5 % 1995 961 4 574 21,0 % 2000 935 4 475 20,9 % 2005 869 4 216 20,6 % 2010 817 4 062 20,1 % Tabela 3. Udział osób starszych w ogólnej liczbie populacji Wykres 6. Procentowy wskaźnik udziału osób starszych w ogólnej liczbie populacji Z analizy powyŜszych danych liczbowych i procentowych wynika, Ŝe w gminie Sabnie liczba osób starszych w wieku poprodukcyjnym (kobiety powyŜej 60, a 26 męŜczyźni powyŜej 65 roku Ŝycia) w ogólnej liczbie populacji jest stała, z nieznaczną tendencją spadkową rejestrowaną od 1995r.. Płeć Mężczyźni Kobiety Wiek 1990 1995 2000 2005 2010 >65 283 331 335 324 283 >60 1990 1995 2000 2005 2010 579 630 600 545 534 Tabela 4. Wykaz osób starszych wg płci Wykres 7. Relacja między liczbą kobiet a męŜczyzn Z przedstawionych powyŜej zestawień liczbowych wynika, Ŝe zarówno liczba kobieta jak i liczba męŜczyzn w poszczególnych latach utrzymuje się(z niewielkimi wahnięciami) na tym samym poziomie. ZauwaŜalna jest natomiast róŜnica między liczbą kobiet i męŜczyzn. Kobiety bowiem stanowią nieomal połowę liczby męŜczyzn. Przy czym równieŜ ta róŜnica utrzymuje się na tym jednakowym poziomie (z 27 niewielkimi wahnięciami) w poszczególnych latach. Tak więc w kategorii wieku poprodukcyjnym przewaŜają męŜczyźni. Rok 1990 1995 2000 2005 2010 Mężczyźni 2 233 2 299 2 239 2 117 2 040 Kobiety 2 183 2 275 2 236 2 099 2 022 Ogółem 4 416 4 574 4 475 4 216 4 062 Tabela 5. Wykaz ludności wg płci Wykres 8.Liczba populacji w poszczególnych latach z podziałem na męŜczyzn i kobiet 28 Z analizy danych liczbowych zawartych w tabeli i według powyŜszego wykresu wynika, Ŝe liczba męŜczyzn a liczba kobiet w poszczególnych latach jest do siebie zbliŜona. W 1990 roku męŜczyzn zameldowanych na terenie gminy Sabnie było 2233, a kobiet 2183. MęŜczyzn było więcej o 50. Natomiast w roku 2010 męŜczyzn było 2040 a kobiet 2022. MęŜczyzn było więcej o 18. Z tych zestawień wynika, Ŝe w przeciągu 20 lat róŜnica pomiędzy liczbą męŜczyzn i kobiet znacznie się zmniejszyła. Wykres obrazuje niemalŜe równomierny spadek liczby zarówno męŜczyzn jak i kobiet w odniesieniu do kolejnych lat objętych badaniem. 3.2.3. Ruch naturalny ludności i migracja (dynamika) Lata 2002 2004 2006 2008 2010 Urodzenia 41 40 45 47 38 Zgony 63 57 65 53 52 Wymeldowania 76 72 59 52 38 Tabela 6.Wykaz liczby urodzeń, zgonów i wymeldowań 29 Wykres 9.Dynamika urodzeń, zgonów i wymeldowań Jak juŜ wcześniej nadmieniałem, otrzymane dane statystyczne z urzędu gminy w Sabniach, odnoszące się do urodzeń, zgonów i wymeldowań, ograniczają się do ram czasowych między 2002 a 2010 rokiem. W celu większej czytelności obrazowanego problemu, przy opisie danych dotyczących urodzeń, zgonów i wymeldowań zastosowałem dwuletnie przedziały czasowe. Z analizy danych liczbowych zawartych w powyŜszej tabeli i wykresie wynika, Ŝe urodzenia kształtowały się w badanym okresie w sposób dynamiczny w postaci spadków i wzrostów. Podobnie przedstawia się sytuacja ze zgonami. ChociaŜ w tym przypadku poza rokiem 2006 ma tendencję malejącą. Jedynie dynamika wymeldowań w znacznym, zauwaŜalnym stopniu posiada tendencję malejącą. W odniesieniu do 2002r. wszystkie trzy czynniki: urodzenia, zgony i wymeldowania w 2010r. wykazują tendencję malejącą. 30 Porównując liczby urodzeń w stosunku do liczby zgonów wskazać naleŜy na pewną prawidłowość polegającą na tym, Ŝe liczba urodzeń zawsze jest mniejsza od liczby zgonów i to w stopniu znacznym. I tak w roku 2002 urodzeń było 41 a zgonów 63, tj. o 22 mniej urodziło się dzieci w stosunku do osób zmarłych. Natomiast w 2010 roku urodzeń było 38 a zgonów 52, tj. o 14 dzieci urodziło się mniej w stosunku do osób zmarłych. W zakresie wymeldowań, porównując graniczne daty zestawień statystycznych, zauwaŜalna jest tendencja spadkowa, przy czym w 2002r. wymeldowało się 76 osób a w 2010r. juŜ tylko t38. W tym miejscu naleŜy podkreślić, Ŝe wymeldowania to istotny wyznacznik migracji. Innych danych liczbowych, pomocnych w określeniu problemu migracji, zarówno w zakresie napływu jak i odpływu ludności w gminie nie otrzymałem. Kształtowanie się dynamiki przyrostu naturalnego - przy czym przyrost naturalny stanowi róŜnicę między liczba urodzeń Ŝywych i zgonów w danym okresie – na terenie gminy Sabnie przedstawia poniŜsza tabela i jej graficzny obraz. Rok Urodzenia Zgony Dynamika przyrostu naturalnego 2002 41 63 -22 2003 28 60 -32 2004 40 57 -17 2005 28 62 -34 2006 45 65 -20 2007 34 47 -13 2008 47 53 -6 2009 42 54 -12 2010 38 52 -14 Tabela 7.Zestawienie liczbowe dynamiki przyrostu naturalnego 31 Wykres 10.Dynamika przyrostu naturalnego Z analizy danych statystycznych jednoznacznie wynika, Ŝe na terenie gminy Sabnie, w badanym okresie dynamika przyrostu naturalnego ludności jest ujemna. W celu większego zobrazowania problemu związanego z przyrostem naturalnym, poniŜej przedstawiłem wykaz tabelaryczny i graficzny współczynnika przyrostu naturalnego w kolejnych latach od 2002 do 2010. ROK URODZENIA ZGONY LUDNOŚĆ OGÓŁEM WSPÓŁCZYNNIK PRZYROSTU NATURALNEGO 2002 41 63 4 389 -0,50% 2003 28 60 4 329 -0,74% 2004 40 57 4 273 -0,40% 2005 28 62 4 216 -0,80% 2006 45 65 4 177 -0,48% 2007 34 47 4 136 -0,31% 2008 47 53 4 122 -0,15% 2009 42 54 4 080 -0,29% 2010 38 52 4 062 -0,34% 32 Tabela 8.współczynnik przyrostu naturalnego Wykres 11.Dynamika współczynnika przyrostu naturalnego 3.3.Wnioski z analizy materiału statystycznego W celu uzyskania odpowiedzi na pytania postawione we wstępie pracy przeprowadziłem badania polegające na analizie statystycznej uzyskanego materiału źródłowego. Opisując przeprowadzone badania oparłem się na załoŜeniach metodologicznych, które nakreśliłem w części teoretycznej pracy. Dokonałem wyboru tylko tych, które uznałem za niezbędne dla celów mojej pracy, czynników kształtujących zjawisko demografii, a mianowicie: - stan i zmiany ilościowe ludności gminy, - struktura ludności: wiek i płeć, - dynamika ludności (ruch naturalny): urodzenia i zgony, - ruch wędrówkowy (migracja). 33 Przeprowadzona analiza statystyczna w podanym wyŜej zakresie pozwoliła mi na wysunięcie stosownych wniosków w wymienionych obszarach badawczych. Analiza stanu i zmiany liczby ludności wykazała, Ŝe w ostatnich dwudziestu latach ogólna liczba populacji gminy Sabnie zmniejszyła się o 345 osób. Poza czterema wsiami wszędzie odnotowano spadek liczby zameldowanej tam ludności. Jest to znaczący sygnał wskazujący na fakt wyludniania się wsi. Analiza struktury ludności wykazała tendencję spadkową liczby dzieci., co jest zjawiskiem niekorzystnym dla gminy. Natomiast w kategorii wiekowej 18-60 lat obejmującej tzw. wiek produkcyjny, zarysował się nieznaczny wzrost liczby osób w przeciągu omawianych dwudziestu latach. Sugerować to moŜe, Ŝe gmina posiada pewien kapitał ludzki najbardziej produktywny, który powinien zostać zawaŜony przez władze gminy oraz ewentualnych miejscowych przedsiębiorców i właściwie zagospodarowany na rodzimym terenie. RównieŜ zjawiskiem korzystnym jest fakt, Ŝe liczba ludności zaliczana do wieku poprodukcyjnego od 1995 roku wykazuje tendencję spadkową. Nasuwa się wniosek przeczący powszechnie głoszonemu poglądowi o starzeniu się populacji gminy Sabnie. Analiza ruchu naturalnego ludności i migracji gminy Sabnie w okresie od 2002 do 2010 roku wykazała, Ŝe urodzenia, zgony i wymeldowania wykazują tendencję malejącą. O ile w odniesieniu do zgonów i wymeldowań jest to zjawisko oczekiwane, o tyle w przypadku urodzin – niepoŜądane. Niekorzystne jest zjawisko ujemnego przyrostu naturalnego czyli mniejszej liczby urodzeń w stosunku do liczby zgonów. Liczba zgonów znacznie przewyŜsza urodzenia. Taki stan rzeczy moŜe wskazywać na fakt wymierania ludności gminy Sabnie. Do tej niekorzystnej tendencji dochodzi stosunkowo wysoki wskaźnik liczby wymeldowań z pobytu stałego, który jest istotnym czynnikiem migracji ludzi z terenu gminy Sabnie. Jedynie pozytywne jest to, Ŝe liczba wymeldowań systematycznie maleje. 34 W trakcie zbierania materiałów do badań napotkałem obiektywne trudności w uzyskaniu danych, które pozwoliłyby dogłębnie zanalizować zjawisko migracji zachodzącej na terenie gminy Sabnie. Migracja w szerokim pojęciu jest zjawiskiem bardzo złoŜonym i wielowymiarowym. Wymaga badania róŜnorodnych aspektów Ŝycia ludzkiego w wymiarze historycznym, społecznym, ekonomicznym i politycznym. Tego typu uwarunkowania w znacznym stopniu wykraczają poza zakres mojej pracy badawczej. 3.4.Opinia eksperta W celu uzyskania kompetentnej opinii eksperta wytypowałem Pana mgr Ireneusza Piotra Wyszyńskiego, który jest drugą kadencję wójtem gminy Sabnie. Zarówno z racji pełnionej funkcji jak teŜ zwaŜywszy na fakt, iŜ jest on rodowitym mieszkańcem tej gminy, uznałem, Ŝe zna doskonale nie tylko problemy demograficzne ale takŜe związane z nimi problemy społeczne i ekonomiczne tutejszej ludności oraz posiada stosowną wiedzę w tym zakresie i zamierzenia niezbędne do ich rozwiązania. Opinię eksperta uzyskałem poprzez osobiste przeprowadzenie wywiadu z Wójtem Gminy Sabnie – Ireneuszem Piotrem Wyszyńskim . Treść wywiadu: Co uwaŜa Pan za największe problemy naszej gminy? -Największym problemem naszej gminy jest duŜy spadek ludności, zauwaŜalny najbardziej w okresie ostatnich 10 lat. Bezpośrednimi przyczynami takiego stanu są migracja społeczeństwa , szczególnie młodych ludzi, do aglomeracji miejskich, mniejsza liczba urodzeń dzieci. Kolejnym problemem, tym razem z ekonomicznego punktu widzenia jest coraz większa liczba zadań samorządu gminnego za którymi nie zawsze idą środki finansowe i odpowiednie przepisy prawne. -Jakie kierunki rozwoju widzi Pan dla naszej gminy, jak wpłynie to na rozwój tego terenu? -Turystyka w szerokim tego słowa znaczeniu. Wykorzystanie zbiornika Niewiadoma w celach rekreacyjnych (sporty wodne), wykorzystanie energii – turbina wodna. Stworzenie dobrych warunków dla przedsiębiorców nowopowstałych firm, ulgi w 35 podatku itp. Organizowanie imprez cyklicznych w róŜnych formach dających moŜliwość zaprezentowania się miejscowym firmom oraz przyciągnięcie tym sposobem potencjalnych inwestorów. Mam tu na myśli takie imprezy jak Lato w Sabniach, koncerty, festiwale, targi itp. Przy okazji zbiornika moŜe powstać taka działalność jak mała gastronomia, usługi, handel, agroturystyka, sklepy itp. -Czy plan rozwoju gminy zahamuje zjawiska takie jak bezrobocie, migracja, moŜe teŜ podniesie wskaźnik demografii? -Plan rozwoju gminy moŜe zahamować pewne zjawiska, ale - patrząc realnie - części zjawisk, które juŜ nastąpiły nie będzie moŜna przywrócić do stanu poprzedniego – na przykład demografia. Z perspektywy czasu widać, Ŝe na pewnego rodzaju zmiany potrzeba kilku lat, a na efekty w innych aspektach nawet kilkunastu czy kilkudziesięciu lat. -Czy są jakieś działania, które podejmuje Urząd Gminy i Rada Gminy, aby zapobiec migracjom? -Działania, które są podejmowane przez Urząd Gminy mają za zadanie ograniczanie migracji. Podejmujemy róŜne działania w celu zminimalizowania odpływu mieszkańców z naszej gminy. Jest to zagadnienie bardzo specyficzne i złoŜone. ZaleŜy od wielu czynników. Do naszych działań moŜemy zaliczyć programy realizowane w ramach Europejskiego Funduszu Spójności. -Co naleŜałoby zrobić według Pana, aby nasza gmina nie była postrzegana jako wymierająca, nie rozwijająca się? -Myślę, Ŝe gmina nasza nie jest postrzegana jako wymierające, a jeŜeli juŜ to wszystkie gminy wiejskie mają ten sam problem. MoŜemy się róŜnić, jeŜeli mówimy o rozwijaniu się, ale jestem przekonany, Ŝe zmieni się to na plus. Wymaga to długofalowej, pozytywnej i ukierunkowanej polityki rozwoju gminy oraz stabilności w podejmowaniu decyzji. Jeszcze, co waŜne, trafnego przewidywania. -Czy widzi Pan jakieś niebezpieczeństwa, zagroŜenia dla naszej gminy? -ZagroŜeniem są chociaŜby zadania, które otrzymujemy „z góry” o czym wcześniej wspomniałem. ZagroŜeniem czy nazwijmy to problemem ze społecznego punktu widzenia jest w tym momencie słuŜba zdrowia przy coraz bardziej starzejącym się społeczeństwie. Niebezpieczeństwa komunikacyjne – 5 zwartych miejscowości przy drodze krajowej „63”[Kurowice, Zembrów, Sabnie, Suchodół, Kupientyn – przyp. autora]. 36 -Dlaczego pozostał Pan w gminie pomimo ukończonych studiów itp.? -Jest wielu młodych ludzi, którzy po ukończeniu wyŜszej szkoły zdecydowali się zostać w gminie i nie przeprowadzać się do miasta. Jest jeszcze wiele do zrobienia, zarówno w naszych wioskach i jak i miastach. Jestem z tych osób, które podejmują to wyzwanie na wsi. Przeprowadzony wywiad w znacznym stopniu potwierdza uzyskane przeze mnie wnioski z przeprowadzonych badań demografii gminy Sabnie. 37 4. PROPOZYCJA ROZWIĄZANIA PROBLEMU - PROGNOZA POZYTYWNA - jedyną szansą na wzrost liczby ludności oraz zatrzymanie ludzi młodych jest perspektywa związana z budową "Zbiornika retencyjnego" na terenie gminy miedzy Kupientynem, a Niewiadomą. Pomysł utworzenia zbiornika retencyjnego Niewiadoma zrodził się w połowie lat 90-tych. Głównym celem realizacji zadania jest retencja wód na terenie Gminy Sabnie, a takŜe ochrona środowiska naturalnego. Zbiornik podniesie równieŜ atrakcyjność turystyczną okolicy. Realizację projektu zaplanowano na 2 etapy. Etap pierwszy to budowa zbiornika wstępnego pełniącego rolę zabezpieczenia zbiornika głównego przed zanieczyszczeniami. Zbiornik wstępny w miejscowości KupientynKolonia zrealizowano w latach 2002-2004. Obecnie realizowany jest drugi etap projektu – budowa zbiornika głównego „Niewiadoma” na terenie czterech wsi: Nieciecz Włościańska, Niewiadoma, Kupientyn-Kolonia i Kupientyn. Projekt „Budowa zbiornik retencyjny Niewiadoma, obiekt Zbiornik główny Niewiadoma” jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Priorytetu IV „Środowisko, zapobieganie zagroŜeniom i energetyka”, Działania 4.4 „Ochrona przyrody, zagroŜenia, systemy monitoringu” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007/2013. Planowany okres realizacji projektu: 01.06.2009 – 30.06.2013r. Rozległy obszar zbiornika w przyszłości stworzyć powinien miejsca pracy związane z utrzymaniem takiego obiektu oraz pozwolić na utworzenie bazy turystycznej w okolicznych miejscowościach mając na uwadze, iŜ w najbliŜszej okolicy brak jest takich obiektów. Dla gospodarstw o niskich dochodach, a zasobie siły roboczej pozwoli na zakładanie gospodarstw agroturystycznych. Rozwój gminy w tym kierunku powinien zmobilizować jej mieszkańców do podnoszenia kwalifikacji, tak aby związane one były ze wskazaną wcześniej perspektywą. waŜne wyzwanie stoi równieŜ przed szkołami z terenu gminy, jak i szkołami średnimi z terenu powiatu. NaleŜy utworzyć w szkołach np. Szkolne Koła Kariery prezentując zawody 38 przyszłości w odniesieniu do lokalnych potrzeb. Pozwoli to na pozostanie części młodzieŜy na terenie gminy ze względu na zwiększający się rynek pracy, moŜliwości własnego rozwoju oraz współtworzenie "małej ojczyzny". Pozostanie części młodych ludzi w gminie spowodować powinno dodatni przyrost naturalny dający lepszy wskaźnik co do średniej wieku w gminie. Rozwój infrastruktury turystycznej umoŜliwi mieszkańcom gminy dostęp do imprez kulturalnych, poszerzy ofertę kulturalną, jak równieŜ pozwoli na prezentację własnych osiągnięć, talentów. Zakładanie firm spowoduje wzrost dochodów gminy wynikających z płaconych podatków. Rozwój gminy w kierunku turystyki stworzy równieŜ moŜliwości dla szkół, aby w czasie wolnym od zajęć szkolnych organizować wypoczynek dzieci z terenu gminy jak i tworzyć ofertę wypoczynku w celach zarobkowych wykorzystując własną bazę lokalową jak i walory geograficzno- historyczne gminy. PROGNOZA NEGATYWNA- tak duŜa inwestycja jest zagroŜona nieterminowością wykonania, długie procedury w funduszach Unijnych mogą przesunąć przewidywany czas uŜytkowania. MoŜe to spowodować zniechęcenie społeczności w związku z niepewnością, oczekiwaniem. Brak motywacji do podnoszenia kwalifikacji. Barierę utrudniającą działanie mieszkańców gminy mogą stanowić równieŜ względy finansowe, brak środków uniemoŜliwi lub przedłuŜy w czasie załoŜenie własnej działalności lub organizację gospodarstwa agroturystycznego. Budowa zbiornika ma tyle samo przeciwników, co zwolenników. Tworzenie lokalnej "propagandy" - anty powoduje dezintegrację społeczności lokalnej. Wskazana sytuacja zwiększy ilość ludności napływowej - czasowo (zwiększy to anonimowość wśród ludności), wobec czego moŜe nastąpić wzrost przestępczości o róŜnym charakterze. Bezpieczeństwo mieszkańców moŜe być zagroŜone. Instytucje które powinny być zainteresowane wynikami badania: Wójt gminy, Rada Gminy, dyrektorzy szkół z terenu gminy, GOPS, Policji, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Sabnie. Zostaną one powiadomione o tym badaniu. 39 Bibliografia 1. „Encyklopedia Gazety Wyborczej”; tomy 4, 10, 14; Wydawnictwo Naukowe PWN 2. A. Furdal i W. Wysoczański (red.) „ Migracje: dzieje, typologia, definicje”, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006 3. B. Iwaniuk „Praca magisterska – dzieje Szkoły Podstawowej w Sabniach w latach 1945-1999”, Siedlce 2000 4. Z. Kawczyńska-Butrym „Migracje-wybrane zagadnienia”, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009 5. M. Okólski „Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie”, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004 6. K. Olechnicki, P. Załęcki „Słownik Socjologiczny”; Wyd. II, Wydawnictwo Graffiti BC, Toruń 1998 7. Wydruki statystyczne mieszkańców gminy Sabnie w latach 1990-2010, Urząd Gminy w Sabniach 8. Urząd Statystyczny w Warszawie „Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie mazowieckim w 2000 r.”, Warszawa 2001 Internet: www.sabnie.pl www.wikipedia.pl 40
