mgr Miros*aw Maruszewski

mgr Mirosław Maruszewski
Wykład 19.03.2015 r.
W ramach projektu Erasmus+ pod nazwą „Zuhause in Europa - interessieren, motivieren,
aktivieren”
Temat wykładu „Europa ma długą historię” ze szczególnym uwzględnieniem „Migracji”.
Elementy wykładu:
- Dlaczego Europa?
Od pochodzenie nazwy Europa ma kilka interpretacji,
najbardziej znane;
I.
z mitologii greckiej:
Europa (gr. Εὐρώπη) córka władcy fenickiego Agenora jest księżniczką tyryjską i
królową kreteńską. Księżniczka Europa słynęła w antycznym świecie według mitologii z
niezwykłej urody. Zeus, który zakochał się w Europie, przybrał postać byka i zwiódł swoją
łagodnością księżniczkę aby później uprowadzić ją na swoim grzbiecie z Tyru na Kretę.
Według mitologii od tego wydarzenia na nieboskłonie pojawił się gwiazdozbiór byka. Po
przybyciu na Kretę Zeus zgwałcił Europę. Europa urodziła Zeusowi trzech synów Minosa,
Radamantysa i Sarpedona. W końcu Europę poślubił Asterion król Krety i adoptował jej
synów. Synowie Europy stali się władcami trzech części świata. Natomiast samą Europę
otaczano boską czcią i uważano ją za najpiękniejszą kobietę na świecie1.
II.
Słowo Europa zapożyczone przez Greków od Fenicjan, według języka akadyjskiego słowo
erebu oznacza zmierzch, a Europa miałaby znaczyć kraj zachodu słońca. W akadyjskiej
terminologii przeciwieństwem ereb jest słowo azi, które oznacza wschód i od niego bierze
swoje pochodzenie Azja czyli kraj wschodzącego słońca2.
III.
Obie interpretacje łączy dziedzictwo kulturowe Bliskiego Wschodu czyli semicka tradycja
nadawania imion, które oznaczają osobę i ustalają jej tożsamość. Imię jest częścią człowieka,
a nawet można powiedzieć, że jak człowiek jest nazwany taki jest. Dokonując interpretacji
nazwy Europa, która pochodzi od słowa ereb – zachód, można założyć, że przeznaczeniem
mitycznej księżniczki Europy było założenie nowej cywilizacji na Zachodzie, co byłoby
zgodne z założeniami teologii biblijnej według, której imię, które jest nadane przy
narodzinach wyraża przyszłą działalność noworodka lub jego przeznaczenie3.
1
2
3
R. Graves, Mity greckie, Warszawa 1967, s. 174
G. Żuk, Twierdza czy wspólnota? Europa w polskim dyskursie publicznym, Lublin 2010, s. 13 – 17
G. Żuk, op. cit., s. 13 - 17
- Wędrówki ludów
Mapę etniczną kontynentu europejskiego na początku średniowiecza (w V wieku) zmieniły wielkie
migracje ludów zamieszkujących dotychczas głównie tereny Europy Środkowej i Wschodniej. Do tej
grupy ludów, którą Rzymianie często nazywali barbarzyńcami, a ziemie zajmowane przez nich
Barbaricum, należy zaliczyć: Germanów, których kolebką była południowa Skandynawia i Półwysep
Jutlandzki, Słowian zamieszkujących nad Wisłą jak również tereny na wschód i na zachód od niej oraz
ludy zamieszkujące stepy południowowschodniej Europy począwszy od Dunaju po Morze Kaspijskie
(Sarmaci, Scytowie, Alanowie, Bułgarzy, Ujgurowie i Hunowie)
- Europa w okresie średniowiecza
-
Na gruzach Imperium Romanum powstały nowe organizmy polityczne, które dały
podwaliny dzisiejszym europejskim państwom. Na Półwyspie Apenińskim powstaje
państwo Longobardów; na Półwyspie Pirenejskim państwo Wizygotów, natomiast w
Galii państwo Franków.
-
W IX wieku w Skandynawii trwał proces powstawania monarchii: duńskiej,
szwedzkiej i norweskiej.
-
Za panowania Ottona I powstaje Święte Cesarstwo Rzymskie, które obejmowało
ziemie Królestwa Niemieckiego, Księstwa Czeskiego i Królestwa Italii, później
przyłączono Królestwo Burgundii. Przejściowo do cesarstwa należały także Księstwo
Polskie, Księstwo Węgierskie, Księstwo Duńskie i Księstwo Chorwackie.
-
Za czasów Ottona przyjął chrzest Mieszko I – książę Polan, który złożył Ottonowi
hołd lenny w 971 r. z Pomorza Szczecińskiego i ziemi lubuskiej.
-
Na wyspach w IX wieku władca królestwa Wesseksu Alfred Wielki jednoczy
Anglosasów stawiając skuteczny opór Normanom, którzy od końca VIII wieku
najeżdżają Anglię.
-
Średniowiecze sprzyjało kształtowaniu się współczesnych państw Europy środkowej i
zachodniej. Królowie Anglii, Francji i w Hiszpanii coraz bardziej umacniali swoją
władzę tworząc stałe instytucje państwowe.
-
W tym okresie następuje chrystianizacja Europy.
- Dlaczego ludzie migrują?
Ludzie wędrują po świecie od tysięcy lat. Jedni uciekają przed zagrożeniami, inni poszukują
rozwiązań dla swoich trudnych problemów, jeszcze inni poszukują miejsca bezpiecznego schronienia
lub miejsca, w którym mogliby się rozwijać budując lepsze szczęśliwsze życie. Bodźcem
skłaniającym ludzi do przemieszczania się już w okresie paleolitu była chęć zdobycia pożywienia. Z
biegiem czasu i rozwoju cywilizacyjnego potrzeby, które skłaniały ludność do przemieszczania się
ulegały ciągłej ewolucji.
Podstawą rozwoju wielu europejskich imperiów począwszy od starożytnej Grecji i Rzymu stali się
migrujący pracownicy. Na początku przemieszczenia ludności miały bardzo swobodny charakter, a
jednym z powodów zmiany miejsca zamieszkania było poszukiwanie żywności oraz schronienia, z
czasem jednak przyczyny migracji zaczęły mieć inny charakter; poznawanie nowych kultur,
zwyczajów, zdobywania wiedzy naukowej do poprawy sytuacji ekonomicznej włącznie
- Pojęcie migracji:
-
od łacińskiego słowa migratio i oznacza przemieszczenie, przeniesienie. Pokrewnymi
terminami migracji są: emigracja i imigracja.
-
Migracje stanowią: względnie trwałe zmiany miejsca pobytu jednostek i grup w ramach
określonej przestrzeni.
a) Migracje wewnętrzne
- Jest to najbardziej masowa forma przemieszczania się ludności w obrębie jednego kraju i
polega głównie na przemieszczaniu ludności ze wsi do miasta i odwrotnie lub z jednego
regionu do innego regionu.
- Wpływ na zmianę miejsca zamieszkania mają: nauka (głównie studia), zawarcie związku
małżeńskiego, poszukiwanie lub podjęcie pracy zawodowej, zmiana środowiska i inne.
b) Migracje zewnętrzne
- zakładają przekroczenie przez jednostkę lub grupę granicy państwa.
- Zmiana statusów państw wynikająca zarówno ze zmiany granic państwowych, w wyniku
których ludność znalazła się na terytorium innego państwa, nie zmieniając miejsca
zamieszkania albo uzyskania lub utraty niepodległości przez państwo (np. Krym).
c) Zjawisko uchodźstwa
- W społeczeństwach przedpaństwowych wygnanie lub banicja były jedną z najbardziej
surowych kar, które można porównać jedynie ze śmiercią społeczną.
- Instytucja azylu (bezpiecznego schronienia) pochodzi z etycznych tradycji politycznych czyli
ochrony wszystkich prześladowanych, ale wynika również ze zobowiązań prawa
międzynarodowego4.
- W skutek: wojen, prześladowań, konfliktów.
- Cudzoziemcy w Unii Europejskiej
-
W rozumieniu prawa międzynarodowego cudzoziemcami są osoby posiadające obce
obywatelstwo (jedno, dwa lub więcej) oraz bezpaństwowcy.
4
Konwencja Genewska ONZ z 1951 roku i Protokół Nowojorski z 1967 roku
-
Na mocy Traktatu z Maastricht 1992 r. każda osoba, która posiada obywatelstwo państwa
członkowskiego UE jest również obywatelem Unii Europejskiej.
a) Dzięki obywatelstwu europejskiemu każdy obywatel nabywa następujące uprawnienia:
-
swobodnego poruszania się po terytoriach, państw, które są członkami Unii Europejskiej,
-
prawo wyborcze,
-
prawo do ochrony ze strony placówek dyplomatycznych i konsularnych innych państw Unii
Europejskiej,
-
prawo zwracania się ze skargą do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii Europejskiej,
-
korzystać z innych praw zagwarantowanych na podstawie prawa Unii Europejskiej.
b) Cudzoziemcy
- W kategorii prawnej imigrant jest cudzoziemcem, gdyż nie posiada obywatelstwa danego
państwa lub zamieszkuje za granicą.
- Kategoria cudzoziemiec jest z reguły definiowana przez kryterium, które odnosi się do
posiadania lub nieposiadania obywatelstwa.
Różne kategorie cudzoziemców:
-
zwykli cudzoziemcy, którym państwo może przyznać prawo do osiedlenia się na podstawie
przepisów prawa lokalnego lub międzynarodowego (np. repatrianci, studenci, emeryci,
pracownicy najemni i pracownicy samodzielni),
-
cudzoziemcy, którzy są chronieni przywilejami i immunitetami w związku z ustawami,
umowami i zwyczajami międzynarodowymi (np. personel dyplomatyczny i konsularny oraz
członkowie ich rodzin i pracownicy organizacji międzynarodowych),
-
członkowie obcych sił zbrojnych i ich rodziny.
Status pracownika migrującego
-
Pracownicy migrujący to cudzoziemcy, którzy w celach zarobkowych przenoszą się do
państwa, którego nie są obywatelami.
-
Ich status regulują różne umowy międzynarodowe, zawarte w ramach Międzynarodowej
Organizacji Pracy, ONZ czy Rady Europy, itp.
-
Konwencja nr 97, z 1 lipca 1949 r. reguluje kwestię samego migrowania: nabór do pracy,
podróż, przyjęcie, jak również pobyt w państwie przyjmującym, warunki pracy,
zabezpieczenie społeczne. Gwarantuje ona równość traktowania (art. 6).
Prawa i obowiązki cudzoziemca
-
W Polsce prawa cudzoziemca są takie same jak obywatela polskiego o ile przepisy
szczegółowe nie stanowią inaczej.
-
Cudzoziemiec zobowiązany jest do przestrzegania prawa obowiązującego w państwie, w
którym aktualnie przebywa.
-
W Polsce przepisy Ustawy o cudzoziemcach regulują szczegółowo prawa i obowiązki.
Abolicja
-
Od 01.01.2012 r. cudzoziemcy przebywający na terenie Polski bez stosownych zezwoleń mają
możliwość zalegalizowania swojego pobytu na co szczególnie zwrócił uwagę Rzecznik Praw
Obywatelskich po szeregu skarg od przebywających w Polsce cudzoziemców dotyczących ich
marginalizacji w życiu społecznym i kulturalnym.
Bibliografia:
1. Banaszak M., Historia Kościoła Katolickiego, Warszawa – Poznań, Tom II
2. Davies N., Europa. Rozprawa historyka z historią, Kraków 2002
3. Davies N, Wyspy, Historia, Poznań 2003
4. Dąbrowski K., Nagrodzka – Majchrzyk T., Tryjarski E. (red.), Hunowie europejscy,
Protobułgarzy, Chazarowie, Pieczyngowie, Wrocław 1975
5. Gawrońska S., Polska fala emigracji poakcesyjnej jako jeden ze skutków wstąpienia
do Unii Europejskiej, Łódź 2009
6. Górny A., Kaczmarczyk P., Uwarunkowania i mechanizmy migracji zarobkowych w
świetle wybranych koncepcji teoretycznych, w: Instytut Studiów Społecznych, Seria:
Prace migracyjne, Nr 49, 2003
7. Graves R., Mity greckie, Warszawa 1967
8. Kubiak H., Slany K., Migracje, w: Encyklopedia socjologii, Bokszański Z., Kojder A.
(red.), Warszawa 2002
9. Manikowska H., Włochy średniowieczne, Warszawa 2007
10. Mączak A. (red.), Dynastie Europy, Wrocław 1997
11. Miłkowski T., Machcewicz P., Historia Hiszpanii, Wrocław 1998
12. Paradowski J., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Poznań –
Warszawa 1950
13. Salmonowicz S., Korzenie Europy, w: Homines Hominibus, Nr 1(4) 2008
14. Zientara B., Historia powszechna średniowiecza, Warszawa 1994
15. Żuk G., Twierdza czy wspólnota? Europa w polskim dyskursie publicznym, Lublin
2010