Lista tematów na ustny egzamin maturalny

Lista tematów na ustny egzamin maturalny
z języka polskiego w roku szkolnym 2013/2014
I.
LITERATURA
1. Literackie powroty do Arkadii dzieciństwa i młodości.
Rozwiń temat odwołując się do wybranych utworów literackich.
2. Omów funkcjonowanie mitu ikaryjskiego w literaturze polskiej.
3. Wybrane motywy antyczne oraz sposób ich funkcjonowania w twórczości wskazanych
przez ciebie poetów i pisarzy.
4. Różne sposoby funkcjonowania motywów biblijnych w utworach literackich
późniejszych epok.
5. Motyw marności (vanitas) w „Księdze Koheleta, poezji średniowiecznej i barokowej.
6. Obraz matki cierpiącej: od średniowiecza do literatury współczesnej.
7. Literackie portrety matek. Omów na przykładach utworów z różnych epok literackich.
8. Pytania o sens cierpienia w „Księdze Hioba” i innych dziełach literackich.
9. Arkadia i realizm – dwa obrazy wsi polskiej w literaturze różnych epok.
10. Postawa radosnego franciszkanizmu i jej kontynuacja w poezji XIX i XX w.
11. Bohater z książką w ręku czyli o znaczeniu lektur w świecie postaci literackich.
Omów na wybranych przykładach.
12. Przedstaw twórczość Jana Kochanowskiego jako źródło inspiracji poetyckiej twórców
późniejszych epok.
13. „Treny J. Kochanowskiego jako arcydzieło liryki renesansowej i ich kontynuacja
w literaturze polskiej.
14. Topos życia jako teatru w literaturze wybranych epok.
15. „Zakochani są szaleni” – rozwiń myśl Horacego odwołując się do wybranych
utworów o tematyce miłosnej.
16. „Kto ojczyźnie służy, sam sobie służy” (P. Skarga).
Treści patriotyczne literatury przedrozbiorowej i rozważania o ich ponadczasowej
wartości.
17. Przedstaw i oceń najlepsze – Twoim zdaniem – opisy batalistyczne w literaturze
polskiej.
18. Zbrodnia i kara. Omów problem na dowolnie wybranych tekstach literatury polskiej
i obcej.
19. Omów, porównaj i oceń model rodziny w wybranych utworach literackich.
20. Przedstaw i oceń konflikt pokoleń literackich na wybranych przykładach .
21. Na wybranych przykładach przedstaw i porównaj bohaterów buntowników
wykreowanych na kartach literatury polskiej.
22. Motto, cytat, tytuł, ostatnia scena jako klucz do interpretacji dzieła. Omów na
wybranych przykładach.
23. Koncepcja tragizmu w teatrze antycznym a szekspirowskim. Omów na wybranych
przykładach lektur.
24. Przedstaw i porównaj wizerunek kobiety w literaturze romantycznej i pozytywistycznej.
25. Rola przyrody w twórczości Adama Mickiewicza. Rozwiń temat sięgając do różnych
utworów poety.
26. Związek biografii z twórczością poetów romantycznych. Omów na wybranym
przykładzie.
27. Portrety i karykatury Polaków w literaturze. Analizując utwory z dwóch epok, omów
sposoby kreowania postaci, ich rolę w utworze.
28. Folklor jako źródło inspiracji pisarzy różnych epok. Omów problem analizując utwory,
np.” Ballady i romanse” A. Mickiewicza, „Wesele” ST. Wyspiańskiego, „Chłopów”
W. Reymonta lub inne.
29. Omów funkcjonowanie motywu wędrówki w wybranych utworach literackich.
30. Wielka literatura nie wstydzi się humoru. Czy zgadzasz się z tym sądem?
Omów na wybranych przykładach dzieł polskich.
31. Bohaterowie z ludu w twórczości pozytywistów i młodopolan.
32. Omów funkcjonowanie motywu pielgrzyma w polskiej literaturze romantycznej.
33. Literackie przykłady związku człowieka z przyrodą. Omów temat na wybranych
przykładach literackich.
34. Miłość jako temat utworów literatury romantycznej.
35. Żołnierz, powstaniec, konspirator – bohaterowie literatury polskiej czasów zaborów.
Przedstaw i omów temat na przykładzie wybranych dzieł.
36. Heros, wojownik, rycerz, żołnierz. Męska postać w literaturze różnych epok. Przedstaw
jego funkcje w wybranych utworach literatury pięknej.
37. Omów funkcjonowanie motywu miasta w literaturze pozytywizmu, modernizmu
i XX-lecia międzywojennego.
38. Które postawy i zainteresowania pokolenia romantyków uważasz za najbardziej aktualne
i dlaczego? Rozważ na podstawie znanych Ci utworów literatury romantycznej.
39. Twoja koncepcja życia wartościowego opracowana na przykładzie dzieł epoki
romantyzmu i pozytywizmu.
40. Motyw pracy w wybranych utworach pozytywizmu, Młodej Polski i XX-lecia
międzywojennego.
41. Koncepcja patriotyzmu i związane z nią typy bohaterów w literaturze romantyzmu oraz
pozytywizmu.
42. Romantyczny model miłości odzwierciedlony w dziełach literackich późniejszych epok.
Omów temat na wybranych przykładach.
43. Porównaj obrazy poetyckiej fascynacji codziennością w twórczości J. Tuwima,
K.I. Gałczyńskiego.
44. Twój region w polskiej geografii życia literackiego i kulturalnego (zjawiska, grupy,
twórcy). Przywołaj wybrane przykłady i uzasadnij wybór.
45. Pierwiastki klasyczne w polskiej poezji – od Jana Kochanowskiego do Zbigniewa
Herberta. Odwołaj się do wybranych tekstów.
46. Jaką funkcję pełni groteska w kreowaniu wizji świata i człowieka? Rozważ zagadnienie
sięgając o kilku wybranych tekstów literackich.
47. Przedstaw problem antysemityzmu i holocaustu w literaturze polskiej. Rozważ temat na
przykładzie kilku wybranych dzieł.
48. Na czym polega awangardowy charakter widzenia świata i człowieka w literaturze
XX-lecia międzywojennego. Omów temat wykorzystując wybrane dzieła literackie.
49. Dowodzi się, że data urodzenia w olbrzymim stopniu determinuje los człowieka.
Zinterpretuj sąd, odwołując się do sytuacji i postaw wybranych bohaterów literackich.
50. Bibliografia jako klucz o odczytania twórczości pisarza. Omów na dowolnie wybranych
przykładach.
51. Czy praca może stanowić kryterium wartości człowieka? Rozważ temat w oparciu
o przykłady literackie różnych epok.
52. Najciekawsze portrety psychologiczne kobiet w wybranych powieściach okresu
pozytywizmu i modernizmu.
53. Być czy mieć? Oto pytanie, na które masz udzielić odpowiedzi w imieniu bohaterów
wybranych przez Ciebie utworów literackich.
54. Topos domu rodzinnego w znanych Ci utworach literackich.
55. Satyra, jako sposób widzenia świata w literaturze oświeceniowej i współczesnej.
56. Światopogląd oświeceniowy a romantyczne pojmowanie świata. Omów zagadnienie na
wybranych przykładach literackich.
57. Przedstaw portrety Polaków w satyrze na przykładzie utworów z dwóch dowolnie
wybranych epok.
58. Groteska jako sposób opisu świata przedstawionego. Zaprezentuj swoje rozważania,
odwołując się do wybranych przykładach.
59. Powstania narodowe jako temat literatury pięknej po 1863 roku.
60. Legendy i mity narodowe w twórczości Wyspiańskiego i Żeromskiego.
61. Czy zgadzasz się ze słowami Wyspiańskiego „Chłop potęgą jest i basta”.
Omów problem odwołując się do utworów różnych epok literackich.
62. Mitologizowanie historii w literaturze różnych epok. Przedstaw zagadnienie
na wybranym przykładzie.
63. Człowiek katem i ofiarą. Wskaż różne uwarunkowania postaw i czynów bohaterów
w wybranych tekstach literackich.
64. Przedstaw problem tolerancji ukazany w wybranych utworach literatury XIX i XX w.
65. Mesjanizm w polskiej literaturze romantycznej i jego oddźwięk w „Weselu”
ST. Wyspiańskiego.
66. Szaleńcy i buntownicy w utworach romantycznych.
67. Rola poety i poezji w wybranych utworach romantycznych.
68. Topos wędrowca, pielgrzyma, wygnańca w literaturze różnych epok ( ze szczególnym
uwzględnieniem romantyzmu).
69. Motywy ludowe i ich rola w dziełach artystów Młodej Polski.
70. Stefan Żeromski wobec tradycji romantycznej i pozytywistycznej.
71. Dekadenckie nastroje w twórczości młodopolskich poetów i ich filozoficzne inspiracje.
72. Walka dobra ze złem jako temat wybranych dzieł literatury romantycznej.
73. Komizm w sposobie przedstawiania rzeczywistości i jego rola w twórczości
I. Krasickiego.
74. Obiektywizm czy mitologizacja? Jaki portret Polaków odnajdujesz w literaturze.
Odwołaj się do dowolnie wybranych tekstów.
75. Różnorodne sposoby obrazowania przyrody w prozie polskiej. Omów rolę, jaką pełni w
utworach.
76. Różne ujęcia apokalipsy w literaturze XX wieku. Omów na wybranych przykładach.
77. Groteska jako kategoria estetyczna i sposób postrzegania świata w wybranych utworach
literackich
78. Groteska jako konwencja literacka w .twórczości wybranego autora
( np. Gombrowicza, Mrożka, Witkacego)
79. Żart i refleksja – zastanów się nad rolą różnych sposobów widzenia świata
w wybranych utworach literatury staropolskiej i oświeceniowej.
80. Człowiek a środowisko. Określ relację, odwołując się do wybranych tekstów literackich.
81. Pisarz pamięta – na czym polega faktograficzna wartość dzieł literatury podejmującej
tematykę wojenną.
82. Przedstaw rolę sztuki i artysty w świetle młodopolskich manifestów publicystycznych
i poetyckich.
83. Bawi, uczy, a może ocala przed rozpacz Twoje rozważania o roli śmiechu
w literaturze. Rozważ na podstawie dowolnie wybranym przykładzie.
84. Jaką rolę pełni fantastyka w twórczości romantyków? Rozważ zagadnienie odwołując
się do wybranych tekstów.
85. Pytania o sens ludzkiego buntu stawiane w literaturze polskiej i obcej. Rozważ,
odwołując się do wybranych dzieł literackich.
86. Inspiracje biblijne w literaturze XX wieku.
87. Motyw vanitas w literaturze polskiej i obcej. Omów problem, analizując celowo
wybrane teksty z różnych epok.
88. W czym przejawia się uniwersalny charakter polskiej literatury i kultury? Uzasadnij,
odwołując się do wybranych dzieł sztuki i literatury.
89. Motto, tytuł, ostatnia scena jako klucz do interpretacji dzieła. Przedstaw na wybranych
przykładach.
90. Literatura faktu – tylko informacja czy już sztuka? Przedstaw problem na podstawie
wybranych utworów.
91. Kreacja bohatera dramatu romantycznego i bohatera dramatu współczesnego – analiza
porównawcza na wybranych przykładach.
92. Różne sposoby ukazywania kresów w literaturze polskiej. Omów na wybranych
przykładach.
93. Obraz Litwy w literaturze współczesnej – twórczość Miłosza, Konwickiego,
Rymkiewicza i innych.
94. Conrad i Camus – dwie propozycje moralne bliskie czy przeciwne? Rozważ problem,
odwołując się o wybranych dzieł obu autorów.
95. Etos rycerski w ujęciu poważnym i prześmiewczym w tekstach literackich różnych epok.
96. Przedstaw funkcjonowanie motywu wesela w tekstach literackich różnych epok
(na wybranych przykładach).
97. Proza kobieca, poezja kobieca – czy można wyróżnić kategorie literackie? Opowiedz,
analizując wybrane utwory literackie napisane przez kobiety.
98. Świat ludowych wierzeń i wartości oraz jego rola w literaturze. Omów na przykładach
wybranych tekstów literackich.
99. Fantastyka jako sposób mówienia o rzeczywistości. Omów na wybranych przykładach
literackich.
100. Najciekawsze portrety kobiet w znanych dziełach literackich różnych epok.
Uzasadnij swój wybór.
101. Miasto – synonim cywilizacji i postępu, czy obszar zepsucia i degeneracji?
Rozważ na przykładach wybranych utworów literackich.
102. Literackie wizerunki przyjaźni i przyjaciół. Omów na wybranych przykładach.
103. Literatura średniowieczna jako źródło wiedzy o Polsce X – XV wieków.
104. Fenomen popularności prozy A. Sapkowskiego; analiza i interpretacja wybranych
dzieł.
105. Jaką rolę pełnią lektury w kształtowaniu charakteru postaci literackich? Przedstaw na
wybranych przykładach.
106. „Postawą postępu są konflikty pokoleń…”. Rozważ prawdziwość tego twierdzenia
odwołując się do literatury i własnych spostrzeżeń.
107. Motywy barokowe w polskiej poezji współczesnej. Rozważ, odwołując się do
wybranych tekstów.
108. Sposób kreowania postaci historycznych w literaturze. Rozwiń temat na wybranych
przykładach.
109. Ugrupowania poetyckie XX-lecia międzywojennego wobec tradycji romantycznej.
Rozważ, odwołując się do wybranych tekstów.
110. Na czym polega dramat życia i śmierci człowieka w literaturze podejmującej
problematykę wojny i okupacji? Rozważ problem, odwołując się do wybranych tekstów
literatury faktu.
111. Czy dom i rodzina mogą stać się przewodnią ideą w życiu człowieka? Rozważ
zagadnienie odwołując się do wybranych lektur.
112. Jaką rolę odgrywają podróże w czasie i przestrzeni w doświadczeniach życiowych
bohaterów literackich? Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów
literackich.
113. Arkadia, raj, wyspy szczęśliwe… Do jakich refleksji skłaniają Cię obrazy krainy
szczęścia prezentowane w literaturze różnych epok?
114. Człowiek i władza jako temat literatury XX wieku.
115. Na przykładzie literatury różnych epok przedstaw, jak funkcjonuje motyw świata –
teatru.
116. Motywy franciszkańskie w twórczości ks. Jana Twardowskiego.
117. Pytania egzystencjalne, niepokoje moralne i poszukiwanie sensu życia w wybranych
utworach literackich.
118. Młodzi gniewni wśród twórców i bohaterów literackich. Zaprezentuj swoje przemyślenia
na temat przyczyn i sensu ich buntu i ofiary.
119. Literatura w służbie ideologii. Co sądzisz o tym zjawisku? Zilustruj je na przykładzie
twórczości wybranych autorów.
120. Anioły i diabły-istoty niematerialne z zaświatów. Przedstaw ich funkcję na podstawie
wybranych postaci literackich.
121. Rozważania o współczesnych Ikarach .Bohaterowie lotów podniebnych w literaturze
powszechnej i polskiej.
122. Miłość jako żywioł budujący lub niszczący w życiu wybranych bohaterów literackich.
123. Słynne historie miłosne. Odwołując się do wybranych przykładów literackich
scharakteryzuj pary kochanków.
124. Relacje między człowiekiem a Bogiem .Przedstaw ważne rozstrzygnięcia tego tematu w
wybranych utworach literackich.
125. Motyw pieniądza. Omów jego rolę odwołując się do wybranych dzieł literackich.
126. Relacje rodzice – dzieci. Rozważ zagadnienie na podstawie wybranych utworów
literatury polskiej i obcej.
127. W świecie dziecięcych marzeń. Omów najpiękniejsze twoim zdaniem utwory dla dzieci.
128. Miasto – synonim cywilizacji i postępu czy obszar zepsucia i degradacji? Rozważ na
przykładach wybranych utworów literackich.
129. Czy zło leży w naturze ludzkiej? Rozważ na podstawie wybranych utworów literackich.
130. Pokora i bunt jako dominujące postawy człowieka wobec Boga
131. Groteska jako konwencja literacka w twórczości wybranego autora.
132. Porównaj ponury portret człowieka wykreowany w tragediach Szekspira
z renesansowymi wzorcami
133. Motyw zagłady w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach literackich.
134. Czy tytuły : Granica, Przedwiośnie oddają sens ideowy tych powieści?
Uzasadnij swoją opinię
135. Portrety par małżeńskich. Omów na przykładzie wybranych utworów literackich.
136. Bunt jako wyraz aktywnej postawy wobec świata.
137. Tyrani i despoci w utworach literackich. Omów na wybranych przykładach.
138. Rycerze różnych epok. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów
literackich.
139. Literacka fascynacja wsią i życiem jej mieszkańców.
140. Różnorodność tematyczna sonetów. Omów na przykładach trzech epok literackich.
141. Portret bohatera chłopskiego. Zaprezentuj na wybranych przykładach literackich.
142. Omów motyw gór i jego funkcje w utworach literackich wybranych epok.
143. Czarne charaktery w literaturze europejskiej
144. Obecność i samotność człowieka w świecie – temat obecny nie tylko w literaturze
romantycznej.
145. Jakie mechanizmy wpływają na zmianę światopoglądu ludzi? Rozważ , analizując
postaci wykreowane w utworach literackich.
146. Miłość jako temat utworów literackich. Zaprezentuj zagadnienie odwołując się do
wybranych dzieł.
147. Motyw samotności jego funkcje. Omów zagadnienie odwołując się do różnych
utworów literackich
ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI
1. Rola muzyki i sposoby jej ukazywania w literaturze. Rozważ problem na wybranym
materiale literackim.
2. Przedstaw dzieło literackie i jego adaptację filmową.
3. Przedstaw i porównaj motyw Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce.
4. Zaprezentuj różne wizerunki Matki Bożej w literaturze i sztuce.
5. Motyw tańca w literaturze i sztukach plastycznych.
6. Motyw śmierci w literaturze i sztukach plastycznych.
7. Motyw powstania styczniowego w literaturze i malarstwie.
8. Motyw – Stabat Mater Dolorosa w znanych Ci utworach literackich i innych
dziedzinach sztuki.
9. Impresjonizm źródłem inspiracji poetów, pisarzy i malarzy.
10. Symbolizm w literaturze, malarstwie i rzeźbie. Omów na wybranych przykładach
literatury i sztuki polskiej.
11. Klasyczne piękno w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
12. Od Sofoklesa do Becketta. Różne odmiany dramatu w dziejach kultury europejskiej na
wybranych przykładach.
13. Rola stylizacji w tekstach kultury dwóch wybranych epok. Omów na kilku przykładach.
14. Kolor jako środek ideowego i artystycznego wyrazu. Omów na wybranych przykładach
dzieł literackich i malarskich.
15. Stosunek ekranizacji do tekstu literackiego na wybranych przykładach.
16. Andrzeja Wajdy adaptacje filmowe dzieł literackich.
17. Tatry w literaturze i malarstwie. Dokonaj analizy i interpretacji wybranych dzieł.
18. Kicz i dzieło sztuki. Omówienie istoty dzieła i cech kiczu, na przykładzie analizy
wybranych utworów literackich i malarskich.
19. Rola scenografii w teatrze elżbietańskim i współczesnym. Omów analizując wybrane
realizacje teatralne (teatr żywego planu, teatr, TV) pod względem podobieństw
i różnic.
20. Antyk i Biblia jako źródło motywów w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie,
analizując przykłady z dwóch wybranych epok.
21. Uroda i brzydota jako kategorie estetyczne w utworach S. Żeromskiego i wybranych
dziełach sztuki Młodej Polski.
22. Cierpienie jako inspiracja w literaturze i malarstwie .Rozważ na przykładzie dwóch
dzieł dowolnych epok.
23. Motyw Szatana w literaturze i sztuce wybranych epok.
24. Motywy szatańskie i fascynacja nimi w literaturze i sztuce. Omów to zjawisko na
podstawie przykładów literackich ( kulturowych).
25. Twój region w polskiej geografii życia literackiego i kulturalnego ( zjawiska, grupy,
twórcy). Przywołaj wybrane przykłady i uzasadnij wybór.
26. Porównaj literacką i malarską wizję wsi zaprezentowaną w „ Chłopach „ Reymonta
i Józefa Chełmońskiego.
27. Wieś polska w literaturze i malarstwie.
JĘZYK
1. Współczesna polszczyzna w radiu i telewizji. Omów problem na wybranych
przykładach.
2. Błędy językowe w artykułach prasowych lub w wypowiedziach prezenterów mediów.
3. Wpływy języków obcych na język polski na przykładzie dwu wybranych epok.
4. Funkcje archaizacji na przykładzie dzieł H. Sienkiewicza.
5. Dokonaj analizy języka różnych reklam. Wyjaśnij, jaki obraz świata one kreują.
6. Omów i oceń funkcje komizmu słownego w dowolnie wybranych dwu tekstach
literackich różnych epok.
7. Język jako element charakterystyki bohatera literackiego. Omów na dowolnie
wybranych przykładach.
8. Język sprawozdawców sportowych wobec norm poprawnościowych. Przedstaw
zagadnienie na wybranych przykładach.
9. Zapożyczenia jako sposób bogacenia języka. Omów wpływ dwóch wybranych języków
obcych na polszczyznę, uwzględnij uwarunkowania kulturowe
i cywilizacyjne.
10. Środki retoryczne w wybranych kazaniach i przemówieniach.
11. Przysłowia i aforyzmy (sentencje) w utworach literackich. Ich rola w tekście omów na
wybranych przykładach.
12. Zabawy słowem w twórczości Tuwima, Gałczyńskiego, Białoszewskiego.
13. Tak mówią znani Polacy. Charakterystyka języka dwóch przedstawicieli świata polityki
lub kultury – na podstawie analizy zgromadzonego materiału (teksty prasowe lub
nagrania).
14. Język propagandy w środkach masowego przekazu (prasie, radiu, telewizji).
Omów na wybranych przykładach.
15. Elementy gwarowe we współczesnej kulturze. Omów zagadnienie na wybranych
tekstach literackich, tekstach piosenek lub dialogach filmowych.
16. Najbardziej charakterystyczne cechy gwarowe regionu, w którym mieszkasz
( wypowiedź w oparciu o materiały pomocnicze).
17. Sposób wykorzystania stylizacji gwarowej i jej funkcje w literaturze Młodej Polski.
18. Omów charakterystyczne cechy języka propagandy i reklamy współczesnej.
19. Wpływ języka reklamy na potencjalnego konsumenta.
20. Tak mówią bohaterowie literaccy. Omów języki wybranych postaci ze szczególnym
uwzględnieniem cech ujawniających przynależność środowiskową oraz funkcje języka
dominującą w wypowiedziach.
21. Przedstaw i zanalizuj tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny.