Warszawa, 2007-09-11 - Krajowe Centrum ds AIDS

„
ul. Chmielna 4 lok. 11,
00-020 Warszawa, Polska
tel.: +48 22 629 15 89
NIP: 521-12-55-449
REGON: 010329637
IDU* – ludzie spoza systemu? Zakażenia HIV i HCV wśród osób przyjmujących narkotyki drogą iniekcji.
[26 czerwca 2014 r.] Dziś obchodzimy Międzynarodowy Dzień Solidarności z Osobami Uzależnionymi od
Narkotyków. Jak wynika z raportu przygotowanego przez Społeczny Komitet ds. AIDS aż 71,6% osób
wstrzykujących środki odurzające zakażonych jest HCV (groźnym wirusem powodującym zapalenie
wątroby typu C), a 14,7% HIV (ludzkim wirusem niedoboru odporności).
„Problem zakażeń HIV i HCV wśród osób przyjmujących substancje psychoaktywne drogą iniekcji
to w Polsce temat bardzo aktualny. W dalszym ciągu mamy problem z popularyzacją idei testowania się
w kierunku HIV. Choć popularność heroiny maleje, na rynku pojawiają się wciąż nowe substancje, w tym
stymulanty, z których część przyjmowana bywa dożylnie (np. mefedron). Wraz ze zmianami tzw. sceny
narkotykowej powinniśmy zmieniać sposoby przeciwdziałania temu zjawisku” – informuje Piotr
Jabłoński, dyrektor Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii – agendy, która współfinansowała
badanie pilotażowe dotyczące występowania zakażeń HIV i HCV wśród iniekcyjnych użytkowników
substancji psychoaktywnych (IDU) na terenie Warszawy i okolic.
Społeczny Komitet ds. AIDS we współpracy z Fundacją Redukcji Szkód, przez pół roku zachęcał
iniekcyjnych użytkowników do testowania na HIV i HCV. Wyniki badań, które były przy tej okazji
prowadzone nie napawają optymizmem: „Wiele osób, które udało nam się zmotywować do zrobienia
testu deklarowało, że wykonuje takie badanie po raz pierwszy w życiu! To pokazuje, że spora grupa osób,
podejmujących bardzo ryzykowne działania jest poza systemem opieki. Mimo, iż staramy się, by w
Punktach Konsultacyjno- Diagnostycznych (anonimowego i bezpłatnego testowania) panowały przyjazne
warunki, zauważyłem, że dla części klientów już samo miejsce stwarzało barierę, którą trudno było im
przezwyciężyć. Najbardziej niepokoi fakt, że większość osób, u których zdiagnozowano HIV i/lub HCV w
ogóle nie stawiła się, by odebrać wynik testu” – relacjonuje Tomasz Małkuszewski, przewodniczący
Społecznego Komitetu ds. AIDS. Jego zdaniem najlepsze efekty mają działania bazujące na modelu
outreach, który zakłada wyjście do klienta, próbę dotarcia do niego, a nie bierne czekanie, aż sam się
zgłosi. Jak podkreśla, najlepsze efekty przynosi zaangażowanie w te działania samych zainteresowanych,
tworzenie tzw. środowiskowych liderów, wyłonionych wśród osób używających narkotyki.
Tego samego zdania jest Magdalena Bartnik, prezeska Fundacji Redukcji Szkód. Dodaje przy tym,
że zapał, otwartość, gotowość do działania i zaangażowanie czynnych użytkowników, którzy włączyli się
w pracę przy badaniu, były naprawdę imponujące. Podkreśla, że grupa odbiorców powinna być włączona
w działania już na etapie ich planowania. Taki model partycypacji społecznej przynosi najlepsze
rezultaty. „Większość naszych klientów zakłada, że wirus wpisany jest w ich życie. Nie zadają sobie pytań
co z tego wynika. Fatalizm w postrzeganiu rzeczywistości jest w nich bardzo głęboko zakorzeniony.
Ryzykowne życie, często na granicy śmierci, sprawia, że stan ich zdrowia przestaje mieć dla nich
jakiekolwiek znaczenie. W tej sytuacji profilaktyka, która bazuje na przekazywaniu informacji nie
przynosi żadnych efektów. Skuteczne są tylko działania, które mają na celu zmianę postaw osób
uzależnionych. Może do tego się przyczynić jedynie ktoś ze środowiska – osoba, która zna i rozumie ich
sytuację. Modelując odpowiednie działania, bezpieczniejsze z punktu widzenia transmisji wirusa HIV/
HCV, jest w stanie wpłynąć na poprawę zdrowia i podwyższenie jakości życia osób przyjmujących
narkotyki” – stwierdza Magdalena Bartnik.
Janusz Sierosławski, socjolog z Instytutu Psychiatrii i Neurologii, jest również zdania, że samo
przekazywanie wiedzy nie wystarczy. Ograniczanie profilaktyki do edukacji jest mało skuteczne. W
http:
www.skaids.org;
e-mail:
[email protected]
„
ul. Chmielna 4 lok. 11,
00-020 Warszawa, Polska
tel.: +48 22 629 15 89
NIP: 521-12-55-449
REGON: 010329637
niektórych przypadkach jedyną metodą, odnoszącą pozytywne skutki, jest poprawienie warunków, w
jakich narkotyki są przyjmowane. Jego zdaniem zasadne jest wcielanie w życie filozofii redukcji szkód,
której naczelną zasadą jest minimalizowanie szkód i zagrożeń związanych w ryzykownymi zachowaniami.
Do tego typu działań można zaliczyć na przykład pokoje iniekcyjne, w których osoby przyjmujące
substancje psychoaktywne w zastrzykach mogą to robić w sposób mniej zagrażający ich zdrowiu. Jeżeli
chodzi o samą profilaktykę Sierosławski uważa, że skuteczny model zakłada przekazywanie wiedzy, która
następnie włącza się w postawy odbiorców. Dopiero postawy mają szansę wpłynąć na ich dalsze
zachowania. Samo dostarczenie wiedzy wcale nie musi oznaczać uzyskania pożądanego efektu.
„Kluczowe są długofalowe działania, które zmieniają postawy i dają szansę na kształtowanie takich
warunków, w których postawy te będą się realizować w postaci pożądanych zachowań. W tym
przypadku będą to albo niebranie narkotyków w ogóle albo używanie ich w sposób bezpieczniejszy.
Działania te zdecydowanie muszą być jednak systemowe”.
W Polsce od roku 1985 zarejestrowano 17 773 przypadki zakażenia HIV, z czego aż 6 026 (33,9%)
związane było z dożylnym stosowaniem narkotyków. Osób zakażonych HCV, który przenosi się przez
krew zdecydowanie łatwiej, jest wielokrotnie więcej.
Badanie zrealizował Społeczny Komitet ds. AIDS ze środków przyznanych przez Krajowe Biuro ds.
Przeciwdziałania Narkomanii oraz Międzynarodowy Program Polityki Narkotykowej w Open Society
Foundations.
* IDU (injecting drug user) – iniekcyjny użytkownik substancji psychoaktywnych, tzn. osoba, która
przyjmuje narkotyki w zastrzykach.
KONTAKT:
-Maciej Nazarewicz
Społeczny Komitet ds. AIDS
rzecznik prasowy
#: 530 - 33 - 45 - 77
@: [email protected]
http:
www.skaids.org;
e-mail:
[email protected]