tezy z teorii potrzeb i konsumpcji
advertisement
1. Istota konsumpcji. Akt konsumpcji i proces konsumpcji – cechy. KONSUMPCJA (poch. Łacińskie)akt zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych w drodze wykorzystania dóbr materialnych i usług. To bezpośredni akt zaspokojenia potrzeby poprzez zużycie (całkowite lub częściowe) określonego środka tj. zużycie wartości użytkowej dobra materialnego lub wyczerpanie zdolności usług. Może więc mieć charakter aktu jednorazowego lub wielokrotnego. Konsumpcja jako proces oznacza całokształt działań i zachowań człowieka zmierzających do zaspokojenia potrzeb (bezpośrednio i pośrednio). W tym ujęciu konsumpcja dotyczy nie tylko zachowań konsumenta jako jednostki, ale może być rozpatrywana jako proces obejmujący całe zbiorowości zaspokajające swoje potrzeby. Procesy konsumpcji wykazują ciągłość w czasie, powtarzalność i powszechność. 2. Treść pojęcia „warunki bytu”. Spożycie i konsumpcja na tle elementów warunków bytu. Na kategorię warunków bytu ludności składają się następujące elementy: Warunki życia osobistego – organizacja spożycia, spożycie z dochodów osobistych i naturalne, spożycie ze społecznych funduszy konsumpcji. Ekologiczne warunki życia – parki narodowe, zieleńce, tereny rekreacyjno – sportowe, kompleksy urbanistyczne, sieć komunikacji i łączności, a zatem szeroko pojęta infrastruktura społeczna. Warunki życia społecznego – organizacja społeczeństwa, swobody obywatelskie, bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne, wymiar sprawiedliwości, administracja państwowa. Warunki pracy – materialne wyposażenie miejsca pracy, BHP, dojazdy do pracy, stosunki międzyludzkie w miejscu pracy (nie należą do konsumpcji). 1 Kategoria ta jest znacznie szersza od spożycia, jednak należy uznać spożycie za główny (choć nie jedyny) zespół warunków bytu. Warunki konsumpcji można rozumieć jako udział inwestycji nieprodukcyjnych. 3. Treść pojęcia „sfera spożycia”. Analiza sfery spożycia w ujęciu systemowym (elementy składowe i powiązania z otoczeniem). Sfera konsumpcji- ogół tych aktów oraz czynniki, które na nie wpływają pozytywnie lub negatywnie, pobudzającą lub hamującą, które określają strukturę, tempo rozwoju, kształt zależności w konsumpcji. Sferę konsumpcji – traktuje się także jako sferę życia gospodarczego, której dokonują wielostronnie ukierunkowane i wewnętrznie sprzężone procesy zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych. Sfera konsumpcji- to także układ względnie odosobniony, podsystem bytu społecznego, wielostronnie połączony z otoczeniem, które stanowią zewnętrzne warunki i czynniki spożycia tj. poza konsumpcyjne dziedziny ludzkiej aktywności warunki środowiska naturalnego i społecznego. Pomiędzy sferą spożycia, a jej otoczeniem istnieje szereg sprzężeń zwrotnych. Sfera spożycia to podsystem-ma swoje otoczenie -> występują relacje. Wszelkie sfery pozaaktywności działalności człowieka, warunki środowiska naturalnego i społecznego. 1) 2) SFERA SPOŻYCIA W UJĘCIU SYSTEMOWYM Podmioty konsumpcji – różne systemy takie jak: w skali mikrospołecznej konsument i gospodarstwa dom. oraz konsumenci zbiorowi – większa liczba osób zorganizowana w celu wypełniania określonych celów np. wojsko, pac jęci. w skali makrospołecznej – globalne społeczeństwo – np. ogól obywateli Polski. 4. Konsument i domowe jako gospodarstwo indywidualne podmioty konsumpcji – pojęcia, charakterystyka. Konsument – jednostka przejawiająca potrzeby konsumpcyjne i zaspokajająca potrzeby kons. Konsument zaspokaja potrzeby wykorzystując dobro i usługi wytworzone we własnym gospodarstwie, bądź uzyskane nieodpłatnie w postaci świadczeń społ. oraz innych gospodarstw np. darowizny. Gospodarstwa domowebaza ekonomiczna jednostki lub grupy osób powiązanych ze sobą więziami rodzinnymi i innego rodzaju. Tworzą je osoby fizyczne lub grupy osób fizycznych wspólnie zamieszkujących i wspólnie się utrzymujących (łączące dochody, wydatki i majątek) oraz gospodarstwa zbiorowe (np. mieszkańcy domów dziecka, klasztorów itp.). Istotą jest prowadzenie działalności gospodarczej w oparciu o środki będące własnością członków gosp. domowych. Są to następujące rodzaje środków: Zasoby rzeczowe nagromadzone w postaci majątku Zasoby pieniężne bieżące dochody i oszczędności Zasoby czasu wolnego i własna praca na rzecz gospodarstwa domowego Zasoby wiedzy i zdolności poznawcze osób wchodzących w skład gospodarstwa domowego Suma tych zasobów i zachodzące między nimi relacje decydują o sprawności i racjonalności funkcjonowania gospodarstwa domowego. Gospodarstwo domowe- jest to ważny podmiot rynkowy o dużej sile ekonomicznej. Przejawia potrzeby konsumpcyjne działa w sferze spożycia, dla sfery spożycia. Opiera swoją działalność na specjalnych rachunku. Specyfika wiąże się z faktem, że działalność gospodarstw domowych wyznaczają czynniki ekonomiczne i poza ekonomiczne (subiektywna). nakłady pracy prowadzące do wytworzenia dóbr i usług materialnych. Do zaspokojenia potrzebne jest wytworzenie odpowiednich postaw 5. Potrzeby konsumpcyjne – istota, cechy, źródła potrzeb. Potrzeby- to uświadomione stany braku dóbr i usług. To wynikające ze stanu braku pożądania czegoś niezbędnego do zapewnienia warunków rozwoju i funkcjonowania człowieka Cechą charakterystyczną grupy potrzeb konsumpcyjnych jest ich ekonomiczny charakter. Za potrzeby konsumpcyjne – można uznać te, których zaspokojenie jest możliwe bezpośrednio w akcie konsumpcji poprzez dobra materialne i wytworzone we własnym gospodarstwie, bądź otrzymane w ramach świadczeń społecznych lub darowizn. Z takiego podejścia wynika możliwość interpretacji na trzy sposoby: 1) potrzeba – to trwała właściwość człowieka wynikająca z warunków bez których nie może funkcjonować 2) potrzeba to aktualny stan organizmu charakteryzujący się niespełnieniem ważnych warunków 3) potrzeba – to subiektywne odczuciaI. braku i wynikająca stąd chęć posiadania czegoś a) b) ŹRÓDŁA POTRZEB: - organizm człowieka - otoczenie społeczne - osobowość, psychika człowieka Rodzaj źródła przesądza o podziale potrzeb ze względu na ich charakter Można wyróżnić grupę potrzeb: biologicznych społecznych ( faktIII. współżycia jednostki w społeczeństwie, pełnienie określonych ról społecznych) psychologicznych ( psychicznych – źródłem jest psychika człowieka np. poczucie własnej wartości, potrzeba samorealizacji,IV. szacunku, miłości itp.) Potrzeby ze względu na charakter można podzielić na: - potrzeby ekonomiczne potrzeby pozostałe pozaekonomiczne) II. ich ( a) b) c) a) b) a) b) Inne kryteria podziału potrzeb konsumpcyjnych: stopień niezbędności ich zaspokojenia – następuje hierarchia potrzeb: potrzeby podstawowe potrzeby wyższego rzędu funkcje społeczne i ekonomiczne jakie potrzeby pełnią w rozwoju społeczeństwa: potrzeby biologiczne potrzeby psychiczne potrzeby gospodarcze podmioty potrzeb: potrzeby indywidualne potrzeby zbiorowe ( potrzeby rodzin, zbiorowości lokalnych, grup zawodowych, warstw społecznych, ogólnospołeczne) przedmioty potrzeb: w zakresie dóbr materialnych usług Podstawowe ludzkich: właściwości potrzeb niepoliczalno ść Potrzeby ekonomiczne: potrzeby produkcyjne potrzeby konsumpcyjne Potrzeby pozaekonomiczneto potrzeby wyróżnione z punktu widzenia psychologii. Ich cecha to, że do ich zaspokojenia nie są wymagane nieskończono ść w czasie nieograniczon ość co do liczby ograniczonoś ć co do pojemności zmienność w czasie różna intensywność ujawniania się następstwo pojawiania się potrzeb wyższych po zaspokojeniu potrzeb niższych niska substytucyjność między grupami, dot. Potrzeb wyższego rzędu komplementa rność synergizm konkurencyjn ość 1) 2) 3) 6. Kryteria podziału i charakterystyka potrzeb podstawowych oraz wyższego rzędu. Przesłanki selekcji i hierarchizacji potrzeb konsumpcyjnych przez podmioty konsumpcji. Hierarchizacja – to określona selekcja potrzeb wg Pilności, nieodzowności zaspokojenia Wynika z dwóch faktów: nieograniczoności potrzeb co do liczby ograniczone środki zaspokojenia potrzeb (możliwości zaspokojenia) Istnieje konieczność rozróżnienia: - potrzeb podstawowych - potrzeb wyższych rzędów Grupa potrzeb podstawowych: Uważa się za nie te potrzeby, których niezaspokojenie lub niedostateczne zaspokojenie nie może doprowadzić do uszkodzenia podmiotu konsumpcji. Szeroko pojęte potrzeby podstawowe obejmują trzy elementy: potrzeby elementarne o podłożu fizjologicznym elementarne potrzeby o podłożu kulturowym (np. oświaty, czytelnictwa, rozrywki) potrzeby uznane w danym społeczeństwie za konwencjonalnie niezbędne (np. palenie tytoniu, używki, higiena) Zakres tak pojętych potrzeb podstawowych zmienia się w czasie ( jest to kategoria dynamiczna) 2 - Cechy kategorii potrzeb podstawowych: są względem siebie komplementarne ( cały zestaw potrzeb podstawowych musi być zaspokojony) a nie substytucyjne; to grupa potrzeb jest mało plastyczne, trudne do kształcenia przez czynniki zewnętrzne. Niskie współczynniki elastyczności dochodowej wydatków na dobra i usługi zaspokajające potrzeby podstawowe - Potrzeby wyższych rzędów to potrzeby nabyte (niewrodzone). Sposoby ich nabywania są różne: oddziaływanie środowiska, informacji z różnych źródeł, rola tradycji. Potrzeby mają charakter wtórny a nie pierwotny. Możliwe jest ich kształtowanie nie przez czynniki społeczne i psychiczne. Potrzeby te są substytucyjne a mniej komplementarne. Środki zaspokajania są substytucyjne i komplementarne. Do zaspokojenia tych potrzeb potrzebne są: posiadanie funduszu swobodnej decyzji czas wolny - Związek synergiczny potrzeb to związek potrzeb wzajemnie stymulujący, potęgujący. Można mówić o tym dla potrzeb wyższych rzędów ( np. wyższe wykształcenie – wzrost zapotrzebowania kultury) Hierarchia potrzeb zależy od: - rzeczywistego poziomu konsumpcji - nasz wyobrażalny, pożądany poziom konsumpcji - wzajemnych relacji między nimi cech osobistych (wiek, poziom wykształcenia, charakter wykonywanej pracy, sytuacja ekonomiczna 7. Substytucja i komplementarność pomiędzy potrzebami oraz pomiędzy środkami ich zaspokojenia. - Wyróżniamy dwa odmienne związki współzależności między dobrami: wzajemne uzupełnianie się różnych wartości użytkowych, czyli komplementarność wzajemne zastępowanie dóbr,czyli ich substytucja się Rozróżniamy komplementarność techniczną, gdy dobra tylko łącznie zaspokajają daną potrzebę i k. psychiczną, gdy dobra wzajemnie wzmacniają lub osłabiają się w skutkach. Związki substytucyjne: - - jedną potrzebę można zaspokoić różnymi dobrami jedno dobro może zaspokajać różne potrzeby powszechna zastępowalność dóbr Komplementarność potrzeb dotyczy potrzeb podstawowych (musi być zaspokojony cały układ), natomiast substytucyjność dotyczy potrzeb wyższych rzędów – są one względem siebie konkurencyjne. Przedmioty zaspokojenia potrzeb mogą zawsze być substytucyjne i komplementarne. 8. Prawidłowości rozwoju potrzeb konsumpcyjnych. Inercja i plastyczność tych potrzeb a możliwość ich kształtowania. Potrzeby są kategorią historycznie uwarunkowaną (zmienną w czasie). Potrzeby podlegają rozwojowi. Przesłanki rozwoju potrzeb: wzrost liczby czynników potrzebotwórczych - zmiany w podłożu genetycznym potrzeb Rozwój potrzeb to przede wszystkim pojawienie się nowych potrzeb i przekształcenie się potrzeb dotychczas zaspokojonych, nadawanie nowych otoczek starym potrzebom. Wiąże się on też z faktem upowszechnienia się potrzeb wyższych rzędów. Czynniki potrzebotwórcze kształtują nie tylko potrzebę, ale także nowe sposoby ich zaspokajania. Prawidłowości rozwoju potrzeb: 1) konkretne czynniki działają jednocześnie na dany podmiot wywołując potrzeby 2) zróżnicowane kombinacje czynników w poszczególnych przypadkach wywołują indywidualne układy potrzeb konsumpcyjnych 3) w zespole czynników wywołujących potrzeby przeważa na ogół wpływ czynników pochodzących z jednego źródła. Określa on charakter danej potrzeby, przynależność, intensywność odczuwania, powszechność, częstotliwość odnawiania. - - Potrzeby podstawowe są mało plastyczne, natomiast potrzeby wyższych rzędów można łatwo kształtować i stymulować przez czynniki zewnętrzne. W skali makro konsumpcja może być utożsamiana z funduszem spożycia z uwzględnieniem podziału na fundusz spożycia indywidualnego i zbiorowego. 9. Identyfikacja spożycia w skali makro. Globalny fundusz spożycia, jego elementy i charakterystyka. 11. Minimum socjalne i minimum egzystencji. Istota i zakresy tych kategorii: Minimum socjalne – koszyk dóbr i usług zaspokajających całość potrzeb podstawowych na poziomie uznanym za społecznie niezbędny w danym społeczeństwie i danym czasie. Minimum egzystencji – to minimalny ilościowo i jakościowo koszyk dóbr i usług zaspokajający wyłącznie potrzeby fizjologiczne. Jedynym źródłem spożycia jest PKB, którego ok. 75 – 80 stanowi fundusz spożycia, pozostała część to fundusz akumulacji. Fundusz spożycia ma postać rzeczową i pieniężną. W ujęciu rzeczowym obejmuje dobra konsumpcyjne, usługi materialne i niematerialne. W ujęcia pieniężnym to dochody z tytułu pracy, własności, z funduszu spożycia społecznego, kredyty konsumpcyjne. Biorąc pod uwagę sposób przeznaczenia funduszu konsumpcji i finansowania konsumpcji wyodrębniamy: konsumpcję indywidualną i zbiorową (pozostałe spożycie). a) Pieniężne dochody osobiste – Płatności + Saldo +/- Saldo = Fundusz Nietowarowe oszczędności kredytów nabywczy dla ludności 10. Identyfikacja jednorazowego, użytku oraz usług. spożycia dóbr wielokrotnego W skali mikro: Dla dóbr całkowicie zużywanych w procesie konsumpcji: wydatki ludności obroty handlowe Dla dóbr, których konsumpcja jest rozłożona w czasie: - wskaźniki stanów posiadania z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego i moralnego Dla konsumpcji usług: wolumen świadczonych usług wartość sprzedaży, zakupów, wydatków przy założeniu porównywalności cen b) 12. Procedura ustalania minimum socjalnego wg potrzeb i grup konsumentów. Koszyk dóbr i usług konsumpcyjnych. Minimum socjalne i biologiczne mogą mieć postać: naturalną – zespół dóbr i usług wartościową – niezbędne ilości do zaspokojenia potrzeb jednostki itp. (zestaw dóbr i usług, ilości oraz ceny) W Polsce minimum socjalnym i egzystencji zajmuje się Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Instytut Resortowy Pracy i Spraw Specjalnych.(uczelnie zajmują się badaniem tego minimum socjalnego) Minimum socjalne i egzystencji ustala się w oparciu o przyjętą strukturę wydatków konsumpcyjnych. Minimum biologiczne ustala się w oparciu o rozmiary wydatków konsumpcyjnych na żywność w średnio zamożnych gospodarstwach domowych. 13. Przedmioty konsumpcji, klasyfikacja przedmiotów konsumpcji z punktu widzenia funkcji w procesach spożycia. Środki konsumpcji (przedmioty) - to dobra materialne, usługi, które służą zaspokojeniu potrzeb konsumpcyjnych Podział środków konsumpcji nawiązujących do hierarchii potrzeb, pozwala wyodrębnić: * dobra i usługi podstawowe: - dobra poślednie – to takie dobra na które spada popyt wraz ze wzrostem zamożności - dobra normalne – to takie na które popyt jest stały w krótkich długich okresach * dobra wyższego rzędu: - dobra półluksusowe – występuje wysoki stopień reakcji popytu względem dochodu - dobra luksusowe Najczęściej stosujemy współczynnik elastyczności dochodowej popytu – relatywna zmiana popytu do zmiany dochodu. Przy wzroście dochodu konsumenci zwiększają wydatki na dobra i usługi wyższych rzędów. Jeśli współczynnik elastyczności popytu jest < 1 – dobro podstawowe < 0 – dobra niższych rzędów (poślednie) 0,4;0,5;0,6 – dla prawie wszystkich produktów żywnościowych > 1 – dobro wyższego rzędu ( wysoka reakcja popytu) Przedmioty o stałych i zmiennych preferencjach konsumpcyjnych ( dobro częstotliwości zakupu). Dobro o zmiennych preferencjach to dobra i usługi okresowego zakupu (wybieralne) Społeczna organizacja środków konsumpcji: 3 dobra i usługi rynkowe z produkcji własnej (naturalne) dobra i usługi pochodzące ze świadczeń społecznych dobra i usługi jednorazowego użytku dobra i usługi wielokrotnego użytkowania materialne produkcji Funkcje spożycia o charakterze ekonomicznym: reprodukcyjna – realizuje się w drodze konsumpcji środków utrzymania w procesie produkcji społecznej (spożycie rynkowe, naturalne i społeczne) – na poziomie minimum społecznego infrastrukturalna – wyraża się w fakcie, iż spożycie obejmuje m.in. takie dobra i usługi, które warunkują i pobudzają rozwój produkcji oraz stosunków społecznych (oświata, kultura) motywacyjna – pobudzająca, wiąże się z szeroko ujmowanymi środkami pobudzającymi potrzeby wyższego rzędu i wyraża się w rozszerzeniu i uszlachetnieniu dóbr i usług oraz wzrost ich atrakcyjności co decyduje o poziomie warunków życia 15. Sprzężenie zwrotne między produkcją a konsumpcją. Miejsce spożycia w procesie rozwoju gospodarczego. Zależności między gospodarką a sferą spożycia mają charakter sprzężeń zwrotnych. Najistotniejsze powiązania zachodzą między fazą konsumpcji a sferą produkcji. Warunkiem konsumpcji jest uprzednia produkcja, zaś sensem produkcji jest konsumpcja wytworzonych dóbr. Związki konsumpcji z produkcją: Konsumpcja istnieje jako każdy następny proces produkcji Produkcja określa poziom ilościowy spożycia, a także sposób spożycia Produkcja jest bodźcem do konsumpcji, kreuje nowe potrzeby 16. Spożycie a rozwój człowieka w świetle społecznych zasad humanistycznych (pozaekonomicznych) funkcji konsumpcji. Humanistyczna funkcja konsumpcji wyraża się w świadomym, celowym rozszerzaniu sfery spożycia z jednej strony przez rozszerzanie zakresu potrzeb a z drugiej przez wzrost możliwości ich zaspokojenia. Warunkuje to wzrost i rozwój społeczeństwa. Humanistyczna funkcja konsumpcji wybija się najwyraźniej w ujęciu rozwojowym i wiąże się z pojawiającymi się i narastającymi potrzebami w skali społecznej. 14. Charakterystyka ekonomicznych aspektów procesów spożycia. Ekonomiczny charakter potrzeb konsumpcyjnych a ekonomiczne funkcje spożycia Procesy rozwoju procesów społeczno – gospodarczych, wzrost dochodów naśladownictwo społeczne powodują upodabnianie się kierunków zmian w spożyciu na świecie. Zmiany w krajach gospodarczo rozwiniętych przyjmuje się jako prawdopodobny wzorzec zmian w konsumpcji w krajach słabiej rozwiniętych. Konsumpcja stwarza przesłanki do nowej Generalne prawidłowości dotyczą gradacji potrzeb konsumpcyjnych i ich zaspokajania w miarę wzrostu zamożności społeczeństw (rośnie rola dóbr trwałego użytku i usług) 1. 2. 3. 4. 5. 17. Stadia rozwojowe (nurty rozwojowe) spożycia i potrzeb konsumpcyjnych. Aktualność tych tendencji we współczesnych warunkach polskich. W procesie spożycia można wyodrębnić 5 wyraźnych nurtów: proste zmiany ilościowe wyraźne zmiany o charakterze jakościowym wzbogacenie się zestawu potrzeb dotychczas zaspokajanych innymi, nowymi potrzebami przechodzenie od wyższych do niższych sposobów konsumpcji przechodzenie od konsumpcji biernej do aktywnej W warunkach polskich warunkiem uruchomienia funkcji humanistycznej jest dostrzeżenie zmian gospodarczych przez konsumenta oraz dostrzeganie poprawy własnej sytuacji życiowej. Na świecie Wieloletnie badania nad konsumpcją dowodzą, że prawidłowości dot. poziomu i struktury spożycia są niezależne od systemu gospodarczego. 18. Prawidłowości przemian w strukturach spożycia w Polsce spadek udziału wydatków na żywność wzrost spożycia artykułów nieżywnościowych i usług wzrost udziału wydatków sztywnych (opłaty za energię, wodę, czynsz) wzrost udziału wydatków na transport i łączność (zwłaszcza w grupie osób pracujących) wzrost udziału wydatków na ochronę zdrowia i higienę (głównie emeryci) spadek udziału wydatków na odzież i obuwie raczej spadek wydatków na kulturę (zależy od grupy) Możemy także zaobserwować pogorszenie struktury spożywanej żywności. Poziom wyposażenia gospodarstw domowych w artykuły trwałego użytku wzrasta praktycznie we wszystkich grupach. Można spodziewać się w przyszłości: dalszego spadku udziału wydatków na żywność, wzrostu spożycia produktów droższych, wyższego rzędu, pojawienia się oszczędności, wzrostu znaczenia papierów wartościowych i funduszy inwestycyjnych, przy stabilności lokat i spadku znaczenia rachunków bieżących. - - 19. Fundusz spożycia i sposoby (organizacja) jego rozdziału między podmioty potrzeb. Definicja w pytaniu 9. Fundusz spożycia dzieli się na spożycie: indywidualne – (rynkowe i naturalne) spożycie przez ludność dóbr i usług z dochodów (obejmuje dobra i usługi zakupione na rynku, wytworzone we własnym gospodarstwie oraz umownie wartość zużycia budynków mieszkalnych) zbiorowe – (ogólnospołeczne, publiczne i społeczne) obejmuje zużycie materialne w przedsiębiorstwach i instytucjach sfery nieprodukcyjnej oraz spożycie przez ludność dóbr materialnych i usług dostarczonych je nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie. 20. Formy spożycia. Funkcje spożycia społecznego. Przesłanki i istota podziału dezyderatywnego rzeczowych świadczeń społecznych. Formy – spożycia osobiste i zbiorowe. Swego rodzaju częścią wspólną tych form jest konsumpcja społeczna. Jest ona finansowana ze źródeł społecznych, ale wywiera silny wpływ na spożycie osobiste. Na konsumpcję społeczną składają się bezpośrednie transfery pieniężne, pośrednie transfery pieniężne oraz bezpłatne i częściowo odpłatne świadczenia. Charakterystyczny dla spożycia społecznego jest podział dezyderatywny, czyli na podstawie decyzji różnych organów władzy, przedsiębiorstw i organizacji społecznych. Przyznanie środków nie ma charakteru roszczeniowego, ale następuje w wyniku spełnienia szeregu określonych warunków i wymagań stawianych jednostkom ubiegającym się o świadczenia. Funkcje spożycia społecznego Kształtowanie mikrostruktury spożycia indywidualnego Egalitaryzacja – zapewnienie minimum socjalnego, wyrównywanie dysproporcji Podnoszenie racjonalności konsumpcji 21. Istota, zakres i formy spożycia zbiorowego Spożycie ogólnospołeczne – obejmuje nakłady determinujące byt narodowy i funkcjonowanie państwa (nakłady na administrację, wymiar sprawiedliwości, obronę narodową, badania naukowe, dyplomację bezpieczeństwo wewnętrzne). Spożycie publiczne – obejmuje nakłady na utrzymanie infrastruktury publicznej i urządzeń komunalnych (oczyszczanie miast, parki muzea, domy kultury, ochrona środowiska naturalnego). Spożycie ogólnospołeczne i publiczne nie mają bezpośredniego wpływu na wielkość konsumpcji indywidualnej. Podmiotem konsumpcji jest społeczeństwo globalne i wspólnoty terytorialne. Dobra i usługi dostarczane są poza rynkiem, za pośrednictwem państwa i budżetów terenowych. Spożycie społeczne – dotyka konsumentów indywidualnie. Obejmuje bezpłatne i częściowo odpłatne świadczenia w postaci dóbr i usług przekazywanych ludności w zakresie kultury, ochrony zdrowia, oświaty, wychowania itp., a także bezpośrednie transfery pieniężne (renty, emerytury, stypendia) i pośrednie transfery pieniężne (dotacje, subwencje dla przedsiębiorstw i organizacji). 22. Spożycie indywidualne – konsumpcja dóbr i usług przez ludność z dochodów osobistych zakupionych na rynku oraz konsumpcja naturalna (wyroby własne i darowizny), umownie wlicza się także wartość zużycia budynków. Podstawą wyodrębniania konsumpcji indywidualnej jest Zasadę swobody wyboru Ośrodki decyzyjne – ośrodki polityki gospodarczej, przedsiębiorstwa i konsumenci Specyfikę organizacji spożycia - rynek 23. Prawidłowości przemian organizacji konsumpcji 4 w konsumpcji naturalnej rosnąca rynkowej a między spożyciem towarowym i naturalnym oraz towarowym i społecznym występują związki o charakterze komplementarnym lub/i substytucyjnym relacja między spożyciem indywidualnym i społecznym funkcje motywacyjne konsumpcji rynkowej 27. Czynnik dochodu – oddziaływanie dochodu na konsumpcję zaczyna się wcześniej niż oddziaływanie ceny. Dochód jest czynnikiem pierwotnym rola malejąca 24. Rola rynków towarów i usług w procesie zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych Rynek jest głównym organizatorem konsumpcji indywidualnej, bo stwarza on najlepsze warunki do przejawiania się zasady swobodnego wyboru. Pieniądz i rynek stwarzają najmniej technicznych ograniczeń w urzeczywistnianiu się zasady swobodnego wyboru. Rynek może w najsprawniejszy sposób łączyć sfery produkcji i konsumpcji. 25. Istota, zakres i źródła konsumpcji naturalnej obejmuje przede wszystkim spożycie dóbr wytworzonych we własnym zakresie przez gospodarstwo domowe (warzywa z działki, remonty we własnym zakresie itp.), wlicza się też darowizny. 26. Czynniki kształtujące konsumpcję indywidualną – kryteria podziału. W sensie ekonomicznym konsument ograniczony jest przez: Wielkość PKB i jego podział na część konsumowaną i część akumulowaną Poziom i rozkład dochodów w społeczeństwie Ceny Strukturę, wielkość i zróżnicowanie asortymentowe i jakościowe podaży Dostęp do infrastruktury podażowej b) c) Istota kategorii dochodu – główny, ilościowy czynnik określający popyt i spożycie indywidualne Związek popytu z dochodami określa funkcja popytu – im większe dochody tym wyższy popyt na dane dobro, tym wyższe wydatki i wyższe spożycie Związek wydatków z dochodami jest bardziej skomplikowany: właściwą zmienną objaśniającą wydatki, wlk. popytu, jego strukturę, wlk. spożycia wyznacza fundusz nabywczy a nie dochód pieniężny związek popytu z dochodem rozluźnia się w miarę przechodzenia do dóbr o wysokiej elastyczności dochodowej popytu Źródła pozyskiwania dochodów pieniężnych: Dochody z tytułu pracy najemnej Dochody z pacy na własny rachunek ( tym z pracy indywidualnych gospodarstw rolniczych) Dochody z tytułu wykonywania wolnych zawodów: artyści, lekarze Świadczen ia emerytalno-rentowe Źródła inne: darowizny, wygrane, spadki D. E. a) dochody bieżące Wysokość kosztów utrzymania jest określona przez ilość konsumowanych dóbr i usług oraz przez ceny Faktyczne koszty ustala się w oparciu o wielkość spożycia poszczególnych rodzajów towaru ustalonego w formie koszyka spożycia dóbr i usług- w oparciu o wyniku badań budżetów gospodarstw domowych Wskaźnik kosztów utrzymania – koszty utrzymania w okresie badanym do kosztów utrzymania w okresie przyjętym do porównań Wskaźnik kosztów utrzymania jest stosowany do badania budżetów gospodarstw domowych, a wskaźnik cen detalicznych do badania obrotu towarowego. 30. Fundusz nabywczy dotyczy nominalnej zdolności nabywczej ludności. Siła nabywcza pieniądza zależy od cen detalicznych i wyraża ile można nabyć za jednostkę pieniądza. Siła nabywcza ludności = to inaczej fundusz nabywczy pomnożony przez siłę nabywczą pieniądza Nabywcza siła dochodu netto zależy od: wielkości dochodu netto siły nabywczej pieniądza Płatności nietowarowe: podatki, opłaty, grzywny składki b. ubezpieczeniowe c. d rzecz organizacji społecznych d Saldo oszczędności: płatności na politycznych i i. z asoby gotówkowe ludności ii. o szczędności SOP) instytucjonalne dla 29. Koszty utrzymania – pieniężna równowartość dóbr i usług zaspokajających potrzeby danej jednostki Pieniężne dochody osobiste: wynagrodzenie za pracę renty, zasiłki, stypendia przychody ludności ze sprzedaży produktów rolnych przychody gospodarki nieuspołecznionej poza rolnictwem pozostałe przychody pieniężne ludności a. k redyty produkcyjne indywidualnych rolników dla ludności A. B. C. gospodarki III. Pieniężne dochody osobiste – Płatności + Saldo +/- Saldo = Fundusz Nietowarowe oszczędności kredytów nabywczy ochody z pracy ochody ze świadczeń społecznych Wpływy z tytułu działalności gospodarczej na własny rachunek Dochody okresowe – premie, wynagrodzenia za pracę dodatkową – zasilane przez fundusz swobodnej decyzji Dochody sporadyczne – darowizny, wygrane, spadki jednostek nieuspołecznionej 28. Fundusz nabywczy – pieniężne dochody ludności, w rezultacie potrącenia obowiązkowych i dobrowolnych świadczeń z jednoczesnym uwzględnieniem zmian oszczędności i rezerw pieniężnych oraz z uwzględnieniem salda kredytów konsumpcyjnych Dochody stałe: dochody z okresów przeszłych – oszczędności dochody z okresów przyszłych – kredyty konsumpcyjne (PKP, Saldo kredytów dla ludności: I. k redyty konsumpcyjne II. k redyty inwestycyjne dla ludności i 31 i 32. Podaż – czynnik ekonomiczny Układ podaży asortymentowej łącznie z jakością Układ terytorialny Układ czasowy Zakreślają konkretne granice zaspokojenia naszych potrzeb Sama dostępność towaru w handlu przyzwyczaja do zakupu. Brak towaru zwiększa popyt na substytuty i zmniejsza na dobra komplementarne Podaż powinna pozostawać w ścisłym związku z rozkładem dochodów i rozmiarem dochodów. Pełni rolę bodźca w stosunku do konsumpcji. 33. Cena detaliczna to cena obowiązująca w detalicznym obrocie towarów i usług. Cena jest niezmiernie ważnym czynnikiem wyznaczającym strukturę spożycia. Struktura spożycia zależy bezpośrednio od wzajemnych relacji cen poszczególnych artykułów lub ich grup. Przy badaniu wpływu relacji cen na kierunki spożycia trzeba uwzględnić ruch cen w dłuższym okresie. Ruchy cen powodują konieczność adaptacji konsumenta do zmiennego ich poziomu. Dopiero po pewnym czasie subiektywne odczucia towarzyszące zmianie ceny przechodzą w fazę akceptacji i przyzwyczajenia do nowego poziomu cen. c) 37. Zmienne cywilizacyjnokulturowe – style życia, jakość życia FUNKCJE CEN: d ochodowa i nformacyjna r ównoważąca 5 36. Zmienne demograficzne: liczba ludności podstawowe struktury demograficzne: - wg płci - wg wieku – inne potrzeby dzieci, inne dorosłych - wg faz cyklu rodziny Czynniki przyrodniczo-geograficzne – tj. temperatura i częstotliwość opadów, cechy środowiska przyrodniczego, klimat. Są źródłem potrzeb w zakresie ochrony ciała, zdrowia, sportu, turystyki. Kształtują popyt konsumpcyjny w zakresie dóbr tj. odzież, obuwie, hotelarskie usługi itp. 90% towarów objęte cenami wolnymi ( umowne) ceny urzędowe 8-10% towarów konsumpcyjnych czynsze, usługi pocztowe, transport kolejowy i drogowy, wyroby spirytusowe 35. Czynniki obiektywne pozaekonomiczne demograficzne przyrodniczo – geograficzne cywilizacyjno – kulturowe Zmienne demograficzne kształtują rozmiary popytu i strukturę popytu konsumpcyjnego Struktura gospodarstwa domowego wg wielkości kształtują strukturę popytu i poziom 34. Cena jest zmienną objaśniającą popyt. Wyraża ona sumę pieniędzy jaką należy zapłacić za dobro czy usługę. W 1982r. nastąpiło uelastycznienie cen, liberalizacja cen. Pojawiły się trzy kategorie cen: b) r edystrybucyjna Aby konsument dokonał wyboru rynkowego muszą być równocześnie spełnione trzy warunki: musi wystąpić motywacja, zdolności i możliwości. a) - wiąże się z konsumpcją, jest pojęciem szerszym niż konsumpcja ( + aktywność społeczna) s tymulująca Styl życia : (wg Osowskiego) - to przejaw pewnych wyborów dokonywanych przez ludzi, znajdujących się na określonym poziomem życia - to specyficzny zespół potrzeb i sposoby zaspokojenie tych potrzeb - wyraża się w charakterze potrzeb człowieka, specyficznej hierarchizacji potrzeb, zróżnicowanie preferencji, prestiżu, odnosi się też do sposobów uczestnictwa w życiu publicznym Rodzaje stylów życia: ludzi spieszących się zgodnie z naturą wiecznych wakacji Czynniki demograficzne o charakterze społeczno-zawodowym tzn. aktywność zawodowa, charakter wykonywanej pracy, poziomem wykształcenia i charakter ( techniczne, humanistyczne) 38, 39, 40 Ernest Engel – związek między dochodami a poziomem, a strukturą wydatków konsumpcyjnych. Badał gospodarstwa domowe rodzin pruskich i belgijskich. Sformułował podstawowe prawidłowości: „ udział wydatków na żywność w dochodach ludności maleje w miarę wzrostu tych dochodów. Dokonał podziału dochodów na te które zaspokajają potrzeby podstawowe oraz dochody zbytkowe, które zostają po zaspokojeniu podstawowych potrzeb (gł. Żywnościowych) Prawo to jest sprawdzalne w każdych warunkach, niezależnie od systemów itp. Badając udział wydatków na żywność oraz szeregując poziom PKB na dobę powoduje kształtowanie się wydatków Obecnie potrzeba uwzględnienia w sposób b. szczegółowy między dochodami, a strukturę wydatków. Uzupełnień wymaga zależność między wzrostem dochodów, a zmniejszeniem się udziałem wydatków na żywność. W związku z tym należy wyróżnić sytuację przedenglowską, poenglowską, współczesną poszerzoną interpretację prawidłowości Engla Sytuacja przedenglowska – dotyczy krajów najuboższych, gdzie jest niezaspokojenie potrzeb elementarnych ( żywności). W tych krajach wzrost dochodów – spadek udziału wydatków na żywność przy każdym wzroście dochodów wzrost wydatków na żywność – elementarne potrzeby muszą być zaspokojone Sytuacja poenglowska - w krajach wysoko rozwiniętych zmienia się struktura kosztów wytworzenia żywności: większy udział w żywności wysoko-przetworzonej (z wbudowaną usługą, drogą) oraz żywności produkowanej w naturalnych warunkach też drogiej). Udział wydatków na żywność w miarę wzrostu dochodów nie maleje i nie wzrasta, występuje stabilizacja udziału wydatków na żywność w rosnących dochodach – bo zmienia się struktura wydawanej żywności. - w obecnych warunkach dochodowych rozwój asortymentu dóbr i usług konsumpcyjnych sprawił, że zestaw środków podstawowych dla spożycia rozszerzył się na inne grupy i rodzaje dóbr i usług. Stały się one z czasem niezbędne lub konwencjonalnie niezbędne: papierosy, kosmetyki, używki. Udział % tych produktów w dochodach ludności zachowuje się podobnie jak udział w żywności – w miarę wzrostu dochodów ludności udział wydatków na wszystkie dobra i usługi o charakterze podstawowym w ogólnych dochodach maleje, wzrasta udział wydatków na dobra i usługi wybieralne, bardziej atrakcyjne, zaspokajające potrzeby wyższych rzędów. 41. Zachowania konsumpcyjne to ogół działań i czynności związanych z dokonywanie wyborów z procesie zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych w określonych warunkach społecznych, kulturalnych i ekonomicznych. Determinanty w następnym pytaniu. Zachowania konsumpcyjne w gospodarstwie domowym – posiadanie i użytkowanie środków konsumpcji. 42. Determinanty konsumenckich zachowań 1. 2. 3. 4. - - czynniki obiektywne ekonomiczne zewnętrzne – część z nich oddziałuje w makroskali: DN, zasady jego podziału, integracja gospodarcza; inne w mikroskali: podaż, ceny, system informacji marketingowej, edukacja konsumencka, stan infrastruktury handlowo – usługowej, usługi dodatkowe wolne i związane.. Czynniki obiektywne ekonomiczne wewnętrzne – poziom dochodów pieniężnych w gospodarstwach domowych, dochodów naturalnych, źródła pozyskania dochodów, stan posiadania, poziom oszczędności i kredytów, czas wolny. Czynniki obiektywne pozaekonomiczne – demograficzne, zawodowe, społeczne, cywilizacyjno – kulturowe. Czynniki subiektywne – interwencyjne – przyzwyczajenia, postawy, motywy, informacja prywatna. 43. Zakres konsumpcyjnych wyborów wybór potrzeb, które będą zaspokojone hierarchia, kolejność zaspokajania potrzeb formy konsumpcji wybór środków konsumpcji decyzja o relacji wydatków i oszczędności okoliczności uzyskania środków konsumpcji (czas miejsce, sposób płatności) warunki użytkowania środków konsumpcji 44. Zachowania nabywcze obejmują zespół czynności związanych z dokonywaniem wyboru mającym na celu zakup dóbr i usług. W procesie tym wyróżnia się wiele faz uświadomieni e potrzeb, wybór tych, które zostaną zaspokojone i w jakiej kolejności podjęcie działań poprzedzających decyzję zakupu (poszukiwanie informacji) - - - - podjęcie decyzji o zakupie wraz z wyborem towaru postępowanie konsumenta jako użytkownika środków konsumpcji ocena trafności decyzji i wymiana informacji związanych z zakupem towaru - - - 47. Zmienne interwencyjne Przyzwyczajenia – są ukształtowane przez wielokrotne powtarzanie aktów zachowania się, które dają w poczuciu jednostek pozytywne rezultaty, stanowią one efekt własnego lub cudzego doświadczenia lub doświadczeń poprzednich pokoleń. Motywy – Świadome powody określonego zachowania się, mają wyraźny związek z potrzebami, ulegają na ogół redukcji po zaspokojeniu potrzeby, mogą mieć podłoże biologiczne, psychogenne lub socjogenne. Postawy ludzkie – to kategoria socjologiczno – psychologiczna, to uogólnione krytyczne punkty widzenia, są emocjonalnym wyrazem stosunku człowieka do świata zewnętrznego i samego siebie. Badamy je przez obserwowanie konkretnych zachowań w konkretnych warunkach, wyrazem postaw są opinie. Oczekiwania – są rodzajem postaw, konsument w proces decyzyjny włancza przyszłość, wiąże się to z horyzontem czasowym jakim dysponuje konsument. Informacja nieformalna – nieustanna wymiana prywatnych wiadomości i doświadczeń. Decyzje konsumenta co do zachowań nabywczych dot. określenia dobra materialnego i usługi jakości środków konsumpcji warunków zakupu 45. Typy konsumentów: - 46. Obiektywne zmienne decyzyjne – pytanie 42, punkty 1 –3. postępowania decyzje zwyczajowe, steorytypowe, zrutynizowane – konsument postępuje tak jak kiedyś, lub tak jak inni – odnosi się do dóbr o wysokiej częstotliwości zakupu, konsument nie jest skłonny do poszukiwania informacji, postępuje rutynowo, mechanicznie decyzje nowe, prawdziwe, kompleksowe zachowania nabywcze – związane są z potrzebami wyższych rzędów, dotyczą dóbr drogich, rzadko kupowanych – konsument gromadzi informacje o cenach, markach, właściwościach, jest aktywny, przechodzi pełny proces decyzyjny decyzje impulsywne – dotyczą drobnych, tanich przedmiotów, potrzebny jest ograniczony zasób wiedzy, działanie bodźca (wystawy, reklamy) skłania do zakupu, konsument nie szuka informacji Proces zakupu zależy od: cech nabywanego produktu cech nabywcy ceny towaru siły wpływu otoczenia presji czasu 6 1. a. b. i. ii. 2. a. b. c. 48. Informacja w procesach decyzyjnych konsumenta: instytucjonalna (formalna) o sytuacji politycznej, społecznej, gospodarczej o rynku d ziałalność marketingowa i promocyjna e dukacja konsumencka Prywatna (nieformalna) Doświadczen ie i wiedza Obserwacja produktu Informacja „z ust do uszu” - - - Informacja to każdy czynnik wykorzystywany w procesie decyzyjnym. Potrzeba informacji wynika z: faktu, iż uczestnicy rynku działają zazwyczaj w pewnym oddaleniu czasowo – przestrzennym niski jest na ogół stopień poinformowania uczestników o swoich działaniach rozszerzanie się przestrzennego zasięgu rynku, wzrost stopnia zróżnicowania potrzeb i aspiracji producentów i konsumentów, zróżnicowanie produktów 50. informacja o charakterze prywatnym – nieustanna wymiana prywatnych informacji i doświadczeń, ma największą siłę oddziaływania, obejmuje m.in. informację „z ust do uszu”, przykład otoczenia. Zależy ona od poziomu wiedzy konsumentów, od częstotliwości kontaktów z osobami będącymi w lepszej sytuacji materialnej, także na płaszczyźnie międzynarodowej. Dotychczasowy poziom konsumpcji będzie podtrzymywany ( próba mimo wyraźnych spadków dochodów) Gospodarka konsumenta nigdy nie opiera się na czysto ekonomicznych kryteriach, lecz odbywa się w oparciu o czynniki ekonomiczne i pozaekonomiczne, w tym subiektywne. Specyfika rachunku konsumenta wyraża się w tym, że specyfika nie jest maksymalną wartością użytkową. Wraz ze wzrostem dochodów restrykcje rozluźniają się (większa część dochodów zostaje przeznaczona na zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu i większą rolę odgrywają czynniki pozaekonomiczne subiektywne). Można więc błędnie wnioskować, że przy niskich dochodach konsument postępuje racjonalnie z ekonomicznego punktu widzenia. 49. Rola informacji instytucjonalnych Promocja – kompleks środków za pomocą, których przedsiębiorstwa komunikują się z rynkiem, przekazują informację o swojej działalności. Potrzeba promocji wynika ze słabszej pozycji konsumentów jako uczestników rynku, działalność promocyjna pomaga konsumentom zdobyć informację o produkcie, jego walorach, cechach. Działalność tę prowadzą przedsiębiorstwa przez: promocję sprzedaży, sprzedaż osobistą, PR i reklamę. Są to elementy zaangażowane w proces kształtowania wizerunku firmy. Edukacja konsumenta jest działalnością edukacyjno – doradczą, polegającą na przekazywaniu konsumentom zestawu informacji, mającego na celu usprawnienie procesu zaspokajania potrzeb. Konsumentom pozostawia się pełną swobodę wyboru, nie ma elementu perswazji. osiągnięty poziom konsumpcji stanowi zaporę przed grożącym spadkiem spożycia. 51. Istota rachunku konsumenta na rynku – przesłanki i kryteria tego rachunku. Czy rachunek konsumenta jest kalkulacją wyłącznie ekonomiczno – finansową? Uwzględniamy kryteria ekonomiczne i pozaekonomiczne. Ekonomię konsumpcyjną działalności gospodarstw domowych można uznać za racjonalną wtedy, gdy wybór potrzeb i środków ich zaspokojenia opiera się na rozumowaniu, na przyjętych i aprobowanych systemach wartości. Racjonalność ma charakter względny. Gospodarstwa domowe uruchamiają docelowe oszczędności, podejmują dodatkową pracę zaciągają kredyty i pożyczki, uruchamiają własną działalność gospodarczą (np. rekreacja). Wzrasta rola w takich warunkach pomocy zagranicznej, sąsiedzka – darowizny. Te działania są stosowne aby podtrzymać dotychczasowy poziom konsumpcji. - - - - Konsument zachowuje się racjonalnie przy: nabywaniu produktów o wysokiej cenie zakupi dóbr po raz pierwszy (bez doświadczenia) nabywaniu dóbr restytucyjnych, w przypadku, gdy poprzednie doświadczenia były negatywne nabywaniu drobnych, tanich rzeczy o szczególnym znaczeniu dla nabywcy (np. prezenty) 52. EFEKT RYGLA – (zaryglowana struktura konsumpcji) – jest wyrazem reakcji konsumentów na spadek dochodów realnych. Każdorazowo zatem w każdym kraju, w którym gospodarstwa domowe w dotychczas - 53. Psycho – społeczne prawidłowości i mechanizmy zachowania się konsumentów w warunkach względnej równowagi rynkowej. Wiążą się z oddziaływaniem w długim okresie czynników o charakterze społecznym i psychicznym Rola czynników społecznych związana jest z funkcjonowaniem grup odniesienia – osoby, które mają bezpośredni wpływ na zachowania i postawy danej osoby (grupy, z którymi jednostka identyfikuje się lub, do których chciałaby należeć) liderów opinii – grupa osób przekazująca otoczeniu wzorce zaspokajania potrzeb, ich oddziaływanie jest bardzo widoczne w sytuacji wprowadzania nowego produktu na rynek rodziny – podział decyzji związanych z zakupami Uwarunkowania psychiczne – znaczenie motywu upodobnienia się i motywu wyróżnienie się. Te pozornie sprzeczne motywy łączą się w postępowaniu konsumenta, bo na ogół człowiek chcąc wyróżnić się spośród innych uwzględnia czynnik mody, a więc upodabnia się do ludzi reprezentujących ten czynnik. Motywem wyboru zasadniczych wartości użytkowych jest chęć upodobnienia się, a wybór cech jakościowych odbywa się pod kątem wyróżnienia się. Moda – związane z cyklem mody, etapy: wyróżniania się, rywalizacji, rywalizacji ekonomicznej, schyłku mody. 54. Wpływ grup uzewnętrznia się w: - - jest podstawą kształtowania się funduszu swobodnej decyzji. 56. - FSD jest częścią funduszu nabywczego pozostającą po 58. Preferencje indywidualne – istota i możliwości ich badania. odniesienia Zaspokojeniu potrzeb na poziomie podstawowym ( dochody o charakterze zmiennym) lansowaniu nowego sposobu zachowania się wpływają na jednostki poprzez style życia wpływają na postawy i kreuje pewien wizerunek oddziałują na następujące aspekty zachowań: w ybory jednostek (typów produktów, marek) p referencje i lojalność konsumenta w stosunku do marek, sklepów Kierunek wydatkowania FSD : na dobra i usługi wyższych rzędów wydatków nie konsumpcyjnych związanych z zakupem papierów wartościowych, założenie własnej działalności gospodarczej oszczędności s tosunek do rynkowych źródeł informacji 57. Skłonność do konsumpcji i oszczędzania w miejskich gospodarstwach domowych /tzw. prawidłowość Keynes’a i inne/ naturalne warunki oszczędzania – charakterystyka: s tosunek do mediów k ształtują wrażliwość na cenę s tosunek do reklamy i innych działań promocyjnych 55. HIPOTEZA STAŁYCH DOCHODÓW Zarówno konsumpcję jak i dochody dzieli się na część stałą i zmienną DOCHODY – część stała – przeznaczona na zaspokojenie potrzeb podstawowych, jest podstawą realizacji konsumpcji na poziomie podstawowym część zmienna – wynagrodzenia za pracę dodatkową, nagrody, premię - jest podstawą konsumpcji wyższego rzędu, o zmiennym charakterze 7 Hipoteza dochodów bezwzględnych. Wzrost dochodów ludności prowadzi do: Wzrostu skłonności do konsumpcji, ale w mniejszym stopniu niż wzrost dochodów, czyli krańcowa skłonność do konsumpcji przy w zroście dochodów maleje Spadku konsumpcji na rzecz oszczędności, czyli krańcowa skłonność do oszczędzania rośnie (nie sprawdziła się) Warunki naturalnej skłonności do oszczędzania: Społeczeństwo lub grupa osiąga relatywnie wysoki poziom konsumpcji Występuje systematyczny wzrost dochodów w gospodarce Niska stopa inflacji Korzystna stopa oprocentowania lokat Preferencje to subiektywne oceny, którymi kieruje się jednostka lub grupa ludzi dokonując wyborów konsumpcyjnych. Preferować oznacza „woleć”, przedkładać dane dobro nad inne. Konsument z wielu możliwości wybiera jedną. GRUPOW Systematyczny rozwój podaży drogich i atrakcyjnych dóbr i usług Nie można praktycznie badać samych preferencji, ale należy badać ich przejawy. Sposoby identyfikacji preferencji Istnienie określonej preferencji wyrażone działaniem, decyzją o wyborze miejsca zakupu dobra lub usługi. Badanie poziomu i struktury oraz zróżnicowania środków pieniężnych, a także czasu przeznaczonego na zaspokojenie określonej potrzeby. Im więcej środków na zaspokojenie określonej potrzeby, tym wyższa pozycja danej potrzeby w hierarchii potrzeb i tym trwalsze preferencje. Badanie preferencji w zmienionych warunkach zewnętrznych w zakresie możliwości konsumpcyjnych wyborów. Jeżeli dwie lub więcej możliwości stają się równie dostępne, a zachowania pozostają niezmienione mamy do czynienia z utrwalonym systemem preferencji. Badanie preferencji w zmienionych warunkach wewnętrznych Teza Hodolim Faktu przeważającego postępowania zwyczajowego oraz podejmowania nowych decyzji pod wpływem sugestii bodźca działającego najsilniej, powodują duże wzajemne podobieństwa indywidualnych preferencji konsumpcyjnych realizowanych w spożyciu. Ogół preferencji potraktowanych stochastycznie i „wyretuszowanych przez masowość procesu daje wzorce społeczne, znajdujące odbicie w postępowaniu jednostek. Motywy postępowania (o charakterze psychogennym i socjogennym) to: chęć wyróżnienia się i chęć upodobnienia się. 59. Źródła informacji empirycznych o rynku i konsumpcji. Informacja to każdy czynnik, który wykorzystywany jest przez konsumenta do celowego działania. Dostarczane są przede wszystkim przez proces komunikowania się człowieka z otoczeniem. - - Proces komunikacji pełni następujące funkcje: wpływa na ograniczanie ryzyka podmiotu zmniejsza zależność działań jednych uczestników od drugich wpływa na wzajemne kształtowanie się potrzeb i preferencji uczestników rynku Źródła informacji – pytanie 48. (gusty i upodobania całej rodzin
