dr Paweł Sikora

dr Paweł Sikora
Wykaz zagadnień na ćwiczenia z Filozofii
dla Filologii Angielskiej, Socjologii i Pedagogiki
1.
2.
Jońscy filozofowie przyrody: Tales, Anaksymander, Anaksymenes; (arche, fizis, apeiron, hylozoizm).
Heraklit (arche, wariabilizm, względność rzeczy, logos); Parmenides (teoria Bytu i teoretyczne
konsekwencje, tożsamość myślenia i Bytu).
3. Demokryt (materia, atomy, próżnia; przyczynowość i konieczność; teoria postrzegania i koncepcja
rozumu, kwestie etyczne).
4. Pitagorejczycy (matematyka i teoria liczb, harmonia Bytu, wierzenia orfickie).
5. Protagoras i sofiści („humanizm”, relatywizm, konwencjonalizm, praksis); Sokrates (arete i
intelektualizm etyczny).
6. Platon (byty i cienie, idea i rzecz, świat idei, dusza i jej funkcje, świat i człowiek, doksa, episteme,
anamnezis, cnota, problem miłości, koncepcja Państwa).
7. Arystoteles (stosunek do Platona, klasyfikacja filozofii, metafizyka, ousia, hyle, morfe, potencja i akt,
istota i akcydensy, cztery przyczyny, całość bytu a pierwsza przyczyna – Bóg, dusza i jej „części”,
problem poznania, rozum bierny i rozum czynny; dobro, cnota, „złoty środek”).
8. Szkoły etyczne: Stoicy (fizis, logos, afekty i apatia); Epikurejczycy (atomizm, mechanicyzm,
hedonizm, rodzaje przyjemności, rola rozumu i „lekarstwa” na cierpienia); Sceptycy (główne
pytania, „izostenia”, „tropy” sceptyckie, słabość dedukcji i indukcji, probabilizm).
9. Św. Augustyn (rozum wobec wiary, dusza, iluminizm, intuicja, łaska wiary, teocentryzm, rola woli,
problem zła i łaski zbawienia).
10. Św. Tomasz z Akwinu (rozum – wiara, filozofia – teologia, byt, istnienie, istota [materia, forma],
uniwersalia i trzy sposoby ich występowania, Bóg i pięć dowodów, cechy Boga, stworzenie świata,
dusza i poznanie).
11. Kartezjusz (nowa metoda, pierwsza zasada, dwie substancje i jej cechy, relacje: cogito – Bóg – świat,
poznanie, natywizm, koncepcja prawdy i fałszu, wolność)
12. B. Pascal (rozum i „serce”, człowiek wobec nieskończoności, rola Boga, problem z „zakładem”).
13. B. de Spinoza, (substancja czyli Bóg, cechy i modi, poznanie i „wolność”);
14. G. W. Leibniz (monady i ich cechy, zjawiska i byty, zasada racji, harmonia praestabilita, prawdy
pierwotne i faktyczne, Bóg a wolność).
15. J. Locke, (krytyka natywizmu, doświadczenie zewnętrzne i wewnętrzne, idee i ich podział); D.
Hume (wrażenia, idee, dane zmysłowe, stosunki między ideami, krytyka metafizyki).
16. I. Kant – część I (rozum i zmysły, podział sądów, przewrót kopernikański, program
transcendentalizmu, zmysłowość a intelekt).
17. I. Kant - część II (antynomie rozumu teoretycznego i krytyka metafizyki, imperatyw kategoryczny i
postulaty rozumu praktycznego).
18. G. W. F. Hegel (idealizm, dialektyka, Byt – przyroda - Duch; historia, religia i kultura a filozofia).
19. K. Marks i marksizm (realizm, historyzm, alienacja pracy i rola proletariatu, rewolucja i jej
konsekwencje).
20. H. Bergson (intelekt a intuicja, strumień życia i pamięć, „Ja” głębokie i powierzchniowe).
21. F. Nietzsche (problem wartości i „wartości”, wola mocy, koncepcja życia, Nietzsche a
chrześcijaństwo).
22. Egzystencjalizm (M. Heidegger, J. P. Sartre – byt, nicość, bycie, wolność i odpowiedzialność).
23. Elementy filozofii współczesnej (pragmatyzm, postmodernizm, feminizm, filozofia polityki:
liberalizm versus komunitaryzm).
Podręcznik: Wł. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. I, II, III + wybrane (wskazane przez prowadzącego
zajęcia) teksty źródłowe (Legowicz, Platon, Kartezjusz...), ewentualnie inne opracowania.