Aktywizacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych
advertisement
Aktywizacja zawodowa i zatrudnianie osób niepełnosprawnych stan obecny i perspektywy spotkanie ze związkami zawodowymi Główne czynniki wpływające na aktywność zawodową i zatrudnianie osób niepełnosprawnych Sytuacja społeczno – gospodarcza Polityka rynku pracy Otoczenie prawne Zachowania i postawy głównych aktorów Klimat społeczny Legislacja - stan obecny Ustawa zasadnicza Kodeks pracy (art. 113, 94, Rozdział IIa) Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych Karta praw osób niepełnosprawnych Instrumenty finansowe - stan obecny Budżet państwa Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Europejski Fundusz Społeczny Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych 2004 III kw.2005 Liczba osób niepełnosprawnych prawnie w wieku 15 lat i więcej według aktywności zawodowej, w tys. w wieku 15 lat i więcej w wieku produkcyjnym w wieku 15 lat i więcej w wieku produkcyjnym Razem 4167 2458 4071 2396 Aktywni zawodowo 677 576 674 575 Pracujący 544 446 544 447 Bezrobotni 133 130 130 128 Bierni zawodowo 3490 1882 3396 1821 Źródło: BAEL, GUS 2004, III kwartał 2005 r Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym Wiek produkcyjny (18-59/64 lat) I półrocze 2005 2004 Wskaźniki N S N S współczynnik aktywności zawodowej 23,4 74,9 23,9 74,1 wskaźnik zatrudnienia 18,1 60,4 18,7 60,2 stopa bezrobocia 22,6 19,3 21,7 18,8 Źródło: BAEL, GUS 2004,2005 Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w urzędach pracy w listopadzie 2005 r. bezrobotni 75 338 poszukujący pracy niepozostający w zatrudnieniu 28 511 razem 103 849 Uprawnienia pracownicze osób niepełnosprawnych Osoby niepełnosprawne zaliczone do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności skrócony czas pracy dodatkowy urlop wypoczynkowy zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym 15-minutowa przerwa w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek, zwolnienia od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy, Rehabilitacja zawodowa/zatrudnianie - narzędzia Szkolenia dla osób niepełnosprawnych (zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy)- Wsparcie działalności gospodarczej osób niepełnosprawnych- art. 12 – 13 art. 38-40 Pożyczka na rozpoczęcie działalności gospodarczej Dofinansowanie do 50% odsetek od kredytu zaciągniętego na kontynuowanie tej działalności Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne (chroniony i otwarty rynek pracy) – art. 25, 26, 26a-d, 31,32 i 41 Inne działania Programy zatwierdzane przez Radę Nadzorczą PFRON Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne – pułapy pomocy Rzeczywiste podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych - % najniższego wynagrodzenia znaczny umiarkowany lekki zpch 130% 205% 110% 185% 50% 125% Otwarty rynek pracy 91% 117% 77% 99% 35% 45% Ryczałtowo określone podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych % najniższego wynagrodzenia zpch Otwarty rynek pracy 90% 145% 70% 125% 40% 95% 63% 81% 49% 63% 28% 36% oraz 100% składek na ubezpieczenia społeczne zgodnie z art. 25 ustawy Kursywa – schorzenia szczególne Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne Refundacja ponoszonych podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych maksymalna wysokość pomocy na rekompensatę z tytułu podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych dla pracodawców nie będących zakładami pracy chronionej - 70% lub 90% tego co dla zpch bez dodatkowego wsparcia pracowników o szczególnych schorzeniach Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne Szkolenia pracowników niepełnosprawnych - art. 41 Szkolenia pracowników niepełnosprawnych u pracodawców prowadzących zpch w związku ze zmiana profilu produkcji art. 32 ust.1 pkt 2 Zwrot kosztów przystosowania stanowisk pracy, adaptacji pomieszczeń zakładu, adaptacji lub zakupu urządzeń – stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności art. 26 Zwrot kosztów wynagrodzenia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu - art. 26d Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne Rozwiązania adresowane wyłącznie do pracodawców prowadzących zakłady pracy chronionej Pomoc o charakterze automatycznym Środki zasilające ZFRON m. in: stanowiące różnicę pomiędzy wynagrodzeniem osiąganym przez pracownika niepełnosprawnego a kwotą miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia 90% środków pochodzących : ze zwolnień z podatków: od nieruchomości, rolnego i leśnego i od czynności cywilnoprawnych ze zwolnień z opłat (z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sankcyjnym z części zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych stanowiące różnicę pomiędzy składką na ubezpieczenia społeczne potrącaną osobie niepełnosprawnej a częścią składki odprowadzanej na ZUS Pomoc na wniosek Dofinansowanie do wysokości 50% odsetek od kredytów inwestycyjnych Dofinansowanie do wysokości 50% odsetek od kredytów obrotowych Jednorazowa pożyczka w celu ochrony zagrożonych miejsc pracy osób niepełnosprawnych – pomoc de minimis Praktyka Rehabilitacja zawodowa Szkolenia osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w PUP 7 411 osób skorzystało w 2004 r. z dofinansowania (7 228 tys. zł) pracę uzyskało 1146 osób szkolenia W ciągu 3 kwartałów 2005 r. skierowano na szkolenia 3 niepełnosprawnych 532 osób Wsparcie działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby niepełnosprawne) 568 osób skorzystało w 2004 r. z pożyczki na rozpoczęcie działalności (18 591 tys. zł) W ciągu 3 kwartałów 2005 r. - 297 osób (9 440 tys. zł) 64 osoby skorzystało w 2004 r z dofinansowania odsetek kredytu zaciągniętego na kontynuację działalności (116 tys. zł) W ciągu 3 kwartałów 2005 r. - 25 osób niepełnosprawnych (106 tys. zł) (stan na 31 grudnia 2004r. źródło PFRON) Praktyka Rehabilitacja zawodowa Szkolenia pracowników niepełnosprawnych 2004 14 umów na przeszkolenie 250 osób niepełnosprawnych I-III kwartał 2005 4 umowy na przeszkolenie 21 osób niepełnosprawnych Praktyka Rehabilitacja zawodowa W 25 zakładach aktywności zawodowej było zatrudnionych 870 osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym Dofinansowano przystosowanie 489 stanowisk pracy osób niepełnosprawnych zatrudnionych na otwartym i chronionym rynku pracy Udzielono dofinansowania w kwocie 885 815 361,75zł. do wynagrodzeń: 257 240 osób zatrudnionych w zakładach pracy chronionej 41 632 osób zatrudnionych na otwartym rynku pracy stan na 31 grudnia 2004r. źródło PFRON) Zatrudnienie osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w Systemie Obsługi Dofinansowań PFRON Wyszczególnienie Pracownicy niepełnosprawni ogółem I 2004 I 2005 VI 2005 X 2005 1 2 4 5 202 298 206 489 192 598 196 934 w zakładach pracy chronionej 177 309 170 914 171 992 174 354 na otwartym rynku pracy 15 289 26 020 30 306 32 135 Pracodawcy ogółem 4 489 6 246 6 929 7 206 prowadzący zakłady pracy chronionej 2 512 2410 2 406 2 385 1 977 3 836 4 523 4 821 otwarty rynek pracy Wynagrodzenie za pracę Przeciętne wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego % przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej Lekki Ogółem Znaczny Umiarkowany 1.031 1.189 1.133 1.147 45% 52% 49,5% 50% źródło danych: PFRON - SOD, 2004 Główni aktorzy administracja rządowa samorząd terytorialny przedsiębiorstwa, regionalne i lokalne środowiska gospodarcze związki zawodowe organizacje pozarządowe osoby niepełnosprawne Związki zawodowe obrona interesów pracowniczych osób niepełnosprawnych aktywna postawa wobec przypadków naruszania przepisów prawa pracy i przepisów szczególnych przeciwdziałanie dyskryminacji i nierównemu traktowaniu w zatrudnianiu działalność informacyjna i promocja godnego zatrudnienia Jakość zatrudnienia – najczęściej zgłaszane skargi Czas pracy przekraczanie norm czasu pracy, praca w godzinach nadliczbowych i porze nocnej, nieprawidłowa ewidencja czasu pracy, Warunki pracy praca niezgoda z przeciwwskazaniami lekarskimi np. zakazem dźwigania, zakazem pracy w pozycji stojącej, , niedostosowania pomieszczeń do przepisów bhp ciężka praca fizyczna w przypadku firm sprzątających - osoby np. braku oddzielnego pomieszczenia przeznaczonego do spożywania posiłków i na szatnię brak ogrzewania w zimie hali produkcyjnej i szatni niepełnosprawne z dysfunkcją narządu ruchu skarżyły się zbyt dużą powierzchnię przypadającą do sprzątania na jedną osobę w stosunku do założonego czasu pracy na wykonanie czynności. Jakość zatrudnienia – najczęściej zgłaszane skargi Umowa o pracę zatrudnianie bez umowy o pracę zatrudnianie niezgodnie z umowami o pracę (wykonywanie przez te osoby prac niezgodnych z zakresem obowiązków), nieterminowe wypłaty wynagrodzeń, brak wypłaty wynagrodzenia i dodatkowych świadczeń z tytułu zatrudnienia, nieprzekazywanie pracownikom zakresu obowiązków, Jakość zatrudnienia – najczęściej zgłaszane skargi dyskryminacja i nierówne traktowanie w zatrudnieniu ze względu na niepełnosprawność fikcyjne zatrudnianie w celu osiągnięcia wymaganego wskaźnika niepełnosprawnych zatrudniania osób niskie wynagrodzenie – większość pracowników niepełnosprawnych otrzymuje minimalne wynagrodzenie za pracę Kierunki ewentualnych zmian – podstawowe dylematy Które instrumenty są skuteczne, a które nie i dlaczego? Czego brakuje? – niezbędne uzupełnienia Co jest zbędne? Co wymaga zmiany albo uproszczenia? Uwarunkowania i ograniczenia
