Jak dobrze przygotować dziecko do nauki w klasie pierwszej

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Luboniu
Jak dobrze przygotować dziecko do nauki w klasie
pierwszej? - opracowała Katarzyna Kozielska
Aby dobrze przygotować dziecko 6-letnie do szkoły rodzic powinien zadbać
o wszechstronny rozwój swojego przyszłego pierwszoklasisty.
Rozwój ten powinien przebiegać na wielu płaszczyznach.
Zacznijmy więc od rozwoju motorycznego i manualnego.
5 i 6 rok życia dziecka to czas dużej aktywności ruchowej i rozszerzanie całego spectrum
nowych umiejętności.
Dzieci w tym czasie uczą się jeździć na nartach lub łyżwach, tańczyć, pływać, jeździć na
dwukołowym rowerze. Sprzyja temu znaczny wzrost koordynacji ruchowej oraz siły.
Zdolność powtarzania sekwencji ruchowych, która rozwija się w trakcie nabywania tych
umiejętności ma zdecydowany wpływ na dalszy rozwój językowy i poznawczy.
Dziecko potrafi wchodzić po schodach krokiem naprzemiennym, bez przytrzymywania się
poręczy, potrafi po nich też wbiegać.
Potrafi stać na jednej nodze oraz skakać na jednej nodze.
Stopniowo też kształtuje się zmysł równowagi, który pozwala stać na jednej nodze z
zamkniętymi oczami.
6-latek sprawnie potrafi zeskakiwać z krzeseł, przeskakiwać przez przeszkody, skakać ze
skakanką.
Propozycje ćwiczeń w formie zabawy dla rodziców i dzieci:
dziecko skacze ze skakanką i jednocześnie wypowiada ciągi zautomatyzowane, na
przykład dni tygodnia, liczy od 1 do 10,
rodzic pokazuje proste układy choreograficzne do rytmicznej muzyki, a dziecko je
naśladuje,
dziecko skacze na jednej nodze (około 15-20 sekund) z zamkniętymi oczami,
dziecko łapie piłkę, którą rzuca rodzic.
Rozwijanie małej motoryki.
W tym wieku następuje już pełna samoobsługa, a więc dziecko potrafi zapinać i rozpinać guziki,
sznurować buty, potrafi samodzielnie się umyć, wytrzeć ręcznikiem, uczesać włosy, ubrać się i
rozebrać ze wszystkich części garderoby.
Wykonuje pierwsze rysunki tematyczne, dzięki którym uruchamia nadgarstek.
Ćwiczy precyzyjne ruchy dłoni lepiąc w plastelinie, modelinie.
Propozycje ćwiczeń:
dziecko bawi się w zabawy tematyczne, jak karmienie lalki, czesanie lalki,
zamiatanie śmieci, naprawa samochodzików, spinanie spinaczami kartek, używanie
dziurkacza, robienie pieczątek,
dziecko koloruje figury według zasad ustnych, na przykład koła na czerwono,
1
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Luboniu
-
kwadraty na zielono, trójkąty na żółto, itp.
dziecko rysuje w konturach, w labiryntach
dziecko nawleka na sznurek sekwencje klocków, korali – rodzic podaje wzór.
dziecko smaruje kromki chleba,
dziecko zapina guziki,
dziecko sznuruje buty
dziecko dorysowuje element do zbioru.
Rozwijanie równowagi, będącej pierwotnym zmysłem.
Zadaniem zmysłu równowagi jest ułatwianie orientacji w przestrzeni oraz zachowań związanych
z zachowaniem postawy. Jest to zdolność do używania ciała w polu działania siły grawitacji i do
ustalania własnego położenia w przestrzeni.
Określone typy ruchu, związane ze zmianą pozycji w przestrzeni, pomagają trenować zmysł
równowagi.
Są to:
ruchy do góry i do dołu, jak skakanie, odbijanie się do góry, zabawa na
dmuchanych zamkach, zjeżdżanie na dół
ruchy do przodu i do tyłu – bieganie, startowanie i zatrzymywanie się, bujanie się
ruchy okrężne, odśrodkowe – jak na karuzeli
ruchy obrotowe ciała – wirowanie, tańczenie, obracanie się, przewroty, salta
ruchy posuwiste – jazda na hulajnodze.
Nauka przez zmysły – uczenie się przez ciało, treningiem obu półkul.
Propozycje ćwiczeń dla rodzica i dziecka:
podczas czytania rodzic dostraja uszy dziecka do prostych melodii (prawa
półkula),
rodzic zachęca dziecko do głośnego opowiadania znanych mu historii po tym, jak
je przeczyta (lewa półkula),
rodzic wprowadza gry ruchowe, piosenki i melodie, aby pomóc w zapamiętywaniu
sekwencyjnych informacji - nazwy dni tygodnia, nazwy miesięcy (prawa półkula),
rodzic wykonuje z dzieckiem zabawy ruchowe, jak sięganie do góry, skłony do
dołu, dotykanie palców stóp, swobodne poruszanie się w przestrzeni, staczanie się ze
wzgórza, wspinaczka (obie półkule)
dziecko używa sprzęty, takie jak trampoliny, skaczące piłki, deski do bujania się,
hulajnogi, jeździ na rowerze.
Rozwijanie mowy.
To czas ostatecznego kształtowania się mowy. Dziecko poprawnie wymawia już większość
dźwięków polszczyzny, jedynie głoska „r” (wymagająca szybkiej wibracji końca języka) często
jest jeszcze wymawiana jako głoska „l”. Należy pamiętać, że dziecko musi poprawnie
wypowiadać wszystkie dźwięki języka ojczystego przed rozpoczęciem nauki w szkole,
aby uniknąć trudności w czytaniu i pisaniu.
Dziecko potrafi samodzielnie opowiedzieć, co działo się w niedalekiej przeszłości, a także co
2
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Luboniu
nastąpi w bliskiej przyszłości.
Każde pytanie jest dla dziecka tak samo ważne, więc pozostawione bez odpowiedzi, negatywnie
wpłynie na jego motywację do szukania rozwiązań problemów oraz na jakość jego relacji z
rodzicami. W tym wieku dziecko ma ogromną potrzebę posiadania autorytetu, prawdziwe
poczucie bezpieczeństwa dają mu właściwe relacje z opiekunami.
Koniec wieku przedszkolnego to czas, na który przypada początek twórczego posługiwania się
językiem. Dziecko zaczyna bawić się słowami, potrafi rymować, dostrzegać różnego rodzaju
niuanse językowe, zauważać wieloznaczność wyrazów oraz fakt, że istnieją języki obce.
W wypowiedziach 6-latków pojawiają się również porównania i coraz liczniejsze określenia.
6-latek ma już do dyspozycji wszystkie części mowy, kategorie gramatyczne oraz schematy
składniowe.
W rozwoju i nabywaniu mowy istotną rolę odgrywa zabawa.
W rozwoju twórczej zabawy tkwią korzenie rozwoju mowy i wszystkich przyszłych
intelektualnych osiągnięć dziecka.
Rozwój zabawy jest ściśle uzależniony od osiągnięć w sferze motorycznej, percepcji wzrokowej i
słuchowej.
Zabawy tematyczne dają możliwość wzbogacania słownictwa, uczenia się ról społecznych,
zdobywania wiedzy o świecie.
Propozycje ćwiczeń:
- rodzic pokazuje ilustracje tematyczne, na przykład u lekarza, w sklepie, w
piaskownicy,
w autobusie, w przedszkolu, w domu, w łazience, na wakacjach i
opowiada, co dana ilustracja przedstawia,
dziecko odpowiada na zadane przez rodzica pytania, dotyczące danej ilustracji.
zabawy z regułami, na przykład gra w Piotrusia, dobieranie par, domino
obrazkowe, gra w warcaby, gry planszowe, gry w odgadywanie, na przykład jaką
czynność pokazałam - raz pokazuje rodzic, a raz dziecko,
- gry w układanie zagadek typu:
Co to jest, ma dwa koła, można na nim jeździć, ma kierownicę,
Co to jest, okrągła, pomarańczowa, do jedzenia
Co to jest, długi, drewniany, często się łamie.
Ćwiczenia te rozwijają rozumienie i tworzenie definicji.
Rozwijanie umiejętności naśladowania.
Naśladowanie czynności wykonywanych przez dorosłego jest ważnym etapem
w przygotowaniu do naśladowania artykulacji, ma też znaczenie w lokalizowaniu własnej osoby
w przestrzeni. To z kolei pozwala na kształtowanie świadomości własnego ciała.
Powtarzanie ciągu ruchów uczy rozumienia i zapamiętywania kolejności przestrzennej
i czasowej, która jest niezbędna do nauki języka i czytania.
Propozycje ćwiczeń:
- naśladowanie ruchów ciała, dłoni, palców,
- naśladowanie ruchów warg, języka i żuchwy,
3
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Luboniu
-
naśladowanie mimiki twarzy,
naśladowanie wydawanych dźwięków,
naśladowanie sposobów użycia narzędzi,
naśladowanie czynności samoobsługowych,
naśladowanie czynności wykonywanych przez osoby przedstawione na obrazku,
naśladowanie czynności osób dorosłych,
naśladowanie sekwencji czynności na polecenie słowne.
Rozwijanie percepcji słuchowej.
Jest to umiejętność wysłuchiwania, odbioru i interpretowania dźwięków z otoczenia. Odgrywa
znaczącą rolę w nabywaniu umiejętności analizy i syntezy słuchowej.
Należy uświadomić dziecku, że mowa składa się z wielu istotnych elementów. Aby usłyszeć i
wymówić wyrazy, trzeba najpierw odebrać bodźce, następnie rozłożyć je na proste elementy
(analiza), a dopiero potem złożyć w jedną całość (synteza).
Analiza i synteza słuchowa jest dla dziecka znacznie trudniejsza, gdyż dźwięki mowy są ulotne,
nie można ich zobaczyć, trzeba więc zapamiętać ich brzmienie i kolejność.
Propozycje ćwiczeń:
opisywanie ilustracji zdaniami dwuwyrazowymi, np. „pada deszcz”, dziecko liczy
wyrazy w zdaniu,
tworzenie zdań ze słów podanych przez rodzica, układanie ich we właściwej
kolejności, np.: „ kopie piłkę Bartek czerwoną”, dziecko układa zdanie „Bartek kopie
czerwoną piłkę”,
wyodrębnianie sylab w wyrazie, np. dzielenie na sylaby wyrazów krótkich, np.
ma-ma, O-la, później trudniejszych, jak np. lam-pa, mo-tyl,
łączenie wyrazów z sylab, rodzic zadaje zagadkę, jaki to wyraz: ka-pu-sta,
o-ku-la-ry, dziecko odgaduje (łączy sylaby),
wyszukiwanie przedmiotów lub obrazków na podaną sylabę, np. ko-(-tek, -za,
-rek),
wyszukiwanie wyrazów kończących się na tę samą sylabę, np. –wa (kro-, zaba-,
so-),
rozpoznawanie i wyodrębnianie głosek na początku wyrazu, np. pokaż obrazek
zaczynający się od głoski „t”, „s”,
wymyślanie wyrazów zaczynających się na określoną głoskę, np. na głoskę „k” –
kot, krokodyl, kasza,
wybieranie obrazków, których nazwy kończą się taką samą głoską, np. kosz, mysz,
łączenie w pary obrazków, których nazwy łączą się zbiegiem głosek, np. las –
sowa,
odgadywanie wyrazów rozłożonych na głoski, np. rodzic głoskuje – K-O-T,
P-A-S-E-K , dziecko składa wyraz w całość,
odnajdywanie przedmiotów, obrazków, których nazwa została wypowiedziana
głoskami przez rodzica,
różnicowanie głosek w wyrazach, np. grupowanie obrazków zaczynających się od
głoski „s” i „sz”, „c” i „cz”,
różnicowanie słów i sylab o podobnym brzmieniu, wskazywanie przez dziecko
4
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Luboniu
obrazków po usłyszeniu nazwy, np. las-lis, czapka-żabka, kura-góra.
Artykuł opracowała Katarzyna Kozielska
logopeda z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Luboniu
Filia Suchy Las.
Literatura:
J.Cieszyńska, M.Korendo – „Wczesna interwencja terapeutyczna”
5