2007 - Patrz.pl

Właściwości fizyko-fizyczne krwi płynna tkanka łączna, objętość ok. 5
litrów (5-8% masy ciała) odczyn lekko zasadowy cięższa od wody (ciężar
właściwy 1050-1060) kolor nadawany przez hemoglobinę, nieprzejrzysta,
lepkość, smak słono-słodkawy, stałe ciśnienie osmotyczne
Funkcje krwi: Transport (tlenu do tkanek, dwutlenku węgla do płuc,
produktów przemiany materii do nerek, produktów energetycznych i
budulcowych z przew pokarm, hormony i witaminy) Magazynuje hormony
tarczycy i hormony sterydowe Wyrównuje ciśnienie osmotyczne w tkankach
Wyrównuje stężenie jonów wodorowych (pH) – bufor krwi Termoregulacja,
Zapora przed inwazją drobnoustrojów (leukocyty) Eliminuje substancje obce
np. toksyny
Erytrocyty (RBC) – krwinki czerwone wytwarzane przez szpik kostny żyją
ok. 120 dni nie zawierają jądra komórkowego wypełnione hemoglobiną
kształt dwuwklęsłego dysku mają zdolność odkształcania się RBC(mln/ml)mężczyźni- srednio 5,21 (prawidłowo 4,52-5,90), kobiety- srednio 4,6(4,15,1)
erytropoeza – proces wytwarzania czerwonych krwinek
erytropoetyna – hormon produkowany przez nerkę, pobudzający produkcję
krwinek czerwonych
Trombocyty (PLT) – płytki krwi średnio 250 tyś/mm3 krążą we krwi 8-10
dni wytwarzane w szpiku kostnym, rozpad w śledzionie uczestniczą w
hemostazie (w miejscu uszkodzenia naczynia agregują i tworzą czop)

Leukocyty (WBC) – białe krwinki (średnio 75 tyś./m3) dzielą
się na granulocyty i agranulocyty. granulocyty: obojętnochłonne
(neutrofile) – ok. 63% wszystkich leukocytów, fagocytoza, maja zdolność
opuszczenia łożyska naczyniowego (diapedeza) oraz zdolność
przemieszczania się do miejsc infekcji (chemotakcja) zasadochłonne
(bazofile) – ok. o,5% wszystkich leukocytów, uwalniają heparynę i histaminę
kwasochłonne (eozynofile) – ok. 3% wszystkich leukocytów, aktywne w
zakażeniach pasożytami i stanach alergicznych agranulocyty: monocyty –
ok. 6% wszystkich leukocytów, powstają w układzie siateczkowo –
śródbłonkowym, odnajdują, pochłaniają i trawią (fagocytoza) drobnoustroje.
Po wyjściu z naczyń stają się makrofagami limfocyty – ok. 23% wszystkich
leukocytów, powstają w szpiku kostnym, grasicy, śledzionie, grudkach
chłonnych i węzłach chłonnych. Dzielą się na: limfocyty T (grasicozależne) –
związane z odpornością typu komórkowego limfocyty B (szpikozależne) –
związane z odpornością typu humoralnego
odporność humoralna tzn., że limfocyt B produkuje przeciwciała
(immunoglobuliny), które niszczą obce komórki
hematokryt – składnik krwi (Hct) informuje o gęstości krwi, mężczyźni
przec46% (42-50), kobiety 40-42%(35-45)
Czynniki wpływające na wielkość Hct(hematokrytów) anemia –
zmniejszenie ilości elementów morfotycznych, objętość osocza prawidłowa
policytemia – zwiększenie ilości erytrocytów, objętość osocza prawidłowa
odwodnienie – ilość krwinek prawidłowa, zmniejszenie objętości osocza
nawodnienie – ilość krwinek prawidłowa, zwiększenie objętości krwi
Zachowanie się krwinek w różnych roztworach NaCl: 0,95% NaCl roztwór izotoniczny – istnieje swobodny przepływ płynów między komórką,
a środowiskiem zewnętrznym. Komórka nie zmienia kształtu, jest
prawidłowo nawodniona 3% NaCl - roztwór hipertoniczny – komórka
oddaje płyn, odwadnia się i tym samym kurczy się 0% NaCl - roztwór
hipotoniczny – komórka przyjmuje płyn, ale go nie oddaje. Komórka
pęcznieje i może pękać
Osocze – płynna część krwi ok. 90% wody składniki mineralne (jony): Na+,
CL-, HCO3, K+, Ca2+, HPO42-, SO42-, Mg2+ składniki organiczne białka
(albuminy, globuliny, fibrynogen) glukoza, kwas mlekowy, cholesterol,
mocznik, aminokwasy, kwas moczowy, kreatynina, bilirubina, hormony,
witaminy, enzymy
Białka osocza (70 – 75 g/l) dzielą się na albuminy, globuliny, fibrynogen.
Albuminy – ok. 56% wszystkich białek osocza, utrzymują ciśnienie
onkotyczne, powodują powrót płynów do krwi z przestrzeni
międzykomórkowej (wiążą wodę) produkowane w wątrobie globuliny – ok.
38% alfa (α) – transport hormonów tarczycy i kory nadnerczy oraz Wit. A
beta (β) – transport jonów żelaza i miedzi gamma (γ) czyli immunoglobuliny
– IgB, IgA, IgD, IgE, IgG - wytwarzane w węzłach chłonnych. Funkcja:
przeciwciała, inaktywacja antygenów fibrynogen – ok. 6.5% wytwarzany
przez wątrobę bierze udział w krzepnięciu krwi, przekształcając się w fibrynę
(włóknik)
Funkcje białek osocza: układy buforowe utrzymanie ciśnienia
onkotycznego krwi, transport, czynniki krzepnięcia krwi funkcja ochronna –
immunoglobuliny rezerwa białkowa
Odczyn Biernackiego (OB) badanie określające szybkość sedymentacji
krwinek w preparacie (pomiar opadu = mm/h) prawidłowe wartości M: 0 – 8
mm/h K: 0 – 10 mm/h informuje o występowaniu stanów zapalnych w
organizmie zależy od proporcji białek osocza względem siebie (albumin do
globulin) i w czasie infekcji zwiększa się ilość globulin (gamma), co
przyspiesza opadanie krwinek (tworzą się większe agregaty = większa masa
cząsteczkowa)
Hemoglobina: białko złożone (chromoproteid) p strukturze
czwartorzędowej, wypełniające erytrocyty, zbudowana z: globulin (część
białkowa) hemu (część niebiałkowa) prawidłowy poziom(g/100ml krwi) M:
14 – 17,5(przec 16) K: 12 – 15,5 (przec 14)
Funkcje hemoglobiny: transport gazów oddechowych równowaga
kwasowo – zasadowa (bufor hemoglobinowy)
Budowa hemoglobiny: hem (grupa prostetyczna) zawierający atom żelaza,
globulina zbudowana z 4 łańcuchów polipeptydowych (każdy łańcuch łączy
się z jedną cząsteczką hemu)
Typy hemoglobiny: A1(2 łańcuchy polipeptydowe alfa i 2 beta) i A2 (2 alfa
i 2 delta)– występują u dorosłych (pojawia się ok. 6 m. po narodzinach) F
(2alfa i 2 gamma)– hemoglobina płodowa (występuje w życiu płodowym),
charakteryzuje się większym powinowactwem do tlenu (przyjmuje go więcej
i szybciej)
Hemoglobina: jedna cząsteczka HGB transportuje 4 cząsteczki tlenu, jeden
gram HGB transportuje 1,34 ml tlenu, czyli 16 gram HGB/100ml krwi
transportuje ok. 20ml tlenu – POJEMNOŚĆ TLENOWA KRWI 100ml krwi
utlenowanej = 20ml tlen (20%)
Połączenia hemoglobiny: z tlenem – oksyhemoglobina – powstaje w
płucach rozkłada się w tkankach, z dwutlenkiem węgla –
karbaminohemoglobina - powstaje w tkankach, rozkłada się w płucach, z
tlenkiem węgla (patologiczne) – karboksyhemoglobina (blokuje przyłączanie
O2 do hemoglobiny, łączy się ok. 200x szybciej niż tlen, methemoglobina –
atom żelaza utleniony z Fe2+ na Fe3+
Czynniki wpływające na stopień wysycenia hemoglobiny tlenem:
prężność tlenu – Po2, prężność dwutlenku węgla – Pco2, temperatura krwi,
stężenie jonów wodorowych – pH krwi
Krzywa dysocjacji hemoglobiny pokazuje równowagę między
przyłączaniem i odłączaniem tlenu w zależności od ciśnienia parcjalnego (nie
jest to zależność prostolinijna)
Grupy krwi: w błonie komórkowej erytrocytów występują antygeny
grupowe (A, B, H) i na tej podstawie dokonany został podział na cztery
główne grupy krwi: A, B, AB, O, antygen A nie jest jednorodny, dzieli się na
A1 i A2 stąd w praktyce wyróżnia się 6 grup krwi: A1, A2, B, A1B, A2B, O
natomiast w osoczu (surowicy) krwi obecne są przeciwciała przeciw obcym
antygenom
Grupa krwi: niezależnie od podziału krwi na 6 grup istnieje podział na 2
grupy układu RH: RH+(85%)i RH- (15%), w erytrocycie może występować
antygen D : (Rh-)
Aglutynacja = „zlepienie” się krwinek Zachodzi, gdy dojdzie do kontaktu
antygenu znajdującego się w erytrocycie oraz przeciwciała znajdującego się
w osoczu obcej krwi np.: antygen B + przeciwciało anty B, krew z grupą B +
krew z grupą A
Konflikt serologiczny: występuje w przypadku, gdy matka z układem
antygenów krwi Rh - a płodem Rh+, w czasie pierwszej ciąży może dojść do
produkcji przeciwciał anty – D we krwi matki, w czasie następnej ciąży u Rh+
płodu może dojść do niszczenia krwinek płodu przez przeciwciała anty – D
matki = konflikt serologiczny
Transfuzja krwi, przetoczenie krwi - zabieg polegający na przetaczaniu
pewnej ilości krwi lub składników krwi. Ma na celu substytucję utraconych
składników.W przypadku transfuzji niezbędne jest stosowanie krwi zgodnej
grupowo. Oprócz zgodności głównej (układ AB0) należy także wziąć pod
uwagę zgodność czynnika Rh. osoba z grupą krwi 0 jest uniwersalnym dawcą
(obecność przeciwciał anty-A i anty-B). osoba z grupą krwi AB jest
uniwersalnym biorcą (brak przeciwciał). grupa A posiada antygeny A i
przeciwciała anty-B, grupa B posiada antygeny B i przeciwciała anty-A .
Krew grupy 0- można przetoczyć każdej osobie. Chory mający grupę AB+
może otrzymać dowolną krew. Osoba posiadająca grupę krwi 0- ma
najmniejszą szansę, że przypadkowy człowiek może być dla niej daw. Jeśli w
krwi biorcy znajdują się przeciwciała przeciwko antygenom dawcy to
następują powikłania potransfuzyjne. Krwinki dawcy zostają zniszczone w
organizmie biorcy.
Elem. Ukł krążenia- serce - system dwu pomp (lewej i prawej komory
serca) tłoczących krew do całego układu (dokładniej: do krążenia dużego i
małego), oraz naczynia krwionośne - tętnice, (wyprowadzają krew z serca,
nie posiadają zastawek, są elastyczne) i żyły, (transportują krew do serca,
występują zastawki, są wiotkie)
Serce składa się z czterech jam: dwóch komór(l i p) i dwóch
przedsionków(l i p). Przedsionki przegrodzone są od komór zastawkami, nie
pozwalającymi na cofanie się krwi. Przedsionek prawy - zbiera krew z całego
organizmu oprócz płuc, uchodzą do niego żyła główna górna i dolna
Przedsionek lewy - z płuc krew zbierają cztery żyły uchodzące do
przedsionka lewego: żyła płucna górna lewa, górna prawa, dolna lewa, dolna
prawa
Układ krążenia: przez lewe serce płynie krew utlenowana, przez prawe
serce płynie krew odtlenowana
Krew tętnicza zwiera tlen tylko w krwiobiegu dużym. Krew zawierająca
tlen jest w krwiobiegu dużym w tętnicach, natomiast w krwiobiegu małym w
żyłach płucnych.
Zastawki serca : przedsionkowo – komorowe: występują między
komorami, a przedsionkami (pomiędzy prawym przedsionkiem i prawą
komorą znajduje się zastawka trójdzielna, pomiędzy lewym przedsionkiem i
lewą komorą zastawka dwudzielna), półksiężycowe: występuja między
tętnicami, a komorami. Serce człowieka ma dwie zastawki półksiężycowate.
Zapobiegają one powrotowi krwi do serca po jej wypompowaniu. Jedna z
nich uniemożliwia wsteczny przepływ z pnia płucnego, głównego naczynia
prowadzącego krew do płuc. Druga zapewnia właściwy kierunek przepływu
krwi w aorcie, najważniejszej tętnicy ciała.
CYKL PRACY SERCA trwa 0,8 sek. (najdłuższą fazą jest pauza)
Faza- pauza: trwa ok. 0,3 sek. otwarte zastawki komorowo –
przedsionkowe, krew napływa żyłami i wypełnia przedsionki i częściowo
komory
Faza- skurcz przedsionków i dopełnienie komór krwią: trwa ok. 0,1
sek., przedsionki się kurczą, zamykają się zastawki żylne, przedsionki
dopełniają komory
Faza- skurcz komór z równoczesnym rozkurczem przedsionków: trwa
ok. 0,3 sek., skurcz komór przebiega w dwóch fazach(Faza I – zamknięte
zastawki przedsionkowo – komorowe i półksiężycowate, mięsień sercowy
zaczyna się kurczyć, wzrasta ciśnienie krwi w obrębie komory (faza
izometryczna lub stało – objętościowa) Faza II - otwierają się zastawki
półksiężycowate, mięśniówka komór skraca się i krew wyrzucona jest do
tętnic (izotoniczna))
Faza- rozkurcz komór: trwa ok. 0,1 sek., zamykają się zastawki
półksiężycowate, a nadal są zamknięte zastawki przedsionkowo – komorowe
(faza izometryczna rozkurczu komór), otwierają się zastawki przedsionkowo
– komorowe (faza izotoniczna), a mięsień zupełnie się rozkurcza, następuje
faza pauzy
Zastawki otwierają się i zamykają pod wpływem ciśnienia krwi. Zastawki
półksiężycowate otworzą się gdy ciśnienie w komorach będzie większe niż w
tętnicach. Zamkną się gdy sytuacja będzie odwrotna.
Automatyzm pracy serca – zjawisko samoistnego wytwarzana impulsów
przez serce, powodujący jego skurcze. Dzieje się to w układzie bodźcowo –
przewodzącym serca (są to zmodyfikowane komórki mięśniowe, mające
zdolność do samodepolaryzacji)
Ośrodki automatyzmu pracy serca: Ośrodek I rzędowy pracy serca to
węzeł zatokowy (zatokowo przedsionkowy), nazywany również Ośrodkiem
Keith – Flacka – znajduje się w pompie serca, w okolicy dojścia żył
głównych. Wytwarza największą częstotliwość impulsów 60-80 na min. i
narzuca rytm pracy serca. Jego główną funkcją jest przekazywanie impulsu
na mięśniówkę komór. Ośrodek II rzędowy pracy serca to węzeł
przedsionkowo – komorowy (ośrodek Ascgoff – Tawary) – znajduje się w
dolnej części prawego przedsionka, w okolicy . Wytwarza 40 – 50 impulsów
na min. Przejmuję funkcję rozrusznika, gdy dojdzie do zaburzenia
wytwarzania impulsów w ośrodku I rzędowym lub gdy nie dochodzą z I
impulsy. Z ośrodka II rzędowego odchodzą dwie odnogi - pęczek Hisa (dwie
odnogi do oby komór), zakończony włóknami Purkiniego, które obejmują
mięśniówkę komór.
Przepływ i rozmieszczenie krwi w organizmie człowieka Spoczynek –
ok. 15% krwi dociera do mięsni Wysiłek – ok.. 80% krwi dociera do mięśni
Wysoka temperatura – zwiększa się przepływ krwi przez skurcze serca
Unerwienie serca przez autonomiczny układ nerwowy, który tylko
reguluje prace serca (może zwalniać i przyspieszać), nerwy współczulne
pobudzają serce (zwiększają częstość skurczu serca, siłę skurczu,
pobudliwość serca i przewodnictwo w mięśniu sercowym). nerwy
współczulne, które unerwiają serce biorą swój początek w rdzeniu kręgowym
na odcinku Th1 – Th5. część przywspółczulna działa na serce odwrotnie
(hamująco) jak część współczulna, serce unerwione jest przez X nerw
warstwowy (nerw błędny), ośrodek zwalniający prace serca znajduje się w
rdzeniu przedłużony,
wagotonia sportowa – jest to zjawisko napięcia nerwu błędnego (n. błędny
– m. vagus) u osób aktywnych fizycznie. U tych osób w spoczynku
obserwuje się wzmożone działanie nerwu błędnego. U tych osób w
spoczynku będziemy obserwować mniejszą częstość skurczu serca (nawet do
ok. 40 uderzeń na min.).
Jest to zjawisko korzystne, ponieważ serce jest bardziej ekonomiczne, mniej
zużywa tlenu i substancji odżywczych, jednocześnie pompując podobną ilość
krwi jak u osób nietrenujących.
Q = HR  SV
Q – pojemność min. serca (ilość krwi przepompowana w ciągu min.)
HR – częstość skurczów serca (ilość skurczów na min.)
SV – ilość krwi jaką wyrzuca serce podczas jednego skurczu
refrakcja – niepobudliwość, Mięsień sercowy ma długi okres refrakcji,
obejmujący większość fazy rozkurczu.
ekstrasystole (dodatkowy skurcz) – pojawiający się w przypadku gdy na
serce zadziała dodatkowy impuls. Po wystąpieniu ekstrasystoli w sercu
występuje przerwa kompensacyjna, ponieważ serce jest niewrażliwe na
pierwszy fizjologiczny impuls z węzła zatokowego (impuls ten wypada na
okres refrakcji skurczu dodatkowego). Serce reaguje dopiero na drugi
fizjologiczny impuls.
MR [sk/min] – częstość skurczów serca 60-80/min w spoczynku, 220
minus wiek maksymalnie, częstość skurczów serca to jest ilość skurczów
(uderzeń) Sposoby mierzenia tętna: metoda osłuchowa, ręka, sport tester
tętno – mierzymy na tętnicach, tętno (puls) – faliste odkształcenie
(rozszerzenie) tętnicy spowodowane przejściem krwi pod dużym ciśnieniem
Tętnice, na których mierzymy tętno(na tętnicach, które mają podłoże
kostne): skroniowa, podkolanowa, szyjna zewnętrzna, grzbietowa stopy,
promieniowa , piszczelowa tylna, pachwinowa
Zasady pomiaru tętna: nie przykładamy kciuka do tętnicy, przykładamy II
i III palec, czas pomiaru (przy wysiłku do 30sek. x 2, w spoczynku 10 sek. x
6)
Ciśnienie krwi( siła z jaką krew naciska na ściany naczyń) dzieli się na
żylne(20-0mm/Hg) i tętnicze(skurczowe-90-140, rozkurczowe-60-90)
Ciśnienie skurczowe – ciśnienie jakie panuje w tętnicach, podczas wyrzutu
krwi do tętnic Ciśnienie rozkurczowe – ciśnienie, jakie panuje podczas
pozostałego czasu pracy serca
Pompa mięsniowa jest głównym czynnikiem, który decyduje o ciśnieniu
żylnym. Działanie pompy mięśniowej polega na tym, że kurczące się mięśnie
szkieletowe ściskają żyły, a wówczas krew przepychana jest w kierunku serca
Wzór Starra SV = 101 + ½ SBP – 1,09 DBP – 0,61 WIEK, SV –
objętość wyrzutowa serca, czyli ilość krwi jaką serce wyrzuca w czasie
jednego skurczu (ok. 50-70 ml/skurcz.) Natomiast w czasie wysiłki może
osiągnąć wartość 150 – 180 ml/skurcz)
Q = HR x SV [sk/min x ml/sk] Q = HR x SV [ ml/min] : 1000 Q = HR x SV
[l/min] Q – pojemność minutowa serca, czyli ilość krwi jaką serce pompuje w
czasie 1 minuty (w spoczynku wynosi ok. 5 l/min, natomiast w czasie wysiłku
może wzrastać do 25 – 35 l/min. U niektórych osób może dochodzić nawet do
40 l/min)
wagotonia sportowa – zjawisko zmniejszonej częstości skurczów serca w
spoczynku i zwiększonej objętości wyrzutowej serca u osób wytrenowanych.
Jest to spowodowane wzmożonym działaniem nerwu błędnego
(przywspółczulnego) na serce w spoczynku u tych osób.
BADANIE WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ– próby czynnościowe układu
krążenia
I. PRÓBA RUFFIERA Bada wydolność fizyczna na podstawie tempa
restytucji (powrót do wartości spoczynkowych) układu krążenia (bada tempo
powrotu parametrów wysiłkowych do wartości spoczynkowych) Metodyka
próby (wykonanie)- Dokonujemy trzech pomiarów tętna P1 – pomiar tętna
przed wysiłkiem w pozycji siedzącej, P2 – pomiar bezpośrednio po
wykonaniu 30 przysiadów, P3 – pomiar 1 min po zakończeniu przysiadów
przez 15 sek.
IR – wskaźnik Ruffiera IR=(P1+P2+P3)/10 do 0,0-b. dobra, 0,1 – 5,0dobra, 5,1–10,0-średnia, 10,1–15,0-słaba, powyżej 15,0- bardzo słaba
II. PRÓBA HARWARDZKA (STEP – TEST) Bada wydolność
fizyczną na podstawie czynności układu krążenia (tempo restytucji)
Metodyka próby (wykonanie) Wykonanie na stopniu dla kobiet o wysokości
46 cm, dla mężczyzn 51 cm, Zadaniem badanej osoby jest wchodzenie przez
5 min, Czas trwania próby 5’ = 300 sek., Rytm wchodzenia jest stały i
wynosi 30 wejść na minutę, Mierzymy czas – kontrolujemy czas, jeżeli ktoś
przerwie próbę zapisujemy dokładny wynik, Dokonujemy trzech pomiarów
częstości pracy serca (wszystkie po dokonaniu próby), każdy pomiar trwa 30
sek.(po 1’ – 1’30”, 2’ – 2’30”, 3’ – 3’30” ) Liczymy sumę tętna w 3 min.
FI – Fitness Index (wskaźnik wydolności) FI=(czas pomiaru x 100) / 2x
suma pomiarów,
powyżej 55- zła, 55–64- powyżej przeciętnej, 65–
79- przeciętna, 80–89- dobra, powyżej 90- b. dobra
1