Geografia - Morza

Morze Bałtyckie
 Morze Czerwone
 Morze Śródziemne
 Morze Kaspijskie
 Morze Czarne
 Morze Północne
 Morze Sargasowe
 Morze Karaibskie
 Morze Koralowe

Płytkie morze śródlądowe na szelfie
kontynentalnym w północnej Europie. Połączone z
Morzem Północnym przez Cieśniny Duńskie
(Sund, Mały i Wielki Bełt) oraz Kattegat i
Skagerrak. Za zachodnią granicę Bałtyku
właściwego przyjmuje się cieśninę Sund i próg
podwodny ciągnący się na głębokości 18–20 m od
przylądka Gedser (wyspa Falster) do przylądka
Darßer Ort ; na zachód od tej linii znajduje się
akwen Bałtyku Zachodniego o powierzchni ok.
8000 km² nazywany przez Niemców także Ostsee;
akwen ten obejmuje m.in. część wód Cieśnin
Duńskich (oprócz Małego i Wielkiego Bełtu) a
także mniejsze: Alsenbelt, Fehmarnbelt,
Langelandsbælt.
Morze śródlądowe między Afryką, a Półwyspem
Arabskim, część Oceanu Indyjskiego. Morze Czerwone
połączone jest przez cieśninę Bab al-Mandab z Morzem
Arabskim, a przez Kanał Sueski z Morzem Śródziemnym.
Na północy posiada dwie zatoki - Zatokę Sueską i Zatokę
Akaba, otaczające z dwóch stron Półwysep Synaj. Mimo
że jest to morze śródlądowe, nie jest morzem szelfowym.
Środkiem dna Morza Czerwonego biegnie dolina
ryftowa. Jest to Ryft Morza Czerwonego. Jego dno
stanowi skorupa oceaniczna zbudowana z bazaltu. W tym
miejscu Afryka oddala się od Azji, a właściwie płyta
afrykańska od płyty arabskiej. Proces ten rozpoczął się w
eocenie i przyśpieszył w czasie oligocenu.
Liczne wyspy, rafy koralowe, głównie na południu. Jest to
najdalej na północ wysunięty akwen z rafami
koralowymi.
Morze międzykontynentalne leżące pomiędzy Europą,
Afryką i Azją, o powierzchni około 2,5 mln km². Zasolenie
wód Morza Śródziemnego wynosi 33-39 ‰. Na zachodzie
jest połączone Cieśnin Gibraltarską z Oceanem Atlantyckim,
przez Cieśninę Dardanele łączy się z Morzem Marmara i
dalej przez Cieśninę Bosfor z Morzem Czarnym, zaś przez
Kanał Sueski z Morzem Czerwonym i dalej Oceanem
Indyjskim. Nad Morzem Śródziemnym leżą (zgodnie z
ruchem wskazówek zegara): Gibraltar, Hiszpania, Francja,
Monako, Włochy, Malta, Słowenia, Chorwacja, Bośnia i
Hercegowina, Czarnogóra, Albania, Grecja, Cypr, Turcja,
Syria, Liban, Izrael (w tym Strefa Gazy), Egipt, Libia,
Tunezja, Algieria i Maroko. Większość państw basenu Morza
Śródziemnego współpracuje w ramach Partnerstwa
Eurośródziemnomorskiego. Fauna Morza Śródziemnego
liczy w przybliżeniu około 5000 gatunków.
Bezodpływowe słone jezioro reliktowe w Azji i w niewielkiej
części w Europie. Jest największym jeziorem świata z
powierzchnią wynoszącą ok. 370 tys. km² (zmieniającą się
wskutek wahań poziomu wody, w 1930 roku wynosiła ona
aż 442 tys. km²). Dla porównania powierzchnia całkowita
Polski to ok. 313 tys. km². Maksymalna głębokość to 1025
m. Zasolenie od słodkowodnej części północnej do 10-12‰
w części środkowej i południowej i do bardzo dużego,
sięgającego nawet 300‰ w zamkniętej zatoce Kara-BogazGoł. Czas wymiany wód wynosi 250 lat. W Starożytności
nosiło różne nazwy: Ocean Hyrkański, Morze Azarskie i
Morze Kwalijskie. Morze Kaspijskie, tak jak Morze
Śródziemne i Morze Czarne, jest reliktem Oceanu Tetydy.
Ponieważ zasilane jest rzekami, poziom wody podnosił się i
opuszczał znacząco wiele razy, a w suchych okresach
wysychało odkładając pokłady soli na dnie, pokryte później
osadami naniesionymi przez wiatr.
Morze śródlądowe rozciągające się pomiędzy Azją Mniejszą
na południu, Kaukazem na wschodzie, Niziną
Wschodnioeuropejską na północy i Półwyspem Bałkańskim
na zachodzie. Wchodzi w skład systemu oceanicznego
Oceanu Atlantyckiego. Nazwa pochodzi od siarczków
(morze jest największym na świecie zbiornikiem wody
beztlenowej) barwiących wodę na czarno. Jest połączone
cieśninami Bosfor i Dardanele z Morzem Śródziemnym,
północna część oddzielona przez Półwysep Krymski nosi
odrębną nazwę: Morze Azowskie, łączy je Cieśnina
Kerczeńska. Powierzchnia wynosi 422 000 km² (461 000
km² razem z Morzem Azowskim), objętość 555 000 km³,
średnia głębokość 1315 m, maksymalna głębokość 2258 m,
długość wzdłuż równoleżnika 1150 km, wzdłuż południka
580 km.
Morze szelfowe przy brzegach Europy, część Atlantyku.
Morze Północne położone jest między wybrzeżami Danii,
Szwecji i Norwegii na wschodzie, Wysp Brytyjskich na
zachodzie, i Niemiec, Belgii, Holandii i Francji na południu.
Z Morzem Bałtyckim połączone jest cieśninami Kattegat
(przez Limfjord), Sund, Wielki Bełt oraz Mały Bełt.
Na dnie Morza Północnego znajduje się Krater Silverpit.
Istnieje hipoteza, według której powstał on na skutek
upadku na Ziemię przed 65 mln laty fragmentu tej samej
komety, której główna część utworzyła Krater Chicxulub.
Katastrofa ta mogła być przyczyną wymierania kredowego.
Fale tsunami powstałe podczas kolizji w Kraterze Silverpit,
powinny zalać wybrzeża Morza Północnego powodując
ogromne powodzie.
Morze Sargassowe to akwen morski leżący w zachodniej
części północnego Atlantyku, mniej więcej pomiędzy 20 i
35 N oraz 30 i 70 W, rozciągając się od wysp Bahama,
poprzez Bermudy, aż niemal po Azory. Zasięg morza jest
szczególnie trudny do określenia od strony wschodniej i
częściowo południowej, ale jego granice wyznaczają w
praktyce otaczające go ze wszystkich stron silne prądy
powierzchniowe: Zatokowy (Golfsztrom), Kanaryjski i
Północno-Równikowy. Morze Sargassowe jest nietypowe
m.in. dlatego, że jest jedynym obszarem wód w pełni
oceanicznych (fragment oceanu), który w nazwie posiada
określenie "morze", jako że morze (w znaczeniu terminu
geograficznego) zazwyczaj styka się w jakikolwiek sposób
z lądem. Stąd też trudne określenie dokładnych granic i
powierzchni tego akwenu.
Od pełnych wód Oceanu Atlantyckiego oddzielają go łańcuchy
wysp Małych Antyli na wschodzie i Wielkich Antyli na północy.
Wyspa Kuba i półwysep Jukatan oddzielają go od Zatoki
Meksykańskiej. Z akwenem Zatoki Meksykańskiej połączone jest
przez Cieśninę Jukatańską, a z Oceanem Atlantyckim przez
Cieśninę Zawietrzną. Z Morza Karaibskiego można dostać się na
Ocean Spokojny przez Kanał Panamski. Jego powierzchnia wynosi
2 754 000 km². Najgłębszy punkt znajduje się w Rowie
Kajmańskim, pomiędzy Kubą a Jamajką, na głębokości 7680 m. W
ukształtowaniu dna Morza Karaibskiego wyróżnia się trzy baseny:
Jukatański, Kolumbijski i Wenezuelski. Wybrzeże Morza
Karaibskiego jest dość urozmaicone. Występuje tu kilka dość
dużych zatok: Honduraska, Moskitów, Darién czy Wenezuelska z
jeziorem Maracaibo. Ważniejsze miasta położone nad Morzem
Karaibskim to: Santiago de Cuba, Port-au-Prince, Santo Domingo,
Caracas, Maracaibo, Barranquilla, Cartagena, Colón, Belize City,
Cancun i Playa del Carmen. Cały obszar Morza Karaibskiego oraz
leżące na nim wyspy nazywane są Karaibami.
Duże półotwarte morze na Oceanie Spokojnym
przy północno-wschodnich wybrzeżach Australii
i południowo-wschodnich wybrzeżach Nowej
Gwinei (Zatoka Papua). Od zachodu graniczy z
Oceanem Indyjskim poprzez Cieśninę Torresa.
Od północy graniczy z Morzem Salomona, a od
południa z Morzem Tasmana i Morzem Fidżi.
Od zachodu przy brzegach Australii znajduje się
Wielka Rafa Koralowa. Granicę z otwartym
oceanem wyznaczają wyspy: Santa Cruz, Nowe
Hebrydy (Vanuatu), Wyspy Lojalności i Nowa
Kaledonia. Głównymi portami nad Morzem
Koralowym są: Cairns (Australia), Port Moresby
(Papua-Nowa Gwinea) i Numea (Nowa
Kaledonia).