SZKOŁA PODSTAWOWA IM MARII KONOPNICKIEJ W NIZINACH 37 -716 Orły SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI 1 Profilaktyka to proces wspomagania ucznia w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu Prof. Z. Gaś Program profilaktyki dla Szkoły Podstawowej im M Konopnickiej w Nizinach został opracowany przez Grażynę Pikułę - dyrektora szkoły i zespól nauczycieli- wychowawców. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. nr 67, poz. 329 z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie MENiS z dnia 26 02 2002r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz U nr 51 poz. 458) Rozporządzenie MENiS z dnia 19 07 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartej w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. nr 121 z 2002r. poz. 1037) Rozporządzenie MENiS z dnia 31 01 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz. U. nr 26 z 2003r poz. 226) Rozporządzenie MENiS z dnia 7 01 2003 r. w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U nr 11 z 2003 r. poz. 114) Rozporządzenie MENiS z dnia 21 lutego 2001r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2001r. nr 29 poz. 323 ze zm. Uz U nr 46 z 2002r. poz. 433) Rozporządzenie MEN z dnia 13 sierpnia 1999r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego (...) (Dz. U. nr 67 poz. 759) Standardy jakości pierwszorzędowych programów profilaktycznych realizowanych w szkołach i placówkach (na stronie- www.cmppp.edu.pl) Przepisy pozaoświatowe - Narodowy program zdrowia 1996-2005 Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994r (Dz. U. z 1994 nr 62 poz. 265) at. .1 „ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego powołane" art.2. Ochrona zdrowia psychicznego polega w szczególności na: -promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym, - zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi wszechstronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym art.4.1 działania zapobiegawcze w zakresie ochrony zdrowia psychicznego są podejmowane przede wszystkim wobec dzieci i młodzieży, osób starszych i wobec osób znajdujących się w sytuacji stwarzających zagrożenie dla zdrowia psychicznego - Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 1982r. nr 35, poz. 230 z późn. zm. ) - art. 4.1- Prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych należy do zadań własnych gmin. W szczególności zadania te obejmują' prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w szczególności dla dzieci i młodzieży Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (DZ. U. nr. 75 poz. 468, nowelizacja z 27 listopada 2000r. Dz. U. nr 103 poz. 1097) - art. 1.2' Przeciwdziałanie narkomanii obejmuje działalność wychowawczą i zapobiega wczą art. 3.2 Zadania dotyczące przeciwdziałaniu narkomanii są realizowane w zakresie określonym w ustawie, również przez szkoły i placówki objęte systemem oświaty oraz szkoły wyższe - Rozdział 2 art. 7.1 działalność wychowawcza i zapobiegawcza obejmuje- promocję zdrowia psychicznego, promocję zdrowego stylu życia, informowanie o szkodliwości środków i substancji których używanie może doprowadzić do narkomanii, oraz o narkomanii i jej skutkach - art. 7.2 Zadania o których mowa w ust. 1 są realizowane w szczególności przez-' wprowadzenie problematyki zapobiegania narkomanii do programów szkól i innych placówek systemu oświaty - art. 8.1 Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania uwzględnia wpodstawie programowej kształcenia ogólnego problematykę promocji zdrowia i zdrowego stylu życia ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dotyczących zapobiegania narkomanii - Ustawy na stronie www.vulcan.edu.pl/uczvclepiei/archiwum/2002/20 2 Problem priorytetowy. Dzieci są narażone na zachowania agresywne, wulgaryzmy i patologiczne zachowania i postawy. Stwierdza się także brak zainteresowania nauką Zachowania agresywne to początek agresji, która może być niebezpieczna. Ważne jest aby problem ten widział nie tylko dyrektor, nauczyciele i rodzice ale aby sami uczniowie mieli świadomość jego wagi. 1 Opis problemu. W szkole zwrócono uwagę na pojawiające się coraz częściej problemy wychowawcze. Rada pedagogiczna dokonała ewaluacji pracy szkoły w obszarze wychowania. Analiza zeszytów wychowawczych i obserwacje nauczycieli wykazały występowanie wśród uczniów zachowań agresywnych, stosowanie wulgaryzmów i przejawy braku kultury osobistej. Następnie nauczyciele dokonali wyboru problemu, który najczęściej występuje. Aby sprawdzić czy uczniowie również zauważają zachowania agresywne skierowano do nich anonimowe ankiety. Podobne ankiety skierowano też do rodziców. Wśród sytuacji niewłaściwych i przykrych uczniowie wymieniali : otrzymanie złej oceny, dokuczanie starszych kolegów, zaczepki, bójki, przezywanie. Większość ankietowanych rodziców także zwróciła uwagę na zachowania agresywne jako chęć popisywania się i sposób na wyładowanie swoich emocji. Z rozmów wychowawców z rodzicami wynika, że „słyszeli oni", że dzieci używają brzydkich wyrazów. Rodzice w większości stwierdzają, że zachowanie ich dziecka w domu i w szkole jest odpowiednie a tylko czasami złe. Wyniki ankiet potwierdziły że zachowania agresywne zauważają zarówno rodzice jak i uczniowie. Na podstawie ewaluacji wewnętrznej prowadzonej na obu etapach nauczania stwierdzono także u uczniów naszej szkoły słabe wyniki w nauce i małe zainteresowanie nauką. Dzieci, których zachowanie stanowi zagrożenie dla rówieśników i młodszych muszą mieć świadomość, że tego typu zachowania są nieakceptowane i spotykają się ze zdecydowaną reakcja negatywną. W związku z tym wyznaczyliśmy cele główne, które w toku realizacji programu zamierzamy osiągnąć: 1. Zmniejszyć zachowania agresywna 2. Poprawić kulturę języka 3. Zwiększyć zainteresowanie nauką 3 Założeniem głównym jest, aby po realizacji programu co najmniej 60% naszych uczniów na miarę swego wieku posiadało takie cechy: Odpowiedzialny, obowiązkowy, solidny co oznacza że uczeń : zna swoje prawa wynikające z roli ucznia w szkole i dziecka w rodzinie uczy się podejmowania odpowiedzialności za postępowanie własne i swój udział w pracach grupy stara się zrozumieć motywy zachowań rówieśników i hamować reagowanie na nie tylko emocjami dba o swój wygląd higienę osobistą wie jak unikać zagrożeń chętnie włącza się w życie klasy i szkoły Samodzielny, zaradny, otwarty co oznacza że uczeń : przejawia własna aktywność w podejmowaniu różnych działań na terenie szkoły, domu rodzinnego i środowiska stara się planować własne działania wykazuje znaczną konsekwencję w realizacji swych zamierzeń zna różne źródła zaspokajania swych zainteresowań i korzysta z nich Uczciwy, prawy, prawdomówny co oznacza, że uczeń: rozumie, że nie wolno realizować własnych potrzeb kosztem cudzych praw i interesów szanuje własność swoją i cudzą umie przyznać się do zachowania nieuczciwego i gotów jest ponieść jego konsekwencje Kulturalny, taktowny szanujący innych co oznacza, że uczeń: -zna podstawowe zasady kulturalnego zachowania obowiązujące w życiu codziennym i stosuje je wykazało brak zainteresowania nauką. Analiza tabel klasyfikacyjnych i wyników sprawdzianu potwierdziły istniejący problem. Z kolei rada pedagogiczna ustaliła listę zachowań problemowych dostrzeganych przez nauczycieli, rodziców i uczniów. Stwierdzono że w naszej szkole problemami wychowawczymi są: brak kultury osobistej - używanie wulgaryzmów - brak zainteresowania nauka - zachowania agresywne 2. Przyczyny istnienia problemu. Aby podjąć dalsze działania rozważono motywy i powody podejmowania zachowań problemowych przez uczniów. Na niektóre bowiem jako szkoła mamy znaczny wpływ, na niektóre tylko w niewielkim stopniu, a są i takie, które od szkoły nie zależą. W toku dyskusji i pracy zespołów wychowawczych ustalono wspólne powody niewłaściwych zachowań: - brak kontaktu z rodzicami - negatywne wzorce w mediach 4 - bunt, przekora wobec dorosłych - chęć zaimponowania - brak umiejętności radzenia sobie z życiem - uległość presji grupy 3. Uzasadnienie wyboru problemów i rozwiązania dla jego usunięcia Chcielibyśmy aby uczniowie czuli się bezpiecznie i dobrze w swojej szkole i w najbliższym otoczeniu, aby wykazywali się wysoka kulturą osobistą na co dzień, umieli radzić sobie w sytuacjach trudnych, wiedzieli do kogo się zwrócić w potrzebie i jak funkcjonować we współczesnym świecie - uczy się szacunku dla symboli narodowych i religijnych - uczy się szacunku dla innych ludzi, również odmiennych pod różnymi względami np. niepełnosprawnych i stara się nie urazić ich swym zachowaniem - nie używa słów obraźliwych i wulgarnych - nie eksponuje swojej osoby i swojego zdania w sposób rażący innych - potrafi właściwie zachować się w sytuacjach pozaszkolnych i pozadomowych np. kino, wycieczka Krytyczny wobec siebie i innych co oznacza, że uczeń: - umie rozpoznać sytuacje własnego niewłaściwego zachowania i skorygować je - nie przechodzi obojętnie wobec cudzych niewłaściwych zachowań (np. niszczenia mienia, znęcania się nad zwierzętami) lub unikać takich kontaktów Dlatego w naszej szkole będziemy- - promować zdrowie - współpracować z instytucjami wspierającymi pracę szkoły w profilaktyce - dostarczać adekwatnych informacji na temat skutków zachowań nieakceptowanych społecznie - uczyć krytycznego stosunku do mediów - uczyć podejmowania właściwych decyzji 5