Powtórzenie wiadomości o węglowodanach, tłuszczach

Barbara Jackowska – Grudziądz
SCENARIUSZ LEKCJI
Dla profilu:
Techniczno – technologicznego
O nachyleniu programowym:
Technologia żywności
Przedmiot:
Podstawy żywienia człowieka
Blok tematyczny:
Składniki odżywcze i ich rola w
pożywieniu
Temat: Powtórzenie wiadomości o węglowodanach, tłuszczach i
białkach (jedna jednostka lekcyjna).
1. Cel ogólny: Powtórzenie i usystematyzowanie wiedzy dotyczącej
węglowodanów, tłuszczów i białek.
2. Cele operacyjne – uczeń powinien umieć:
-
dokonać właściwego podziału cukrów, tłuszczów i białek,
-
wyjaśnić budowę cukrów, tłuszczów i białek,
-
wyjaśnić rolę cukrów, tłuszczów i białek,
-
opisać właściwości cukrów, tłuszczów i białek,
-
wyjaśnić procesy koagulacji, wysalania, denaturacji,
-
opisać reakcje hydrolizy wielocukrów,
-
wskazać procesy zachodzące w organizmach żywych, gastronomii
i przemyśle spożywczym,
3. Metody nauczania: praca w grupach, praca indywidualna, mapa
mentalna, gra dydaktyczna,
4.
Środki dydaktyczne: materiały przygotowane przez nauczyciela,
arkusze papieru, pisaki, kolorowe zakreślacze,
klej,
5.
Przebieg lekcji.
Czynności nauczyciela
- podanie celu lekcji i zapisanie
tematu
- losowy podział klasy na 3 grupy
metodą odliczania
- rozdanie grupom kopert (losowo)
zawierających zestawy karteczek z
pojęciami dotyczącymi
węglowodanów, tłuszczów i białek,
(pojęcia obejmują zagadnienia z
zakresu budowy, podziału,
właściwości i roli),
- bieżące korygowanie działań
uczniów,
- sprawdzenie sporządzonych przez
uczniów map pojęciowych,
- rozdanie każdej grupie zestawu
kartek zawierających procesy
chemiczne, procesy zachodzące w
organizmach żywych oraz procesy
zachodzące w gastronomii i
przemyśle spożywczym,
- sprawdzenie wyników w pracy
każdej grupy,
- rozdanie materiałów do wklejenia
w zeszycie jako notatka z lekcji i praca
domowa – krzyżówki,
- ocena pracy zespołów
uczniowskich.
Czynności uczniów
- tworzenie mapy pojęciowej na
arkuszach papieru (naklejanie
karteczek i ich ewentualny opis w
zależności od inwencji uczniów)
 jedna grupa – węglowodany,
 druga grupa – tłuszcze
 trzecia grupa – białka
- prezentacja i omówienie map
stworzonych przez każdą z grup,
- tworzenie na kolejnych arkuszach
papieru odpowiednich połączeń
pomiędzy pojęciami opisującymi
procesy chemiczne, procesy
zachodzące w organizmach żywych
oraz w gastronomii i przemyśle
spożywczym,
- prezentacja i omówienie wyników
pracy w grupach,
- samoocena w zespołach
uczniowskich
Wskazówki metodyczne:
Dla grupy tworzącej mapę mentalną – węglowodany
przygotowano następujące pojęcia: cukry proste, cukry złożone, glukoza,
fruktoza, galaktoza, mannoza, dwucukry, wielocukry, laktoza, sacharoza,
maltoza, skrobia, dekstryny, glikogen, błonnik, pektyny, rozpuszczają się
w wodzie, nie rozpuszczają się w wodzie, mają słodki smak, nie mają
słodkiego smaku, karmelizują, ulegają fermentacji, źródło energii,
materiał zapasowy, regulują skład flory bakteryjnej przewodu
pokarmowego, wspomagają perystaltykę jelit.
Dla grupy tworzącej mapę mentalną – tłuszcze
przygotowano
następujące
pojęcia:
glicerydy,
gliceryna,
kwasy
tłuszczowe, tłuszcze roślinne, tłuszcze zwierzęce, oleje, masło, smalec,
łój, tłuszcze proste, tłuszcze złożone, sterole, cholesterol, ergosterol,
HDL,
LDL,
nierozpuszczalne
w
wodzie,
rozpuszczalne
w
rozpuszczalnikach organicznych, tworzą emulsje, chłoną łatwo zapachy,
jełczeją, rozpuszczalniki witamin, dostarczają energii, źródło NNKT,
materiał zapasowy,
Dla grupy tworzącej mapę mentalną – białka
przygotowano następujące pojęcia: aminokwasy, polipeptydy, proste,
złożone,
egzogenne,
endogenne,
pełnowartościowe,
niepełnowartościowe, produkty roślinne, produkty zwierzęce, grupa
prostetyczna, albuminy, globuliny, gluteliny, prolaminy, skleroproteidy,
nukleoproteidy, lipoproteidy, glikoproteidy, chromoproteidy, fosfoproteidy,
kwasy nukleinowe, tłuszcze, węglowodany, metale, PO43-, właściwości
koloidalne, koagulacja, denaturacja, wysalanie, wartość biologiczna,
niedobory białka, nadmiar białka, odbudowa komórek i tkanek,
budulcowa, regulująca (enzymy, hormony), bilans azotowy,
W drugim ćwiczeniu wykorzystano połączenia następujących pojęć z
procesami:
FOTOSYNTEZA
proces przebiegający przy udziale światła w
zielonych częściach roślin w wyniku reakcji
dwutlenku węgla z wodą
CHOLESTEROL
związek
chemiczny
potrzebny
do
tworzenia
kwasów żółciowych, składnik nerwów, tkanki
mózgu, ścian komórkowych,
NNKT
zapobiegają gromadzeniu się cholesterolu w
tkankach organizmu
HDL
zwany „dobrym cholesterolem” chroni przed
zawałem, miażdżycą
LDL
zwany „złym cholesterolem” sprzyja miażdżycy
JEŁCZENIE
proces przebiegający w tłuszczach pod wpływem
światła, temperatury, wilgoci, drobnoustrojów,
AKROLEINA
związek
powstający
podczas
niewłaściwego
przebiegu procesu smażenia
KLEIKOWANIE
SKROBI
tworzenie kisielu, zagęszczanie zup, sosów
WYSALANIE
BIAŁKA
konserwacja śledzi i innych rodzajów mięsa
TWORZENIE
EMULSJI
produkcja majonezów, kremów
DENATURACJA
BIAŁEK
gotowanie, pieczenie, smażenie mięsa, jaj, kwaśnienie mleka
PRZEKSZTAŁCENIE
CUKRÓW W ETANOL
produkcja spirytusu, wina, piwa
HYDROLIZA
SKROBI
odczuwanie słodkiego smaku podczas żucia
skórki chleba lub produkcja sztucznego miodu,
OGRZEWANIE
STOPIONEJ
SACHAROZY
powstawanie karmelu
Przygotowane krzyżówki
8
9
10
3
5
4
11
7
1 2
6
1. Dysocjacje na jony wodorowe i reszty kwasowej.
2.
Wchodzi w skład każdego związku organicznego lub używany jako opał.
3.
Skrobia zwierzęca.
4. Katalizuje hydrolizę skrobi i znajduje się w ślinie.
5. Dwucukier występujący w mleku.
6.
Niezbędna do życia.
7. Krochmal.
8. Inaczej węglowodany.
9.
Cukier słodowy.
10. Substancja żelująca.
11. Biokatalizator.
2
4
1
6
5
3
1. Białko proste występujące w mięśniach, krwi.
2. Białko mleka.
3. Pierwiastek wchodzący w skład wszystkich aminokwasów.
4. Jest nim śniadanie lub obiad bądź kolacja.
5. Cukier mlekowy.
6. Roślina strączkowa zawierająca dużo białka.
7
1 2
4 5
3
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
8
6
Grupa związków do których należą tłuszcze.
Zawiera najwięcej cholesterolu.
Świnia po uboju bez wnętrzności lub u grubasa.
Tłuszcz otrzymywany ze śmietany.
Inaczej hydroliza.
Substancja konserwująca ogórki.
Dobry rozpuszczalnik tłuszczu.
Tłuszcz ciekły.
Ocenianie przeprowadziłam następująco:
każdej grupie przydzieliłam na początku lekcji taką liczbę punktów, ile
liczyła osób grupa – razy 5 punków; Podczas bieżącego korygowania
błędów uczniów oraz w czasie omawiania odejmowałam punkty.
Ostatecznie na zakończenie poinformowałam, ile każda grupa uzyskała
punktów – tę liczbę uczniowie rozdzielili pomiędzy sobą w ramach
samooceny.
Scenariusz tej lekcji po drobnych modyfikacjach może być zastosowany na lekcji chemii.
Literatura:
1. Materiały szkoleniowe z kursu „Nauczanie w nowym typie szkoły –
liceum profilowanym zawodowo” K-P CPN w Toruniu 2000.
2. E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska „Ja i mój uczeń pracujemy
aktywnie” ZW SFS Kielce 2000.
3. K. Flis, W. Konaszewska „Podstawy żywienia człowieka” WSiP
Warszawa 1997.