Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
Metryczka przedmiotu
Kod ECTS
10921-10B/01
PRAWO RZYMSKIE PUBLICZNE
ECTS: 3
ROMAN PUBLIC LAW
TREŚCI WYKŁADÓW
Szkic historyczno-prawny nt. rozwoju prawa rzymskiego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa rzymskiego
publicznego. Królestwo-Republika-Pryncypat-Dominat. Charakterystyka form ustrojowych państwa rzymskiego,
kompetencje organów państwowych. Wpływ prawa rzymskiego na kształtowanie się europejskiej kultury
prawnej.
TREŚCI ĆWICZEŃ
Podstawowe pojęcia i definicje oraz systematyka prawa rzymskiego (ius, iustitia). Wybrane zagadnienia z prawa
rzymskiego publicznego. Civitas Romana i nadawanie obywatelstwa rzymskiego w drodze publiczno-prawnej.
Rzymskie rozwiązania na gruncie wyborów (okres republikański). Regulacje „antykorupcyjne”, ze szczególnym
uwzględnieniem praw skierowanych przeciw crimen repetundarum. Elementy rzymskiego prawa karnego.
Recepcja prawa rzymskiego.
Przedmiot:
PRAWO RZYMSKIE PUBLICZNE
Status przedmiotu:
OBOWIĄZKOWY
Kod ECTS: 10921-10B/01
Kierunek: ADMINISTRACJA
Studia: stacjonarne
Poziom studiów: pierwszego stopnia
rok/semestr: 1/ 1
ZAŁOŻENIA I CELE PRZEDMIOTU JAKO EFEKTY KSZTAŁCENIA:
Wiedza
Celem przedmiotu jest przekazanie studentowi wiedzy teoretycznej w drodze analizy źródeł i kazusów
dotyczących prawa rzymskiego publicznego, w szczególności prawa administracyjnego i karnego, oraz
mechanizmów kształtujących formy ustrojowe oraz struktury administracyjne (na przykładzie historii ustrojowej
państwa rzymskiego). W trakcie zajęć omawiane są najważniejsze organy państwa, proces tworzenia prawa,
wymiar sprawiedliwości w nawiązaniu do współczesnych problemów (na analogicznym obszarze.)
W efekcie student nabywa wiedzę w zakresie historii rozwoju prawa rzymskiego (w powiązaniu z historią
państwa rzymskiego), historii europejskiej kultury prawnej (stopień i zakres recepcji prawa rzymskiego: jego
instytucji i wartości) , podstawowych wartości prawa rzymskiego (iustitia, ius, systematyka prawa w ujęciu prawa
rzymskiego), potrafi przytoczyć podstawowe paremie prawa rzymskiego i powiązać je ze współczesnymi
instytucjami prawa, a także wskazać punkty styczne między definicjami współczesnymi, a tymi opracowanymi
przez rzymskich jurystów. Dzięki omówieniu niektórych zagadnień z zakresu prawa rzymskiego publicznego i
dyskusji nad nimi (prawo wyborcze, prawo obywatelskie, prawo ‘antykorupcyjne’, prawo na straży obyczaju)
student powinien umieć wyjaśnić naturę interakcji zachodzących pomiędzy procesami powstawania i
stanowienia prawa a rozwojem społeczeństwa.
Rodzaj zajęć:
wykłady i ćwiczenia
Umiejętności
Korzystając z wiedzy nabytej na wykładach oraz w ramach ćwiczeń student rozwija umiejętność rozumowania w
zakresie komparatystyki historyczno-prawnej. Potrafi wskazać różnice, podobieństwa i analogie pomiędzy
fundamentalnymi (dla europejskiej kultury prawnej) wartościami prawa rzymskiego i współczesnego oraz
wykazać się umiejętnością w zakresie analizy interakcji zachodzących pomiędzy prawem a społeczeństwem. W
efekcie powinien też umieć tę wiedzę zastosować, m.in. w zakresie wykładni prawa (np. funkcjonalnej).
Przedmioty wprowadzające: BRAK
Kompetencje/Postawy
Dzięki nabytej wiedzy student powinien umieć ocenić stopień wpływu prawa rzymskiego na kształtowanie się
prawa współczesnego, umiejętnie wnioskować co do ratio legis (w zakresie celów jakie ustawodawca stawia
prawu i funkcji jakie dla niego przewiduje w kontekście społecznym). Nabywa świadomości o współzależności
procesów formujących społeczeństwo i procesów związanych z powstawaniem i egzekucją prawa.
LITERATURA PODSTAWOWA
1.
Rzymskie prawo publiczne, pod red. B Sitek, P. Krajewski, Olsztyn 2006;
2.
A. Dębiński, J. Misztal-Konecka, M. Wójcik, Prawo rzymskie publiczne, Warszawa 2010;
3.
Teksty źródłowe (fragmenty): Corpus Iuris Civilis, Kodeks Teodozjański, Instytucje Gaiusa.
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
1.
Litewski W., Rzymski proces karny, Kraków 2003
2.
Q. Cycero, Broszura przedwyborcza, Meander nr 9 (1965);
3.
Litewski W., Historia źródeł prawa rzymskiego, Kraków-Warszawa 1989;
4.
Kara śmierci w starożytnym Rzymie, pod red H Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 1996;
5.
Łacińskie paremie w europejskiej kulturze prawnej i orzecznictwie sądów polskich, pod red. W
Wołodkiewicz, J. Krzynówek, Warszawa 2001.
Kod ECTS: AAABB-CD-E/F
Liczba godzin w semestrze/tygodniu:
wykłady: 15/2
ćwiczenia: 30/2
Metody dydaktyczne:
wykłady: wykład informacyjny, prelekcja
ćwiczenia: ćwiczenia przedmiotowe
Forma/warunki zaliczenia:
EGZAMIN
Ilość punktów ECTS: 3
Język wykładowy: polski
Wymagania wstępne: BRAK
Przedmiot realizuje:
Katedra Prawa Rzymskiego i Porównawczego,
WPiA
ul. Warszawska 98
10-726 Olsztyn,
tel.: 0 89 524 64 76,
fax: 0 89 524 64 76
Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:
dr Adam Świętoń
e-mail: [email protected]
Uwagi dodatkowe:
BRAK
AAA – Kod dziedziny w systemie ECTS, BB – numer kierunku, C – 1 studia inżynierskie i licencjackie; 2 studia magisterskie; 3 - studia
doktoranckie, D – numer specjalności, E – status przedmiotu, F – kolejny numer przedmiotu w podzbiorze.
Szczegółowa tematyka zajęć dydaktycznych
Kod ECTS
10921-10B/01
PRAWO RZYMSKIE PUBLICZNE
ECTS: 3
ROMAN PUBLIC LAW
WYKŁADY
Lp.
Treści
1
Zagadnienia wprowadzajace: prawo rzymskie jednym z fundamentów kultury euroatlantyckiej. Corpus Iuris Civilis jako podstawa kształtowania się
praw nowożytnych
Historia źródeł prawa rzymskiego oraz zarys historii ustroju państwa rzymskiego . Ustrój Rzymu monarchicznego w zarysie. Kształtowanie się
ustroju republikańskiego. Ustawa XII Tablic. Kompetencje organów w Rzymie republikańskim. „Trójkąt władzy”: Senat –populus –magistrati i
„teoria Polibiusza”. Charakterystyka rotacji władzy w republice rzymskiej. Lex jako podstawowe źródło prawa. Edykty magistartury.
Historia źródeł prawa rzymskiego i ustroju cd. . Pryncypat- „komedia republiki”. „Dualizm” administracji państwowej. Princeps- droga od
Najlepszego Obywatela, patrona ludu, „Ojca Ojczyzny” do pozycji realnego władcy. Centralizacja procesu zarządzania państwem- do jakiego
stopnia miała miejsce? PAX Romana 4 filary rzymskiej dominacji: civitas Romana, prawo rzymskie, tolerancja religijna, liberalizm gospodarczy.
Dominat- czy i jak „kryzys trzeciego wieku” zmienił oblicze świata? Kryzys ekonomiczny, polityczny, militarny, demograficzny i przeciwdziałania
władz rzymskich. Edykt o cenach Dioklecjana jako przykład remedium prawnego na problemy gospodarcze. Krótkotrwałe odrodzenie i upadek.
„Wielkie kodyfikacje” schyłkowego antyku.
Recepcja prawa rzymskiego w Europie nowożytnej. Glosatorzy i postglosatorzy. Renesans prawa rzymskiego. Ius commmune. Naczuczanie prawa
rzymskiego. Prawo rzymskie i praktyka prawna. Corpus iuris civilis.
Humanizm prawniczy. Kodyfikacje XIX wieku. Szkoła pandektystów. BGB jako przykład aplikacji instytucjonalnej prawa rzymskiego. Recepcja prawa
rzymskiego na obszarach pozaeuropejskich.
Tradycja romanistyczna. Mit prawa rzymskiego. Czy prawo rzymskie wciąż żyje?
Podstawowe wartości prawa rzymskiego: equitas, iustitia, fides
Humanitas a prawo rzymskie
Podsumowanie rozważań
2
3
4
5
6
7
8
Kod ECTS: AAABB-CD-E/F
AAA – Kod dziedziny w systemie ECTS, BB – numer kierunku, C – 1 studia inżynierskie i licencjackie; 2 studia magisterskie; 3 - studia
doktoranckie, D – numer specjalności, E – status przedmiotu, F – kolejny numer przedmiotu w podzbiorze.
Ilość
godzin
2
2
2
2
2
2
2
1
Szczegółowa tematyka zajęć dydaktycznych
Kod ECTS
10921-10B/01
PRAWO RZYMSKIE PUBLICZNE
ECTS: 3
ROMAN PUBLIC LAW
ĆWICZENIA
Lp.
Treści
1
Etapy rozwoju państwa rzymskiego –pobieżna charakterystyka (królestwo, republika, pryncypat, dominat). Zajęcia wprowadzające – kwestie
terminologiczne
Omówienie i źródeł poznania prawa rzymskiego na podstawie wybranych senatusconsulta, konstytucji cesarskich i leges. Źródła tworzenia prawa
rzymskiego: od prawotwórczej działalności zgromadzeń ludowych do okresu kodyfikacji prawa rzymskiego.
Pojęcie prawa. Ius et iustitia. Systematyka prawa rzymskiego: ius naturale, ius gentium, ius civile, pojęcie prawa publicznego i prywatnego. Zasada
personalności i terytorialności prawa. (Na podstawie D.1.1.1 De iustitia et iure)
Ius et iustitia Cd. Wpływ opinii i definicji autorstwa jurystów klasycznych na kształtowanie się nowożytnych poglądów na pojęcia: „prawo”,
„sprawiedliwość”.
Obywatelstwo rzymskie. Pojęcie obywatelstwa. Status civitatis – przywileje związane z posiadaniem obywatelstwa rzymskiego. Nabywanie i utrata
obywatelstwa rzymskiego. Ochrona interesów obywateli. Defensor civitatis – reprezentant obywateli w sporach z urzędnikami w późnym
cesarstwie rzymskim. Obywatelstwo jako nagroda za służbę państwu. Czy i jak prawo obywatelstwa może posłużyć do umacniania siły politycznej i
gospodarczej dysponującego nim państwa? Rozważania na tle prawa rzymskiego i współczesnych rozwiązań..
Leges de ambitu- rzymskie „prawo wyborcze”. Mechanizmy prawne zabezpieczające przed korupcją i przekupstwem wyborczym. Prawo obywateli
do głosu i jego realizacja.
Leges de ambitu- realia walki wyborczej w Rzymie okresu schyłkowej republiki na przykładzie Commentariolum petitionis Q.T Cicerona. Przyczynek
do rozważań nt. słabych punktów demokracji i wad społeczeństwa demokratycznego.
Crimen repetundarum. Ustawodawstwo antykorupcyjne w Rzymie. Odpowiedzialność państwa i urzędników za szkody na majątku privatus.
Immunitet urzędników. Odpowiedzialność karna i dyscyplinarna urzędników -podstawowe pryncypia.
Prawo a obyczaj. Walka z nadmierną konsumpcją. Czy kumulacja bogactwa w rękach obywateli może stanowić zagrożenie dla tradycyjnych
wartości? Rozwój ustawodawstwa leges sumptuariae. Prawo a upadek wartości rodzinnych. Ustawodawstwo małżeńskie Augusta. Walka z
nałogowym hazardem w starożytnym Rzymie. Współczesne rozwiązania w omawianej materii.
2
3
4
5
6
7
8
9
Ilość
godzin
2
2
2
2
2
2
2
2
2
10
Prawo a upadek obyczajów. Cd.
2
11
Wybrane problemy rzymskiego prawa karnego. Problematyka kary śmierci w starożytności. Podstawowe zasady procesu rzymskiego a współczesne
prawo materialne i proceduralne – analiza prawno-porównawcza
Wybrane problemy rzymskiego prawa karnego. Cd.
recepcja prawa rzymskiego publicznego w europejskiej kulturze prawnej- jaki był jej zakres? Wybrane zagadnienia.
Paremie rzymskie w europejskiej kulturze prawnej.
Podsumowanie ćwiczeń, Zaliczenie przedmniotu.
2
12
13
14
15
Kod ECTS: AAABB-CD-E/F
AAA – Kod dziedziny w systemie ECTS, BB – numer kierunku, C – 1 studia inżynierskie i licencjackie; 2 studia magisterskie; 3 - studia
doktoranckie, D – numer specjalności, E – status przedmiotu, F – kolejny numer przedmiotu w podzbiorze.
2
2
2
2