kocioł - ZS im. J. Kochanowskiego w Częstochowie

KOCIOŁ
W nocy z 5 na 6 na grudnia 1941 roku
dywizje pancerne i piechoty Grupy Armii
Środek feldmarszałka Fedora von Bocka
zostały sparaliżowane temperaturą która
przekroczyła
50
stopni
poniżej
zera.
Działania ofensywne całkowicie ustały i
armie niemieckie utknęły wyczerpane w
śniegu.
Stany
osobowe
jednostek
Wehrmachtu spadły do 50 procent stanów
etatowych. Dywizje pancerne posiadały na
uzbrojeniu
do
kilkunastu
czołgów.
Brakowało amunicji, paliwa, żywności a
przede wszystkim uzupełnień sprzętowych i
ludzkich. Jak wspomina żołnierz z 69 pułku
pułku strzelców cyt:,, Masło przychodziło w
postaci kamienia, można je było tylko ssać
kawałkami jako lody. Chleb trzeba było
dzielić siekierą a potem ogrzewać przy
ogniu”.
Od 16 listopada do 5 grudnia
Niemcy stracili na kierunku Moskiewskim
155 tysięcy żołnierzy, 777 czołgów 297
dział i 1500 samolotów. W liście do domu
starszy szeregowiec Werner Burmeister z 2
baterii 208 pułk artylerii tak pisał, cyt. ,,Przy
30 stopniach mrozu w dopasowanych,
podbitych gwoździami butach, palce u nóg
ulegają odmrożeniu. W mojej baterii nie ma
takiego, który nie miałby odmrożonych pięt
i palców u nóg”. Strona rosyjska okopana w
rejonie Moskwy przygotowywała się do
Na
początku
grudnia
radziecka
Kwatera Główna wprowadziła do akcji
cztery armie
ogólnowojskowe.
Zadanie
rozbicia Niemców pod Moskwą postawiono
Frontowi Zachodniemu którym dowodził
generał
Żukow.
W
celu
zniszczenia
faszystów na front wysłano 65 dywizji
piechoty i kawalerii oraz 33 brygady
pancerne.
Na
wschodniego
całej
długości
frontu
liczył
półtora
Wermacht
miliona żołnierzy 13 tysięcy dział, 1100
czołgów oraz 600 samolotów. Siły rosyjskie
przekazane frontowi zachodniemu liczyły
jeden milion żołnierzy, 770 czołgów, 7652
działa i tysiąc samolotów.
W nocy z 5 na 6 grudnia artyleria
rosyjska
otworzyła
przeciwnika,
ostrzał
ogień
w
kierunku
przemienił
się
w
huraganowy ogień ciężkiej artylerii. Front
został przełamany. Grupa wojsk środek
musiała utrzymać front długości 1000
kilometrów
dysponując
35
dywizjami.
Pozycje niemieckie zostały rozbite a te które
pierwszej wielkiej ofensywy zimowej tej
ocalały były niszczone przez nacierające
wojny.
oddziały Armii Czerwonej. Do natarcia
ruszyły czołgi i piechota z syberyjskich
przewagi
dywizji zaprawieni walce z Japończykami.
atakować.
14 grudnia szwadron kozacki z 2 korpusu
atakujących Rosjan, 3 batalion 18 pp
kawalerii gwardii zaatakował 10 baterie 78
zaatakował oddziałem w sile 200 ludzi pułk
DP która znajdowała się w marszu na
rosyjski w okolicy Tweru aby osłonić drogę
pozycje
dla zaopatrzenia 6 DP. Dowódcy podrywali
bojowe.
Kozacy
atakowali
z
przeciwnika
rozkaz
Żołnierze
brzmiał
powstrzymywali
wyciągniętymi szablami, baterie rozbito a
swoich
ludzi wycięto wpień. Jednostki niemieckie
ataku, napór rosyjski został zatrzymany. Na
rozpoczynają
całym froncie panika zostaje opanowana,
odwrót
aby
uniknąć
za
podkomendnych
trzykrotnie
piechurzy
wszelką cenę zamknięcia w kotle. Panika
artylerzyści
zaczęła się wkradać w szeregi niemieckie.
odpierają zacięte ataki wroga. Pomimo
Odpowiedz jest prosta w armii niemieckiej
odwagi i męstwa ludzi na pierwszej linii,
ćwiczenie odwrotu było niemile widziane.
front powoli ale stopniowo zostaje spychany
Według sztabu generalnego cyt. ,,Odwrotu
na zachód. Do połowy stycznia 1942 roku
się nie naucza, wojsko uczy się przez to
jednostki
uciekania”. Jedynie czego uczono żołnierza
powstrzymały
niemieckiego to ,,Atakować i trzymać się”.
Front
Grupy
i
do
pancerniacy
Armii
Środek
kontrofensywę
radziecką.
ustabilizował
się
wzdłuż
linii
Adolf Hitler na wieść o odwrocie
biegnącej od Rżewa na północy przez
swojej armii zdymisjonował naczelnych
Wiazmę do Briańska na południu. Walki na
dowódców
froncie ustały, Wehrmacht cofnął się o 300
frontów
i
wydał
rozkaz
,,Trzymać się za wszelką cenę”. Jak
kilometrów na zachód.
wspomina porucznik 3 pułku strzelców było
6 stycznia 1942 roku zwiad 290 DP na
to na patrolu w czwartą niedziele adwentu
południe od jezior Ilmen pochwycił 3 osoby
1941 roku w rejonie miejscowości Ożarowo,
ze strony Iwana. Grubość lodu na jeziorze
cyt. ,,W lornetce
ujrzałem grupę koni i
wynosiła sześćdziesiąt pięć centymetrów,
żołnierzy stojących w głębokim śniegu na
warstwa śniegu miała grubość jednego
niskim zboczu. Zbliżaliśmy się ostrożnie
metra. Zatrzymanych przyprowadzono do
ubezpieczając się nawzajem w ich kierunku,
kapitana Prohla na przesłuchanie. Oficer
w świetle księżyca zrozumieliśmy skąd ta
opisuje w swoich wspomnieniach rozmowę
cisza. Konie i ludzie byli martwi, pozostali
z jeńcami. Cyt.
tak jak zatrzymali się na rozkaz, sztywni i
umundurowanych wychodzi na jaw parę
zamarznięci, przerażający pomnik wojny”.
interesujących faktów. Obydwaj należą do
,,Przy przesłuchaniu obu
Rozkaz trwania na pozycjach dowódcy
radzieckiego 71 batalionu narciarskiego i
dywizji przyjęli z niepokojem o życie swoje
opowiadają, że ich batalion został niedawno
i losy oddziałów im powierzonych. Pomimo
wyprawiony na front.
Skarżą się, że
wyżywienie jest złe. Całe opatrzenie składa
opór obrońców został złamany. 16 stycznia
się tylko z broni i amunicji. Tłumacz pyta,
głównodowodzący siłami
czy rozmawia się o ataku. Tak , chodzą
marszałek polny Leeb zostaje usunięty z
słuchy,
Po
pełnionego stanowiska w jego zastępstwie
uzyskaniu potwierdzenia z innych odcinków
dowodzenie przejął generał Kuchler. Wojska
frontu o w zmorzonych patrolach sowietów,
niemieckie zostają okrążone w kotle w
dowództwo
rejonie Diemjańska.
że
jutro
się
niemieckie
rozpocznie”.
ogłosiło
alarm
grupy północ
9 stycznia oddziały Armii Czerwonej
bojowy.
osiągają wieś Staraja Russa zamykając w
okrążeniu II i X korpus z 16 Armii
niemieckiej. W celu wzmocnienia pozycji
obronnych
do
walki
wprowadzono
3
dywizje SS ,,Trupie Główki”, bataliony SS
powstrzymują nacierających Rosjan. Im
bardziej
W nocy z 7 na 8 stycznia 1942 roku w
Iwan
tym
mocniej
dowódcy dywizji domagali się pomocy
wichurze i temperaturze 40 stopni poniżej
choćby
zera, Rosjanie rozpoczęli ofensywę.
,,Totenkopf”.
Z
naciskał
jednego
batalionu
17
z
stycznia
dywizji
resztki
rejonu wioski Wzad ruszyły do natarcia
Wehrmachtu z 16 Armii zostają zamknięte
cztery sowieckie armie: 11., 34., 1. i 3.
w kleszczach radzieckich. W kotle znalazły
uderzeniowa.
Armii
sie następujące dywizje 12., 30., 32., 123.,
Północ spodziewała się natarcia na swoim
290., i 3 SS. Przeciwnik atakował obrońców
odcinku fontu. Pomimo lepszej obrony, 16
15 dywizjami które wchodziły w skład 11
Armia niemiecka zajmująca pozycje między
Armii i 1 uderzeniowej. Hitler wydał rozkaz
jeziorami Ilmeń i Seliger, została starta w
trwać na pozycjach do czasu odsieczy. SS-
pył uderzeniem nieprzyjaciela.
Na całym
mani w ogóle nie kwestionowali dyrektywy
wojska
swojego wodza, nakazujący zostać i walczyć
radzieckie atakują. Najcięższe walki toczone
do ostatniego człowieka. Luftwaffe od 20
są
stycznia rozpoczęła zrzuty zaopatrzenia dla
odcinku
przez
Niemiecka
frontu
siły
Grupa
północnego
Frontu
Północno
-
Zachodniego. Rosjanie wściekle atakują,
ostrzał artyleryjski przerodził się w ogień
huraganowy. Iwan
wprowadził do walki
okrążonych wojsk.
Jednostka
została
SS ,, Trupie Główki”
sformowana
przez
SS-
,,Organy Stalina” urządzając niemiaszkom
Oberstgruppenfuhrera Theodora Eickego w
piekło na ziemi. Piechota naciera falami
jednym celu, do walki na śmierć i życie
wspierana przez czołgi i samoloty bombowe,
między
narodowym
socjalizmem
a
żydowskim bolszewizmem, zastosowaniem
w kotle oddziały SS. ,,Kiedy nadszedł
najsurowszych
bezkompromisowych
zmierzch, ludzie zobaczyli na drugim brzegu
walk
okrążeniu
żołnierzy w niemieckich hełmach stalowych,
sowietom udało się raz wedrzeć na pozycje
którzy kiwali do nich. To oni! To oni!”
SS dopiero po zabiciu wszystkich żołnierzy
Grupa Seydlitz w sile czterech dywizji
,,Totenkopf”. Na każdego poległego SS-
przebiła się do obrońców Kotła.
metod.
W
i
trakcie
w
mana przypadało po 50 Rosjan. Członkowie
Armia niemiecka w trakcie ofensywy
dywizji rekrutowali się spośród strażników
radzieckiej utraciła 333 tysiące ludzi, strat
obozowych. Walce stosowała
kodeks
Armii Czerwonej nie znamy. Możemy tylko
Hammurabiego, w kwietniu 1945 roku
przypuszczać że wyniosły około miliona
amerykanie
zabitych rannych i wziętych do niewoli.
przekazali
jeńców
stronie
rosyjskiej.
Walkach w kotle wzięło 100 tysięcy
Niemców, dostarczono drogą powietrzną
64844 ton materiałów, a wywieziono z niego
Bibliografia:
35 tysięcy rannych żołnierzy. . Obrońcy
bronili frontu długości 300 kilometrów.
Walki
przybierały
pozycyjnych
jak
z
charakter
walk
pierwszej
wojny
światowej. Póki był mróz nie było problemu
z grzebaniem poległych, trudności zaczęły
sie wraz z ociepleniem i
zabitych
pływały
wiosną. Trupy
wszędzie,
puchły
i
rozkładały się. Zapach był nie do zniesienia
szerzyły się choroby zakaźne i biegunki. Pod
koniec marca połowa walczących cierpiała z
Brunnegger
Herbert,
Kto Sieje Wiatr,
Warszawa 2007.
Carell
Paull,
Operacja
Barbarossa,
Warszawa 2000.
Raus Erhard, Niemieckie Wojska Pancerne
na Froncie Wschodnim, Warszawa 2007.
Sydnor
Charles,
Żołnierze
Zagłady,
Warszawa 1998.
Zbiniewicz Fryderyk, Armia Radziecka
1941-1945, Warszawa 1988.
powodów żołądkowych. SS-mani stali się
rezerwą
kotła.
operacyjną
Kierowano
dowództwa
ich
na
obrony
wszystkie
zagrożone odcinki frontu, z 17 tysięcy ludzi
przeżyło zaledwie 4 tysiące. Walkach pod
Diemjańskiem poległo 6,5 żołnierzy.
20 kwietnia 1942 roku odsiecz dotarła
do okrążonych, walkach o połączenie się z
jednostkami idącymi na ratunek wyznaczono
mgr Adrian Kowalczyk