Anoreksja i bulimia

Anoreksja
i
bulimia
opracowała mgr Dorota Sawicka
Zaburzenia odżywiania występują pod dwiema
postaciami: jadłowstrętu psychicznego, czyli
anoreksji (anorexia nervosa) oraz żarłoczności
psychicznej, czyli bulimii (bulimia nervosa).
Obydwie postacie są groźne dla zdrowia, a nawet
życia chorej osoby.
Anoreksja-jadłowstręt
psychiczny
Jadłowstręt psychiczny jest chorobą – jak nazwa wskazuje - psychiczną, w
której występuje spaczony obraz własnego ciała. Chorzy są przekonani, że są
zbyt grubi, więc stosują dietę doprowadzającą do wyniszczenia organizmu. Nie
przyjmują do świadomości swego ciężkiego stanu starając się utrzymać
skrajnie niską masę ciała przez stosowanie diety, zwiększenie aktywności
fizycznej a także innymi metodami.
Bulimia- żarłoczność psychiczna
Bulimia, podobnie jak anoreksja jest chorobą o podłożu psychicznym. Są to
okresowe napady żarłoczności z utratą kontroli nad ilością spożywanych
pokarmów - są to ataki przymusu jedzenia, nad którymi pacjent nie potrafi
zapanować. Chorzy na bulimię czują się głodni nawet bezpośrednio po
jedzeniu. Bulimia jest tez czasem określana jako wilczy głód, wilczy apetyt.
Kto choruje na anoreksję?
Najczęściej choroba jest stwierdzana u dziewcząt i młodych kobiet, szczególnie w
wieku pomiędzy 13 a 14 rokiem życia oraz pomiędzy 17 a 18 r. ż. U chłopców i
mężczyzn anoreksja pojawia się około 10-20 razy rzadziej.Na anoreksję chorują
najczęściej osoby bardzo ambitne, dobre uczennice mocno przeżywające
niepowodzenia.Chore na anoreksję bardzo często odnoszą sukcesy, mają wiele
zajęć pozalekcyjnych i świetnie sobie radzą z nadmiarem obowiązków. Dążenie
do doskonałości, wysokie aspiracje są wręcz jednym z następstw i objawów
anoreksji. Chore cierpiące na anoreksje nieustannie się głodzą, co powoduje
spadek masy ich ciała. Mimo znacznego wyniszczenie niektóre nadal są
przekonane o własnej nadwadze. Niekiedy chore z pedanterią przygotowuję
własne jedzenie. Na przykład kroją je na małe kawałki, a następnie bardzo
precyzyjnie układają na talerzu.
Jak wygląda i jak zachowuje się
osoba chora na anoreksję?
Osobę z anoreksją charakteryzuje skrajnie szczupłe wyniszczone ciało,
zaostrzają się rysy twarzy, skóra jest sucha, pokryta jest owłosieniem typu
meszek, tkanka tłuszczowa prawie całkiem zanika. Mimo wyniszczenia taka
osoba nadal uważa, że jest zbyt „gruba”. W tej chorobie istnieje zaburzone
postrzeganie obrazu własnego ciała - chorzy nie zdają sobie sprawy z tego,
jak bardzo są wyniszczeni, nie widzą swojej „chudości”. U tych osób
występuje brak apetytu i wręcz niepohamowany wstręt do jedzenia. Osoby z
jadłowstrętem psychicznym obsesyjnie myślą o jedzeniu ze strachem przed
przybraniem na wadze. Starają się uzyskać jeszcze większe zmniejszenie
masy ciała przez uprawianie intensywnych ćwiczeń fizycznych, stosowanie
środków przeczyszczających i moczopędnych. Po posiłku uznanym za zbyt
obfity poczucie winy powoduje prowokowanie wymiotów.
Cechy osobowości osoby chorej
na anoreksję.
U osób chorych na anoreksję występują charakterystyczne cechy
osobowości: brak gotowości do nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi,
odsuwanie się od innych, utrata przyjaciół. Perfekcjonizm - osoby chore są
solidne, koncentrują się na nauce i pracy, cechuje je duża potrzeba sukcesu.
Cechuje je także niepewność, lęk przed niepowodzeniami, nadmierny
krytycyzm wobec siebie. Inne objawy anoreksji:Często spotykanymi
objawami są bóle brzucha, wymioty, nietolerancja zimna, hipotermia i
zaparcia. Niektórzy chorzy nadużywają środków przeczyszczających - w
takich przypadkach zaparcia występują na przemian z biegunką. Serce bije
zbyt wolno. U młodszych dziewcząt proces dojrzewania zostaje
zatrzymany, następuje zmniejszenie objętości tkanki gruczołowej sutków,
zwolnienie procesu wzrostu. U kobiet starszych następuje zatrzymanie
miesiączki. Po ponadrocznym okresie trwania choroby pojawia się
osteopenia, a następnie występują osteoporoza i złamania kości. Wraz z
rozwojem choroby charakterystyczna jest coraz większa drażliwość, trudno
jest spokojnie porozmawiać z osobą chorą na anoreksję.
Rozpoznanie choroby i
powikłania choroby
Rozpoznanie jadłowstrętu psychicznego lekarz opiera na trzech
zasadniczych objawach: u kobiet brak miesiączki, obawie pacjenta przed
przytyciem nawet w stanach skrajnego wyniszczenia organizmu, na
spaczonym wyobrażeniu własnego ciała („jestem gruba” mimo znacznego
wyniszczenia organizmu) i charakterystycznych (opisanych powyżej)
cechach osobowości.
Anoreksja prowadzi do poważnych zakłóceń biochemicznych oraz zaburzeń
czynności wielu narządów i układów, groźnych dla życia. Współczynnik
umieralności wynosi, w zależności od badań 5 do 20%, czyli nawet co piąta
osoba chora na anoreksję może umrzeć. Część osób chorych niestety
umiera. Najczęstszymi przyczynami śmierci osób chorych na anoreksje są
zaburzenia układu sercowo-naczyniowego, infekcje (brak odporności) oraz
samobójstwa (czynnik psychiczny). Powikłania somatyczne ustępują w
trakcie leczenia lub po osiągnięciu prawidłowej masy ciała.
Leczenie anoreksji.
Leczenie jadłowstrętu psychicznego powinno być prowadzone w
wyspecjalizowanych ośrodkach przez wielodyscyplinarny zespół
(między innymi psycholog, psychiatra, endokrynolog, dietetyk). W
leczeniu należy uwzględnić psychoterapię indywidualną, zespołową i
rodzinną oraz farmakologiczne leczenie przeciwdepresyjne. Wyniki
leczenia nie są niestety zawsze zadawalające - występują nawroty
choroby, a u znacznej części chorych rozwija się bulimia. Ocenia się, że
u około 5% do 20% pacjentów choroba się pogłębia i dochodzić może
do zgonu.
Jak zachowuje się osoba chora na
bulimię?
W początkowym okresie choroby pacjentki zwykle podejmują odchudzanie
się, ograniczają jedzenie. W efekcie długich okresów głodzenia u pacjentek
pojawiają się napady objadania się. Bulimiczki to najczęściej osoby mające
niską samoocenę, niestabilne emocjonalnie, słabo odporne na stres i
niepowodzenia. Często przeżywają poczucie osamotnienia, bezradności,
beznadziejności, rozpacz i samotność. Zazwyczaj wiele od siebie oczekują, ale
ponieważ nie wierzą we własne możliwości, nie podejmują działań. Istnieje
duża sprzeczność pomiędzy idealnym obrazem własnej osoby a
samopoczuciem i zachowaniem. Obawa przed przybraniem na wadze
powoduje, że osoby te stosują diety aż do głodowania między napadami
objadania się. Czasem intensywnie ćwiczą (pływanie, biegi, gimnastyka),
prowokują wymioty oraz nadużywają środków przeczyszczających i
moczopędnych. Bywa też tak, że po wymiotach odczuwają tak wielką ulgę, że
przejadają się po to, aby je wywołać.
Kto choruje na bulimię?
Bulimia występuje u nastolatków i ludzi młodych z dużą przewagą płci
żeńskiej. Dokładna częstość występowania jest trudna do określenia z
powodu ukrywania przez chorych tej dolegliwości. Mniej więcej połowa
pacjentów z bulimią przebyła okres jadłowstrętu psychicznego
(anoreksji). Okresem życia, w którym szczególnie często pojawiają się
zaburzenia odżywiania jest okres młodzieńczy między 12 a 14 rokiem
życia oraz między 18 a 21 rokiem życia. Ponadto wpływ na wystąpienie
bulimii mają takie czynniki jak niska samoocena i towarzyszące im
częste okresy niepokoju, które mogą łagodzić gwałtowne napady
obżarstwa. Innym czynnikiem są stresujące wydarzenia życiowe
(kłótnie, choroby, śmierć w rodzinie). Osoby z bulimią czasem traktują
jedzenie jako namiastkę miłości - osoba, która czuje się osamotniona,
pusta i niekochana, je, aby zrekompensować sobie te negatywne uczucia.
Problemy zdrowotne związane z
bulimią.
Przebieg choroby jest przewlekły, często z towarzyszącą depresją, niepokojem
i utrudnionym kontaktem z rówieśnikami. Częste wymiotowanie może
powodować schorzenia dziąseł i ubytki zębów, odwodnienie, zaburzenia
równowagi elektrolitowej, a co za tym idzie - zaburzenia pracy serca.
Dochodzić może też do uszkodzenie nerek, odwrócenie perystaltyki jelit,
tężyczki, napadów padaczkowych, osłabienia mięśni, znacznego spadku masy
ciała. W skrajnych przypadkach bulimia prowadzi do poważnych zaburzeń
rytmu pracy serca, mogących spowodować śmierć.
Rozpoznanie choroby.
Diagnoza bulimii nie sprawia zwykle lekarzowi wielu trudności, pod
warunkiem, że pacjentka zdecyduje się ujawnić swoje dolegliwości.
Choroba może być bowiem bardzo długo (nawet latami) ukrywana - z
pozoru funkcjonowanie tych chorych nie jest bardzo zmienione. Badania
wskazują, że upływa zwykle około 5 lat od momentu zachorowania do
chwili zgłoszenia się do lekarza. Na pewno nie trzeba nikogo przekonywać,
że wczesne zgłaszanie się do lekarza chroni przed utrwalaniem się objawów
i przed wystąpieniem ewentualnych powikłań.Rozpoznanie bulimii lekarz
opiera na określonych kryteriach. Są nimi: powtarzające się ataki
niepohamowanego jedzenia, brak możliwości przerwania ataku jedzenia,
występowanie co najmniej dwóch ataków tygodniowo przez ostatnie 3
miesiące, reagowanie na atak wywoływaniem wymiotów, użyciem środków
przeczyszczających, wprowadzeniem głodówki lub intensywnych ćwiczeń
fizycznych, stała nadmierna troska o wygląd zewnętrzny i masę ciała.
Leczenie bulimii.
Bulimia jest chorobą poważną i trudną w leczeniu. W leczeniu bulimii
stosuje się głównie psychoterapię, ponieważ obsesja chorych by nie być
otyłym ma podłoże w zaburzonym obrazie własnej osoby. W zależności
od rodzaju i formy prowadzonych oddziaływań psychoterapia może trwać
od 2-3 miesięcy do dwóch lat. Najogólniej leczenie psychoterapeutyczne
polega na stopniowym przyswajaniu strategii, sposobów radzenia sobie z
sytuacjami stresującymi. Mniejsze zastosowanie znajdują niekiedy także
leki przeciwdepresyjne.
Oparte na materiałach
Zdrowie i medycynaportal tematyczny