1 Rachunkowość zarządcza Chapter 11-1 Tradycyjny rachunek kosztów Chapter 11-2 Chapter 11-3 KOSZTY W MODELU RACHUNKU KOSZTÓW PEŁNYCH Koszty Koszty produkcyjne Koszty bezpośrednie Koszty nieprodukcyjne Koszty pośrednie Materiały Koszty okresu Koszty zarządu Koszty wydziałowe Koszty sprzedaży Płace Inne koszty sprzedane Produkcja w toku Produkty gotowe niesprzedane Chapter 11-4 Bilans Rachunek wyników 500 000 zł 300 000 zł 100 000 zł 200 000 zł 50 000 zł 500 000 zł Chapter 11-5 Sprzedaż 100% Sprzedaż 50% 500 000 zł 250 000 zł KOSZTY W MODELU RACHUNKU KOSZTÓW ZMIENNYCH Koszty Koszty produkcyjne Koszty bezpośrednie Koszty nieprodukcyjne Koszty pośrednie Materiały Koszty okresu Koszty zarządu Koszty wydziałowe Płace Zmienne Koszty sprzedaży Stałe Inne koszty sprzedane Produkcja w toku Produkty gotowe niesprzedane Chapter 11-6 Bilans Rachunek wyników 500 000 zł 100 000 zł 300 000 zł 200 000 zł 50 000 zł 100 000 zł 100 000 zł 400 000 zł Chapter 11-7 Sprzedaż 100% Sprzedaż 50% 400 000 zł 200 000 zł Chapter 11-8 Problem 1. Przedsiębiorstwo X produkuje trzy asortymenty wyrobów A, B, C. Produkcja odbywa się na jednym wydziale produkcyjnym. Określić rentowność poszczególnych wyrobów i podjąć decyzję w zakresie kontynuacji bądź też eliminacji wyrobów nierentownych w przypadku braku możliwości zwiększenia ceny i redukcji kosztów. A B C Wielkość produkcji równa sprzedaży w szt. 20 000 15 000 30 000 Cena jednostkowa sprzedaży w zł/szt 50 80 120 Koszt jednostkowy pełny w zł/szt 40 72 122 koszty administracyjne w zł 150 000 Przedsiębiorstwo stosuje rachunek kosztów pełnych (tzw. sprawozdawczy rachunek kosztów). Chapter 11-9 Rozwiązanie P1: Produkty A 1. Przychód za sprzedaży produktów 2. Koszt własny sprzedanych produktów 3. Zysk brutto na sprzedży 4. Koszt zarządu 5. Zysk na sprzedazy Chapter 11-10 B C RAZEM Rozwiązanie P1: A B C Wielkosc produkcji równa sprzedazy w szt. 20 000 15 000 30 000 Cena jednostkowa sprzedazy w zl/szt 50 80 120 Koszt jednostkowy pelny w zl/szt 40 72 122 koszty administracyjne w zl 150 000 Produkty A B C RAZEM 1 000 000 zł 1 200 000 zł 3 600 000 zł 5 800 000 zł Koszt własny sprzedanych produktów 800 000 zł 1 080 000 zł 3 660 000 zł 5 540 000 zł 3. Zysk brutto na sprzedży 200 000 zł 120 000 zł -60 000 zł 260 000 zł 4. Koszt zarządu 5. Zysk na sprzedazy 1. Przychód za sprzedaży produktów 2. Chapter 11-11 150 000 zł 110 000 zł Rozwiązanie P1: A B C Wielkosc produkcji równa sprzedazy w szt. 20 000 15 000 30 000 Cena jednostkowa sprzedazy w zl/szt 50 80 120 Koszt jednostkowy pelny w zl/szt 40 72 122 koszty administracyjne w zl 150 000 Produkty A B C RAZEM 1 000 000 zł 1 200 000 zł 3 600 000 zł 5 800 000 zł Koszt własny sprzedanych produktów 800 000 zł 1 080 000 zł 3 660 000 zł 5 540 000 zł 3. Zysk brutto na sprzedży 200 000 zł 120 000 zł -60 000 zł 260 000 zł 4. Koszt zarządu 5. Zysk na sprzedazy 1. Przychód za sprzedaży produktów 2. Chapter 11-12 150 000 zł 110 000 zł Rozwiązanie P1: A B C Wielkosc produkcji równa sprzedazy w szt. 20 000 15 000 30 000 Cena jednostkowa sprzedazy w zl/szt 50 80 120 Koszt jednostkowy pelny w zl/szt 40 72 122 koszty administracyjne w zl 150 000 Produkty A 1. Przychód za sprzedaży produktów 2. Koszt własny sprzedanych produktów 3. Zysk brutto na sprzedży 4. Koszt zarządu 5. Zysk na sprzedazy Chapter 11-13 poz.1 – poz. 2 B C RAZEM 1 000 000 zł 1 200 000 zł 3 600 000 zł 5 800 000 zł 800 000 zł 1 080 000 zł 3 660 000 zł 5 540 000 zł 200 000 zł 120 000 zł -60 000 zł 260 000 zł 150 000 zł 110 000 zł Rozwiązanie P1: Produkty A 1. Przychód za sprzedaży produktów 2. Koszt własny sprzedanych produktów 3. Zysk brutto na sprzedży 4. Koszt zarządu 5. Zysk na sprzedazy poz.1 – poz. 2 B RAZEM 1 000 000 zł 1 200 000 zł 3 600 000 zł 5 800 000 zł 800 000 zł 1 080 000 zł 3 660 000 zł 5 540 000 zł 200 000 zł 120 000 zł -60 000 zł 260 000 zł Asortyment C przynosi stratę. W sytuacji braku możliwości wzrostu ceny sprzedaży oraz redukcji kosztów firma powinna zrezygnować z jego produkcji Mimo, że asortyment C przynosi stratę firma powinna kontynuować jego produkcję. Jeżeli tak to dlaczego? Chapter 11-14 C 150 000 zł 110 000 zł Problem 2. Przedsiębiorstwo X produkuje trzy asortymenty wyrobów A, B, C. Produkcja odbywa się na jednym wydziale produkcyjnym. Określić rentowność poszczególnych wyrobów i podjąć decyzję w zakresie kontynuacji bądź też eliminacji wyrobów nierentownych w przypadku braku możliwości zwiększenia ceny i redukcji kosztów. A B C Wielkość produkcji równa sprzedaży w szt. 20 000 15 000 30 000 Cena jednostkowa sprzedaży w zł/szt 50 80 120 Koszt jednostkowy pełny 40 72 122 Kosztjednostkowy zmienny 39 68 115 koszty stałe wydziałowe 290 000 koszty administracyjne 150 000 Przedsiębiorstwo stosuje rachunek kosztów zmiennych. Chapter 11-15 Rozwiązanie P2: 1. 2. 3. 4. 5. Chapter 11-16 Przychód ze sprzedaży Koszt zmienny sprzedanych wyrobów Marża brutto Koszt stały Zysk ze sprzedaży A Produkty B C Razem Rozwiązanie P2: Wielkosc produkcji równa sprzedazy w szt. 20 000 15 000 30 000 Cena jednostkowa sprzedazy w zl/szt 50 80 120 Koszt jednostkowy pelny 40 72 122 Kosztjednostkowy zmienny 39 68 115 koszty stale wydzialowe 290 000 koszty administracyjne 150 000 A 1. Przychód ze sprzedaży 2. Produkty B C Razem 1 000 000 zł 1 200 000 zł 3 600 000 zł 5 800 000 zł Koszt zmienny sprzedanych wyrobów 780 000 zł 1 020 000 zł 3 450 000 zł 5 250 000 zł 3. Marża brutto 220 000 zł 180 000 zł 150 000 zł 550 000 zł 4. Koszt stały 5. Zysk ze sprzedaży Chapter 11-17 440 000 zł 110 000 zł Rozwiązanie P2: Wielkosc produkcji równa sprzedazy w szt. 20 000 15 000 30 000 Cena jednostkowa sprzedazy w zl/szt 50 80 120 Koszt jednostkowy pelny 40 72 122 Kosztjednostkowy zmienny 39 68 115 koszty stale wydzialowe 290 000 koszty administracyjne 150 000 A 1. Przychód ze sprzedaży 2. Koszt zmienny sprzedanych wyrobów 3. Marża brutto 4. Koszt stały 5. Zysk ze sprzedaży Chapter 11-18 poz.1-poz.2 Produkty B C Razem 1 000 000 zł 1 200 000 zł 3 600 000 zł 5 800 000 zł 780 000 zł 1 020 000 zł 3 450 000 zł 5 250 000 zł 220 000 zł 180 000 zł 150 000 zł 550 000 zł 440 000 zł 110 000 zł Rozwiązanie P2: Wielkosc produkcji równa sprzedazy w szt. 20 000 15 000 30 000 Cena jednostkowa sprzedazy w zl/szt 50 80 120 Koszt jednostkowy pelny 40 72 122 Kosztjednostkowy zmienny 39 68 115 koszty stale wydzialowe 290 000 koszty administracyjne 150 000 A 1. Przychód ze sprzedaży 2. Produkty B C Razem 1 000 000 zł 1 200 000 zł 3 600 000 zł 5 800 000 zł Koszt zmienny sprzedanych wyrobów 780 000 zł 1 020 000 zł 3 450 000 zł 5 250 000 zł 3. Marża brutto 220 000 zł 180 000 zł 150 000 zł 550 000 zł 4. Koszt stały 5. Zysk ze sprzedaży Chapter 11-19 440 000 zł 110 000 zł Rozwiązanie P2: Produkty A 1 Przychód ze sprzedaży B Razem 1 000 000 zł 1 200 000 zł 2 200 000 zł 2 Koszt zmienny sprzedanych wyrobów 780 000 zł 1 020 000 zł 1 800 000 zł 3 Marża brutto 220 000 zł 180 000 zł 400 000 zł 4 Koszt stały 440 000 zł 5 Zysk ze sprzedaży -40 000 zł Chapter 11-20 Rozwiązanie P2: Produkty A 1 Przychód ze sprzedaży B Razem 1 000 000 zł 1 200 000 zł 2 200 000 zł 2 Koszt zmienny sprzedanych wyrobów 780 000 zł 1 020 000 zł 1 800 000 zł 3 Marża brutto 220 000 zł 180 000 zł 400 000 zł 4 Koszt stały 440 000 zł 5 Zysk ze sprzedaży -40 000 zł Zatem decyzja o rezygnacji z produkcji byłaby błędna !!! Chapter 11-21 Wnioski: Chapter 11-22 Bardziej miarodajnym miernikiem rentowności poszczególnych asortymentów jest marża brutto niż wynik na sprzedaży. Jeżeli dany asortyment generuje dodatnią marże brutto to jego produkcja powinna być kontynuowana, gdyż przejmuje on na siebie część kosztów stałych. Likwidacja asortymentu generującego dodatnią marżę brutto powoduje, że koszty stałe rozkładają się na pozostałe asortymenty. W przypadku pozostawienia produkcji na dotychczasowym poziomie skutkuje to obniżeniem rentowności jednostkowej pozostałych asortymentów i spadkiem zysku całkowitego. Asortyment należy eliminować z produkcji wówczas, gdy nie pokrywa swoich kosztów zmiennych. Taki stan powoduje, że każda dodatkowa jednostka wyrobu zwiększa straty firmy. Konto 500 koszty działalności podstawowej Konto 521 koszty wydziałowe Koszt całkowity 2 400 W tym koszty stałe 1400 1 200 3 000 6 600 Konto 523 koszty sprzedaży Konto 550 – koszty zarządu Chapter 11-23 Chapter 11-24 Chapter 11-25 Chapter 11-26 Chapter 11-27 Chapter 11-28 Chapter 11-29 Chapter 11-30 pełnych Chapter 11-31