Szkolenie z zakresu rozwoju przedsiębiorczości
advertisement
Szkolenie z zakresu rozwoju przedsiębiorczości „Pamiętaj - nie każdy rodzi się przedsiębiorcą, ale może się nim stać…” Aspekty administracyjno - prawne związane z rejestracją działalności gospodarczej Przedsiębiorstwo (art. 55 KC) jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: Nazwę przedsiębiorstwa Własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości i ruchomości Prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych Wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne Koncesje, licencje, zezwolenia Patenty i inne prawa własności przemysłowej Majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne Tajemnice przedsiębiorstwa Księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna , osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osoba prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarcza. Przedsiębiorcami są również wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 ust. 1 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej) Typy przedsiębiorców: Osoba fizyczna prowadząca indywidualnie działalność gospodarczą Spółka cywilna Spółka jawna Spółka partnerska Spółka komandytowa Spółka komandytowo-akcyjna Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka akcyjna Aby rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej należy dokonać: 1. Wpisu do ewidencji działalności gospodarczej Organem ewidencyjnym dokonującym wpisu do ewidencji działalności gospodarczej jest: Wójt Burmistrz Prezydent miasta Właściwy ze względu na miejsce zamieszkania przedsiębiorcy. Miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której przebywa przedsiębiorca z zamiarem stałego pobytu. Wykonanie obowiązków związanych z ewidencjonowaniem składa się z trzech etapów: Zgłoszenia zamiaru prowadzenia działalności (złożenie wniosku EDG-1) – przedsiębiorca Wpisanie do ewidencji działalności gospodarczej zgodnie ze złożonym wnioskiem – organ ewidencyjny Wydanie zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, przesłanie dokumentów dokonania wpisu do Urzędu Skarbowego, Urzędu Statystycznego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych / Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – organ ewidencyjny Wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej zawiera: Oznaczenie przedsiębiorcy PESEL NIP (o ile taki posiada) REGON (o ile taki posiada) Oznaczenie miejsca zamieszkania i adres przedsiębiorcy oraz dodatkowe miejsca wykonywania działalności gospodarczej (jeżeli występują) Określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności Gospodarczej (2007) Datę rozpoczęcia działalności gospodarczej Numer telefonu kontaktowego i adres poczty elektronicznej o ile przedsiębiorca posiada Organ ewidencyjny dokonuje wpisu do ewidencji działalności gospodarczej niezwłocznie po otrzymaniu wniosku i z urzędu doręcza przedsiębiorcy zaświadczenie o wpisie Wniosek o wpis jest jednocześnie wnioskiem o wpis do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej, zgłoszeniem identyfikacyjnym albo aktualizacyjnym do Urzędu Skarbowego oraz zgłoszeniem płatnika składek albo jego zmiany (ZUS / KRUS). W toku działania przedsiębiorca ma obowiązek zgłaszać organowi ewidencyjnemu zmiany stanu faktycznego i prawnego odnoszące się do wykonywanej działalności gospodarczej. 2. Wyrobienie pieczątki Pieczątka powinna zawierać: Nazwę oraz imię i nazwisko przedsiębiorcy Dokładny adres głównego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej Numer telefonu NIP REGON 3. Założenie firmowego konta bankowego Rozpoczynający działalność gospodarczą obowiązany jest posiadać rachunek bankowy. Wymóg ten jest podyktowany koniecznością dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego w każdym przypadku, gdy strona transakcji jest inny przedsiębiorca, a jednorazowa wartość należności lub zobowiązań przekracza równowartość 3.000 EURO albo równowartość 1.000 EURO, gdy suma wartości tych należności i zobowiązań powstałych w miesiącu poprzednim przekracza równowartość 10.000 EURO Pozostałe obowiązki formalno – prawne związane z rejestracją działalności gospodarczej: Zgłoszenie rozpoczęcia działalności gospodarczej w Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej „Sanepid” (jeżeli dotyczy) Zgłoszenie rozpoczęcia działalności gospodarczej w Państwowej Inspekcji Pracy Koncesja Koncesji wymaga wykonywanie działalności w zakresie: 1. Poszukiwanie lub rozpoznawania kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych 2. Wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym 3. Wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią 4. Ochrony osób i mienia 5. Rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych 6. Przewozów lotniczych Jeżeli przepisy nie stanowią inaczej, udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej, wymagającej uzyskania koncesji. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku następuje w drodze decyzji. Koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 50 lat, chyba że przedsiębiorca wnioskuje o udzielenie koncesji na czas krótszy. Zezwolenie Zezwoleniem jest uchylenie w stosunku do konkretnego przedsiębiorcy ustanowionego przez państwo ogólnego zakazu wykonywania danej działalności gospodarczej. Zakaz ten uchyla się po sprawdzeniu i stwierdzeniu, że dany przedsiębiorca gwarantuje należyte wykonanie działalności, objętej zezwoleniem. Zezwolenie to decyzja administracyjna - przedsiębiorca spełniający wszelkie wymagane warunki, dostaje zezwolenie. Zezwolenie wydaje się na wniosek przedsiębiorcy. Katalog działalności wymagających zezwolenia jest bardzo obszerny i znajduje się w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, dlatego poniżej zostaną podane tylko niektóre z nich: Prowadzenie działalności ubezpieczeniowej Prowadzenie działalności bankowej Prowadzenie usług turystycznych (organizator turystyki) Sprzedaż hurtowa i detaliczna napojów alkoholowych Wytwarzanie i import produktów leczniczych, prowadzenie hurtowni farmaceutycznej i apteki Nauka jazdy Wykonywanie działalności pocztowej w zakresie przyjmowania, przemieszczania i doręczania w obrocie krajowym i zagranicznym przesyłek. Licencja i zgoda administracyjna Zarówno licencja jak i zgoda administracyjna są decyzjami o charakterze zezwolenia. Licencjonowane są następujące przedmioty działalności: nieruchomości: zarządzanie nieruchomościami, pośrednictwo w obrocie nieruchomościami praca: prowadzenie agencji pracy, agencji pracy tymczasowej, instytucji szkoleniowej dla bezrobotnych organizującej szkolenia ze środków publicznych transport: podejmowanie i wykonywanie transportu drogowego, wykonywanie przewozów kolejowych osób lub rzeczy oraz udostępnianie pojazdów trakcyjnych. Podatki w małej firmie PODATEK Jest narzędziem polityki gospodarczej państwa (wywiera wpływ na gospodarkę kraju i położenie gospodarcze podatników) Jest to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo lub związek publiczny na podstawie przepisów prawa, w celu pokrycia jego wydatków Forma opodatkowania działalności Wybierając formę opodatkowania należy brać pod uwagę takie czynniki jak: Poziom potencjalnych przychodów oraz koszty – jeżeli koszty są niskie a przychody wysokie najbardziej korzystne są uproszczone formy opodatkowania takie jak karta podatkowa czy ryczałt Poziom dochodu – przy dużych dochodach korzystniejszy jest podatek liniowy niż opodatkowanie według skali podatkowej Czasochłonność obowiązków ewidencyjnych – uproszczone formy opodatkowania nie wymagają dużego nakładu na spełnienie obowiązku podatkowego, gdyż nie wymagają ksiąg i ewidencji podatkowych Rodzaj działalności – każdy może wybrać formę opartą o zasady ogólne czy podatek liniowy. Natomiast dla niektórych rodzajów działalności można wybrać kartę podatkową lub ryczałt ewidencjonowany Formy opodatkowania działalności: Na zasadach ogólnych (Ustawa o PIT lub CIT) W formie liniowej stawki podatku dochodowego PIT W formie karty podatkowej Opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych (Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne) Zasady ogólne (Ustawa o PIT lub CIT) Polega na opłacaniu podatku według stawek ustawy o podatku PIT (18% i 32%) lub CIT (19%) Jest domyślną formą opodatkowania jeżeli nie zostanie złożone oświadczenie o wyborze formy opodatkowania Nie różni się od sposobu opodatkowania np. dochodów z pracy na etacie Przy obliczaniu podstawy podatku uwzględnia się zarówno przychody jak i koszty Wydatek staje się kosztem tylko wówczas, gdy miał na celu uzyskanie przychodu Należy prowadzić księgowość w postaci podatkowej księgi przychodów i rozchodów (PKPiR) albo ksiąg rachunkowych Zaliczki opłacane są miesięcznie lub kwartalnie bez konieczności składania deklaracji Ostateczne rozliczenie roku podatkowego do 30 kwietnia kolejnego roku Opodatkowanie w formie liniowej stawki PIT Każdy przedsiębiorca może wybrać to rozwiązanie Podatek liniowy opłacany jest tak samo jak na zasadach ogólnych, ale stawka podatku jest jedna i wynosi zawsze 19% Brak możliwości korzystania z tej formy opodatkowania, gdy przedsiębiorca uzyska przychody ze świadczenia usług na rzecz aktualnego lub byłego pracodawcy Pozbawia przedsiębiorcę możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub dzieckiem, a także korzystania z ulg podatkowych Karta podatkowa Najmniej skomplikowana forma opodatkowania Mogą ją stosować jedynie przedsiębiorcy prowadzący drobną działalność handlową, usługową i gastronomiczną samodzielnie lub w spółce cywilnej (m.in. Usługi transportowe wykonywane przy użyciu jednego pojazdu, opieka domowa nad dziećmi i osobami chorymi lub usługi edukacyjne, polegające na udzielaniu lekcji na godziny) Wysokość podatku jest ustalana przez Naczelnika Urzędu Skarbowego – miesięczna stawka podatku zależna jest od rodzaju działalności, liczby mieszkańców gminy, na terenie której prowadzona jest działalność, a także liczby zatrudnionych pracowników Kwota podatku pomniejszona jest o kwotę zapłaconej wcześniej składki a ubezpieczenie zdrowotne (wpłata na rachunek Urzędu Skarbowego do 7 dnia każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień – do 28 grudnia roku podatkowego) Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku: Prowadzenia ksiąg (zwolnienie dotyczy ksiąg mających na celu ustalenie dochodu, podatnicy ci mają jednak obowiązek prowadzenia niektórych ewidencji podatkowych Składania zeznań podatkowych Deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu (składają jednak deklarację o odliczonych składkach na ubezpieczenie zdrowotne – PIT-16A do 31 stycznia za rok poprzedni Wpłacania zaliczek na podatek dochodowy Kto nie może korzystać z karty podatkowej Wykonywanie działalności nie tylko dla osób fizycznych, ale i dla prowadzących działalność gospodarczą, firm i instytucji Prowadzenie także innej niż objęta karta podatkową działalności gospodarczej Ten, kogo małżonek prowadzi działalność gospodarczą w tym samym zakresie Wytwarzający towary objęte podatkiem akcyzowym Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Podstawowa zaleta: uproszczona forma rozliczeń z Urzędem Skarbowym Podatnik nie ustala kosztów uzyskania przychodów Podatek płacony jest od przychodu wg zryczałtowanej stawki (20%, 17%, 8,5%, 5,5%, 3%) Prawo do ryczałtu dla: rozpoczynających działalność lub dla kontynuujących (max 150 tys. euro w roku poprzednim, limit dla roku 2011 591975 zł) Ryczałt obliczany i wpłacany na rachunek US – do 20 każdego miesiąca, a za grudzień – w terminie złożenia zeznania rocznego (max do 31 stycznia) Ryczałt obliczany i wpłacany kwartalnie – limit 25 tys. Euro w poprzednim roku podatkowym (limit dla 2011: 98662,50 zł) Następstwem wyboru formy opodatkowania jest decyzja o wyborze ewidencji podatkowej: Księgi rachunkowe lub podatkowa księga przychodów i rozchodów (zasady ogólne – podatek liniowy lub wg skali podatkowej) Ewidencja przychodów – dla podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych Księgi rachunkowe Księgi rachunkowe to dokumentacja księgowa obejmująca zbiory zapisów księgowych, obrotów (sum zapisów) i sald. Odzwierciedlają aktywa, pasywa, przychody i koszty przedsiębiorstwa. Stanowią podstawę do sporządzenia sprawozdania finansowego. Pełne księgi rachunkowe to: - Dziennik - Księga główna - Księgi pomocnicze - Zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych - Wykaz składników aktywów i pasywów Wymagania dotyczące zawartości i sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych są ujęte w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 1994 r Nr 121, poz. 591 z późniejszymi zmianami) Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy: Osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich – jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1200000 euro Jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej oraz osób prawnych z wyjątkiem spółek, o których mowa wyżej Zagranicznych osób prawnych, zagranicznych jednostek nie posiadających osobowości prawnej oraz zagranicznych osób fizycznych, prowadzących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność osobiście, przez osobę upoważnioną, przy pomocy pracowników – w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na wielkość przychodów Podatkowa księga przychodów i rozchodów Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z dnia 29 sierpnia 2003 r.) Podatkowa księga przychodów i rozchodów jest narzędziem podatkowym a nie księgowym: - Głównym zadaniem nie jest ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych w celu prawidłowego obliczenia wartości składników majątku i źródeł ich pochodzenia ale ustalenie prawidłowej podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym (nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania) - Zgłoszenie do Naczelnika US – w ciągu 20 dni od jej założenia - PKPiR jest narzędziem, któremu towarzyszy obowiązek prowadzenia dodatkowych ewidencji Dokumenty stanowiące podstawę wpisów do PKPiR: Faktury VAT, rachunki, faktury korygujące, dzienne zestawienia faktur Paragony fiskalne (tylko na zakup określonych materiałów i po odpowiednim ich opisie) Noty księgowe Dowody opłat pocztowych i bankowych, polisy, książeczki opłat Dowody wewnętrzne dokumentujące ściśle określony zakres wydatków Księgi rachunkowe czy podatkowa księga przychodów i rozchodów? Możliwość prowadzenia księgi przychodów i rozchodów jest ograniczona limitem przychodów, który wynosi 1200000 euro Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych pojawia się, jeżeli przychody za poprzedni rok podatkowy wyniosły równowartość kwoty określonej w przepisach o rachunkowości Kwotę w przeliczeniu na złotówki ustala się na podstawie przeliczenia wielkości wyrażonej w euro na złotówki według średniego kursu ogłaszanego przez NBP obowiązującego w dniu 30 września roku poprzedzającego rok podatkowy W roku 2010 wynosi 5067120 zł, w 2011 4784400 zł Ewidencja przychodów Jest obowiązkiem podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych Pozwala na ustalenie przychodu stanowiącego podstawę opodatkowania dla tych podatników Powinna być prowadzona oddzielnie za każdy rok podatkowy Wybór tej formy zależy od woli samego podatnika Wpisy na podstawie: faktur VAT, dokumentów celnych, rachunków i faktur korygujących, dowodów wewnętrznych Forma prawna firmy a opodatkowanie dochodów Osoby fizyczne i spółki cywilne osób fizycznych – wszystkie możliwości: karta podatkowa, ryczałt ewidencjonowany, podatek dochodowy od osób fizycznych (liniowy oraz wg skali podatkowej – PKPiR lub księgi rachunkowe) Spółki jawne osób fizycznych – ryczałt ewidencjonowany, podatek dochodowy od osób fizycznych (liniowy oraz wg skali podatkowej – PKPiR lub księgi rachunkowe) Spółki partnerskie – podatek dochodowy od osób fizycznych (liniowy oraz wg skali podatkowej – PKPiR lub księgi rachunkowe Spółki jawne z udziałem osób prawnych – podatek dochodowy od osób prawnych i od osób fizycznych (liniowy oraz w skali podatkowej – tylko księgi rachunkowe) Spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne – podatek dochodowy od osób fizycznych lub prawnych – liniowy oraz wg skali podatkowej (ale tylko księgi rachunkowe) Spółki kapitałowe (z o.o. i S.A.) – podatek dochodowy od osób prawnych – tylko księgi rachunkowe Umowy występujące w obrocie gospodarczym Umowa Jest zasadniczym narzędziem wymiany dóbr i usług, stanowi bazę istnienia gospodarki kapitałowej. W obrocie gospodarczym występuje kilka rodzajów umów. Umowy handlowe (gospodarcze) dzieli się na dwie grupy: 1. Umowy dwustronnie handlowe (obrót profesjonalny) – umowy, w których po dwóch stronach czynności prawnej występują osoby zajmujące się prowadzeniem działalności gospodarczej 2. Umowy jednostronnie handlowe (obrót konsumencki) to te, w których tylko po jednej stronie umowy występuje przedsiębiorca, a po drugiej – osoba, która w zakresie dokonanej czynności nie jest profesjonalistą, zaś co do zasady konsumentem Umowy niehandlowe to takie, w których w zakresie dokonanej czynności prawnej żadna ze stron nie występuje w stosunku do siebie w charakterze przedsiębiorcy, tj. podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą Umowy w obrocie gospodarczym można podzielić na: Konsensualne (dochodzą do skutku przez samo oświadczenie woli stron) i realne (dochodzą do skutku dopiero po wydaniu rzeczy – przedmiotu świadczenia) Zobowiązujące, rozporządzające i upoważniające Jednostronnie zobowiązujące (jedna strona jest tylko dłużnikiem, a druga tylko wierzycielem) i dwustronnie zobowiązujące (każda ze stron jest jednocześnie dłużnikiem i wierzycielem) Odpłatne (gdy obie strony uzyskują korzyść majątkową) oraz wzajemne (każda ze stron jest zobowiązana do świadczenia wobec drugiej strony, przy czym świadczenie jednej jest uznawane za odpowiednik świadczenia drugiej strony) Kazualne i abstrakcyjne Swobodnie negocjowane i adhezyjne W prawie cywilnym dość powszechny jest podział umów na umowy dotyczące: Przeniesienia praw Używania rzeczy i praw Świadczenia usług Stosunków kredytowych itd.. Do występujących w obrocie gospodarczym umów należą: Umowa sponsoringu Umowa sprzedaży Umowa poręczenia Umowa leasingowa Franczyza Forfaiting Umowa przywłaszczenia na zabezpieczenie Umowa factoringowa Umowa sponsoringu Odpłatne świadczenie wykonywane przez sponsora (najczęściej będącego podmiotem gospodarczym) na rzecz innego podmiotu (sponsorowanego), w zamian za co ów sponsorowany zobowiązany jest do reklamowania, promowania sponsora lub jego towarów i usług, informowania o samym sponsoringu i sponsorze Umowa sprzedaży Sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a nabywca zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić zbywcy cenę. Przedmiotem umowy sprzedaży są rzeczy i prawa już istniejące jak i także przyszłe. Umowa poręczenia Poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. W interesie poręczyciela leży dokładne określenie przedmiotu poręczenia. Umowa leasingowa Finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać ten towar korzystającemu do użytkowania albo używania i pobierania pożytków przez okres oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej wynagrodzeniu z tytułu zakupu towaru przez finansującego. Franczyza System sprzedaży towarów, usług lub technologii, który jest oparty na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorstwami franczyzodawcą i jego indywidualnymi franczyzobiorcami. Istotą jest udzielenie praw oraz przyjęcie obowiązków poprzez zawarcie umowy franczyzy. Forfaiting Forma operacji rozliczeniowej polegająca na skupie należności terminowych w postaci weksli, wykorzystywany przy operacjach zagranicznych. Jego przedmiotem mogą być nie tylko weksle, ale także inne wierzytelności handlowe, które mogą być wykupione przed terminem ich wymagalności. Umowa przywłaszczenia na zabezpieczenie Zabezpieczenie spłaty zobowiązania (kredytu, raty), któremu towarzyszy umowne przeniesienie własności dłużnika na wierzyciela Umowa factoringowa Rodzaj specjalistycznego pośrednictwa handlowego, w którym wyspecjalizowana instytucja finansowa (z reguły spółka z udziałem banku) nabywa w drodze cesji od przedsiębiorstw handlowych lub przemysłowych roszczenie o zapłatę należnych im kwot z różnego rodzaju źródeł zobowiązanych, a zwłaszcza sprzedaży. Do najważniejszych nienormatywnych cech umów handlowych należy zaliczyć: Przewagę umów długoterminowych Standaryzację i szablonowość umów Złożoność stosunków umownych Do najważniejszych cech normatywnych umów handlowych zaliczamy: Przyjęcie zasady oferty odwołanej Dopuszczalność modyfikującego przyjęcia oferty Dopuszczalność ustalenia ostatecznej treści umowy zawartej ustnie za pomocą tzw. pisma potwierdzającego Wyłączenie stosowania formy ad probationem Szczególne zasady przy złożeniu oferty w postaci elektronicznej Przyjęcie szczególnego miernika należytej staranności dla prowadzących działalność gospodarczą Wyłączenie zasady sądowej waloryzacji w odniesieniu do stron prowadzących przedsiębiorstwo Możliwość zawarcia umowy w wyniku zastosowania różnych wzorców Przyjęcie zasady, że umowa jest zawarta również przez milczenie osoby prowadzącej działalność gospodarczą, gdy strony pozostają w stałych stosunkach gospodarczych Marketing MIX - w rozwoju firmy Marketing mix (kompozycja marketingowa) jest jednym z najważniejszych pojęć marketingu. Określa sposób rozplanowania budżetu, tworzy podstawy strategii planu marketingowego i wyposaża kierownika ds. marketingu w techniki prowadzące do optymalizacji wydatków budżetowych. Najbardziej popularna koncepcja marketingu mix to tzw. „4P” (product, price, place, promotion) PRODUCT – produkt Mówiąc o produkcie omawiamy m.in.: asortyment, jakość, markę, opakowanie, właściwości, wzór PRICE – cena Cenę charakteryzuje się za pomocą: polityki cenowej, rabatów, zniżek, prowizji, dopłat, kosztów dodatkowych, warunków płatności PLACE – strategia dystrybucji Omawia zarówno kanały dystrybucji, rodzaje dystrybucji, zasięg działania, lokalizację jak i rozwiązania logistyczne PROMOTION – promocja Reklama, promocja sprzedaży, akwizycja, rozgłos Specyfika usług spowodowała rozwinięcie tradycyjnego „4P” do „7P” Do już istniejących elementów zostały dołączone: PEOPLE – ludzie Personel obsługujący, klient, inni nabywcy PROCESS – proces Przebieg świadczenia usługi od zainteresowania klienta, poprzez informację, sprzedaż i obsługę posprzedażową PHYSICAL EVIDENCE – świadectwo materialne Wszystkie wizualne i materialne elementy, które dla klientów są dowodem jakości danej usługi Marketing mix – formuła „4C” CUSTOMER VALUE – wartość dla klienta 4P produkt COST – koszt jaki ponosi klient 4P cena CONVENIENCE – wygoda nabycia 4P dystrybucja COMMUNICATION – komunikacja z rynkiem 4P promocja Produkt jako element marketingu Produktem jest wszystko to, co przeznaczamy na wymianę, towary, usługi, przedsięwzięcia, projekty, miasta, gminy, itp. Jest to suma atrybutów mająca na celu zdolność zaspokajania potrzeb STRUKTURA MARKETINGOWA PRODUKTÓW: - Rdzeń produktu – podstawowa korzyść jaką niesie produkt - Produkt podstawowy - Produkt rozszerzony – rozszerzony o elementy niematerialne (np. gwarancja) Fazy życia produktu: Wprowadzenie na rynek Wzrost sprzedaży Dojrzałość (sprzedaż osiąga maksimum) Wycofanie Każda faza posiada swój własny mix Cena jako element marketingu Cena jest ważnym elementem konkurencji przedsiębiorstwa, ustalana jest na podstawie kosztów produkcji, pewnego procentu zysku oraz oczekiwań konsumentów, które oparte są na przesłankach subiektywnych. Cena co do zasady jest kategorią ściśle ekonomiczną, jednakże na jej poziom wpływają także czynniki psychologiczne. Każde przedsiębiorstwo przy ustalaniu cen musi wziąć pod uwagę ceny konkurentów i poziom ceny. Elementy mixu cenowego: Cena – właściwa kwota pieniędzy, którą klient płaci przy zakupie danego produktu Kredyty – terminy płatności (np. towarowe, kupieckie) Upusty – również opusty, zniżki i rabaty Czynniki wpływające na cenę: Koszty Asortyment Cele firmy Cykl życia produktu Pozycjonowanie (wizerunek) Rynek Otoczenie Konsumenci Kredyt Promocja jako element marketingu Promocja to ogół technik aktywizujących sprzedaż, czyli metod i środków służących przedstawieniu firmy i jej produktu na rynku. Przedsiębiorstwa muszą zbudować tzw. informację marketingową, której zadaniem jest informowanie, przekonywanie i skłanianie potencjalnego nabywcy do kupna danego produktu i wyjaśnienie, dlaczego produkt danego przedsiębiorstwa jest najlepszy. Dystrybucja jako element marketingu Ostatni element marketingu mix, obejmuje takie zagadnienia jak: - Charakterystyka kanałów dystrybucji - Wybór pośrednika - System dystrybucji - Warunki sprzedaży Opracowanie biznesplanu Istota biznesplanu Biznesplanem nazywamy inaczej plan gospodarczy, plan przedsięwzięć. Jest dokumentem określającym postęp przedsiębiorstwa w pewnym okresie czasu, jest przewodnikiem dla jego działań strategicznych i taktycznych a jednocześnie pozwala zidentyfikować słabe i silne strony działalności gospodarczej. Istota biznesplanu jest przede wszystkim określenie celów, a następnie ustalenie sposobów, metod, środków osiągnięcia zamierzonych celów. Jest on tym niezbędniejszy im zamierzenia są bardziej skomplikowane i długodystansowe. Zadaniem biznesplanu jest ograniczenie niepewności, oszacowanie prawdopodobieństwa zaistnienia przyszłych zdarzeń oraz rozpoznanie wstępnych problemów, a tym samym zmniejszenie ryzyka podjęcia błędów decyzji. Znaczenie biznesplanu Biznesplan wymagany jest na nasze własne potrzeby. Pomocny jest przy rozwoju przemysłów związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a więc stwarza możliwość wszechstronnego rozważania różnych aspektów działania i doskonalenia strategii. Dokument ten pomocny jest w ocenie działalności firmy w pewnym okresie. Uważna obserwacja i analiza wykazuje w jakim stopniu założenia biznesplanu były realne, jakie są osiągnięcia, w których punktach przedsięwzięcie odeszło od założeń biznes planu, jakie były jego skutki i jak powinny one działać w przeszłości. Plan ten pomaga nam rozwiązać problemy w firmie. Mówi nam jak możemy zakładać nowe przedsiębiorstwo i jak je reorganizować. Określa sposoby podejmowania ryzyka działań. Pomaga w przezwyciężeniu kryzysu. Nasz biznesplan funkcjonuje również na potrzeby kredytodawców, akcjonariuszy oraz kontrahentów. Większość inwestorów nie ulokuje kapitału w firmie jeżeli nie zobaczy planu jego działania. Biznesplan jest wymagany przy składaniu wniosków o uzyskanie kredytu. Opracowanie biznesplanu Redagowanie go jest wielką sztuką. Musi podkreślać siłę przedsięwzięcia. Ukazuje jego mocne strony, przedstawia stan bieżący i potrzeby oraz perspektywy ale jednocześnie realistycznie ukazuje trudności oraz sposoby ich pokonywania. Przyszły inwestor musi być przekonany, że jeżeli istnieje ryzyko związane z przedsięwzięciem to jest ono w planie przedstawione, a kadra kierownicza posiada zdolność zniwelowania go do poziomu możliwego do zaakceptowania. Błędem jest zbytni optymizm jak i zachowawcza ostrożność. Biznesplan nie może ujawniać informacji poufnych gdyż mogłoby to osłabić konkurencyjność pozycji przedsiębiorstwa. Dobrze napisany biznesplan to dokument zwięzły, konkretny (20 - 30 stron) Elementy składowe biznesplanu Streszczenie Opis produktu lub usługi, cel firmy Zespół zarządzający Rynek i konkurencja Plan marketingowy System biznesowy i organizacja Harmonogram realizacji Możliwości i zagrożenia Plany finansowe i finansowanie Streszczenie Streszczenie to samodzielny element biznesplanu będący przejrzystym, przekonującym i zwięzłym opisem pomysłu. Ma zainteresować osoby podejmujące decyzje naszym pomysłem na biznes. Od niego powinno zależeć, czy pozostała część biznesplanu w ogóle zostanie przeczytana. Streszczenie powinno zawierać: - Nazwę przedsiębiorstwa oraz nazwiska właścicieli - Określenie wysokości niezbędnych środków inwestycyjnych i plan ich wykorzystania - Koncepcję rozwoju firmy - Przewidywane zyski z zaangażowanych środków. Opis produktu lub usługi Punktem wyjścia dla podjęcia działalności gospodarczej jest innowacyjny produkt lub usługa. W biznesplanie musi znaleźć się ich opis ze szczególnym uwzględnieniem cech, które odróżniają produkt od tych, które już istnieją na rynku. Konieczne jest omówienie funkcji jaką spełnia produkt lub usługa oraz korzyści jakie dzięki niemu uzyska klient. Dostępność na rynku porównywalnych produktów lub usług oferowanych przez konkurencję wymusza przekonywujący sposób opisania wartości dodanej, jaką zaoferuje klientom nowy produkt lub usługę. Charakteryzując nasz produkt / usługę musimy odpowiedzieć sobie na wiele pytań: Kto będzie odbiorcą naszej oferty? Jaką wartość oferuje klientowi produkt / usługa? Jakich kooperantów potrzebujemy aby wytworzyć produkt? Jakie konkurencyjne produkty istnieją na rynku lub są opracowywane? Na czym polega innowacyjność oferty? Zespół zarządzający Ta część biznesplanu poświęcona jest organizacji firmy. Powinny się w niej znaleźć charakterystyki osób zarządzających firmą: - ich wykształcenie, - Doświadczenie, - osiągnięcia zawodowe. Omawiając kwalifikacje kadry zarządzającej należy uwzględnić zwłaszcza te umiejętności, które są istotne dla realizacji poszczególnych części planu. Rynek i konkurencja Aby planowane przedsięwzięcie odniosło sukces konieczna jest dogłębna znajomość rynku i konkurencji, które należy analizować według takich kryteriów jak: - Wielkość rynku i możliwości jego rozwoju - Segmentacja rynku - Konkurencja Wielkość rynku i możliwości jego rozwoju Występowanie potencjalnie dużego rynku zbytu na dany produkt lub usługę, ułatwi dynamiczny rozwój firmy. Wielkość rynku powinna być podana w liczbach, z uwzględnieniem liczby klientów, liczby sprzedawanych jednostek oraz spodziewanej wielkości obrotów w PLN. Decydujące znaczenie mają nasze przewidywania co do rozwoju rynku. W biznesplanie należy wskazać główne czynniki, które mogą mieć wpływ na rozwój danej branży oraz omówić ich znaczenie dla firmy. W tym celu należy przeprowadzić poszukiwanie danych zewnętrznych. Wymaga to kreatywności i umiejętnej analizy zaobserwowanych zjawisk. Pomocne będą wszystkie dostępne źródła, w tym literatura fachowa , bazy teleadresowe dla danej branży, stowarzyszenia, fundacje i agencje rządowe, banki badań branżowych, ogólnie dostępne bazy danych, Internet, wywiady. Pomocne jest zasięganie opinii szerokiego kręgu osób. Przed przystąpieniem do poszukiwania danych dobrze jest sporządzić plan, który umożliwi sprawniejsze weryfikowanie i analizowanie zdobytych informacji. Zebranie informacji jest wstępem do dokonania analizy oraz szacunkowego wyliczenia i wyciągnięcia wniosków co do możliwości powodzenia przedsięwzięcia. Segmentacja rynku Do autora biznesplanu należy wybór kryteriów segmentacji. Celem segmentacji jest określenie konkretnej grupy klientów, do których adresowany będzie dany produkt. Po określeniu i opisaniu poszczególnych segmentów należy określić przewidywaną wysokość przychodów ze sprzedaży w danym okresie. Trzeba tu wziąć pod uwagę swoją strategię sprzedaży i zachowanie konkurencji. Przykładowe kryteria segmentacji klientów dla rynków towarów konsumpcyjnych: miejsce zamieszkania: kraj, miasto/wieś, dane demograficzne: gęstość zaludnienia, wiek, płeć, zawód, wykształcenie, stan cywilny; zachowanie: częstotliwość używania produktu, sposób zakupu, wykorzystanie; zamożność: miesięczne dochody i wydatki. Przykładowe kryteria segmentacji klientów dla rynków towarów przemysłowych: dane demograficzne: wielkość firmy, branża, lokalizacja; działalność: stosowana technologia (np. cyfrowa, analogowa); sposób dokonywania zakupów: zakupy scentralizowane/zdecentralizowane, kryteria wyboru dostawców, zakupy na podstawie umów ramowych, bezpośrednio od dostawców; czynniki sytuacyjne: pilna potrzeba, wielkość zamówienia, częstotliwość zamówień. Konkurencja Istotną kwestią jest określenie głównych konkurentów i zbadanie ich pozycji na rynku. Wobec wszystkich konkurencyjnych firm należy stosować te same kryteria, np. wysokość obrotów, wielkość przychodów ze sprzedaży, wysokość cen, udział w rynku, pozycję kosztową, ofertę produktów/usług, obsługę klienta, docelowe segmenty klientów, kanały dystrybucji. Marketing i sprzedaż Dobrze zaplanowane działania marketingowe i sprzedaż produktu są jednym z najistotniejszych elementów przesądzających o powodzeniu przedsięwzięcia. Dla tych działań najistotniejsze są: - Produkt - Cena - Miejsce - Sposób dystrybucji - Promocja - Reklama Produkt Wstępna analiza pomysłu na produkt pozwoliła nam na określenie jego najważniejszych cech. Po przeanalizowaniu różnych segmentów klientów, należy zdecydować, czy produkt wymaga modyfikacji, aby trafiać w potrzeby klientów. W związku z tym rodzi się pytanie, czy wystarczy jeden produkt dla wszystkich segmentów, czy też kilka wariantów dostosowanych do potrzeb poszczególnych segmentów. Cena Cena towaru wynosi tyle, ile klienci gotowi są za niego zapłacić. Zaprzecza to tezie, że cenę ustala się na podstawie poniesionych kosztów. Koszty stanowią wprawdzie jeden z czynników wpływających na cenę, ale stosunek kosztów do ceny ma decydujące znaczenie tylko wtedy, gdy cena nie przyniesie w najbliższej przyszłości zwrotu kosztów. Cena zależy całkowicie od wartości produktu w oczach klientów. Sporządzając biznesplan określiliśmy już wartość produktu dla klienta. Teraz należy wyznaczyć przedział cenowy opierając się na szacowanej wartości naszego produktu dla klienta. Proponowaną cenę możemy ewentualnie skorygować po rozmowach z potencjalnymi klientami. Nasza strategia cenowa zależy od tego czy chcemy szybko wejść na rynek przyciągając klientów niską ceną, czy raczej od początku uzyskać jak najwyższą stopę zwrotu? Miejsce Produkt lub usługa, którą zaoferujemy muszą być dostarczone klientowi. Wybór kanału dystrybucji uzależniony jest od różnych czynników, np.: - jaka jest planowana liczba klientów? - Czy będą to firmy czy osoby fizyczne? - Jaki sposób dokonywania zakupów preferują klienci? - Czy sposób użycia produktu trzeba będzie klientom wyjaśniać? - Czy mieści się on w górnym czy w dolnym przedziale cenowym? Ważne jest również ustalenie, czy firma sama zajmie się dystrybucją, czy zleci to innej firmie. Wybór kanału dystrybucji związany jest między innymi z decyzjami marketingowymi. Sposoby dystrybucji Sposoby dystrybucji można podzielić na dwie kategorie: - bezpośredni - pośredni. Przykładowe kanały dystrybucji: detaliści zewnętrzni przedstawiciele zewnętrzni licencja franchisingowa hurtownicy sklepy firmowe własna sieć sprzedaży bezpośredniej mailing centrum telefoniczne Internet Promocja i reklama Aby potencjalni klienci mogli dokonać zakupu naszego produktu, muszą o nim usłyszeć. Akcje reklamowe i promocyjne mają za zadanie przyciągnąć uwagę, informować, przekonywać i wzbudzać zaufanie. Strategia komunikacyjna ma na celu wyjaśnienie klientom, czy jest nasz produkt lub usługa oraz przekonać, że spełnia ich potrzeby lepiej niż rozwiązania konkurencyjne oferowane na rynku. Istnieją różne sposoby promocji i reklamy: klasyczna reklama – ogłoszenia w prasie, radiu, telewizji, kinie, Internecie; marketing bezpośredni – bezpośrednie przesyłanie (mailing) ulotek wybranym klientom, telemarketing, Internet (e-mail), rozdawanie ulotek na ulicy; public relations – artykuły prasowe na temat produktu/usługi, firmy lub właścicieli firmy, napisane przez pracowników firmy lub wynajętego dziennikarza; wystawy, targi; wizyty u klientów. Nowe firmy z reguły wolą pozyskać niewielką grupę rentownych klientów, z następujących powodów: nowy produkt pozycjonowany jest jako „lepszy” od dotychczasowych, co uzasadnia wyższą cenę, wyższe ceny pozwalają na ustalenie wyższej marży i umożliwiają nowej firmie sfinansowanie własnego rozwoju (z zysków finansowane są nowe inwestycje i firma nie będzie potrzebować zewnętrznych inwestorów), strategia szybkiego wejścia na rynek wymaga zwykle dużych inwestycji na wstępie, co zwiększa ryzyko inwestycyjne, którego na początku lepiej unikać. System biznesowy Każde zadanie w ramach przedsięwzięcia składa się z szeregu powiązanych ze sobą działań, które tworzą tzw. system biznesowy firmy. Model systemu biznesowego pokazuje, jakie czynności należy wykonać, aby przygotować produkt końcowy i dostarczyć go klientowi. Dla ułatwienia czynności grupuje się w bloki funkcyjne. Zdefiniowanie systemu biznesowego pomaga przemyśleć sposób, w jaki firma ma funkcjonować. System biznesowy: Znaczenie strategiczne Umiejętności Dostępność Formy współpracy Współpraca luźna Współpraca bliska Lokalizacja firmy Znaczenie strategiczne Aspekty działalności, które najbardziej przyczyniają się do uzyskania przez firmę przewagi nad konkurencja, mające dla niej znaczenie strategiczne powinny pozostawać pod bezpośrednią kontrola zespołu zarządzającego. Firma technologiczna nie może przecież zaniechać prowadzenia badań, a producent towarów konsumpcyjnych nie zleci na zewnątrz działań marketingowo-promocyjnych. Umiejętności Każde działanie firmy wymaga określonych umiejętności, których może brakować zespołowi zarządzającemu. W związku z tym zespól musi się zastanowić, czy w danej sytuacji lepiej będzie wykonać zadanie samemu, zdobywając w tym celu potrzebne umiejętności, czy raczej zlecić jego realizację wyspecjalizowanej firmie. Specjaliści mogą wypełnić zadanie lepiej i taniej Dostępność Zanim zdecydujemy się na wynajęcie firmy zewnętrznej, powinniśmy upewnić się, czy na pewno spełni ona nasze wymagania. O ile to możliwe, negocjuj z kilkoma podwykonawcami. W ten sposób wynegocjujesz lepsze warunki i dowiesz się więcej o kupowanej usłudze. Jeżeli na rynku nie ma firmy, która oferuje potrzebne nam usługi, być może znajdzie się kooperant gotowy zdobyć nowe umiejętności, aby zaspokoić potrzeby naszej firmy. Formy współpracy Nowopowstające firmy powinny zastanowić się, jakiego rodzaju współpracy oczekują. Każdy rodzaj stałej współpracy ma swoje wady i zalety. Współpraca luźna Jest to współpraca niewiążąca, bez prawnych zobowiązań. Obie strony mogą się z niej łatwo wycofać. Współpraca doraźna jest typowa dla produktów masowych, codziennych usług i standardowych części, w przypadku których łatwo jest znaleźć nowych kupców i sprzedawców. Współpraca bliska Wiąże się z dużym stopniem wzajemnej zależności kontrahentów. Ten rodzaj współpracy typowy jest dla wyspecjalizowanych produktów/usług, w przypadku których obu stronom trudno byłoby zmienić kooperantów aby sprzedać bądź kupić duże ilości produktu (np. specjalistycznych części) w krótkim czasie. Zaletą bliskiej współpracy jest bezpieczeństwo wynikające z łączącej obie strony wzajemnej zależności oraz możliwość skoncentrowania się na zadaniach, które dana firma wykonuje najlepiej. Aby współpraca rozwinęła się w trwałą i korzystną dla obu stron relację spełnione muszą być następujące czynniki: Obopólna korzyść Wspólne ryzyko i inwestycje Rozwiązanie współpracy Obopólna korzyść Współpraca musi być korzystna dla obu stron, w przeciwnym razie trudno będzie ją utrzymać Wspólne ryzyko i inwestycje Współpraca obejmuje wspólne podejmowanie ryzyka. Na przykład dostawca posiadający umowę na wyłączność może znaleźć się w trudnej sytuacji, kiedy odbiorca zacznie kupować mniej oferowanego przez dostawcę towaru. Takie zagrożenie istnieje zwłaszcza wtedy, gdy dostawca zakupił wyspecjalizowany sprzęt do produkcji tych akurat części i nie może łatwo przestawić się na produkcje elementów dla innych odbiorców i zleceniodawców. Z drugiej strony, również nabywca może mieć problemy, kiedy główny dostawca przestanie dostarczać potrzebne mu części. Należy wiec od samego początku mieć na uwadze tego rodzaju ryzyko i finansowe konsekwencje oraz być może uwzględnić je w umowie. Rozwiązanie współpracy Stosunki miedzy firmami, podobnie jak miedzy ludźmi, mogą stawać się coraz bardziej napięte i w konsekwencji doprowadzić do konfliktu uniemożliwiającego kontynuowanie współpracy. Umowa o nawiązaniu współpracy powinna więc zawierać szczegółowe warunki wycofania się z niej. Opracowując biznesplan należy uwzględnić potencjalnych stałych kooperantów i określić formę ewentualnej współpracy. Współpraca pozwoli nowej firmie czerpać korzyści z doświadczeń firm już istniejących i skupić się na własnych zadaniach. Dzięki współpracy firma będzie rozwinąć się szybciej niż działając w pojedynkę. Lokalizacja firmy Określ planowaną lokalizację siedziby firmy. Na początku nie powinno się zawierać długoterminowych umów najmu. Może bowiem zaistnieć potrzeba szybkiej zmiany siedziby w związku z rozwojem firmy. Podstawowe kryteria wyboru lokalizacji firmy to miedzy innymi: uwarunkowania prawne: podatki/ulgi podatkowe, zezwolenia na produkcje, uwarunkowania ekonomiczne: wysokość bezrobocia, ceny gruntu, ceny wynajmu powierzchni biurowych, wysokość wynagrodzeń, bliskość rynków zbytu, dostawców, kontrahentów (w zależności od produktu), dostęp do wyspecjalizowanego personelu i usług (szczególnie ważne w niektórych branżach). Organizacja firmy i przydzielanie zadań Niezwykle ważne jest rozdzielenie zadań i obowiązków oraz stworzenie prostej struktury organizacyjnej firmy. Sposób zarządzania przedsiębiorstwem musi być elastyczny i dawać się łatwo przystosować do nowych okoliczności. Należy się przygotować na możliwość wielokrotnej reorganizacji firmy w ciągu pierwszych kilku lat. Zdecyduj, kto będzie odpowiedzialny za poszczególne obszary biznesowe (przydzielanie zadań). Gdy funkcje związane z zarządzaniem, zasobami ludzkimi, finansami i administracją zostaną przydzielone, firma zacznie sprawnie funkcjonować. Jeżeli struktura organizacyjna nie będzie zbyt skomplikowana, każdy pracownik będzie wiedział, jakie są jego zadania i samodzielnie je wykonywał. Z drugiej strony, każdy powinien być w stanie w razie potrzeby zastąpić innego członka zespołu. Plan zatrudnienia W miarę rozwoju firmy niezbędne staje się systematyczne planowanie kwestii związanych z zatrudnianiem nowych osób. Rozwój firmy pociągnie za sobą konieczność zatrudnienia nowych pracowników, których trzeba będzie przeszkolić i wdrożyć do pracy. Prosta struktura organizacyjna ułatwi sporządzenie opisów stanowisk i poszukiwanie odpowiednich pracowników. Znalezienie osób z odpowiednimi kwalifikacjami może być niełatwe mimo dużego bezrobocia. W planie zatrudnienia należy uwzględnić całkowity koszt zatrudnienia (wynagrodzenia i pośrednich kosztów pracy), który umieszcza się w rachunku wyników, załączonym do biznesplanu. Koszty zatrudnienia pracowników zależą od szeregu czynników, takich jak: branża, kwalifikacje, stanowisko. Pośrednie koszty pracy mogą wynieść nawet ponad 50% kwoty wynagrodzenia. Harmonogram realizacji Szczegółowy harmonogram wdrożenia pomoże nam zaplanować i dokładnie przemyśleć koncepcję rozwoju firmy. Potencjalnym inwestorom natomiast ułatwi zrozumieć nasz plan. Poszczególne zadania, które mamy zrealizować dobrze jest pogrupować w pakiety robocze. Każdy pakiet należy z kolei podzielić na kolejne etapy, z których każdy powinien być zakończony osiągnięciem konkretnego celu. Nasz plan składa się z serii zdarzeń, które są w mniejszym lub większym stopniu ze sobą powiązane. Ciąg czynności, w którym opóźnienie jednej powoduje opóźnienie dla całego projektu, jest nazywany „ścieżką krytyczną”. Jeśli bardzo zależy nam na czasie, konieczne będzie zapewnienie sprawnej i szybkiej realizacji zadań znajdującej się na naszej ścieżce krytycznej. Ryzyko jest czynnikiem, który należy ograniczać jak najwcześniej, nie czekając na moment wejścia naszego przedsiębiorstwa na rynek. W sytuacji kiedy odpowiednio wcześnie przeprowadzone badania rynku wykażą, że nasze przedsiębiorstwo ma szansę odnieść sukces, możemy wykorzystać tę informację w dalszym procesie planowania. Planowanie realistyczne zwiększa szanse powodzenia naszego przedsięwzięcia dzięki analizie koniecznych czynności oraz ich współzależności. Skutki planowania zbyt optymistycznego Planowanie zbyt optymistyczne stwarza podwójne zagrożenie. Przede wszystkim istnieje duże prawdopodobieństwo niepowodzenia całego przedsięwzięcia, bardzo szybko możemy też utracić zaufanie naszych wspólników. Zgodnie założeniami biznesplanu zasoby materialne są akumulowane bardzo szybko, rośnie także zatrudnienie, lecz proporcjonalnie wzrastają też koszty. Środki finansowe są wykorzystywane w bardzo szybkim tempie. Możliwe jest także wystąpienie opóźnień np. w pracy nad nowym produktem, w wejściu na rynek, lub osiągnięciu założonej sprzedaży. Opóźnia się uzyskanie przychodów a jednocześnie rosną koszty utrzymania zasobów niewykorzystywanych. Przedsiębiorstwo już nie tylko księguje straty, ale realnie traci pieniądze. Nieuniknionym skutkiem jest wyczerpanie się środków finansowych przed osiągnięciem spodziewanego sukcesu. Aby wyciągnąć firmę z kryzysu potrzeba nowych funduszy. W tej sytuacji, jeśli nie uda się znaleźć inwestorów - przedsiębiorstwo upada. Jeżeli jednak znajdą się inwestorzy, zwykle oznacza to dla właścicieli zmniejszenie ich udziałów w firmie lub nawet całkowitą utratę kontroli nad przedsiębiorstwem. Skutki planowania pesymistycznego Planowanie pesymistyczne lub zbyt ostrożne wydaje się mniejszym złem. W takiej sytuacji wspólnicy mogą być miło zaskoczeni rozwojem firmy, który jest szybszy niż zakładano. Niestety planowanie zbyt pesymistyczne może mieć również bardzo poważne skutki negatywne. Możliwości i zagrożenia Każde przedsięwzięcie obciążone jest pewnym ryzykiem. Źródłem zagrożeń może być sama firma (np. sposób jej zarządzania) jak również czynniki zewnętrzne (np. warunki rynkowe). Należy mieć na uwadze, że poziom ryzyka i jego źródła mogą się zmieniać. Ocena ryzyka polega w dużym stopniu na umiejętności przewidywania. Można jej dokonać w oparciu o pewne założenia, zwykle przedstawiane w formie scenariuszy, które ułatwiają przeprowadzenie symulacji rozwoju firmy w zależności od warunków. Biznesplan powinien zawierać nie więcej niż trzy takie scenariusze. Zazwyczaj są to: scenariusz bazowy – najbardziej prawdopodobny scenariusz optymistyczny – pokazuje rozwój sytuacji w przypadku spełnienia się najbardziej optymistycznych przewidywań i założeń. scenariusz pesymistyczny – pokazuje rozwój sytuacji przy pojawieniu się wszystkich przewidywanych zagrożeń i realizacji najbardziej pesymistycznych założeń. Plan finansowy i źródła finansowania Przede wszystkim należy zastanowić się ile pieniędzy potrzeba na założenie i prowadzenie przedsiębiorstwa. Dla ustalenia tego możemy posłużyć się planem finansowym opartym na założeniach, które przyjęliśmy przy pracy nad koncepcją rozwoju firmy. Kolejne ważne pytanie dotyczy ilości środków płynnych (gotówki), do których powinniśmy mieć stały dostęp, aby firma była w stanie regulować swoje bieżące płatności. Jest to najważniejsze zadanie w zakresie planowania finansowego. Trzecie pytanie to w jaki sposób i skąd możemy uzyskać niezbędne fundusze. W większości przypadków założyciele są w stanie dostarczyć jedynie drobną część potrzebnych funduszy. Znalezienie inwestorów jest zatem sprawą kluczową. Planowanie finansowe Przedsiębiorstwo powinno dysponować danymi na temat najważniejszych wskaźników określających finansową sytuację firmy. Chodzi tu przede wszystkim o wysokość generowanego zysku/straty, przepływ gotówki i wysokość kapitału, jaki będzie nam potrzebny w procesie realizacji biznesplanu. Biznesplan powinien zawierać plan finansowy firmy. Bardzo szczegółowe wyliczenia finansowe nie są konieczne, gdyż wszelkie prognozy nie są dokładne, a w szczególności te dotyczące nowo powstającego przedsiębiorstwa. Zwykle dobre wrażenie robi na inwestorach przedstawienie kilku starannie przemyślanych wyliczeń i wskaźników. Nasz biznesplan powinien dawać odpowiedź na następujące pytania: ile pieniędzy firma potrzebuje i w jakim okresie czasu? jakich zysków można spodziewać po wprowadzeniu firmy na rynek? na jakich założeniach oparte są prognozowane wyniki? Informacje te pozwolą inwestorom zorientować się, na ile przedstawione przez nas dane są realistyczne i czy traktować nasz projekt jako dobrą inwestycję na przyszłość. Co powinien zawierać plan finansowy załączony do biznesplanu? rachunek przepływów pieniężnych (planowanie płynności) rachunek wyników, bilans, prognoza na okres 3-5 lat, wykraczająca przynajmniej o jeden rok poza moment przekroczenia progu rentowności, czyli poza moment uzyskania dodatnich przepływów pieniężnych, szczegółowy plan finansowy na pierwsze 2 lata (w ujęciu miesięcznym lub kwartalnym), plany roczne. Wszystkie podane liczby muszą opierać się na racjonalnych założeniach (w planie należy podać tylko główne założenia). Obliczanie stopy zwrotu zainwestowanego kapitału Z punktu widzenia inwestora, wszystkie środki zaangażowane w nową firmę przynoszą początkowo ujemne przepływy gotówkowe. W momencie, kiedy firma przekroczy próg rentowności, dodatnie przepływy gotówkowe nie zostaną natychmiast wypłacone w postaci dywidendy, ale zostaną wykorzystane do wzmocnienia bilansu. Gotówka wróci do inwestorów w momencie ich wyjścia z inwestycji. Ponieważ przepływy pieniężne będą miały miejsce na przestrzeni kilku lat, muszą zostać zdyskontowane, to znaczy obliczone w odniesieniu do teraźniejszości (obliczenie odsetek i odsetek skumulowanych). Do obliczenia zwrotu z inwestycji stosuje się metodę wewnętrznej stopy zwrotu (IRR, z ang. internal rate of return). Wewnętrzna stopa zwrotu to stopa procentowa, przy której zdyskontowana suma wszystkich dodatnich i ujemnych przepływów pieniężnych wynosi zero. Większość kalkulatorów i arkuszy kalkulacyjnych posiada funkcję obliczania IRR, np. w programie Excel jest to funkcja IRR(). Podstawowe zasady rachunkowe Zestawienia rachunkowe składają się z trzech części: - Rachunku zysków i strat (rachunku wyników), - Bilansu, - Rachunku przepływów pieniężnych. Rachunek zysków i strat pokazuje wyniki finansowe na przestrzeni pewnego okresu czasu, zwykle jednego roku. Jest to lista wszystkich wydatków i przychodów firmy, która spełnia dwa zadania. Po pierwsze pokazuje wynik (zysk lub stratę) działalności firmy w danym okresie czasu. Pokazuje również, jakie elementy składają się na wyniki firmy i w jaki sposób są one ze sobą powiązane. Możemy na przykład zobaczyć, jaki procent całości kosztów stanowią wydatki na wynagrodzenia pracowników lub jaką część całych przychodów stanowią koszty materiałowe. Bilans obrazuje sytuację finansową firmy w danym momencie, zwykle jest to koniec roku. Bilans zawiera stan aktywów i pasywów firmy danego dnia. Przez aktywa rozumie się wszystkie składniki majątku firmy, a przez pasywa źródła ich finansowania. Tym samym oznacza to, że suma aktywów i suma pasywów muszą być sobie równe, a bilans prezentuje źródła kapitału, jakim firma dysponuje oraz sposób, w jaki kapitał ten jest inwestowany. Rachunek przepływów pieniężnych Jednak najważniejszym wyliczeniem przy planowaniu i wprowadzaniu firmy na rynek jest rachunek przepływów pieniężnych. Jest to informacja dla założycieli i inwestorów na temat ilości środków płynnych, jakie zostały wydane lub wytworzone przez firmę w danym okresie. Przepływy pieniężne są rzeczywistym wskaźnikiem dochodowości firmy. Wskaźnik ten może być obliczony bezpośrednio na podstawie przychodów i wydatków firmy lub też można go uzyskać pośrednio z bilansu i rachunku wyników. Przepływy pieniężne pokazują czy działalność firmy pochłania czy też wytwarza gotówkę. W trakcie działalności przedsiębiorstwa są okresy, gdy przepływ gotówki jest ujemny, zwłaszcza we wstępnej fazie rozwoju firmy. Suma tych ujemnych przepływów to wymagane finansowanie przedsiębiorstwa.
