efekty procesów restrukturyzacyjnych w kompanii węglowej sa

advertisement
GÓRNICTWO I GEOLOGIA
Tom 5
2010
Zeszyt 3
Mirosław KUGIEL
Kompania Węglowa SA, Katowice
EFEKTY PROCESÓW RESTRUKTURYZACYJNYCH W KOMPANII
WĘGLOWEJ SA
Streszczenie. W pracy omówiony został przebieg procesów restrukturyzacyjnych
w Kompanii Węglowej SA na tle polskiego górnictwa węgla kamiennego od początku
istnienia Spółki, a także zamierzenia w perspektywie do 2020 roku. Przedstawione zostały
uwarunkowania, w jakich Kompania powstała, a następnie podjęte i zrealizowane oraz
przewidywane przekształcenia, zmierzające do optymalnego ukształtowania firmy. Uwagę
poświęcono głównie zagadnieniom organizacji, zatrudnienia, gospodarki złożem oraz
produkcji i sprzedaży węgla, uznając je za najistotniejsze w ocenie efektów restrukturyzacji.
W podsumowaniu oceniono dokonania oraz szanse realizacji planów strategicznych
Kompanii.
EFFECTS OF THE RESTRUCTURING PROCESSES OF KOMPANIA
WĘGLOWA SA
Summary. The paper discusses the course of restructuring processes in Kompania
Weglowa SA as against the Polish coal mining industry since the foundation of the Company
and also its intentions in the perspective till 2020. The conditions were presented under which
the Company was founded and then the undertaken, completed and the expected
transformations focused on optimum formation of the company. The attention was mainly
paid to the issues of organization, employment, deposit management, production and coal
sales, reckoning them as the most important factors in assessing of the effects of restructuring.
In summary, evaluation of the achievements have been made and the chances of
implementation of strategic plans of the Company.
1. Wprowadzenie
Utworzenie Kompanii Węglowej SA w 2003 roku było jednym z elementów prowadzonej
reformy polskiego górnictwa w ramach programu rządowego. Krótko po likwidacji wielu
60
M. Kugiel
kopalń, funkcjonujących jeszcze w ramach Spółek Węglowych, powstało największe
w Europie przedsiębiorstwo górnicze. Kierowanie tak wielkim podmiotem gospodarczym
było sporym wyzwaniem dla kadr zarządzających. Po początkowym okresie obejmującym
głównie zbudowanie właściwych relacji w zaproponowanym układzie organizacyjnym,
przyszedł czas na twórcze kształtowanie Kompanii. Podejmowane działania były
wielokierunkowe, a decyzje często bardzo trudne. W minionym okresie ponad siedmiu lat
funkcjonowania Kompanii, przyszło zmierzyć się z wieloma problemami wewnętrznymi, ale
przede wszystkim z problemami płynącymi z otoczenia. Silna zmienność koniunktury na
rynkach
węglowych,
generalnie
spadkowa tendencja
zapotrzebowania
na
węgiel,
niestabilność cen i nowe trendy w gospodarce krajowej, wymusiły wiele wewnętrznych zmian
dostosowawczych. Wystąpiła konieczność ograniczania zdolności produkcyjnych, a co za
tym idzie zmniejszania zatrudnienia. Ze zmniejszeniem produkcji trzeba było zredukować
część infrastruktury technicznej. Takie zmiany spowodowały z kolei konieczność działań
w kierunku uproszczenia struktur organizacyjnych oraz racjonalizacji zarządzania. Efektem
wieloletniej restrukturyzacji jest dodatni wynik finansowy osiągany w ostatnich latach oraz
znaczne zmiany w podstawowych obszarach działalności. Zmierzając do stworzenia bardziej
efektywnych, dużych jednostek produkcyjnych, zmniejszono liczbę kopalń z 23 do
15, skupionych w czterech Centrach Wydobywczych, a docelowo planuje się utworzenie
4 Kopalń Zespolonych. Zmianom tym towarzyszyło zmniejszenie zatrudnienia o ponad 27%,
osiągnięte bez stosowania zwolnień grupowych. Realizując zasadę dostosowania produkcji
węgla do możliwości jego sprzedaży, zredukowano jego wydobycie o ponad 25%. Dzięki
właściwej gospodarce zasobami węgla zachowano bazę surowcową, która powinna pozwolić
na prowadzenie działalności górniczej jeszcze przez około 50 lat przy obecnym poziomie
wydobycia.
Zmiany w tych podstawowych obszarach działalności świadczą o skali restrukturyzacji,
jaką przeprowadzono w Kompanii od początku jej funkcjonowania.
2. Zmiany organizacyjne
2.1. Rys historyczny
Kompania Węglowa SA w Katowicach jest jednoosobową spółką Skarbu Państwa, która
powstała w efekcie zmian strukturalno-organizacyjnych, wynikających z programu restruktu-
Efekty procesów restrukturyzacyjnych ...
61
ryzacji górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2003 – 2006, przez przeniesienie do
PARGWK SA z dniem 1 lutego 2003 roku rzeczowych aktywów trwałych pięciu spółek
węglowych. Na dzień 1 lutego 2003 roku Kompania Weglowa skupiała 23 kopalnie i zakłady
wydobywcze, 9 jednostek specjalistycznych oraz Centralę. Aktualnie w firmie skupionych
jest 15 kopalń, 5 jednostek specjalistycznych oraz Centrala. Kopalnie zorganizowane są
w czterech Centrach Wydobywczych – Zachód, Północ, Wschód i Południe.
Obecna struktura Spółki powstała w wyniku zmian, mających na celu podniesienie jej
ekonomicznej efektywności przez:
- wniesienie rzeczowych aktywów trwałych KWK Janina do ZGE Janina Sp. z o.o.
(31.03.2004 r.)
- zbycie na rzecz SRK SA całkowicie likwidowanej kopalni ZG Bytom II (XII 2004 r.)
- łączenie kopalń, w wyniku którego powstały:
- KWK Rydułtowy-Anna (Rydułtowy+Anna)
01.03.2004 r.
- KWK Bobrek-Centrum (Bytom III+Centrum)
01.01.2005 r.
- KWK Brzeszcze-Silesia (Brzeszcze+Silesia)
01.01.2005 r.
- KWK Sośnica-Makoszowy (Makoszowy+Sośnica)
01.07.2005 r.
- KWK Halemba-Wirek (Polska-Wirek i Halemba)
01.08.2007 r.
- KWK Knurów-Szczygłowice (Knurów+Szczygłowice)
01.01.2010 r.
- wygaszenie wydobycia na likwidowanym Ruchu II KWK Piast (31.07.2005 r.) oraz
likwidację zakładów pomocniczych, takich jak: Zakład Handlu Węglem, Zakład
Logistyki Materiałowej, Zakład Obrotu Materiałowego i Gospodarki Maszynami,
Nadwiślański Zakład Zaopatrzenia i Kontraktów.
2.1.1. Jednostki organizacyjne Kompanii Węglowej SA
Spośród 15 kopalń Kompanii, 6 kopalń jest dwuruchowych. W najbliższej przyszłości,
funkcjonujące obecnie Centra Wydobywcze przekształcone zostaną w Kopalnie Zespolone,
skupiające Zakłady Górnicze. Docelowo w ramach Kopalń Zespolonych funkcjonować
będzie 9 Zakładów Górniczych, w tym 5 wieloruchowych.
Kompania Węglowa w swej strukturze organizacyjnej oprócz kopalń i zakładów
górniczych posiada 5 specjalistycznych jednostek organizacyjnych:
1. Zakład Górniczych Robót Inwestycyjnych  świadczy usługi w zakresie wykonawstwa
robót górniczych na wszystkich kopalniach należących do KW SA.
62
M. Kugiel
2. Zakład Remontowo-Produkcyjny  świadczy usługi remontowe na rzecz Spółki (głównie
remonty obudów).
3. Zakład Zagospodarowania Mienia – prowadzi działalność związaną z zagospodarowaniem
majątku nieprodukcyjnego, obsługą szkód górniczych po kopalniach zlikwidowanych oraz
obsługą emerytów i rencistów po kopalniach zlikwidowanych.
4. Zakład Informatyki i Telekomunikacji  świadczy usługi telekomunikacyjne, wynikające
ze statusu Kompanii Węglowej SA, jako operatora telekomunikacyjnego, oraz usługi
informatyczne.
5. Zakład Elektrociepłowni  zajmuje się: produkcją ciepła w postaci pary wodnej i gorącej
wody dla zabezpieczenia potrzeb technologicznych i grzewczych kopalń KW SA.
Łącznie w KW SA od 2003 roku przeprowadzono:
-
6 połączeń kopalń,
-
wyłączenie 2 kopalń ze struktur Kompanii Węglowej SA,
-
likwidację 4 zakładów pomocniczych,
-
wygaszenie wydobycia na 2 ruchach wydobywczych,
-
utworzenie 4 Centrów Wydobywczych.
Przewiduje się:
-
utworzenie 4 Kopalń Zespolonych,
-
wygaszenie wydobycia na 2 kolejnych ruchach wydobywczych,
-
zbycie Ruchu II Silesia KWK Brzeszcze-Silesia,
-
wniesienie KWK Bolesław Śmiały w formie wkładu niepieniężnego do spółki
celowej.
3. Zatrudnienie
3.1. Stan i struktura zatrudnienia
Na początku swojego funkcjonowania, 1 lutego 2003 roku, Kompania Węglowa SA
zatrudniała łącznie 85,0 tys. pracowników, z czego w kopalniach i w Centrali 82,8 tys.,
a 2,2 tys. w zakładach specjalistycznych. W ostatnim dniu kwietnia 2010 roku w Kompanii
zatrudnionych było 62,6 tys. pracowników, w tym w zakładach specjalistycznych około
1,8 tys. pracowników. Nastąpiło zatem zmniejszenie zatrudnienia o około 22,4 tys. pracow-
Efekty procesów restrukturyzacyjnych ...
63
ników, czyli o 27,2%. W zakładach specjalistycznych zatrudnienie zmalało o prawie 20%.
Nieznacznie wzrósł w tym czasie udział pracowników powierzchni z 22,5% do 23,3%.
Zmiany stanu zatrudnienia ilustrują rysunki.
90 000
- na powierzchni
- pod ziemią
80 000
Stan zarudnienia [osoby]
22%
70 000
23%
60 000
23%
24%
78%
50 000
77%
77%
40 000
76%
23%
23%
23%
76%
77%
77%
77%
Lata 2007
2008
2009
IV 2010
24%
30 000
20 000
10 000
0
2003
2004
2005
2006
Rys. 1. Zatrudnienie w KW SA wg stanu na 1.02.2003 r. i 30.04.2010 r.
Fig. 1. Employment in KW SA as of 1.02.2003 and 30.04.2010
Zmiany zatrudnienia wyniknęły głównie ze zmniejszania wydobycia i restrukturyzacji
zakładów górniczych, przy stosowaniu takich instrumentów polityki zatrudnieniowych, jak:
- czasowe wstrzymywanie przyjęć,
- dostosowanie przyjęć do liczby odejść i zapotrzebowania bieżącego.
Od lutego 2003 roku do kwietnia 2010 roku odnotowano 36,1 tys. odejść (w tym
najwięcej, bo 59,8%, na emerytury) oraz 13,8 tys. przyjęć (w tym najwięcej, bo 79,4%, spoza
górnictwa).
Zmianom stanu zatrudnienia towarzyszyły zmiany struktury wieku pracujących. Średnia
wieku wzrosła z 39,9 lat w 2003 roku do 40,6 lat w 2009 roku, tj. o 0,7 roku. Rysunki
ilustrują strukturę wiekową zatrudnienia w Kompanii Węglowej SA w 2003 i 2009 roku.
64
M. Kugiel
25 000
Ogółem 2003
Ogółem 2009
20 000
Stan zatrudnienia [osoby]
2003
2009
15 000
10 000
5 000
0
do 20
21 - 25
26 - 30
31 - 35
36 - 40
41 - 45
Wiek pracowników
46 - 50
51 - 55
56 - 60
pow. 61
Rys. 2. Struktura wiekowa pracowników KW SA w 2003 i 2009 roku
Fig. 2. Age structure of employees in KW SA as of 2003 amd in 2009
Interesująco zmieniła się struktura stażu zatrudnienia pracowników. W analizowanym
okresie średni ogólny staż pracy pracowników Spółki wzrósł do 21,6 lat, tj. o 0,1 roku.
W grupie osób zatrudnionych pod ziemią staż ten zmalał do 20,0 lat, tj. o 0,7 roku, a w grupie
osób zatrudnionych na powierzchni staż ten wzrósł do 27,1 lat, tj. o 2,9 roku. Spośród ogółu
pracowników średni ogólny staż pracy na stanowiskach etatowych wynosi 23,1 lat,
a robotniczych 21,2 lata. Udział pracowników z wyższym wykształceniem wynosi obecnie
8,2%, z wykształceniem średnim 30,6%, z wykształceniem zawodowym 52,2%, aż
wykształceniem podstawowym 9,0%.
Zmiany struktury stażu pracy ilustrują rysunki poniżej.
25 000
Ogółem 2003
Ogółem 2009
20 000
Stan zatrudnienia [osoby]
2003
2009
15 000
10 000
5 000
0
do 5
6-10
11-15
16-20
21-25
26-30
31-35
36-40
Staż pracy
Rys. 3. Zatrudnienie w KW SA wg stażu pracy w 2003 i 2009 roku
Fig. 3. Employment in KW SA according to experience record in 2003 and in 2009
pow. 40
Efekty procesów restrukturyzacyjnych ...
65
30 000
Ogółem 2003
25 000
Ogółem 2009
Stan zatrudnienia [osoby]
2003
20 000
2009
15 000
10 000
5 000
0
do 1
1-5
6-10
11-15
16-20
Staż pracy
21-25
26-30
pow. 30
Rys. 4. Zatrudnienie pod ziemią w KW SA wg stażu pracy w 2003 i 2009 roku
Fig. 4. Underground employment in KW SA as of 2003 and 2009
Polityka zatrudnieniowa będzie się nadal opierała na dwóch podstawowych zasadach:
- dopasowania zatrudnienia do potrzeb, drogą regulowania przyjęć i alokacji załogi,
- uzgadniania decyzji na drodze dialogu społecznego.
3.2. Dialog społeczny
W chwili utworzenia Kompanii Węglowej SA (1.02.2003 r.) w kopalniach i zakładach
Spółki działało 218 organizacji związkowych, zgrupowanych w 28 związkach zawodowych.
Uzwiązkowienie wynosiło 86,1%. Aktualnie w jednostkach organizacyjnych Kompanii
Węglowej SA (stan na 31.03.2010 r.) działa 170 organizacji związkowych, zgrupowanych
w 21 związkach zawodowych. Do związków zawodowych należy około 59,2 tys.
pracowników, czyli 94,0% załogi.
Aktualnie 10 związków posiada status zakładowych organizacji związkowych.
W trybie przewidzianym Ustawą z dnia 7.04.2006 r. o informowaniu pracowników
i przeprowadzaniu z nimi konsultacji, 25 lipca 2006 roku ukonstytuowała się Rada
Pracowników, w skład której wchodzą pracownicy Spółki, wywodzący się z trzech
reprezentatywnych, zakładowych organizacji związkowych (ZOK NSZZ „Solidarność”
KW SA, ZOK ZZG w Polsce, ZZ „Kadra” KW SA).
Przeprowadzone uregulowania w tym zakresie okazały się bardzo ważne i dobrze służą
konstruktywnemu dialogowi Zarządu Kompanii Węglowej SA ze stroną społeczną.
66
M. Kugiel
4. Gospodarowanie zasobami węgla w latach 2003  2010
Z dniem 1 lutego 2003 roku Kompania Węglowa SA przejęła aktami notarialnymi
23 kopalnie węgla kamiennego wraz z zasobami węgla i metanu, jako kopaliny
towarzyszącej.
W okresie od 2003 roku do 2010 roku nastąpiły znaczące zmiany w bazie zasobowej złóż
kopalń KW SA, co przedstawia poniższa tablica.
Tablica 1
Zmiany bazy zasobowej KW SA w latach 2003  2010
[mln. ton]
Zasoby
31.12.2002 r.
31.12.2009 r.
Różnica
Bilansowe
10 105,5
9 041,8
-10,5%
Przemysłowe
4 860,8
2 379,4
- 51,0%
Operatywne
3 364,8
1 408,8
-58,1%
Przyczyny zmian bazy zasobowej kopalń w latach 2003 – 2009:
1. Prowadzona w latach 2003  2009 eksploatacja i związane z nią straty zasobów.
Ubytek zasobów węgla kamiennego z tego tytułu wyniósł 320,6 mln. ton
w odniesieniu do zasobów operatywnych i 484,9 mln. ton w odniesieniu do zasobów
przemysłowych.
2. Prowadzone roboty górnicze, które miały wpływ na dokładniejsze rozpoznanie złóż
i związane z tym zmiany bazy zasobowej.
3. Zmiany organizacyjne w obrębie KW SA – w 2004 roku do PKW została przekazana
KWK „Janina” wraz ze znacznymi zasobami węgla.
4. Dokumentowanie złóż (sporządzane Dokumentacje Geologiczne oraz Projekty
Zagospodarowania
Złóż).
Obowiązujące
w
omawianym
okresie
zasady
dokumentowania miały bardzo duży wpływ na zmianę bazy zasobowej, szczególnie w
odniesieniu do zasobów przemysłowych i zasobów operatywnych, ponieważ od 2005
roku organ koncesyjny wymaga, aby w przedkładanych Projektach Zagospodarowania
Złóż wydzielać te zasoby tylko w zakresie przewidzianym do zagospodarowania w
okresie ważności koncesji.
5. Przejmowanie części złóż kopalń zlikwidowanych.
Efekty procesów restrukturyzacyjnych ...
67
12 000
Bilansowe
10 122
10 106
Przemysłowe
Operatywne
Wielkość zasobów [mln ton]
10 000
8 409
9 042
8 694
8 528
8 385
8 582
8 000
6 000
4 000
4 861
4 599
3 365
3 061
3 311
2 037
3 225
2 820
1 979
2 000
2 453
1 675
2 434
1 456
2 379
1 409
1 441
0
2002
2003
2004
2005
Lata 2006
2007
2008
2009
Rys. 5. Zmiany bazy zasobowej KW SA w latach 2003  2010
Fig. 5. Changes in reserve base of KW SA in 2003  2010
Planowane jest przejęcie części niezagospodarowanych złóż, położonych w sąsiedztwie
złóż węgla kamiennego Kompanii Węglowej SA.
Potencjał zasobowy Kompanii Węglowej wyraża się zasobami bilansowymi 9041,8 mln.
ton (wg stanu na 31.12.2009 r.), z których, przy obecnych uwarunkowaniach technicznoekonomicznych, przedmiotem gospodarczego wykorzystania może być około 1933,6 mln.
ton.
Wielkość podanej bazy zasobowej powinna pozwolić na prowadzenie działalności
górniczej przez około 50 lat przy obecnym poziomie wydobycia.
5. Produkcja i sprzedaż węgla
5.1. Sytuacja na światowym, europejskim i krajowym rynku węglowym
Kompania Węglowa rozpoczęła swoją działalność w 2003 roku w warunkach trwającej
od kilku lat niekorzystnej koniunktury na światowym rynku węgla. Podobnie na krajowym
rynku odczuwano zmniejszone zapotrzebowanie na węgiel energetyczny i koksowy.
W 2004 roku na rynkach światowych węgla kamiennego odnotowano co prawda ogólną
tendencję wzrostową poziomu cen, jednak już na przełomie 2004 i 2005 roku doszło do
znacznego i gwałtownego spadku tych cen, a następnie okresowych wahań.
Sprzedaż węgla polskiego, która w 1993 roku wynosiła jeszcze 131,2 mln. ton, spadła do
98,5 mln. ton w 2003 roku, a następnie do 73,0 mln. ton, czyli łącznie o 58,2 mln. ton
68
M. Kugiel
(44,4%). Największy spadek odnotowano w latach 1998 – 2000, kiedy realizowana była
najważniejsza część programu restrukturyzacji górnictwa polskiego, związana z likwidacją
kopalń.
Sprzedaż polskiego węgla kamiennego w latach 2003  2009 w kraju i na eksport
ilustruje rysunek poniżej.
[mln ton]
kraj
eksport i wywóz do UE
ogółem
160
Okres funkcjonowania
Kompanii Węglowej S.A.
Okres funkcjonowania Spółek Węglowych
140
120
100
80
60
40
20
0
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Rys. 6. Sprzedaż polskiego węgla kamiennego w latach 1993  2009 w kraju i na eksport
Fig. 6. Sale of hard coal in 1993  2009 on home market and abroad
Rola węgla kamiennego w gospodarce kraju, choć ciągle znacząca, spada, a wydobycie
węgla w Polsce maleje od ponad dwudziestu lat, w ostatnim okresie z rosnącą dynamiką.
Wielkość sprzedaży krajowej polskich producentów węgla kamiennego zmniejszyła się ze
107,4 mln. ton w 1993 roku do 78,5 mln. ton w 2003 roku i 64,2 mln. ton w 2009 roku.
Szybki spadek sprzedaży węgla polskiego w kraju był szczególnie wyraźny w latach:
1998 2000 oraz 2005
2009.
Wieloletni spadkowy trend sprzedaży dotyczy przede wszystkim węgla energetycznego.
Spośród podstawowych segmentów rynku krajowego największe niekorzystne zmiany
odnotował rynek „odbiorców pozostałych”, tj. wszystkich odbiorców krajowych poza
energetyką zawodową i koksownictwem. W 2003 roku do tej grupy odbiorców sprzedano
28,9 mln. ton węgla, tj. o 28,3 mln. ton mniej niż w 1993 roku, a w 2009 roku kolejne
9,4 mln. ton mniej.
Sprzedaż węgla koksowego do zakładów koksowniczych w latach 1993  2008 wahała
się w przedziale 9,9 – 14,7 mln. ton/rok. Wyraźny regres w sprzedaży węgla koksowego
Efekty procesów restrukturyzacyjnych ...
69
wystąpił w 2009 roku i był skutkiem kryzysowego stanu hutnictwa, trwał rok i zmienił się we
wzrosty. W 2009 roku sprzedaż węgla koksowego w kraju wyniosła 6,9 mln. ton.
Sprzedaż polskiego węgla, wg odbiorców, w latach 2003  2009 ilustruje rysunek
poniżej.
70
[mln ton]
En. zawod.
Koksownie
Odb. pozostali
Okres funkcjonowania
Kompanii Węglowej S.A.
Okres funkcjonowania Spółek Węglowych
60
50
40
30
20
10
0
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Rys. 7. Sprzedaż polskiego węgla kamiennego w latach 1993  2009, wg odbiorców
Fig. 7. Sales of hard coal in 1993  2009 according to customers
Największym konkurentem dla krajowych producentów węgla kamiennego jest węgiel
importowany. Import węgla do Polski w latach funkcjonowania Kompanii wzrastał od około
3,0 mln. ton w 2003 roku do około 10,0 mln. ton w 2009 roku.
Węgiel energetyczny pochodził głównie z Rosji, zaś koksowy z Czech i USA.
5.2. Produkcja węgla w Kompanii Węglowej
Na wielkość produkcji w kopalniach KW SA decydujący wpływ ma koniunktura na
węgiel na rynkach światowych oraz dynamika rozwoju polskiej gospodarki. Wielkość
produkcji węgla w Kompanii Węglowej wynika bowiem z realizowania zasady dostosowania
wielkości produkcji do możliwości sprzedaży. Do wielkości produkcji dopasowywana jest
długość frontu eksploatacyjnego.
Ogólna wielkość produkcji węgla w Kompanii Węglowej, a także udział produkcji węgla
energetycznego i koksowego zmieniały się w ubiegłych latach.
W 2003 roku 23 kopalnie wchodzące w skład Kompanii Węglowej SA wydobyły
56,8 mln. ton węgla, osiągając średnio na dobę 227,5 tys. ton. W 2009 roku produkcja węgla
w 16 kopalniach KW SA kształtowała się na poziomie 42,2 mln. ton, tj. 167,5 tys. ton/dobę.
70
M. Kugiel
Na 2010 rok założono dalsze obniżenie produkcji węgla do 41,0 mln. ton. Zaplanowany
poziom wydobycia węgla zdeterminowany jest obecnymi możliwościami jego zbytu na
rynkach krajowych i zagranicznych oraz wynika z braku możliwości dalszego zwiększania
stanu zapasów węgla na zwałach.
Dane o wydobyciu węgla w Kompanii Węglowej od 2003 roku kiedy to spółka powstała,
przedstawiono na rysunku poniżej.
Wydobycie luty 2003 - 2010
Wydobycie - styczeń 2003
Zatrudnienie
60
90 000
80 000
Wydobycie [mln ton]
70 000
40
60 000
50 000
30
40 000
20
30 000
20 000
Stan zatrudnienia [osoby]
50
10
10 000
0
0
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Lata
2009
Plan PTE
2010
Rys. 8. Zatrudnienie na tle wydobycia KW SA w latach 1993  2010
Fig. 8. Employment in KW SA as against produktion
W efekcie prowadzonej restrukturyzacji techniczno-technologicznej w latach 2003 
2009, pomimo spadku wydobycia o ponad 25%, w kopalniach Kompanii Węglowej SA
nastąpiła poprawa wskaźników koncentracji produkcji.
Średnie wydobycie z jednej ściany waha się i wynosiło 2749 t/d w 2003 roku oraz
2807 t/d w 2009 roku. Prognozuje się, że w 2010 roku wskaźnik ten wyniesie 2830 t/d.
Również z roku na rok obserwowany jest sukcesywny spadek liczby ścian czynnych,
z 84,7 w 2003 roku do 61,4 w 2009 roku i do planowanych 59,3 ścian w 2010 roku.
Efekty procesów restrukturyzacyjnych ...
71
Wydobycie z 1 ściany
Liczba ścian
3 500
110
100
3 144
2 885
2 965
2 931
2 927
Wydobycie [t/d]
2 830
2 807
2 749
2 500
2 000
90
84,7
80
76,5
1 500
70
73,6
66,3
64,8
1 000
64,0
Ilość ścian [szt.]
3 000
60
61,4
59,3
500
50
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Lata
Plan PTE
2010
Rys. 9. Liczba ścian czynnych i wydobycie z jednej ściany
Fig. 9. The number of active walls and the extraction from a wall
Działania
ukierunkowane
na
koncentrację
produkcji
i
uproszczenie
modelu
przestrzennego prowadzone są w kopalniach systematycznie. Pewnym ograniczeniem w tym
zakresie jest konieczność sięgania do zasobów zalegających w partiach o wysokim poziomie
zagrożeń naturalnych oraz stosowania rygorów wynikających z eksploatacji skrępowanej
względami ochrony powierzchni.
6. Wnioski
Analizując przemiany, które zaszły w Kompanii Węglowej od początku jej
funkcjonowania, można stwierdzić, że Spółce udało się skutecznie przeprowadzić wiele
działań restrukturyzacyjnych, dostosowujących ją do zachodzących zmian i wymogów
otoczenia.
W zakresie zmian organizacyjnych:
-
uproszczono i ujednolicono organizację zakładów górniczych,
-
przez stworzenie Centrów Wydobywczych przygotowano zakłady górnicze do
zbudowania dużych, efektywnych jednostek wydobywczych, jakimi będą Kopalnie
Zespolone,
-
wdrożono wiele elementów nowoczesnego zarządzania, takich jak: system ISO,
systemy wspomagania informatycznego, zarządzanie projektami i inne,
72
M. Kugiel
-
przygotowano stworzenie Centrum Usług Księgowych, jako jednej, centralnej
jednostki
realizującej
zadania
w
tym
zakresie
dla
wszystkich
jednostek
organizacyjnych Kompanii.
W zakresie zatrudnienia:
-
obserwowane zmiany stanu i struktury zatrudnienia wskazują na starzenie się załogi
(odeszło sporo wykwalifikowanych, doświadczonych fachowców),
-
widoczne jest pozyskanie znacznej grupy pracowników młodych, wymagającej jednak
szczególnej opieki pod kątem przyuczenia do wymagań zawodu,
-
kontynuowana będzie polityka dostosowaniu poziomu zatrudnienia do określonych
potrzeb produkcyjnych.
W zakresie zasobów:
-
zmniejszanie liczby zakładów górniczych uwzględnia zasadę, że nawet w przypadku
likwidacji jednego z ruchów połączonej kopalni, w dyspozycji kopalni pozostaje całe
dotychczasowe złoże, łącznie z filarami ochronnymi i granicznymi,
-
mimo zmniejszenia się bazy zasobowej węgla od 2003 roku, zapewnia ona
prowadzenie działalności górniczej jeszcze przez około 50 lat przy obecnym poziomie
wydobycia.
W zakresie produkcji i sprzedaży węgla:
-
dość dynamicznie spadająca sprzedaż węgla, zwłaszcza energetycznego, skłania do
poszukiwania nowych form i rynków zbytu,
-
dostosowanie wydobycia do spadającej sprzedaży wymusza redukcję potencjału
produkcyjnego oraz prowadzenie eksploatacji ukierunkowanej.
Kompania Węglowa SA w ostatnich latach uzyskiwała pozytywne wyniki finansowe,
a co najistotniejsze, przeprowadziła wszystkie znaczące zamiany bez uszczerbku dla swoich
pracowników i z zachowaniem spokoju społecznego.
Spółka jest dobrze przygotowana do dalszych zmian organizacyjnych, optymalizujących
skuteczne i efektywne zarządzanie. Przeprowadzone i planowane zmiany składają się również
na przygotowanie Spółki do ewentualnej prywatyzacji w przyszłości.
Efekty procesów restrukturyzacyjnych ...
73
BIBLIOGRAFIA
1. Strategia rozwoju i funkcjonowania Kompanii Węglowej SA w latach 2007  2015.
Recenzent: Dr hab. inż. Henryk Przybyła, prof. nzw. w Pol. Śl.
Abstract
This article presents a wide range of restructuring processes in Kompania Węglowa SA
(a joint stock company), which is the biggest mining enterprise in the whole Europe.
Restructuring process was presented from the beginning of the existence of this Company,
that means from the year 2003 up till now, against the background of the situation in Polish
hard coal mining. This article also shows the future plans of Kampania Węglowa SA up to the
year of 2020.
A special attention has been paid to the following issues:
-
organizational changes in the Company,
-
status and structure of employment,
-
coal resources management in the years 2003  2010,
-
production and sale of coal shown against the background of the situation on the
international, European and national coal markets.
In conclusions the article presents the evaluation of restructuring process accomplished
by Kompania Węglowa SA in the mentioned areas as well as chances of development of this
process.
Download