Limfocyty: komórki odporności nabytej

Odporność nabyta:
• Komórki odporności nabytej: fenotyp, funkcje,
powstawanie, krążenie w organizmie
• Cechy odporności nabytej
• Rozpoznawanie patogenów przez komórki odporności
nabytej: receptory dla antygenu
• Mechanizmy odporności nabytej
Nadzieja Drela
Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii
[email protected]
Obrona organizmu przed patogenami
Limfocyty: komórki odporności nabytej
Limfocyty: komórki odporności nabytej;
fenotyp, funkcje
CD19
CD4
CD8
CD4CD25
B
Th
Tc
Treg
Synteza
przeciwciał
B-2, Breg
N.Drela
Synteza cytokin,
regulacja funkcji
innych komórek
odpornościowych
Th1; Th2;
Th17
Synteza cytokin,
perforyn,
granzymów,
cytotoksyczność
Tc1; Tc2
Synteza cytokin,
supresja funkcji
innych limfocytów
nTreg; iTreg
Markery limfocytów c.d.
Główne markery limfocytów T i B
Marker
B
Tc
Th
CD3
-
+
+
CD4
-
-
+
CD8
-
+
-
CD19
+
-
-
CD40
+
-
-
BCR (pow. Ig)
TCR
TCR
Ag receptor
Krążenie limfocytów
Cechy odporności nabytej
 Swoistość antygenowa
 Różnorodność
 Pamięć immunologiczna
 Rozpoznanie własne/obce (?)
Cecha
Odporność wrodzona Odporność nabyta
Czas reakcji
Minuty, godziny
dni
Swoistość antygenowa
Swoista dla cząsteczek
związanych z patogenami
Swoista dla epitopów
antygenowych
Różnorodność
Ograniczona liczba
receptorów nie ulegających
zmianom w czasie życia. Takie
same na komórkach
określonego typu.
Bardzo duża liczba różnych
receptorów. Różna swoistość
receptorów w obrębie
komórek tego samego typu.
Pamięć immunologiczna
Brak
Powstaje przy każdej
odpowiedzi immunologicznej
Rozpoznawanie
własne/obce
Doskonałe: w organizmie
gospodarza nie występują
cząsteczki charakterystyczne
dla patogenów
Bardzo dobre, ale czasami
powstają błędy, których
skutkiem mogą być choroby
autoimmunizacyjne
Rozpuszczalne składniki w Peptydy i białka o aktywności Przeciwciała
przeciwbakteryjnej
krwi i tkankach
Główne typy komórek
Fagocyty (monocyty,
makrofagi, neutrofile),
komórki NK, komórki
dendrytyczne
Limfocyty T, limfocyty B,
(komórki prezentujące
antygen (wrodzona/nabyta)
Rozwój limfocytów T
Proces selekcji
zapewnia
restrykcję MHC
i tolerancję na
własne
antygeny
(selekcja
pozytywna i
negatywna)
Rozwój limfocytów B
Rozwój odporności nabytej
Zakażona komórka
patogen
Odpowiedź
humoralna
APC
Odpowiedź
komórkowa
Li Th
Li B
Li Tc
Li Th
efektorowy
Li Th
pamięci
Li B
pamięci
N.Drela
Li Tc
plazmocyt
efektorowy
przeciwciała
Liza komórki docelowej
Li Tc
pamięci
Odpowiedź pierwotna i wtórna
Odpowiedź pierwotna i wtórna
Rozpoznawanie antygenów przez
limfocyty B i T
Receptory wiążące Ag
Receptor dla antygenu limfocytów B i T
Selekcja klonalna limfocytów
Założenia selekcji klonalnej limfocytów
Postulaty hipotezy selekcji klonalnej
Każdy limfocyt posiada jeden typ receptora o tej samej specyficzności
Interakcja między obcą cząsteczką i receptorem
powinowactwie skutkuje aktywacją limfocyta
o
dużym
Limfocyty potomne/efektorowe posiadają receptory o takiej samej
specyficzności jak limfocyt aktywowany, z którego powstały
Limfocyty posiadające specyficzne receptory dla własnych
antygenów ulegają delecji na wczesnym etapie rozwoju, zatem nie
występują w populacji limfocytów dojrzałych
Wiązanie antygenu
i aktywacja
limfocytów B
Aktywacja
limfocytów B
Wiązanie antygenu i aktywacja limfocytów T
Aktywacja limfocytów T
Restrykcja MHC
Peter C. Doherty
Rolf M. Zinkernagel
Nagroda Nobla
1996
Sygnały aktywacji limfocytów T
APC
MHC
cytokiny
B7
CD4
TCR
1. Aktywacja
2. Przeżywalność
3. Różnicowanie
CD28
Rc
1
2
Li Th
N.Drela
3
Mechanizmy odpowiedzi swoistej
Efektorowe limfocyty T (a)
Cząsteczki efektorowe limfocytów T
Efektorowe limfocyty T (b)
Th1
Tc
Th2
Th17
Obrona
przeciwpasożytnicza
(stymulacja
limfocytów B do
syntezy przeciwciał
Obrona
IgE)
przeciwbakteryjna
Obrona
(aktywacja
przeciwbakteryjna
makrofagów,
(aktywacja
stymulacja
neutrofili)
limfocytów B do
syntezy przeciwciał)
Obrona
przeciwwirusowa,
przeciwbakteryjna
Treg
Supresja
limfocytów T
Skutki aktywacji limfocytów T
Nature 2006, 441:166
Skutki aktywacji limfocytów T
Brand S., Gut 2009, 58:1152
Cytotoksyczność limfocytów T CD8+
Skutki aktywacji limfocytów B przez Ag Tzależny
Różnicowanie limfocytów B: cechy
limfocytów B spoczynkowych i komórek
plazmatycznych
Charakterystyka immunoglobulin
Klasy immunoglobulin
Microbiology and Immunology on-line, Univ. South Carolina
Charakterystyka immunoglobulin
Charakterystyka immunoglobulin
Charakterystyka immunoglobulin
Cechy przeciwciał, reakcje Ag/Ab
Ag T-zależne i T-niezależne
Białka polimeryczne
Polisacharydy
LPS
Cechy antygenów T-zależnych i T-niezależnych
Rola przeciwciał w odporności
Cytotoksyczność zależna od przeciwciał
Cytotoksyczność zależna od przeciwciał
Enzymy
lityczne
TNF, perforyny,
granzymy
NK
Target
Ne
TNF,
enzymy
lityczne
Perforyny,
enzymy lityczne
Ma
Eo
Aktywacja bazofili
Synteza przeciwciał
Dziękuję za uwagę